Istota Współczesnego Pielęgniarstwa

Samodzielna Pracownia Propedeutyki Pielęgniarstwa PUM

ZAWÓD

• Jest to zespół czynności wyodrębnionych w ramach społecznego podziału pracy. Wykonywany jest przez jednostki stale i stanowi dla niej źródło utrzymania.

Szczepański J.: Elementarne pojęcia w socjologii. PWN, 1970

Wykonywanie zawodu pielęgniarki polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, świadczeń:

• pielęgnacyjnych

• zapobiegawczych

• diagnostycznych

• leczniczych

• rehabilitacyjnych

• z zakresu promocji zdrowia.

Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej. Dz. U. 1996 nr 91

Wykonywanie świadczeń poprzez:

• Rozpoznawanie warunków i potrzeb zdrowotnych

• Rozpoznawanie problemów pielęgnacyjnych

• Sprawowanie opieki pielęgnacyjnej

• Edukację zdrowotną

• Realizację zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji

• Samodzielne udzielanie świadczeń diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych.

Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej. Dz. U. 1996 nr 91

Wykonywanie zawodu pielęgniarki to:

• nauczanie zawodu

• prowadzenie prac naukowo-badawczych w dziedzinie pielęgniarstwa

• kierowanie pracą zawodową pielęgniarek i położnych.

Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej. Dz.U. 1996 nr 91

Rola zawodowa pielęgniarki

• To podejmowane przez pielęgniarkę wykonywanie zawodu, wyznaczające jej pozycję i miejsce w społeczeństwie i w systemie ochrony zdrowia.

• Treścią roli są złożone zadania i czynności (określane jako funkcje) oraz normy i oczekiwane wzory zachowań oraz postaw.

Filozofia pielęgniarstwa

• System sądów, przekonań o istocie pielęgniarstwa, stanowiących wynik rozważań tego, w co wierzą profesjonaliści w osobach pielęgniarek / pielęgniarzy (najczęściej całej grupy zawodowej).

Ciechaniewicz W.:Pielęgniarstwo- Ćwiczenia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL

Pojęcia składowe filozofii pielęgniarstwa

• Pielęgniarstwo (jako działalność praktyczna i naukowa)

• Pielęgniarka

• Społeczeństwo na rzecz którego podejmowane są planowe i celowe działania

• Zdrowie

Zdrowie

„Zdrowie jest pełnym dobrostanem fizycznym, psychicznym i społecznym, a nie tylko brakiem choroby lub niedomagania.” / definicja WHO /

Pielęgniarstwo

• Zawód

• Element systemu ochrony zdrowia

• System kształcenia pielęgniarek

• Dyscyplina naukowa

• Przedmiot wykładany.

• Działalność praktyczna pielęgniarki realizowana na rzecz osób, rodzin, innych grup ludzi określana jako pielęgnowanie

• Dyscyplina naukowa - nauka o pielęgnowaniu.

Centrum Edukacji Medycznej; Warszawa 1994 rok

Pielęgniarstwo jako zawód

• Za początek zawodowego pielęgniarstwa przyjmuje się rok 1860. Jest to data otwarcia pierwszej szkoły pielęgniarstwa w Londynie - zorganizowanej i zaprogramowanej przez Florence Nightingale.
  Według Nightingale pielęgniarstwo jako zawód jest zapewnieniem pomocy w przywracaniu zdrowia, a także w jego umacnianiu i zachowywaniu. Stwierdziła również, że pielęgniarstwo wymaga kierowania się prawami naukowymi i koniecznością ich odkrywania.

Pielęgniarstwo jako zawód

• Nightingale twierdziła także, że pielęgniarstwo jest raczej powołaniem niż zawodem, a pielęgnowanie przyczynia się do rozwoju duchowego nie tylko tych, którym pielęgniarki świadczą swoją pomoc, ale także ich samych- to służba społeczna o charakterze moralnym.

• Podejmowanie przez pielęgniarkę działań, których celem jest okazywanie pomocy ludziom w wykonywaniu czynności przyczyniających się do utrzymania przez nich zdrowia lub jego przywracania. Dotyczy takich czynności, które każda z osób pielęgnowanych mogłaby wykonywać sama, gdyby miała dość sił, motywacji, czy też miała odpowiednią i niezbędną do tego wiedzę. Pomoc powinna być dawana w taki sposób, aby każdy człowiek w jak najkrótszym czasie stawał się od tych świadczeń niezależny.

