Wykład 1: Współczesne rozumienie finansów. Pieniądz, jego charakterystyka i funkcje. System finansowy: istota, elementy systemu, instytucje finansowe.

Wykład 2: Rynek finansowy i jego segmenty. Wskaźniki rynku finansowego. Papiery wartościowe na rynku kapitałowym.

Wykład 3: Finanse przedsiębiorstw- zakres i uwarunkowania gospodarki finansowej przedsiębiorstwa, cele działalności, instrumenty stosowane w zarządzaniu, ryzyko w decyzjach finansowych.

Wykład 4: Majątek podmiotu gospodarującego i źródła finansowania majątku- rzeczowe i finansowe ujęcie majątku. Bilans majatkowy.

Wykład 5: Rachunek zysków i strat jako informacja o dokonaniach ekonomicznych i finansowych przedsiębiorstwa. Czynniki kształtujące wynik finansowy przedsiębiorstwa.

Rachunkowość rolna

Wykład 1

Finanse - ogół zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem i wydawaniem zasobów pieniężnych.

Pieniądz -to specyficzny towar pełniący funkcję (rolę) powszechnego ekwiwalentu .

Pieniądz jest prawnie i powszechnie akceptowanym środkiem płatniczym, który może wyrażać, przechowywać i przekazywać wartość i którego wartość jest ściśle związana z realnym produktem społecznym brutto.

Funkcje pieniądza:

1. miernik wartości - (mierzy wartośc wszystkich towarów i usług; nadmierna jego ilość w obiegu powoduje zwiększenie cen)

2. miernik wymiany (cyrkulacji) - (obsługuje transakcje pomiędzy kupującymi a sprzedającymi; wymiana zostaje rozdzielona na odrębne akty sprzedaży i kupna, które nie muszą się pokrywać w czasie ani miejscu).

3. miernik środka płatniczego - (zdolność pieniądza do regulowania różnych zobowiązań).

4. miernik środka tezauryzacji (oszczędności) - (traktowanie zasobu pieniądza jako skarbu; najlepiej tę funkcję spełnia pieniądz pełnowartościowy tj. złoto).

5. miernik pieniądza światowego - (pieniądz krajowy może pełnić funkcję pieniądza światowego pod warunkiem, że Państwo prawnie gwarantuje jego wymienialność zewnętrzną po kursie rynkowym).

1. Wprowadzenie do rachunkowości

- rachunkowość jako element systemu ewidencji o zjawiskach gospodarczych

- współczesne rozumienie rachunkowości, istota, cele i funkcje

- kierunki wykorzystania informacji z rachunkowości

- rachunkowość rolna i jej zadania

2. Zasady prowadzenia rachunkowości

- nadrzędne zasady prowadzenia rachunkowości

- Międzynarodowa harmonizacja rachunkowości

- Międzynarodowy Standard Rachunkowości „Rolnictwo”

- zasady prowadzenia rachunkowości rolnej w zależności od formy organizacyjnej i prawnej jednostki gospodarczej

3. Rachunkowość rolnicza jako element systemu informacyjnego

4. Polskie doświadczenie w prowadzeniu rachunkowości rolniczej

5. FADN- model rachunkowości rolniczej na potrzeby wspólnej polityki krajów UE

6. Polski FADN- system zbierania i wykorzystywania danych rachunkowych z gospodarstw rolniczych

7. System finansowy w rolnictwie

www.fadn.pl www.odrminikowo.com.pl www.agrokoszty.pl

Rachunkowość jest całościowym, zamkniętym systemem obejmującym proces:

- identyfikacji

- klasyfikacji

- pomiaru

- rejestracji

- przygotowania informacji o procesach gospodarczych, powodujących zmiany w zakresie majątku jednostki gospodarującej lub organizacyjnej i źródeł ich prochodzenia. Utrzymuje ona jednocześnie całość kosztów i strat oraz całość dochodów i zysków, umożliwiając w ten sposób ustalenie ostatecznego finansowego wyniku działalności.

„Rachunkowość to sztuka opisu, pomiaru i interpretowania działalności gospodarczej”

Użytkownicy informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych to m.in.:

- właściciele i kierownictwo danej jednostki gospodarczej,

- banki oraz inni pożyczkodawcy,

- inwestorzy,

- wierzyciele,

- administracja rządowa na różnych szczeblach,

- władze podatkowe,

- opinia publiczna,

- konkurencja.

