MONARCHIA STANOWA -ANGLIA
1. Szlachta wyższa
Baronowie więksi(hrabiowie ) i mniejsi
Różnica była w stanie posiadanej ziemi
Tych pierwszych król powoływał do rady królewskiej imiennie a drugich za pośrednictwem szeryfa
Wraz z powstaniem parlamentu o przynależności do baronów decydowało zasiadanie w Izbie Lordów
Zaczęto ich nazywać lordami albo parami
2. Szlachta niższa
Rycerstwo nigdy nie stało się stanem zamkniętym
1290r- Edward I wprowadza swobodę sprzedaży lenn
Młodsi synowie szlachty nie mogąc dziedziczyć ziem zajmowali się administracją i kupiectwem
3. Chłopi
Poddaństwo prawie zanikło po powstaniu Wata Taylera pod koniec XIV wieku
Nastąpiło oczynszowanie i nadanie wolności za wykupem
Chłopi stali się dzierżawcami z pewnymi obowiązkami na rzecz pana
Copyholders-chłopi dzierżawiący ziemię pana na podstawie kopii protokułu sądowego.Płacili rentę pieniężną
Freeholders- wolni posiadacze .Praktycznie posiadacze ziemi gdyż opłaty były symboliczne (brali udział w wyborach do parlamentu)
4. Konstrukcja korony królestwa
Pojęcie powstało w Anglii w XII w.
Państwo nabrało charakteru publicznoprawnego
Korona została oderwana od władcy i związana z pańśtwem
Państwo ma suwerenność wewnętrzną a suwerenności zewnętrznej przeszkadzają koncepcje uniwesalistyczne
Juryści francuscy : „ Król jest cesarzem w swym państwie”
Spory doktrynalne straciły rację bytu w skutek rozpadu Rzeszy w XIII w ,kryzysu kościoła oraz kocyliaryzmu głoszącego zwierzchność soboru nad papieżem
Pojęcie to wiązało się z likwidacją resztek rozdrobnienia feudalnego
Sprzyjało to wytworzeniu administracji centralnej i lokalnej
Przywileje zaczęto opatrywać klauzulami dopuszcząjącymi czynne prawo oporu wobec króla (Wielka Karta Wolności , Złota Bulla Andrzeja II , Privilegio General -Aragon -1283r)
5. Władza królewska
Uległa ograniczeniom wskutek wydania Wielkiej Karty Wolności
Doszło na tle jej przestrzegania do wewnętrznych walk między monarch a a baronami
XIII w - Henryk Bracton - teza iż król nie stoi ponad prawem ale jest nim także związany
XIV w - królowie zobowiązali się w przysiędze koronacyjnej do przestrzegania i podleglości prawom uchwalanym przez Parlament pod groźbą pozbawienia tronu (zrealizowane w przypadku Edwarda II I Ryszarda II)
Następca tronu (zasada primogenitury) od 1301r nosił też tytuł księcia Walii
W razie niepełnoletności władzę sprawował matka lub rada regencyjna
Z czasem wyłączne prawo ustanawiania regenta otrzymał Parlament
6. Administracja centralna - Rada Królewska
Skoncentrowana w Radzie Ścisłej
Jej skład określał król -czasem możnowładcy i parlament
Kompetencje administracyjne , ustawodawcze i sądownicze -poźniej odebrane
7. Parlament Angielski - geneza
Nazwa po raz pierwszy zastosowana w XIII wieku przez Henryka III i odnosiła się do zebrań dzierżawców królewskich zasiadających z członkami kurii królewskiej
W 1213 r. Jan bez Ziemi polecił szeryfom wydelegowanie do kurii po 4 rycerzy z każdego hrabstwa
W połowie XIII wieku do Parlamentu ( rozszerzonej Rady Wielkiej ) wchodzili możni świeccy i duchowni oraz 2-4 rycerzy z poszczególnych hrabstw (wybieranych)
Do połowy XIV wieku nie ma podziału na 2 izby
8. Parlament Angielski - struktura
1332r - kler niższy nie wchodzi w skład Parlamentu
System bikameralny ustalił się w połowie XIV w.
- Izba Lordów - możnowładctwo
-Izba Gmin - rycerstwo i mieszczaństwo
Izba Lordów
- arcybiskupi
-biskupi
-opaci
-przeorowie
-bezpośredni lennicy króla ( mający lenna w wysokości 13,5 x zwykłe lenno)
-od schyłku XIV wieku także możni mający imienne zaproszenia od króla
- z czasem także Ci co uzyskali tytuł para
Izba Gmin ( przyczyny zasiadania rycerstwa i mieszczaństwa razem)
-wspólne zasiadanie za sesjach sądowych podczas zgromadzeń hrabstw
-nieoficjalne zebrania przed sesjami Parlamentu
- osiedlanie się młodych synów rycerstwa w bractwach
Liczba członków izby gmin się nieustannie zmieniała
Model utrwalił się w 1295 r w czasie istnienia Parlamentu Wzorcego
- po 2 rycerzy z 37 hrabstw
-po 2 przedstawicieli z uprzywilejowanych miast
-przewodniczącym był przedstawiciel rycerstwa
Pierwotnie rycerzy desygnował szeryf a potem wybierani byli przez wolnych właścicieli ziemskich z hrabstwa
Od 1413r musiały być to osoby na stałe osiadłe w hrabstwie
Później wprowadzono cenzus majątkowy prawa wyborczego
Bierne prawo wyborcze mieli ( od 1445r) tylko rycerze i szlachcice z urodzenia
Miasta uprawnione określał szeryf -od 1382 r nie może na liście pomijać miast już wcześniej reprezentowanych
Parlament początkowo zwoływał król - od połowy XIV wieku stałym miejscem obram jest stołeczne opactwo westminsterskie
Zazwyczaj Parlament zwoływano raz na rok
9. Parlament Angielski - kompetencje
Kompetencje ustawodawcze
-wzieły się z prawa gmin do przedstawiania królowi petycji o wydanie ustawy rozstrzygającej podniesioną kwestie
- w XV wieku Izba Gmin zaczęła sama redagować odpowiedzi na petycje - projekt ustawy -BILL
-podobną incjatywę ustawodawczą uzyskała Izba Lordów i król
- od 1414r król zobowiązał się do niezmieniania propozycji Izby Gmin
Komptencje sądownicze
-Izba Lordów była najwyższą instancją oraz sądem równych dla przestępstw popełnionych przez Lordów
- Z czasem zaczęła rozstrzygać najważniejsze przestępstwa urzędnicze - impeachment
-Impeachment = skarga wnoszona przez Izbę Gmin przeciw oskarżonym o nadużycie władzy
-1376r - pierwszy przypadek impeachmentu
-Act of attainder - ustawa Parlamentu skazująca określonego urzędnika na karę śmierci lub wygnania bez procesu ale na podstawie głosowania
Kompetencje finansowe
- po raz piewrszy sformułowane w 1297 r , kiedy to Edward I zobowiązał się do nienakładania podatków bez zgody Parlamentu
-od XV wieku Izba Gmin wnosi projekty ustaw skarbowych zaś przwodniczący referował do przedstawienia królowi