STADIA ROZUMIENIA JA- INNI

Według Sellmana

stadium	wiek (w latach)	Ja- inni rozumienie - specyfika
0	3-6	Egocentryczne - brak świadomości, że inna osoba może tę samą sytuację spostrzegać i rozumieć inaczej
1	5-9	Dostrzeganie różnych perspektyw lecz niemożność wiązania ich ze sobą
2	7-12	Dziecko potrafi rozważyć i przyjąć punkt widzenia innej osoby, ale nadal nie potrafi równocześnie uwzględniać swojego i czyjegoś punktu widzenia
3	10-15	Różne perspektywy mogą być już rozpatrywane jednocześnie, własny punkt widzenia może być konfrontowany i rozważany w odniesieniu do punktu widzenia innej osoby
4	12 - dorosłość	Określone punkty widzenia mogą być porównywane z dominującą i uogólnioną perspektywą społeczną tj. w drodze abstrakcji (uogólniony inny)

DZIECIĘCA TEORIA UMYSŁU

Wiedza o tym, że inni ludzie są myślącymi, czującymi istotami powstaje z biegiem lat, zwykle nie wcześniej niż około 4 roku życia lub później.

Dziecięca teoria umysłu czyli zdolność do wnioskowania o stanach psychicznych innych osób i spostrzegania tych stanów jako podstawy przejawianego przez te osoby zachowania.

Przyswojenie teorii umysłu wymaga następujących uprzednich osiągnięć rozwojowych:

1. samoświadomości - szczególnie odnoszących się do własnych stanów mentalnych (własnych uczuć, pragnień, dążeń) - stanowi wstępny warunek zrozumienia, że inni czują tak samo, podobnie;

2. zdolność do udawania - ok. 2 roku życia - pojawiają się zabawy w udawanie, projektowanie własnych uczuć na przedmioty, zabawki, aż po zabawy tematyczne, w role, teatr itp.

3. zdolność do odróżniania rzeczywistości od fantazji czy życzeń - począwszy od rozróżniania zabaw „na niby” od rzeczywistych zachowań, poprzez stopniowe rozróżnianie, własnych fantazji od rzeczywistych przeżyć. Rozwój zdolności dostrzegania, ze inni nie są jedynie rozszerzeniem własnych pragnień i dążeń dziecka. Gdy dziecko już nie myli stanów mentalnych przypisywanych innym ludziom z własnymi i jest w stanie wyobrazić sobie odmienne uczucia innych - nie wcześniej niż ok. 4 roku życia.

---