V. Henderson, 1960

Pielęgniarstwo jako profesja

• W przeszłości słowo profesja używane było do określenia trzech zawodów wymagających wyuczenia: kapłańskiego, lekarskiego, prawniczego.

• Obecnie profesjonalistów charakteryzuje wysoki poziom sprawności, przede wszystkim umysłowej, wysoki poziom specjalistycznej wiedzy oraz doświadczenie.

• Profesjonaliści realizując swoje specyficzne zadania, spełniają wielką misję - chronią największe wartości społeczne (np. zdrowie).

Proces profesjonalizacji pielęgniarstwa (fazy)

• Opracowanie wielkiego modelu pielęgniarstwa

• Narodziny pielęgniarstwa jako służby społecznej - o istotnym znaczeniu w opiece nad zdrowiem człowieka

• Zwiększenie liczby i podwyższenie poziomu przygotowania zawodowego pielęgniarek, z równoczesnym przejmowaniem przez nie wielu kompetencji lekarza

• Podwyższanie kompetencji specyficznie pielęgniarskich i rozszerzanie autonomii profesjonalnej pielęgniarek

• Osiągnięcie poziomu profesji i jej utrzymanie na wysokim poziomie

Pielęgniarstwo jako profesja

• Pełnienie służby społecznej o istotnym znaczeniu dla ludzkiego zdrowia

• Dysponowanie zasobem wiedzy specyficznie pielęgniarskiej i podejmowanie badań naukowych

• Zapewnienie wszechstronnej edukacji na poziomie akademickim, umożliwiającej zdobywanie wysokich kompetencji pielęgniarskich i ich doskonalenie

Profesja

• określa zawody wymagające osiągania wysokiego poziomu sprawności umysłowych, wiedzy naukowej oraz wysokiego poziomu doświadczenia.

• Zawód jako profesję cechuje autonomia. Profesjonaliści dzięki swoim kwalifikacjom spełniają wielką misję w społeczeństwie, chroniąc jego największe wartości.

• Proces profesjonalizacji pielęgniarstwa rozpoczęła F. Nightingale

• Współcześnie proces profesjonalizacji pielęgniarstwa toczy się w całym świecie. W krajach przodujących w jego rozwoju osiągnęło ono już miano profesji.

Pielęgniarstwo jako profesja

• Posiadanie własnego kodeksu jako przewodnika etycznego postępowania pielęgniarki

• Wysoki poziom autonomii profesjonalnej - pielęgniarki same nadzorują i oceniają własną praktykę, poprawiają jej jakość, prowadzą kształcenie

• Aktywne funkcjonowanie organizacji pielęgniarskich

• Kształtowanie kultury profesjonalnej.

Pielęgniarstwo jako nauka

• Badania naukowe zmierzające do odkrywania wiedzy prawdziwej są prowadzone w znaczących dla człowieka dziedzinach rzeczywistości.

• Istotne jest właściwe stawianie pytań i skrupulatne stosowanie odpowiedniej metodologii. Osiągane twierdzenia są wielokrotnie sprawdzane, gromadzone i przekazywane.

• Gromadzona wiedza tworzy systemy wyraźnie ustrukturalizowane, a wiec złożone z twierdzeń niesprzecznych ze sobą.

• W procesie rozwoju poszczególnych dyscyplin naukowych wielką rolę odgrywają teorie naukowe.

Pielęgniarstwo jest nauką

• gdyż wymaga odkrywania praw zdrowia i choroby jako praw natury, a także praw/zasad pielęgniarstwa - stwierdziła F. Nightingale.

• W pielęgniarstwie bardzo duże znaczenie ma także wiedza zdobywana w doświadczeniach własnych pielęgniarek. Pielęgniarstwo należy, bowiem do tych profesji, w których nabywanie i pogłębianie doświadczenia odgrywa bardzo duża rolę.

• Pierwsze naukowe czasopismo pielęgniarskie „Nursing Research” (pielęgniarskie Badania Naukowe) zaczęło ukazywać się w 1952r. w Stanach Zjednoczonych.

