Ciosek, Psychologia sądowa i penitencjarna- rozdz. 1, 12: streszczenie
Rozdz1: Miejsce psychologii s. i p. wśród dyscyplin psychologicznych
P. sądowa i p. penitencjarna: część dziedziny p. klinicznej
Zajmującej się przyczynami i formami zaburzeń i ich rozpoznaniem
-P. sądowa: czł. w sytuacjach dochodzenia, aresztowania, wyrokowania
-P. penitencjarna: czł. w środowisku więziennym
Gł. obszary zainteresowania psych p. i s: zaburzenia funkcji społecznej
- psychospołeczne uwarunkowania zaburzenia f. społ zachowania
- profilaktyka i psychokorekcja
Reykowski wyróżnia zachowania:
-prospołeczne
-aspołeczne (interes własny, sprzeczny z innymi, rzadko przycz. konfliktu z prawem)
-antyspołeczne (naruszają normy moralne, obyczajowe i prawne; klasyczne przestępstwa,
nieudzielenie pomocy)
mogą one dotyczyć sfer:
cielesnej, moralnej, orientacyjnej(np. oszustwo), praktycznej, emocjonalnej
Zach. a-/anty- społeczne są przejawem konfliktu norm: społ. i uwewnętrznionych jednostki
Ofiara-> wiktymologia
-wiktymność: indywidualna, nieświadoma tendencja do stawania się ofiarą przestępstwa
- wiktymizacja: proces stawania się ofiarą
Ofiara: człowiek/grupa ludzi/instytucja/zwierzę/przedmiot, który doznał niezasłużonej krzywdy i szkody.
[ /Bafia (pl): tylko czł, nie tylko w sytuacjach przestępczych]
Typy ofiar:
Ellenberger #1:
-o tendencjach masohistycznych (autopunitywnych)
-z silną niechęcią do życia I depresją
-z syndr. Abla (poczucie winy z powodu odniesionych sukcesów)
Ellenberger #2 [stosunki sprawca- ofiara]:
-neurotyczne (powiązania rodzinne)
-psychobiologiczne (atrakcyjność cech przeciwnych)
-genobiologiczne (atrakcyjność cech podobnych)
Mendelsohn [związek]:
-ofiara prowokuje sprawcę
-sprawca wykorzystuje, że ofiara naruszyła prawo
-ofiara wyraża zgodę na przestępstwo
-ofiara z przypadku
Kategorie sytuacji przestępczych (J. Bafia):
-ofiara w zależności od sprawcy
-ofiara stroną biernie podatną
-konflikt
-ofiara zmuszana
-ofiara=sprawca
-eutanazja
-złożony układ wiktymologiczny (ofiara i sprawca naruszają prawo)
Rozdz 2: Przystosowanie się czł. do środow. więziennego i psychol. następstwa izolacji
Przystosowanie- zdolność dopasowania się czł. do zmieniających się warunków zewnętrznych (fiz. i społ.), umiejętność osiągnięcia w nich ważnych dla siebie celów.
Lepiej przystosowani do środow. Więziennego są recydywiści: wyuczone mech. adept
Warunkiem dobrego przystosowania w więzieniu: poczucie sprawowanej kontroli (LOC).
Techniki radzenia sobie z dolegliwościami sytuacji izolacji więziennej (Goffman):
Wycofanie
Bunt
Zadomowienie
Konwersja
Zimna kalkulacja
+ J. Sikora: mech. hamowania procesu przeżywania sytuacji bolesnej
Prizonizacja (D. Clemmer): nabywanie przez skazanego wraz z czasem pobytu w placówce coraz większej wiedzy nt. specyficznych form i wartości obowiązujących w społeczności więźniów i wykazywanie coraz wyższego stopnia ich przyswojenia
( uczenie się specyficznych dla więźniów postaw i sposobów zachowania)
Cel: łagodzenie dolegliwości więziennych i integracja z grupami nieformalnymi
Psychologiczne następstwa izolacji więziennej:
-Stygmatyzacja(odrzucenie, potępienie;osąd innych może kształtować opinię więźnia o sobie)
-Standaryzacja (a potrzeba bycia indywidualnym)
-Degradacja (manipulacja więźniem ze strony współwięźniów i administracji)
-Depersonalizacja (wewnętrzne poczucie obcości, nierealności siebie)
Sumienie (wg św Tomasza z Akwinu): przeduczynkowe/ pouczynkowe
Zaburzenia zachowania wśród więźniów:
Zaburzenia emocjonalne
(negat. emocje sprzyjają reakcjom negatywnych: wycofywania się, agresji;
Bad. Rorschacha: często neurotyczne zahamowanie przeżywania uczuć)
Choroby psychiczne
(najczęściej: psychozy maniakalno- depresyjna i paranoidalna, schizofrenia)
Nerwice
Zaburzenia seksualne
(deprywacja seksualna-> abstynencja/samogwałt/homo-kontakty)