Co to jest PKB?
Aby scharakteryzować sytuację gospodarczą danego kraju i poziom zasobności społeczeństwa, ekonomiści posługują się dwoma podstawowymi pojęciami. Są nimi Produkt Krajowy Brutto i dochód narodowy.
PKB - to pieniężny odpowiednik wartości dóbr i usług finalnych (nie podlegających dalszemu obrobieniu) wytworzonych w ciągu jednego roku liczonych w cenach realnych.
Dla celów tej prezentacji uznaliśmy za równowartościowe pojęcie Produktu Krajowego Brutto (PKB) i Produktu Narodowego Brutto (PNB). Ten pierwszy dotyczy tego co zostało wytworzone w danym kraju przez podmioty krajowe i zagraniczne, natomiast PNB oznacza dobra wytworzone przez podmioty krajowe w kraju i zagranicą.
Składniki PKB
Do PKB nie zalicza się sprzedawanych dóbr używanych (np. używane samochody), ponieważ nie można zaliczyć do PKB czegoś co zostało już do niego zaliczone w latach poprzednich.
Na wartość PKB składają się :
wydatki konsumpcyjne społeczeństwa - żywność, dobra trwałe, usługi,
inwestycje prywatne,
dobra i usługi nabywane przez rząd np. inwestycje w edukację, poprawę infrastruktury (drogi, mosty),
eksport netto, czyli różnica między eksportem a importem.
Dochód narodowy
Z kolei dochodem narodowym nazywamy wynagrodzenia otrzymane w ciągu roku przez właścicieli czynników produkcji , czyli płace, renty, dywidendy i zyski podmiotów gospodarczych.
Aby obliczyć dochód narodowy musimy od PKB odjąć amortyzację (otrzymamy Produkt Krajowy Netto) i podatki pośrednie (np. VAT) , otrzymany wynik będzie odzwierciedlał dochód narodowy.
Korzystanie z tych wskaźników
Trzeba pamiętać, że pojęcie dochodu narodowego nie pokazuje dochodów osobistych ludności. Dochody osobiste pomniejszają podatki dochodowe i składki na ZUS, a powiększają transfery rządowe(emerytury, zasiłki).
Także PKB nie jest optymalnym narzędziem do oceny sytuacji gospodarczej, choć powszechnie znanym i używanym. Musimy pamiętać, żeby przy porównywaniu rozwoju gospodarczego poszczególnych państw brać pod uwagę PKB przypadającego na statystycznego mieszkańca kraju np. Rosja ma wyższy globalny PKB niż Polska, ale PKB na osobę w Polsce jest wyższy od PKB przypadającego na jednego obywatela Rosji (w niedługim czasie również ten pierwszy wskaźnik może stać się korzystniejszy dla Polski). Czynnikiem, który może zniekształcać wzrost wartości PKB na mieszkańca jest przyrost naturalny. Nie możemy też zapominać o tym, że trzeba brać pod uwagę "realny" PKB, czyli po uwzględnieniu inflacji.
Dane statystyczne
Zmiana wartości PKB/na osobę w USD na przestrzeni dekady
Państwo/Organizacja |
Poziom PKB w 1989r. |
Poziom PKB w 1999r. |
Francja |
12.514 |
18.116 |
Hiszpania |
7.758 |
11.209 |
Niemcy |
14.362 |
19.776 |
Unia Europejska |
11.494 |
16.802 |
Czechy |
2.400 |
5.300 |
POLSKA |
2.000 |
4.500 |
Słowenia |
6.000 |
10.200 |
Źródło Business Week/Polska |
Wartość PKB/na osobę w państwach Europy Wschodniej
w stosunku do średniej UE (dot 1997r.)
Państwo |
PKB/na osobę w stosunku do średniej UE |
Słowenia |
66% |
Czechy |
64% |
Węgry |
47% |
POLSKA |
34% |
Estonia |
32% |
Bułgaria |
25% |
Łotwa |
25% |
Źródło Eurostat |
Wartość PKB/na osobę w stosunku do 1989r w państwach Europy Wschodniej
Państwo |
PKB/na osobę w 1999r., 1989r = 100% |
POLSKA |
116% |
Czechy |
95% |
Węgry |
93% |
Rosja |
60% |
Ukraina |
40% |
Źródło McKinsey Global Instytute |
Prognozowany wzrost wartości PKB (w %)
Państwo |
2000r. |
2001r. |
Bułgaria |
3,0% |
3,5% |
Czechy |
3,0% |
5,0% |
Izrael |
3,5% |
3,5% |
POLSKA |
4,5% |
5,0% |
Rosja |
2,0% |
3,0% |
Turcja |
3,5% |
5,2% |
Węgry |
4,5% |
4,5% |
Źródło Credit Suisse First Boston |