Ze względów praktycznych i metodycznych wyodrębnia się:

- rachunkowość finansową

- rachunkowość zarządczą

- rachunkowość podatkową

Wykład 2

Finanse - ogół zjawisk związanych z tworzeniem (emisją), przepływem, gromadzeniem i wydatkowaniem zasobów pieniężnych.

SYSTEM FINANSOWY - w ogólnym ujęciu to ogół norm prawnych oraz instytucji finansowych, których zadaniem jest gromadzenie, dzielenie i wydatkowanie zasobów pieniężnych w skali np. państwa, przedsiębiorstwa, określonej jednostki organizacyjnej.

System finansowy można określić jako zespół wzajemnie nakładających się elementów z różnych podukładów (społecznego, prawnego) w taki sposób, że stanowi on mechanizm, dzięki któremu świadczy się usługi pozwalające na krążenie siły nabywczej z gospodarce. System finansowy jako część systemu ekonomicznego (gospodarki) ma swoja specyfikę, a jego najistotniejszą cechą wyróżniającą jest to, że stwarza on możliwość współtworzenia pieniądza przez niefinansowe podmioty gospodarcze oraz możliwość przepływu strumieni pieniężnych między nimi.

Na system finansowy składają się dwa segmenty:

RYNKOWY SYST. FINANSOWY,

PUBLICZNY SYST. FINANSOWY.

Funkcje systemu finansowego:

- monetarna,

- kapitałowo- redystrybucyjna,

- kontrolna.

Podmiotowe ujęcie zjawisk finansowych pozwala wyodrębnić kilka ogniw systemu finansowego:

- syst. fin. państwa,

- finanse gospodarstw konsumentów (ludności),

- finanse przedsiębiorstw.

SYSTEM FINANSOWY PAŃSTWA - zbiór norm prawnych, ustalających przede wszystkim społeczne organy, (instytucje), których zadaniem jest wykonywanie czynności związanych z gromadzeniem oraz podziałem zasobów pieniężnych. Tworzą go następujące podsystemy:

- budżetowy,

- kredytowy,

- ubezpieczeniowy,

- podatkowy,

- walutowy.

SYSTEM FINANSOWY JEDNOSTKI GOSPODARCZEJ - zbiór norm prawnych i niekiedy zwyczajowych oraz zasad ekonomicznych, których zadaniem jest regulowanie czynności związanych z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych w tej jednostce.

GOSPODARKA FINANSOWA PRZEDSIĘBIORSTWA - to czynności związane z przygotowaniem i realizacją operacji pieniężnych obejmujących gromadzenie, podział i wydatkowanie środków pieniężnych w związku z realizacją celów działalności przedsiębiorstw.

RYNEK FINANSOWY - określa się jako ogół transakcji pieniężnych i kapitałowych, które są instrumentami udzielania kredytów krótko- i długoterminowych. Rynek finansowy koncentruje podaż i popyt na kapitał pożyczkowy. Podaż i popyt na kapitał ułatwiają wycenę kapitału, stąd tez na rynku tym dochodzi do transakcji po cenach ustalonych przez podmioty uczestniczące w transakcji. Rynek finansowy obejmuje: rynek pieniężny oraz rynek kapitałowy.

Rynek finansowy:

I. rynek pieniężny (krótkoterminowych operacji pieniężnych)

II. rynek kapitałowy:

1. rynek nieruchomości,

2. rynek kredytów

3. rynek papierów wartościowych:

a) pierwotny,

b) wtórny (giełdowy, pozagiełdowy, prywatny).

Rachunkowość rolnicza- system ewidencji gospodarczej ujmujący w liczbach procesy zaopatrzenia, produkcji i zbytu oraz wyniki działalności gospodarczej, procesy dystrybucji, spożycia, akumulacji i inne, towarzyszące im zjawiska finansowe, związane z ruchem należności i zobowiązań określonej jednostki gospodarczej lub organizacyjnej.

Rachunkowość rolna- zajmuje się liczbowym ujęciem procesu produkcyjnego począwszy od poszczególnych zdarzeń gospodarskich, a skończywszy na analizie przyczyn powodujących określone wyniki gospodarstwa rolniczego.

