Co to jest integracja?
Wraz z rozwojem gospodarczym, nowe warunki ekonomiczne powodują, że podmiotom coraz jest działać samodzielnie. Przedsiębiorstwa integrują się na różne sposoby, choć najpopularniejsze są fuzje. Jednak nie tylko poszczególne firmy współpracują ze sobą, również państwa podejmują decyzję o zacieśnieniu współpracy. Międzynarodowa integracja polega na znoszeniu ograniczeń w handlu i zapewnianiu swobody w przepływie kapitału i siły roboczej. Dzięki temu możliwe jest bardziej efektywne wykorzystanie czynników produkcji.
Stadia integracji państw
Integracja może przebiegać na różne sposoby i zazwyczaj nie odbywa się jednoetapowo, lecz przebiega dłużej w czasie :
strefa wolnego handlu i unia celna - zniesienie barier celnych wewnątrz organizacji i wdrożenie wspólnej polityki gospodarczej wobec podmiotów zewnętrznych,
wspólny rynek - zgoda członków na swobodny przepływ czynników produkcji,
unia ekonomiczna, walutowa i polityczna - powstanie ponadpaństwowych instytucji o dużych uprawnieniach na jednolitym obszarze ekonomicznym i walutowym.
Integracja gospodarcza wymaga od państw składowych wyrzeczenia się części uprawnień na rzecz wspólnych instytucji, co czasami jest trudne dla zaakceptowania dla niektórych rządów (Wielka Brytania) lub społeczeństw (Szwajcaria, Norwegia). Jednak spodziewane korzyści, w wielu częściach świata skłania poszczególne państwa do podjęcia decyzji o integracji. Jednym z najbardziej zaawansowanych procesów współpracy są działania podejmowane przez państwa Europy Zachodniej.
Przebieg integracji europejskiej
Historia integracji europejskiej :
utworzenie w 1951r. Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali przez Francję, Niemcy (RFN), Holandię, Belgię, Luksemburg i Włochy,
podpisanie tzw. Traktatu Rzymskiego i zawiązanie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) wraz z Europejską Wspólnotą Energii Atomowej (EUROATOM).
Główne cele powyższych organizacji to :
- wspólne zarządzanie przemysłem węglowym i stalowym,
- współpracy przy pokojowym wykorzystaniu energii atomej,
- wspólna polityka celna wewnątrz i na zewnątrz wspólnoty,
- swoboda przepływu czynników produkcji,
- wspólna polityka ekonomiczna i jednolite (podobne) ustawodawstwo,
- wspólna polityka rolna.
podpisanie Jednolitego Aktu Europejskiego w 1986r. - dalsze pogłębienie integracji w celu zapewnienia swobodnego przepływu kapitału, towarów, usług i siły roboczej poprzez ujednolicenie przepisów i likwidację stanowisk celnych,
07.02.1992r. - Traktat z Maastricht o powołaniu Unii Europejskiej obejmującej unię ekonomiczną, walutową i polityczną.
Powołanie wspólnej waluty
Najważniejszym osiągnięciem tego traktatu jest powołanie wspólnej waluty. Wspólna waluta przynosi wiele korzyści, ułatwia wymianę handlową, zmniejsza koszty i umacnia pozycję Europy na globalnym rynku. Jednak pomimo wielu lat integracji różnice gospodarcze między państwami wspólnoty pozostały dosyć duże i uniemożliwiały rezygnację z walut narodowych i powołanie wspólnej waluty (później nazwanej euro). Dlatego ustalono kilka najważniejszych czynników od których uzależniono włączenie poszczególnych państw do Unii Walutowej (EMU). Warunki przystąpienia do EMU :
- deficyt budżetowy (wg norm europejskich całych finansów publicznych) nie większy niż 3% PKB,
- niska inflacja, najlepiej poniżej 1,5%
- niskie stopy procentowe, 2% tolerancja,
- dług publiczny nie większy niż 60% PKB,
- stabilny kurs walutowy.
Organy Unii Europejskiej
W toku rozwoju procesów integracji europejskiej powstały trzy instytucje centralne wspólne dla wszystkich członków Unii :
Parlament Europejski - składa się 626 przedstawicieli wybieranych we wszystkich krajach wspólnoty, proporcjonalnie do ilości ludności. Jego uprawnienia nie są duże, ale w ostatnim okresie znacznie wzrosły : - sprawuje kontrolę nad pozostałymi organami Unii,
- współdziała z Radą Europejską w zakresie konstrukcji budżetu, przedkłada tzw. "stanowisko" wobec innych spraw,
Rada Unii Europejskiej (to nie to samo co Rada Europy) - organ przedstawicielski, każde państwo posiada swoich przedstawicieli pod przewodnictwem państwa które przewodzi Unii rotacyjnie co 6 miesięcy. Rada ocenia i ewentualnie przyjmuje przedłożenia Komisji Europejskiej, w wielu kwestiach musi to być decyzja jednogłośna. W niektórych kwestiach zwraca się o ocenę do Parlamentu, którego stanowisko nie jest dla niej wiążące,
Komisja Europejska - organ wykonawczy składający się z przedstawicieli państw, którzy nie decydują w imieniu tego państwa, lecz jako komisarze wykonują konkretne zadania w ramach przydzielonego im obszaru działań (forma ministerstwa). Komisję Europejską można nazwać formą rządu europejskiego, którego zadaniami są :
- wykonywanie postanowień traktatowych - realizacja budżetu, podejmowanie decyzji administracyjnych,
- reprezentowanie Unii Europejskiej w sprawach zewnętrznych,
- wykonywanie prac integracyjnych, zarówno prowadzenie negocjacji z nowymi kandydatami, jak i działania na rzecz pogłębiania integracji wewnętrznej.