• Rozpoczęto także organizowanie konferencji naukowych.

• W 1978 r. powołano „Workgroup of European Nurse Researchers” (Europejska Grupa Pielęgniarek Naukowców) w celu wspierania
  i rozpowszechniania pielęgniarskich badań naukowych w Europie.

• Pielęgniarstwo jako dyscyplina naukowa jest jednak wciąż we wczesnym okresie swojego rozwoju.

Pielęgniarstwo jako sztuka

• Wysoki standard profesjonalnej praktyki pielęgniarskiej wymaga przygotowania do pielęgnowania jako sztuki - w której w centrum uwagi pielęgniarki i jej zainteresowań znajduje się człowiek, któremu ona pomaga, a wysoki poziom zapewniania tej pomocy wymaga innowacyjności
  i pielęgniarskiej troskliwości.

• W tym rozumieniu wysoki standard pielęgnowania musi cechować humanizm,

• uznający człowieka jako wartość najwyższą;

• respektowanie prawa każdego człowieka do szacunku i wolności;

• zapewnianie opieki w sposób całościowy;

• skupianie uwagi na jego przeżyciach i zapewnianie wsparcia emocjonalnego;

• zapewnianie pomocy w rozwiązywaniu różnych problemów zdrowotnych, a w świadczeniu pomocy branie pod uwagę zarówno indywidualności każdego człowieka, jak i złożoności sytuacji w jakiej się on znajduje.

Pielęgniarstwo jest sztuką

• która ma swojego własnego ducha oraz, że wymaga miłości ludzi i zaangażowania, sformułowała F. Nightingale. Sztuką nazywane jest osiąganie wysokich kompetencji intelektualnych i wyuczonych sprawności profesjonalnych.

• Współczesne pielęgniarstwo jest sztuką, ponieważ pożądany standard profesjonalnej praktyki pielęgniarskiej wymaga wysokich kompetencji umysłowych i złożonych sprawności pielęgniarskich. Wymaga on zarówno wiedzy, jak i twórczej refleksji i innowacyjności skoncentrowanych na osiąganiu przez pacjenta możliwie największych korzyści zdrowotnych.

• Wymaga także osiągania poczucia ludzkiej bliskości, szacunku dla ludzkiej godności, a także respektowania praw każdego człowieka do decydowania o sobie. Wymaga traktowania każdego człowieka w sposób zindywidualizowany, holistyczny, a więc całkowitego odchodzenia od rutyny i schematyzmu, wymaga również miłości ludzi i pełnego zaangażowania. Jest, więc sztuką o charakterze moralnym.

• U podstaw pielęgniarstwa jako sztuki o charakterze moralnym występują podstawowe wartości, zasady i reguły pielęgniarskiej etyki zawodowej.

Pielęgnowanie tradycyjne- modele pielęgnowania

• Podporządkowany decyzji lekarza

• Podporządkowany specjalizacji czynnościowej pielęgniarki

• Podporządkowany decyzji lekarza
  i specjalizacji czynnościowej pielęgniarki

Model podporządkowany decyzji lekarza

Rola pielęgniarki polega na jej współudziale w procesie leczenia poprzez:

• Wykonywanie zleconych przez lekarza pomiarów

• Pobieranie materiału do badań diagnostycznych

• Podawanie leków zgodnie z ustaleniami lekarza co do dawki leku, drogi jego podania

Inne zadania pielęgniarki

• Przygotowanie sprzętu niezbędnego do wykonania zleceń lekarskich

• Dokumentowanie wartości uzyskanych z przeprowadzonych pomiarów

• Właściwe przechowywanie i transportowanie materiału pobranego do badań

• Przygotowanie odpowiedniego zestawu do podania leku, zgodnie z ustaloną przez
  lekarza drogą

• Przygotowanie pacjenta do wykonania określonych badań

Model podporządkowany specjalizacji czynnościowej pielęgniarki

Każda pielęgniarka na oddziale jest odpowiedzialna za pewne z góry ustalone i „przypisane” jej czynności. Świadczy je wszystkim pacjentom, u których zachodzi konieczność ich wykonania. Zakres i charakter czynności zawarty jest w zleceniach lekarskich Podejście fragmentaryczne-wymuszone przyjętym lub narzuconym wzorem pielęgnowania jest całkowitym zaprzeczeniem pielęgnowania racjonalnego, skupionego na podmiocie opieki, w którym to pielęgniarka rzeczywiście pielęgnuje, tym samym odpowiada kompleksowo za jego zakres i charakter.

