89., 89


89. Rola nauki i postępu w Cudzie mniemanym, Krakowiakach i Góralach Wojciecha Bogusławskiego.

Cud mniemany to pierwsza polska opera, napisana przez Wojciecha Bogusławskiego, po raz pierwszy wystawiona 1 marca 1794 w Teatrze Narodowym w Warszawie. Fabuła utworu została osadzona w podkrakowskiej wsi Mogiła. Rzecz dzieje się w społeczności wiejskiej, stanowiącej pewną jedność, kierującej się własnymi prawami. Poznajemy kolejnych bohaterów, którzy noszą typowe, wiejskie imiona, np. Stach i Basia. Są to ludzie prości, którym obce wszelkie nowinki techniczne i innowacje. Reprezentują oni dwa środowiska - Krakowiaków i Górali. Ich świadomość i swego rodzaju zaściankowa mentalność prowadzi do wniosków, że najlepiej jest trzymać się miejsca, z którego się pochodzi, ludzi, z którymi łączą więzy pokrewieństwa czy wspólnoty terytorialnej. To na takiej kanwie najlepiej, m.in. zawierać nowe związki.

Pojawia się jednak postać, która nie pasuje do reszty bohaterów. Jest to student Bardos, który zdobywał wiedzę na akademiach, a teraz dochodzi do smutnego wniosku, że wiedza ta go nie nakarmi. Przybywa więc do Mogiły. Spotyka Basie i Stacha, który rozpoznaje w studencie starego znajomego. Bardos słysząc o problemach młodych (brak pozwolenia na małżeństwo), postanawia im pomóc.

Przejawy nauki i postępu pojawiają się w utworze właśnie za pośrednictwem studenta Bardosa. Posiada on bowiem `maszynę elektryczną' (prawdopodobnie był to niewielki agregat prądotwórczy). Wprowadzenie w rzeczywistość wiejską, prostą rządzącą się prawami poniekąd natury, urządzenia postępowego, technicznego, wywoływać może w odbiorcach opery efekt komizmu czy groteski. `Maszyna' tak jaki i sam wykształcony Bardos trochę nie pasują bowiem do realiów Mogiły. Jednakże autor umiejętnie wiąże ten element z akcją opery.

W sytuacji, gdy rozgniewani Górale kradną dobytek Krakowiakom, student poraża prądem Górali. Użycie drutu, który poraża, wywołuje paniczny strach wśród ludzi i podziw Krakowiaków. Górale są pewni, że to kara za występek. Uważają Bardosa za czarownika. Zwłaszcza, że on sam w taki sposób przedstawia (początkowo) sytuację.

Pierwszą więc funkcją, jaką pełni nauka i postęp w tym utworze jest wywołanie przestrachu prostych ludzi. Wierzą oni, że to cud. Nie widzieli nigdy nic podobnego więc są przekonani, że ludzka siła tak działać nie może.

Ów `cud' ukazuje również prawdziwe oblicze (demaskuje) niektórych bohaterów, np. Miechodmucha, który odgrywa odważnego, a w obliczu nieznanego, najchętniej by uciekł.

Student Bardos jednakże nie pozostawia mieszkańców wsi w świadomości rzekomego `cudu'. Wyjaśnia im, że to nie czary, a technika i postęp. Demonstruje (już nie z zaskoczenia) działanie maszyny.

Jednakże doświadczenie `mniemanego cudu' wpływa jednocząco na Krakowiaków i Górali. Bardos, poniekąd z piedestału człowieka mądrzejszego, dysponującego siłą, której pozostali nie pojmują, może wymagać od Górali i Krakowiaków pojednania. Nie spotyka się też z odmową. Wobec postępu bowiem, zarówno mieszkańcy Mogiły, jak i przybysze z gór, stoją na tym samym poziomie. Nauka pełni więc funkcję jednoczącą.

Ponadto w tym utworze, za przyczyną `maszyny elektrycznej', korzyści doświadcza również Bardos, obdarowany różnymi smakołykami itp.

Tak więc można stwierdzić, że wprowadzenie przejawów nauki i postępu oprócz wprowadzenia efektu komicznego (groteskowego) w samym odbiorze opery, pełni też różne funkcje wewnątrz fabuły - jednoczenie skłóconych grup, zapewnienie tymczasowego wiktu studentowi.

Ogólnie o utworze można dużo przeczytać m.in. w Oświeceniu Klimowicza (dla rządnych wiedzy)



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
1,1pietroprefabrykat Modelid 89 Nieznany (2)
89
89 91
14 25 89
89 307 POL ED02 2001
Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegłyPN 89 B 10425
89 91
1. kulturalne przemiany po 89, Literaturoznawstwo, życie literackie po '89
Polska polityka zagraniczna po zmianach zapoczątkowanych w89
EkmanP 89
06 54 89
kom M 34 89 a
89 92
artykul393 8 89 07 04 2008
89 Coffee Recipes
06 50 89
89 Nw 01 Stol warsztatowy
WOS - POLSKA 89', Europeistyka

więcej podobnych podstron