MONARCHIA STANOWA - NIEMCY
1. Szlachta wyższa
Zróżnicowana wewnętrznie
Książęta - legitymowali się bezpośredniością państwową ,gdyż stanowili stan w konfederacji Rzesz -243 rody
Na szczycie stali książęta elektorzy potem książęta Rzeszy(większe księstwa ) oraz panowie Rzeszy (markizowie i baronowie )
2. Szlachta niższa
Szlachta krajowa -majątkowo zróżnicowa -od kilkuwioskowej do bezrolnej .Piastowała liczne urzędy i aktywnie uczestniczyła w lokalnych zgromadzeniach stanowych
Wolne rycerstwo-mieli bezpośredniość cesarską i nie podlegali innych feudałom
Ministeriałowie- wywodzili się z grupy niewolnej ,której panowie powierzali funkcje wasali -wojskowe i administracyjne
3. Mieszczanie
Ze względu na status majątkowy dzielili się na :
-patrycjat -najbogatsi kupcy , rzemieślnicy .Decydowali o obsadzie najważniejszych urzędów ,głównych sprawach miast .
-pospólstwo -drobni kupcy i czeladnicy . Początkowo nie mieli udziału w rządzeniu miastem potem ograniczone
-plebs-nie mieli żadnego wpływu na sprawy miasta
„Powietrze miejskie czyni wolnym po roku i 1 dniu”
Ze względu na kryterium prawne :
-obywatele - dziedziczne lub nabyte . Tylko oni korzystali z praw i przywilei miejskich
-mieszkańcy - rekrutujący się z napływającej do miasta ludności wiejskiej .Nie korzystali z praw miejskich
4. Gildie i cechy
Gildia - zawodowa organizacja kupców miejskich. Na czele stał starszy ,któremu pomagało 4 assesorów (wardensi)
Wraz z radą zarządzali jej majątkiem i sprawami
Z czasem gildie kilku miast zainteresowane wymianą handlową zaczęły tworzyć hanzy .
Początki związku hanzatyckiego to XIII w, a jego geneza to układ między Lubeką i Hamburgiem w 1241r
Jej siedzibą była Lubeka
Przynależność była dobrowolna i dostępna dla miast prawa niemieckiego
Kantory-placówki zagraniczne
Z czasem podzieliła się na 4 grupy :
-westfalską (Kolonia)
-saską(Brunszwik)
-wendyjską(Lubecka)
-prusko-inflancką(Gdansk)
Organizację hanzy określały konfederacje
Cechy -zrzeszenie rzemieślników wykonujących ten sam zawód
Był organizacją przymusową i zamkniętą
W skład cechu wchodzili mistrzowie, czeladnicy i uczniowie
Z czasem liczba zakładów została reglamentowana
Na czele cechu stało kilku starszych
5. Chłopi
Począwszy od pólnocnego-zachodu nastąpiło masowe uwalnianie chłopów za opłatą
Równolegle rozwinęła się akcja kolonizacji niezaludnionych ziem -dogodne warunki osadnicze
XIV w - panowie znowu zaczynają zwiększać obciążenia chłopów zwłaszcza pańszczyznę i zagarniań serwituty
Początek gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej (na wschód od Łaby)
XV w - powrót do poddaństwa osobistego na wschodzie i gruntowego na zachodzie
6. Miasta
Prawo zakładania miast najpierw dla króla a potem możnych świeckich i duchownych
Miasta cesarskie - zakładane przez cesarza .Miały szeroki samorząd .Rozsiane były na całym terytorium kraju
Miasta krajowe - władcy terytorialny i feudałowie świeccy (Wiedeń i Drezno) część z nich została podniesiona do rangi miast państwowych
Miasta biskupie - biskupi diecezjalni . W XII/XIII wieku zaczęły się uwalniać z ich zależności .Stały się wolnymi miastami
Ustrój miast określał zakres przywilejów
Najwyższym organem władzy był z początku wójt lub sołtys reprezentując fundatora