Triada charakterystyczna dla współczesnego pielęgniarstwa

Primary Nurse

• Ma ona do dyspozycji kilkuosobowy zespół pielęgniarek dyplomowanych, a także 1-2 uczennice pielęgniarstwa, z którym realizuje opiekę nad określoną liczbą pacjentów.

• Na czas swojej nieobecności pielęgniarka będąca w randze Primary Nurse upoważnia wybraną przez siebie pielęgniarkę z zespołu do reprezentowania jej przed pacjentem, zespołem terapeutycznym (Manthey M.: 1980).

• Warunkiem podstawowym, a jednocześnie niezbędnym do wprowadzenia Primary Nursing do działalności praktycznej jest:

- Samodzielność Primary Nurse w pielęgnowaniu

- Akceptowanie odpowiedzialności zawodowej wynikającej z przyjętych założeń opieki i funkcji, jaką pełni

Primary Nursing

• Posiadanie wysokich kwalifikacji i kompetencji zawodowych, w tym: umiejętności kierowania podległym zespołem pielęgniarek, współpracy z pacjentem (rodziną, inną grupą społeczną), współpracy w zespole terapeutycznym, w skład którego wchodzi i przed którym reprezentuje pacjenta.

Proces pielęgnowania

• Systematyczne stosowanie przez pielęgniarkę rozpoznania stanu bio-psycho-społecznego jednostki
  i środowiska oraz podejmowanie celowych i planowych działań wynikających z wcześniejszego rozpoznania, a także oceniania uzyskanych wyników.

Jolanta Górajek-Jóźwik

Diagnoza pielęgniarska

• Wnioski z danych o pacjencie, wykazujące stan bio-psycho-społeczny człowieka, wymagający (lub nie wymagający) pielęgnowania z uwzględnieniem genezy i prognozy tego stanu

Zofia Butrym

NANDA

• Propozycja NANDA odnosi się tylko do diagnoz pielęgniarskich. Wszystkie one (w liczbie ponad stu) przedstawione zostały w układzie alfabetycznym, przy czym dla potrzeb przetwarzania informacji przy użyciu dostępnych środków elektronicznych przypisano im odpowiednie kody cyfrowe. Oto cztery pierwsze rozpoznania z tej listy:

• Agresja; łatwość wpadania w..., skierowana na siebie lub innych,

• Aspiracja; skłonność do...,

• Bezsilność,

• Biegunka.

• Podane przykłady pozwalają zrozumieć, że wszystko, co może być rozpoznane przez pielęgniarkę zostało uporządkowane i zakodowane. Wymagało to nazwania, zdefiniowania, pogrupowania. Przyjmuje się, że na podstawie listy diagnoz: - pielęgniarka może jednoznacznie nazwać i zakodować stan, jaki stwierdza u pacjenta (dysponowanie definicjami wszystkich stanów rozpoznawanych oraz kodami pozwala uniknąć błędów); - rozpoznany i nazwany stan zostanie właściwie odkodowany (”odczytany”) przez każdą pielęgniarkę. Oznacza to, ze np. rozpoznanie: potencjalne uszkodzenie ciągłości skory (1.6.1.2.2) będzie przyporządkowane tylko takiemu stanowi (i kodowi), który zgodny jest z tym, co zawarte zostało w definicji tego pojęcia (stanu), podanej przez NANDA.

ICNP

• W polskim brzmieniu to Międzynarodowa Klasyfikacja Praktyki Pielęgniarskiej (International Classification Nursing Practice). Miejscem jej narodzin jest Europa i pielęgniarstwu tej części świata ma służyć przede wszystkim. ICNP to złożone narzędzie, dostępne w postaci gotowej klasyfikacji (inaczej taksonomii), pozwalające na stosowanie ujednoliconego nazewnictwa (wraz z kodami cyfrowymi) dla potrzeb określania:

• stanów rozpoznanych przez pielęgniarkę u konkretnego podmiotu opieki (Międzynarodowa Klasyfikacja Zjawisk Pielęgniarskich),

• działań planowanych i podejmowanych na jego rzecz (Międzynarodowa Klasyfikacja Działań Pielęgniarskich),

• uzyskiwanych wyników (Międzynarodowa Klasyfikacja Wyników).

