23.Rolnictwo
Technologia i technika wapnowania gleb oraz znaczenie wapnia w żywieniu roślin- funkcje fizjologiczne, symptomy niedoboru i nadmiaru.
*Dawki wapnia ustala się na podstawie kwasowości hydrolitycznej.
Dla roślin rosnących w gruncie, w praktyce ustala się orientacyjną dawkę nawozu wapniowego w zależności od odczynu gleby i kategorii gleby (gleby lekkie, średnie, ciężkie) posługując się odpowiednią tabelą. Gleby ciężkie zawierające dużą ilość drobnych cząstek, wymagają zastosowania wyższych dawek niż gleby lekkie o dużej zawartości piasku. Ważny jest wybór odpowiedniego nawozu wapniowego dla danej gleby. Jeśli gleba jest kwaśna a jednocześnie uboga w magnez, należy wybrać do wapnowania nawozy wapniowo-magnezowe popularnie zwane dolomitami.
Na rynku jest kilka rodzajów nawozów wapniowych. Nawozy wapniowe tlenkowe - wapń w formie tlenku wapnia (zawierające od 50-80% CaO). Nawozy wapniowo-magnezowo-tlenkowe - wapń i magnez w formie tlenkowej, zawierające 45-75 % CaO+MgO . Nawozy wapniowe i wapniowo-magnezowo-tlenkowe są najbardziej aktywną formą, działającą szybko, skutecznie odkwaszającą glebę. Nadają się głównie na gleby ciężkie. Na gleby lekkie nie zalecane, ponieważ łatwo je przy użyciu tych nawozów przewapnować. Należy je stosować na dłuższy czas przed siewem czy sadzeniem roślin.
Drugą grupą nawozów służącą do wapnowania gleby są nawozy zawierające wapń lub wapń i magnez w formie węglanów CaC03, MgC03. Nawozy wapniowe węglanowe zawierają 45-54% czystego składnika w przeliczeniu na CaO. Nawozy wapniowo-magnezowo-węglanowe zawierają 45-50% CaO+MgO w tym 13-20% MgO.
Wapnowanie gleby należy wykonywać raz na kilka lat, w dawkach zalecanych przez okręgowe stacje chemiczno- rolnicze. Przewapnowanie gleby może obniżać plony w okresie 2-3 lat. Nawozy wapniowe działają w glebie przez kilka lat, dlatego ich stosowanie należy rozpatrywać w zmianowaniach lub płodozmianach. Wapnowanie zaleca się pod lucernę, koniczynę, wykę i konopie, natomiast nie należy wapnować pod łubiny, kukurydzę i len. Najlepszym sposobem wapnowania jest rozrzucenie tego nawozu na ścierń i przykrycie za pomocą podorywki wykonanej na głębokości 6-8 cm.
Wapń wpływa przede wszystkim na rozkład i syntezę próchnicy. Stymuluje wszechstronne heterotroficzne mikroorganizmy, uaktywniając tym samym materię organiczną i uruchamiając azot w glebach kwaśnych. Stymuluje również rozwój bakterii wiążących azot. Zmniejsza stężenie jonów wodoru, powoduje wzrost stężenia jonów OH- oraz ilości wymiennego wapnia i magnezu, zmniejsza rozpuszczalność Fe, Al i Mn, zwiększa przyswajalność fosforanów i molibdenianów, powoduje wzrost stopnia nasycenia zasadami, zwiększanie lub zmniejszanie przyswajalności składników pokarmowych i mobilność pierwiastków toksycznych. Wzrost pH gleby przyśpiesza znacznie hydrolizę białek i amonifikację oraz utlenianie siarki.
Korzystny wpływ wapnowania na rośliny uprawne jest wynikiem bezpośredniego działania pokarmowego lub regulującego, usuwania lub neutralizowania związków toksycznych, hamowania rozwoju chorób, wzrostu przyswajalności składników pokarmowych, pobudzania aktywności mikroorganizmów wpływających na przyswajalność składników pokarmowych.
Jednak wapnowanie powoduje wyraźne zahamowanie wzrostu wielu roślin np. żurawiny, czarnej jagody, arbuza.
Nadmiar tego pierwiastka może powodować: niedostatek Fe, Mn, Cu lub Zn, zmniejszenie się przyswajalności fosforanów (nierozpuszczalne fosforany wapnia), zakłócenie absorpcji fosforu przez rośliny, a szczególnie jego metabolizmu, ograniczenie pobierania boru, radykalne zmiany pH.
Ubytek Ca i Mg w glebach może być spowodowany przez erozję, pobieranie przez rośliny i wymywanie. W wyniku mineralizacji substancji organicznej tworzy się pewna ilość kwasów. Powstałe w tych warunkach jony H+ będą miały tendencję do wypierania wymiennego wapnia z kompleksu koloidalnego i z węglanu wapnia. W miarę jak rozpuszczalne związki ca i Mg są usuwane stopień nasycenia zasadami oraz pH zmniejszają się i może zachodzić potrzeba następnego wapnowania.