Zestaw 3
Ćw. 1 Zasada pomiaru graniastości wałka. Graniastość jest to błąd kołowości, w którym następuje odchyłka kształtu od linii okręgu przylegającego w więcej niż 2 pkt. Na obwodzie okręgu. Następuje stopniowe zwiększenie lub zmniejszenie odległości od linii odniesienia. Można przyjąć, że min odległość od okręgu przylegającego do zarysu przedmiotu ma wystąpić więcej niż 2 razy. Pomiaru dokonujemy na czujniku układając Przedmiot na pryzmie i dokonując pomiarów w kilku miejscach na pełnym obwodzie. Należy pamiętać o wyzerowaniu czujnika na płytkach wzorcowych na wymiar nominalny przedmiotu mierzonego. Metoda odniesieniowa - graniastość parzystokątną można zmierzyć metodądwu pkt przy użyciu czujnika zamocowanego w podstawie stolika. Do graniastości nie parzystokątnej stosuje się metodę trzy pkt.
Odchyłka Δgraniastości =ΔW/s - przy pomiarach w pryzmie. Δ W - wskazanie czujnika, s- współczynnik wykrywalności powierzchni zależy od kąta alfa.
Ćw. 2 Jak wykryć błędy kształtu otworu. Błędy kształtu definiuje się podobnie jak błędy wymiaru przy czym zamiast wartości nominalnej przyjmuje się kształt nominalny - kształt odniesienia. Wyróżnia się następujące podstawowe geometryczne elementy kształtu: prosta przylegająca, płaszczyzna przylegająca, okrąg przylegający i walec przylegający. Do wykrycia błędu kształtu otworu, jako powierzchni odniesienia, używa się okręgu i walca przylegającego. I tak: Okręg przylegający jest to okręg idealny tak wpisany w rzeczywisty zarys przekroju walcowego aby największa odległość pomiędzy nimi a zarysem rzeczywistym była najmniejsza spośród wszystkich możliwych położeń odpowiadających maksymalnej średnicy tego okręgu. Walec przylegający jest to walec idealny tak wpisany w rzeczywisty zarys powierzchni walcowej przedmiotu, aby największa odległość pomiędzy powierzchnią tego walca a powierzchnią rzeczywistą przedmiotu była najmniejsza spośród wszystkich możliwych położeń odpowiadających maksymalnej średnicy tego walca. Ostatecznie błąd kształtu otworu wykrywa się jako największą odległość rzeczywistej powierzchni lub jej zarysu od powierzchni odniesienia.
Ćw. 2 Przebieg pomiaru średnicówką czujnikową. Następująco: a) ustalamy wartość nominalną otworu na podstawie pomiaru suwmiarką lub średnicówką mikrometryczną, b) budujemy wzorzec o wymiarze równym ustalonej wartości nominalnej, wykorzystując do tego płytki wzorcowe, c) dla ustalonego wymiaru nominalnego dobieramy końcówkę pomiarową średnicówki, d) mocujemy końcówkę, wkładamy czujnik do średnicówki tak aby wskazania czujnika było bliskie połowie jego zakresu, e) ustawiamy średnicówkę na wymiar nominalny na wzorcu, wskazówkę ustawiamy na zero, f) wkładamy średnicówkę do otworu, wykonujemy nim ruch ustalając położenie w którym wskazanie osiąga wartość minimalną. Wskazanie to po ustaleniu znaku będzie wartością odchyłki. Wynik pomiaru Nx obliczamy ze wzoru: Nx=Nw+Ws (Nw-wymiar nominalny otworu, Ws-wskazania średnicówki)
Cw. 3 Zasada odczytu wskazań na długościomierzu Abbego. Gdy mierzymy długość długość wzorzec ustawił się tak że 34 kreska wzorca znajduje się pomiędzy 0 i 1 noniusza. Położenie kątowe spirali jest 0. odczyt części całkowitych 34, dziesiętnych 0.W celu odczytu wartości odcinka należy przy pomocy pokrętła obracać płytkę spirali tak długo aż nastąpi styk linii spirali z linią kresy milimetrowej wzorca. Należy odczytać liczbę K działek na podziałce spirali naprzeciw wskaźnika. Znając wartość działki spirali Ao po przemnożeniu jej przez liczbę K dodać w ten sposób uzyskany wynik do wcześniej odczytanych wartości dziesiętnych i całkowitych.
Ćw. 3 Położenie pola tolerancji.
Ćw. 4 Pomiary pośrednie kąta (wielkości ch-ące kąt) : Polega na wyznaczeniu wielkości kąta nie bezpośrednio lecz po przez pomiar wielkości pośrednich (wysokości, długości przed.)Do tych metod zaliczamy:-pomiar przy użyciu linialu sin,-pom. Kąta rozwarcia stożka przy uzyciu wałeczków pomiarowych i stosów płytek wzorcowych. Metody te dotyczą kątów zewnętrznych. Przy katach wewnętrznych wyróżniamy metody:-przy użyciu liniału,- przy pomocy kul i głębokościomierza. Wielkości charakteryzujące kąt: Poprawka wysokości stosu płytek, długość i wysokość kąta.
Ćw. 4 Liniał sinusowy. Zasada pomiaru przy pomocy można przedstawić za pomocą schematu. Pomiar polega na takim doborze stosu płytek o wysokości h aby różnica wskazań w1 i w2 czujnika wynosiła 0. Wartość mierzonego kąta oblicza się z zależności: a=acrsin(h/l) W przypadku gdy w1-w2≠0 obliczamy poprawkę c wysokości stosu płytek z proporcji (Δw/Ik)=(c/√(l2-h2))
Ćw. 5 Maszyna długościowa. Pomiar polega na porównaniu mierzonego wymiaru z dwoma precyzyjnymi wzorcami pomiarowymi(szklany i stalowy).Obydwa wzorce są równocześnie widziane w mikroskopie odczytowym. Wzorzec szklany dzieli odstęp miedzy dwoma podwójnymi oznaczeniami dłuższego wzorca stalowego. Setne i tysięczne części milimetra można odczytać w okularze czujnika typu OPTIMETR, który wskazuje różnice pomiędzy długością mierzoną a odległością dwóch wykazów obu wzorców.
Ćw.5 Błędy duże i eliminacja. Wszystkie wyniki pomiarów są obarczone błędami. Błędy systematyczne są na ogół znane lub znana jest ich przyczyna. Można więc je ograniczyć poprzez eliminowanie przyczyn je powodujących lub ograniczenie wpływu tych czynników na wynik pomiaru. Do błędów mających znaczący wpływ, szczególnie przy pomiarach dużych wymiarów, należą błędy spowodowane odkształceniami sprężystymi (ugięciem elementów mierzonych, odkształceniem narzędzi pomiarowych itp.) pod wpływem nacisku i ciężaru własnego oraz błędy temperat. Błędy wywołane naciskiem pomiarowym można wyeliminować stosując pomiary stykowe bez nacisku lub małe naciski powodujące niewielkie odkształcenia lub zastosowaniem jednakowego nacieku pomiarowego. Aby uniknąć błędów wywołanych ugięciem i skróceniem pod wpływem własnego ciężaru i nacisku pomiarowego podpiera się go w ściśle określonych punktach. Duży wpływ na wyniki pomiarów ma temp.