zemsta, !index, ˙Zemsta˙ Aleksander Fredro


„Zemsta” Aleksander Fredro

Nie masz nic tak złego, żeby się na dobre nie przydało. Bywa z węża dryjakiew, złe często dobremu okazyją daje.

Andrzej Maksymilian Fredro

Zemsta napisana została w 1834 r.

Pomysł utworu zrodził się już w 1829 r. Do majątku Korczyn, który otrzymała w posagu żona Fredry - Zofia, należało pół zamku w Odrzykoniu koło Krosna (ten sam zamek stał się osnową akcji powieści Goszczyńskiego „Król zamczyska” z 1838.Bohater tej powieści, Machnicki, to postać rzeczywista, żyjąca w owym czasie w ruinach zamku odrzykońskiego ). Poeta znalazł papiery, z których wynikało, że o zamek ten toczył się w XVII w. długi - przeszło 30-letni i zażarty spór pomiędzy właścicielami dwu jego części: Janem Skotnickim - szczwanym pieniaczem i krętaczem, a zawadiaką i gwałtownikiem - Piotrem Firlejem. Zakończył się on po latach prawie trzydziestu małżeństwem młodego wojewody Piotra Firleja z kasztelanka Zofią Skotnicką.

Konflikt dramatyczny oparty jest na przeciwstawieniu sobie dwóch kontrastowych natur: Cześnika Raptusiewicza i Rejenta Milczka. Ich walka z pozoru toczy się o majątek, ale w rzeczywistości jest zwykłym, szlacheckim pieniactwem, często samobójczą próbą postawienia na swoim.

Z wątkiem naczelnym przeplatają się kolejne:

I Ekspozycja (zarys głównych spraw, zdarzeń, charakterów postaci to 4 początkowe sceny aktu I)

Zamiary matrymonialne Cześnika w stosunku do Podstoliny.

Wrogi stosunek współwłaścicieli zamku.

II Zawiązanie akcji (5 scena aktu I)

Gwałtowna reakcja Cześnika na widok naprawy muru.

III Rozwój akcji (od 7 sceny aktu I)

Kłótnia i bójka przy murze granicznym.

Wacław dobrowolnym jeńcem Józefa Papkina.

Cześnik w roli szczęśliwego narzeczonego.

Wyzwanie Rejenta na pojedynek przez Cześnika.

Papkin - sekundantem Cześnika.

Przygotowania Rejenta do procesu przeciwko Cześnikowi.

Intryga Milczka - pokrzyżowanie planów małżeńskich Cześnika, Wacława i Klary.

Skutki poselstwa Papkina:

Zemsta Cześnika:

IV Punkt kulminacyjny (9 scena aktu II)

Spotkanie dwu antagonistów.

V Rozwiązanie akcji (11, 12, 13 scena aktu IV)

Interwencja Wacława i Klary.

Zgoda sąsiedzka.

Każdy akt kończy ważne wydarzenie: * a.I: wypędzenie robotników z budowy,* a.II: wyzwanie na pojedynek, * a.III: zerwanie układów w sprawie małżeństwa.

Podział na sceny wynika z: pojawienia się nowej postaci, zmiany miejsca akcji, odejścia jednego z bohaterów

Postacie:

Pierwszoplanowe:

Józef Papkin to mistrz działań pozornych i blagier jakich mało. Imię jego wywodzi się od „papki” = potrawy; pieczeniarz, zubożały szlachcic, który żyje z łaski pańskiej. W komedii: postać groteskowa, pełniąca funkcję błazna, karykatura ludzka.

Akcja utworu toczy się na przełomie w. XVIII i XIX, kiedy to jeszcze, zwłaszcza na wsi, życie płynęło dawnym nurtem jak za czasów Rzeczpospolitej.

Miejscem wydarzeń jest prowincja, głucha i zapadła, gdzie docierają tylko echa wydarzeń światowych.