Wybrane ogólne informacje o gospodarstwach rolniczych w Polsce.

1. Liczba gospod.rol. o obszarze pow. 1,0 ha = 1 956,1 tys,

2. Średnia pow. gospodarstwa= ogółem 9,6 ha, użytków rolnych 8,4 ha.

3. Gospodarstwa rolnicze wg obszaru UR (udział w %) w ogólnej liczbie gospodarstw: do 5,0ha= 72,2; 5,0- 20ha = 23,7; pow. 20ha = 4,1.

4. Towarowość gosp.rolniczych: ok.600tys produkuje głównie na rynek; ok.1,3 mln -samozaopatrzenie. Ponad 90% gospodarstw produkujących artykuły rolnicze na rynek stanowią gospod.rol. o pow. 15,0 ha i więcej.

5. Wykształcenie producentów rolnych (w % ogółu populacji): podst. 40%; niepełne podt. 5,0%; zawod. i średnie 51%; wyższe 4%.

Formy organizacyjne i prawne prowadzenia działalności rolniczej

gospodarstwo rolnicze rodzinne - przedsiębiorstwo osoby fizycznej.

spółki kapitałowe:

- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z.o.o)

- spółka akcyjna (s.a)

rolnicze spółdzielnie produkcyjne

pozostałe firmy:

- gospodarstwa jako zakłady budżetowe- szkolne, przy więzieniach, itd.

- administrowane przez ANZ lub inne jednostki (np. rolnicze zakłady doświadczalne).

Cechy jakościowe informacji z rachunkowości przedsiębiorstwa

Miejsce rachunkowości w przygotowaniu decyzji w gospodarstwie rolniczym

System księgowości rolniczej (podstawowy filar rachunkowości) musi uwzględniać zarówno specyfikę produkcji rolniczej jak i niektóre szczególne właściwości gospodarstw rodzinnych. Decydują o nich następujące czynniki:

- produkcja jest wynikiem procesów biologicznych do przebiegu których na obecnym etapie rozwoju technologii rolnik może jedynie stwarzać odpowiednie warunki

- produkcja ma charakter przestrzenny i sezonowy

- różna długość cyklu produkcyjnego i charakter jego przebiegu powoduje między innymi to, że koszty ponoszone na produkcję są znacznie przesunięte w czasie w stosunku do uzyskiwanych efektów

- produkcja rolnicza odbywa się w przewadze w małych, o niewielkim potencjale ekonomicznym gospodarstwach i w większości jest produkcją sprzężoną, co wynika z ograniczonego charakteru gospodarstwa

- występuje ścisły związek i wzajemne przenikanie składników majątku osobistego rolnika ze składnikami majątku gospodarstwa rolniczego

Etapy gromadzenia informacji o faktycznym przebiegu zdarzeń gospodarczych:

- informacje o charakterze rzeczowym

- informacje w ujęciu finansowym

Informacje o charakterze rzeczowym gromadzone są przede wszystkim w ujęciu ilościowym i gdy istnieje taka potrzeba są uzupełniane o cechy jakościowe. Dotyczą one:

- organizacji gospodarstwa rolniczego, jego zasobów w charakterze stałym (np ziemi, budynków) oraz wyposażenia gospodarstwa,

- organizacja produkcji i wzajemnych powiązań pomiędzy działalnościami produkcyjnymi, zaopatrzenia oraz sprzedaży:

- wyników produkcyjnych

- wyników ekonomicznych i finansowych

Informacja o charakterze finansowym w gospodarstwach rolniczych gromadzone są zazwyczaj w postaci rejestrów obejmujących:

- wpływy i wydatki pieniężne uwzględnieniem rodzajów wpływów i kierunków rozdysponowania środków pieniężnych

- zestawy danych o sposobach gospodarowania środkami pieniężnymi np. zaciągania kredytu, pożyczki, lokaty finansowe itp.