XI-XIII w- pod wplywem ruchu komunalnego miasta zaczęły się uwalniać i zyskiwać samorząd
Najwyższym organem była Rada Miejska tworzona z grupy walczących przeciw panu lub z podziału ławy sądowej
Ława sądowa rozpadła się na radę miejską i ławę właściwą
Rada składa się z corocznie wybieranych rajców przez obywatel ( lub system dokooptacji członków władzy) a na czele stał burmistrz
W wielu miastach burmistrzów było kilku a głównego nazywano prezydentem
Burmistrz nie posiadał prawa do samodzielnego decydowania o sprawach miastach
Burmistrza wybierali obywatele lub rada ze swegi grona
Organem powołanym do sądownictwa była ława - sołtys (sędzia)oraz ławnicy
XIV /XV w - ruch pospólstwa przeciw patrycjatowi
W miastach gdzie powstał kompromis :
-poszerzano skład rady o pospólstwo
-tworzono obok starej Rady nową
-powoływano reprezentację pospólstwa lub trzeci ordynek
Miasta filiarne - nowopowstałe miasta były wzorowane na organizacji prawno-ustrojowej poprzednich
Miasta macierzyste- Magdeburg, Kolonia,Lubeka ,Frankfurt nad Menem
Z czasem miasta filiarne zaczęły tworzyć odrębności ustrojowe stając się ośrodkami macierzystymi dla innych
7.Władza królewska
Nadal pozostawała monarchią elekcyjną co utrzymałą Złota Bulla z 1356r
Od wyboru Karola V ( 1539) władzę ograniczały kapitulacje wyborcze
8. Administracja centralna - Rada Królewska
Próbowano utworzyć stały Rząd Rzeszy
Pierwszy powołał go Maksymilian z początkiem XVI wieku
Pierwotnie składał się z cesarza jako przewodniczącego i 20 członków
Karol V zwiększył liczbę o 2 mianowanych przez siebie delegatów
Siedzibą rządu była norymberga
Początkowo był kompetentny we wszystkich sprawach a od Karola V mógł podejmować decyzje tylko pod nieobecność monarchy
9. Sejm Rzeszy - geneza
Wywodził się ze zjazdu nadwornego
Uczestniczyli w nim książęta świeccy i duchowni posiadający bezpośredniość państwową
XIII wiek - Wilhelm Holenderski zaczął na zjazdy zapraszać przedstawicieli miast cesarskich i biskupich
1495 r- po raz pierwszy użyto terminu Reichstag
10. Sejm Rzeszy - struktura
Charakter federalistyczny - osoby reprezentowały nie stany a terytoria i miasta
Sejm składał się z 3 kolegiów :
-książęta elektorzy ustanowieni Złotą Bullą z 1356 r w liczbie 7 -mieli prawo spotykania się w 4 tygodnie po Wielkanocy celem omówienia najważniejszych spraw państwowych .Przewodniczył im arcybiskup mongucki
-książęta i panowie Rzeszy. Prawdziwi książęta świeccy i duchowni w liczbie 94 posiadali głosy wirylne .Pozostali(141) mieli 6 głosów kurialnych .Przwodniczył im arcybiskup salzburski i arcyksiąże austriacki
-kolegium miejskie- przedstawiciele 51 miast -tworzyli 2 ławy : reńską (14 miast) i szwabską . Każde miasto miało 1 głos
O terminie , celu i miejscu decydował król - zaproszenie w postaci specjalnego memoriału monarchy wydanego na 6 tygodni przed zgromadzeniem
Pierwszy sejm po koronacji nowego króla należało zwołać do Norymbergi ( na podstawie Złotej Bulli)
Od 1663 r stałym miejscem obrad jest Ratyzbona
11. Sejm Rzeszy - kompetencje
Nie były ściśle określone
Ogłaszanie ogólnoniemieckiej wojny
Tworzenie nowych księstw
Ustawodawstwo
Dysponowanie ziemiami Rzeszy
1497 r - uchwały podjęte łączono w jedną całość w postaci recesu