• ICNP określana jest jako struktura uporządkowana, wieloosiowa, obejmująca więcej niż jedno kryterium albo więcej niż jedną wielkość. Jest to typowe dla większości klasyfikacji wykorzystywanych w opiece zdrowotnej.

• Przykładowy zapis rozpoznania pielęgniarskiego oparty na ICNP może przedstawiać się następująco: 1.A.1.1.1.4.2.5.1. Po odkodowaniu zapisu cyfrowego dowiadujemy się, że cyfry i litery oznaczają:

1 - zjawisko (fenomen), to, co stanowi przedmiot zawodowego zainteresowania pielęgniarki zorientowanego na podmiot opieki.

A - oś, w obrębie której rozpoznanie się mieści.

1 - człowieka (on jest podmiotem rozpoznania).

1 - jednostkę (pojedynczego człowieka).

1 - funkcję (rozpoznanie dotyczy jednej z funkcji).

4 - odżywianie (funkcja ta to odżywianie).

2 - stan odżywienia organizmu (dalsze uszczegółowienie funkcji odżywiania).

5 - złe odżywianie (najdalej idące wyjaśnienie dotyczące tego odżywiania).

Teoria - obejmuje fenomen i swoistą wiedzę dyscypliny, w formie uporządkowanej dostarczającej informacji dla członków dyscypliny, jak mogą je wykorzystywać w praktyce. Teorie pozwalają na nadanie sensu, istoty bieżącym wydarzeniom zdrowotnym, kontrolowanie ich oraz przewidywanie przyszłych zdarzeń poprzez stosowanie działań mieszczących się w obrębie określonego fenomenu.

Teoria: „System pojęć, definicji i hipotez, który przez logiczne ich powiązanie przedstawia całościowy pogląd co do istoty określonych zjawisk umożliwiający ich opisywanie, wyjaśnianie oraz przewidywanie”

/Ann Marriner- Tomey /

Grupa twierdzeń o wzajemnych relacjach zachodzących pomiędzy pewnymi pojęciami,
z których można wnioskować o dużej liczbie obserwacji czy też zjawisk.

/J. Górajek-Jóźwik 1995/

CECHY WSPÓLNE TEORII

• Określają czym jest pielęgniarstwo, kim jest pielęgniarka oraz jaką pełni rolę.

• Wskazują podstawy filozoficzne w pielęgniarstwie.

• Określają w jaki sposób pomagać pacjentom i jak optymalnie sprawować nad nimi opiekę.

• Wskazują kim są odbiorcy świadczeń pielęgniarskich.

• Przedstawiają podmiot opieki w ujęciu holistycznym.

• Uczą, że odbiorca usług pielęgniarskich reaguje na każde zdarzenie w sposób holistyczny.

• Twierdzą, że działania pielęgniarskie są wtedy istotne i słuszne, gdy pacjent (podmiot opieki) jest traktowany całościowo i wszechstronnie.

Pojęcia wykorzystywane we wszystkich teoriach

• Osoba

• Środowisko

• Zdrowie

• Pielęgnowanie

Ze względu na genezę wiodących treści teorii, pogrupowano je na odnoszące się do:

• Środowiska

• Potrzeb

• Systemów

• Interakcji międzyludzkich

Przesłanie do pielęgniarki

• Wysłuchaj mnie

• Zapytaj o moje zdanie

• Nie lekceważ moich skarg

• Patrz na mnie , a nie na moją chorobę

• Mów do mnie , a nie przy mnie

• Zachowaj dyskrecję

• Nie każ mi czekać na siebie

• Nie mów mi co mam robić zanim nie powiesz,
  jak mam to zrobić

• Informuj mnie zawsze

• Pamiętaj kim byłem

• Pozwól mi doznać i przeżyć ciepła twojej opieki

MESNER, 1993, Jurnal of Nursing

7

Proces

pielęgnowania

Primary

Nursing

Teorie

(modele)

Pielęgniarstwa

---