Od rozpoczęcia transformacji do gospodarki rynkowej rachunkowość prowadzono w polskich gospodarstwach rolniczych według trzech następujących systemów:

- system opracowany w IERiGŻ

- Zunifikowany System Rachunkowości Gospodarstw Rolniczych

- Polski FADN

Wykład 3

Temat: Finanse przedsiębiorstw- zakres i uwarunkowania gospodarki finansowej przedsiębiorstwa, cele działalności, instrumenty stosowane w zarządzaniu, ryzyko w decyzjach finansowych.

Największe doświadczenie w prowadzeniu rachunkowości w gospodarstwach rodzinnych w Polsce ma IERiGŻ w metodzie rachunkowości rolniczej opracowanej przez IERiGŻ dane źródłowe, pochodzące z gospodarstwa rolniczego gromadzone były w książce rachunkowej. Zapisy obejmowały informacje o:

- przychodach i rozchodach gotówkowych (obroty gotówkowe)

- kredytach i rozliczeniach z instytucjami oraz osobami prywatnymi

- przychodach i rozchodach w ujęciu ilościowym produktów roślinnych, materiałów i poszczególnych grup inwentarza żywego

- liczbie dni stołowania rodziny, gości i pracowników

- rozdysponowania pracy koni i ciągników własnych oraz wynajętych

Ponadto w tym systemie rachunkowości rolniczej sporządza się inwenturę syntetyczny opis gospodarstwa rolniczego.

Od 1996r wprowadzono w Polsce Zunifikowany System Rachunkowości Gospodarstw Rolniczych. System ten można traktować jako poprzednika Polskiego FADN. Zgodnie z metodą przyjętą w ramach tego systemu ewidencja pierwotna prowadzona jest w gospodarstwie przez rolnika pod nadzorem specjalisty w trzech rodzajach ksiąg:

- Książka wpłat i wypłat gospodarstwa rolniczego

- Książka inwentarzowa gospodarstwa rolniczego

- Książka obrotów i zaszłości w gospodarstwie

Od 2004r wdrożono w Polsce ok. 12tys gospodarstw rodzinnych rachunkowość według systemu FADN, systemu prowadzonego w krajach UE.

Korzyści z prowadzenia rachunkowości rolniczej

- rachunkowość przede wszystkim służy rolnikowi i jest jego sprzymierzeńcem gdyż:

- ułatwia kontrolę

- informuje o dochodach

- daje wiarygodne podstawy do analizy dochodów i kosztów wszystkich gałęzi produkcji

- pozwala określić, czy działanie jest celowe

- dostarcza informacji do przygotowania decyzji, jakie metody prowadzenia gospodarstwa są niewłaściwe

Korzyści bezpośrednie:

- dokumentowanie przebiegu działalności gospodarczej i porządkowanie zarówno informacji jak i dokumentacji

- przygotowanie właściwego zestawu informacji o działalności gospodarstw do potrzeb decyzyjnych, których jakość i wiarygodność nie budzi wątpliwości

- bieżąca obserwacja, analizowanie i porównywanie z innymi gospodarstwami informacji o stanie majątkowym, finansowym, i wynikach gospodarowania

- kontrola prowadzonych transakcji z innymi podmiotami, instytucjami

- systematyczne doskonalenie wiedzy ekonomicznej w szczególności z zakresu zarządzania i rachunku ekonomicznego

- wyrabianie u kierującego gospodarstwem cech ułatwiających skuteczne działanie takich jak: systematyczność, porządek w dokumentach, otwartość na zmiany

Korzyści pośrednie:

- w skali mikroekonomicznej do badania sytuacji rolnictwie, na rynkach rolnych i oceny skuteczności polityki rolnej

- do określania stanowisk administracji, rzędu oraz parlamentarzystów w ocenie sytuacji, w negocjacjach i przy przygotowaniu aktów prawa, przy kreowaniu polityki gospodarczej

- do doradztwa technologicznego i organizacyjnego prowadzonego przez wyspecjalizowane jednostki

- do wspomagania procesu podejmowania decyzji w gospodarstwach rolniczych

- przy ustaleniu podstawy do wymiaru podatków (np. dochodowego, VAT) i innych rozliczeń publicznoprawnych

- do potrzeb o charakterze statystycznym

Wykład 4

Sieć danych rachunkowości gospodarstw rolnych (FADN)

FADN- europejski system zbierania danych rachunkowych z gospodarstw rolnych

- formalne kształtowanie rozpoczęło się w 1965 roku

- FADN jest jednym z narzędzi, które pomagają w programowaniu i realizacji zadań Wspólnej Polityki Rolnej.