Komizm

Humor Fredry przypomina w niejednym humor Mickiewiczowski w „Panu
Tadeuszu”. U obydwu twórców stanowi on bowiem formę ideowo-artystycznej oceny ludzi i obyczaju szlacheckiego. Obydwaj z ciepłą pobłażliwością spozierają na ludzi, o których wiedzą, że nigdy nie odżyją, że należą do niepowrotnej przeszłości i że warto - jak czynili to wsteczni romantycy - tęsknić za ich minionym światem. Tego rodzaju humor powoduje, że nasz sąd o Cześniku, Rejencie i innych osobach „Zemsty” staje się o wiele łagodniejszy. niżby to wynikało ze słusznej oceny tych postaci. Dzięki humorowi Fredro przybliża je bowiem widzowi, ukazuje ich ludzkie właściwości i słabostki tam, gdzie trudno ich oczekiwać.

Język i wersyfikacja

Fredro mistrzowsko operuje wierszem. Próbuje oddać swobodny, żywy tok języka potocznego i stąd używa ośmiozgłoskowca trocheicznego, tzn. * typu wiersza sylabotonicznego złożonego z czterech trochejów (stopa dwusylabowa z akcentem na pierwszej sylabie), ze średniówką po czwartej sylabie). Wcześniej był on pospolity w poezji ludowej i pieśni. Do większych utworów wprowadził go Mickiewicz w „Dziadach”.

Fredro też jako pierwszy stosuje swoistą pantomimę zamiast wypowiedzi informujących o nastrojach bohatera. Np. koniec aktu II w uwadze reżyserskiej czytamy: „Papkin ze skrzywioną twarzą i kiwając głową (odchodzi) w drzwi środkowe”.

Nie tracąc nic z jego klasycznej budowy doskonale naśladuje naturalny sposób mówienia operując długością wersu Np.: (Cześnik) „Cóż, u czarta!” (4 głoski) „Tać jest ... duże” (4 głoski)

Główną cechą języka Fredry jest jego: * giętkość, * swobodny tok wiersza, * bogate wewnętrzne zróżnicowanie stylistyczne odpowiadające charakterom postaci.

W ramach ogólnego języka Zemsty wyróżnia się zupełnie odrębne style:

MOTTO za: Andrzej Maksymilian Fredro (1620-79) - historyk, pisarz polityczny i zbieracz przysłów. Zwolennik i propagator złotej wolności szlacheckiej i liberum veto. Fragment przytoczony w motto pochodzi z dzieła „Przysłowia mów potocznych, obyczajowe, radne, wojenne...”, z r. 1658 - cennego zbioru przysłów wieku XVII. Aleksander Fredro mylnie uważał się za potomka Andrzeja, którego linia w rzeczywistości wymarła jeszcze w 1 poł. XVIII w. Przodkowie komediopisarza należeli do innej linii Fredrów.

przyszłą żonę poznał w trakcie wizyt w okolicy. Pani Zofia z Jabłonowskich hr. Skarbkowa wyszła za mąż w 15 roku życia za jednego z największych potentatów Galicji - hr. St. Skarbka. Po kilku latach nieszczęśliwego pożycia porzuciła męża i powróciła do matki. Po 9 latach starań Zofia zyskała rozwód i młodzi pobrali się w listopadzie 1828 r.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zemsta , ˙Zemsta˙ Aleksander Fredro
notatki2, ALEKSANER FREDRO ZEMSTA, ALEKSANER FREDRO ZEMSTA
Aleksander Fredro, Zemsta wstęp M Inglot
Zemsta Aleksander Fredro
Zemsta Aleksandra Fredro
Zemsta Aleksander Fredro (2)
romantyzm - lekturki, sluby, Aleksander Fredro „Śluby panieńskie”
geldhab, Aleksander Fredro, „Pan Geldhab”
Aleksander Fredro Pan Jowialski
Aleksander Fredro Śluby panieńskie czyli magnetyzm serca
Aleksander Fredro Rewolwer
Aleksander Fredro Śluby Panieńskie
Małpa w kąpieli Aleksander Fredro
Aleksander Fredro Pan Geldhab
Aleksander Fredro XIII Ksiega Pana Tadeusza
Aleksander Fredro Sztuka oblapiania

więcej podobnych podstron