Członkowie Unii
Do Unii Europejskiej obecnie należą :
Belgia (1951r.)
Holandia (1951r.)
Luksemburg (1951r.)
Francja (1951r.)
Niemcy (1951r.)
Włochy (1951r)
Wielka Brytania (1973r)
Irlandia (1973r.)
Dania (1973r.)
Grecja (1981r.)
Hiszpania (1986r)
Portugalia (1986r.)
Austria (1995r.)
Finlandia (1995r)
Szwecja (1995r.)
Do Unii nie należy Szwajcaria (choć blisko z nią współpracuje), Islandia i Norwegia (której obywatele nie zgodzili się na przystąpienie do wspólnoty w referendum w 1994r). Z obszaru UE wyłączona jest również Grenlandia, zamorskie terytorium Danii.
Utworzona w 1999r. Unia Walutowa objęła większość państw unijnych, jedynie Grecja nie spełniła kryteriów "z Maastricht" (obecnie już je spełnia), a Wielka Brytania, Dania i Szwecja postanowiły zaczekać z członkostwem w EMU. Jednak dopiero w 2003r. zostaną wycofane z obiegu dotychczasowe narodowe waluty a na obszarze EMU zastąpi je "papierowe" euro. Wydarzenie te znacząco ułatwi prowadzenie działalności gospodarczej w Unii, a dla zwykłych obywateli też stanowi doniosłe, historyczne wydarzenie.
Motywy integracji europejskiej
Przesłanki integracji europejskiej :
chęć stworzenia silnego rynku gospodarczego, ze wszystkimi korzyściami jego utworzenia,
dążenie do stworzenia przeciwwagi wobec potencjału USA,
podjęcie wyzwania rzuconego przez kraje "Pacyfiku" i ich chęć stworzenia drugiego gospodarczego centrum świata,
uczynienie euro najważniejszą walutą świata.
Kandydaci do Unii
Unia Europejska dla wielu państw stała się celem polityki zagranicznej. Zwłaszcza po upadku socjalizmu wiele państw skierowało swoją aktywność w kierunku integracji z UE. Obecnie do wspólnoty kandydują :
państwa z tzw. I grupy :
- Polska,
- Czechy,
- Węgry,
- Estonia,
- Słowenia,
- Cypr,
państwa II grupy :
- Słowacja,
- Litwa,
- Łotwa,
- Rumunia,
- Bułgaria,
- Malta.
Stopień przystosowania do wymogów traktatu z Maastricht
Państwo |
Stopień przystosowania w % |
Bułgaria |
36 |
Czechy |
62 |
Estonia |
72 |
Litwa |
56 |
POLSKA |
58 |
Rumunia |
19 |
Słowacja |
45 |
Słowenia |
60 |
Węgry |
70 |
Źródło ING Barings |
|
Problemy UE
Integracja europejska przyniosła państwom cznkowskim wiele korzyści, większy rynek poprawił konkurencyjność i wielkość produkcji. Brak granic i ceł znacznie ułatwił handel i rozwój gospodarczy regionów słabiej rozwiniętych. Wspólna waluta i pogłębiająca się integracja polityczna to odpowiedź Unii na wyzwania globalizacji. Niemniej jednak UE boryka się z dużymi problemami takimi jak :
- duże bezrobocie i wysokie koszty pracy,
- słaby wzrost gospodarczy,
- technologiczne zacofanie np. słabszy rozwój Internetu,
- interwencjonizm gospodarczy w wielu dziedzinach, a zwłaszcza w rolnictwie,
- trudności z przeprowadzeniem reformy instytucjonalnej (np. sprawa głosowania większością).
Problemy te są spowodowane tradycyjną "kontynentalną" mentalnością gospodarczą (w odróżnieniu od liberalnej anglosaskiej). Członkowie Unii mają przesocjalizowane gospodarki i wysokie obciążenia podatkowe, które nie sprzyjają rozwojowi. Koncepcja państwa opiekuńczego zbankrutowała, a ingerencja państwa w gospodarkę przynosi więcej szkód niż korzyści. Duży udział przedsiębiorstw państwowych, ratowanie tych prywatnych przed bankructwem, biurokracja i olbrzymie środki przeznaczane na nieefektywne rolnictwo to także jej słabości.
Korzyści integracji dla Polski
Pomimo tych negatywów trzeba stwierdzić, że integracja Polski z Unią jest dla obu stron opłacalna. Unia powoli dostrzega swoje wady i stara się reformować w stronę amerykańskiego modelu. Może to jeszcze długo potrwać, ale kierunek zmian jest pozytywny. Dla Polski wstąpienie do UE może przynieś następujące korzyści :
swobodny dostęp do kilkusetmilionowego rynku,
możliwość prowadzenia działalności i pracowania na całym terenie Unii,
powiększenie prestiżu Polski i jej wiarygodności inwestycyjnej,
napływ niezbędnych inwestycji zagranicznych poprawiających konkurencyjność gospodarki i powiększających zamożność społeczeństwa,
dostęp do najnowocześniejszych technologii,
duże środki pomocowe na restrukturyzację gospodarki, budowę dróg, wspieranie słabszych regionów (de facto wszystkich w Polsce) itd. ,
wspieranie polskiego rolnictwa, dopłaty do produkcji,
uczestnictwo w jednym z największych centrów gospodarczych na świecie, potencjalnie ze wspólną walutą europejską,
swoboda przekraczania granic, honorowanie polskich dyplomów itd.