Kto uczestniczy w systemie?

Początkowo uczestniczyły nim gospodarstwa z 6 krajów założycielskich. W miarę rozszerzeń UE przybywało uczestników systemu. Obecnie funkcjonuje on już w 27 krajach członkowskich UE i uczestniczy w nim ponad 81 tysięcy gospodarstw rolnych.

Funkcjonowanie FADN regulują:

- rozporządzenie Rady EWG nr 79/65/EWG z 15 czerwca 1965r. w sprawie utworzenia sieci zbierania danych rachunkowych dotyczących dokumentów i działalności gospodarstw rolnych w EWG

- decyzje Komisji85/377/EWG z 7 czerwca 1985r. ustawiająca typologię gospodarstw rolnych na terenie Wspólnoty

- rozporządzenie Komisji (EWG) nr 1859/ 82 z 12 lipca 1982r. dotyczące wyboru gospodarstw dla przesłania sprawozdań z gospodarstw do Komisji w celu określenia dochodów gospodarstw rolnych

- rozporządzenie nr 118/66/EWG w sprawie formatu sprawozdania z gospodarstwa rolnego do FADN, służącego określaniu dochodów gospodarstw rolnych.

Do czego służy FADN?

- corocznego określania dochodów gospodarstw rolnych funkcjonujących na terenie Wspólnoty

- analizy działalności gospodarstw rolnych

- oceny skutków projektowanych zmian dotyczących rolnictwa Wspólnoty.

Zasady obowiązujące w FADN:

- rolnik dobrowolnie uczestniczy w systemie FADN,

- dane z gospodarstw rolnych dostarczane do Komisji UE są traktowane jako ściśle tajne,

- Danych nie można wykorzystać dla celów podatkowych,

- Dane muszą pochodzić z reprezentatywnego zbioru towarowych gospodarstw rolnych.

Pole obserwacji FADN:

- gospodarstwa rolne, których powierzchnia użytkowana rolniczo wynosi co najmniej 1 hektar i te spośród mniejszych niż 1 hektar, które dostarczają na rynek odpowiednią część swojej produkcji, bądź wytwarzają więcej niż określona jest wielkość produkcji

- system FADN obejmuje gospodarstwa towarowe, czyli te, które wytwarzają 90% wartości standardowej nadwyżki bezpośredniej w danym regionie

Kryteria klasyfikacji gospodarstw rolnych w UE:

- wielkość ekonomiczna

- typ rolniczy

Wielkość ekonomiczna określana jest sumą standardowych nadwyżek bezpośrednich dla wszystkich działalności występujących w gospodarstwie rolniczym, wyrażona jest w Europejskiej Jednostce Wielkości(ESU). Na podstawie obliczonych wielkości ekonomicznych dane gospodarstwo rolne może być zaliczone do jednej z dziewięciu klas wielkości.

Co to jest standardowa nadwyżka bezpośrednia?

- jest to nadwyżka średniej z 3 lat wartości produkcji określonej działalności rolniczej nad średnią z 3 lat wartością kosztów bezpośrednich w przeciętnych dla danego region warunkach produkcji

- wartość jej nadwyżki jest aktualizowana co 2 lata, dla uwzględnienia zmian poziomu cen i wydajności technologicznej(produkcyjnej)

- obliczana jest dla każdego regionu statystycznego i dla każdej prowadzonej działalności w odniesieniu do 1 hektara uprawy określonej rośliny lub 1 sztuki zwierząt.

Nadwyżka bezpośrednia- różnica między wartością produkcji a kosztami bezpośrednimi (lub specyficznymi zmianami)

Wartość produkcji- liczona jest jako suma wartości produktów głównych i ubocznych znajdujących się w obrocie rynkowym. Do obliczeń bierze się ceny sprzedaży „laco gospodarstwa”. Do wartości produkcji doliczane są dotacje do produktów, odejmowane zaś straty (związane z np. ze zbiorem, czyszczeniem ziarna)

Przykłady kosztów bezpośrednich produkcji roślinnej:

- nasienie, sadzeniaki, sadzonki

- nawozy z zakupu (bez wapna nawozowego)

- środki ochrony roślin

- regulatory wzrostu, antywylegacze, defolianty.

- ubezpieczenia dotyczące bezpośrednio danej działalności

- koszty specjalistyczne jak np. specjalistycznych usług, doraźnego najmu robocizny, itp.

Przykłady kosztów bezpośrednich w produkcji zwierzęcej:

- zwierzęta na reprodukcje stada,

- pasze z zakupu i własne,

-czynsze dzierżawne za prawo uzytkowania pastwiska przez okres nie przekraczający jednego roku,

- ubezpieczenie zwierząt,

- lekarstwa, nasienie do inseminacji,

- usługi weterynaryjne, inseminacja

- inne koszty specjalistyczne (dotyczące np. rejestracji i zapisów zwierząt do ksiąg hodowlanych, wynajem transportu zwierząt, itp.).

ESU- (European Size Unit) - odpowiada określonej kwocie standardowej nadwyżki bezpośredniej wyrażonej w europejskich jednostkach monetarnych(EURO). Jednostka ESU jest równa 1200 EURO (od 1984r).

Europejska jednostka wielkości - ustalona przez Komisję Europejską, służy do wyrażania wartości standardowej nadwyżki bezpośredniej wytwarzanej w określonym gospodarstwie rolniczym podlegającym klasyfikacji.

Kto gromadzi dane w gosp.rolnych? Agencje Łącznikowe, które zostały utworzone w każdym kraju członkowskim.

Typ Rolniczy- określony jest na podstawie udziału poszczególnych działalności w tworzeniu ogólnej wartości standardowej nadwyżki bezpośredniej (SGM) w gospodarstwie. Odzwierciedla on system produkcji gospodarstwa.

Grupowanie gospodarstw rolniczych wg typów rolniczych(TF8)

Typy:

AB- uprawy polowe

C- ogrodnicze uprawy

D- winnice

E - uprawy trwałe

F- krowy mleczne

G- zwierzęta żywione w systemie wypasowym (opasowe, ogółem, owce, kozy itd.)

H- zwierzęta ziarno żerne

I- mieszane

Typ określa się na podstawie udziału poszczególnych działalności w tworzeniu ogólnej wartości standardowej nadwyżki bezpośredniej (SGM) gospodarstwa, wykorzystując dwie wielkości progowe SGM: 2/3 lub 1/3

Główny cel Polskiego FADN- dostarczanie danych rachunkowych z reprezentatywnej próby gospodarstw rolnych do sieci Danych Rachunkowych z Gospodarstw Rolnych FADN

Cele pośrednie:

- dostarczenie danych środkom decyzyjnym RP

- dostarczenie danych dla organizacji przedstawicielskich rolników

- dostarczenie danych dla środowiska naukowo-badawczego

- dostarczenie danych dla pracowników zajmujących się udzielaniem porad dl rolników

- dostarczanie danych dla rolników uczestniczących w Polskim FADN

Struktura Polskiego FADN

Dokumenty Polskiego FADN:

Spis Wybranych Aktywów i Zobowiązań - służy do rejestracji danych o wybranych aktywach i zobowiązaniach gosp.rolnego na konkretny dzień bilansowy. Spis ten sporządza się corocznie.

Książka Wpływów i wydatków - przeznaczana jest do systematycznego rejestrowania wszelkich transakcji kupna- sprzedaży oraz notowania wpłat i wypłat związanych z gospodarstwem rolnym.

Książka Obrotów i Zaszłości - słuzy do notowania informacji o nie finansowych zdarzeń gospodarczych w trakcie roku obrachunkowego (są to informacje o zasobach i nakładach pracy ludzi, powierzchni zasiewów, miesięcznych stanach zwierząt, nieodpłatnych przekazaniach z gosp.rolnego itp.).

Dane z Polskiego FADN wykorzystywane są do tworzenia:

- komputerowej bazy danych,

- raportu indywidualnego gospodarstwa rolnego,

- sprawozdania z gospodarstwa rolnego FADN,

- raportu porównawczego wyników gospodarstwa rolnego z gospodarstwami podobnymi,

- wyników standardowych dla wybranych grup gospodarstw rolnych uczestniczących w Polskim FADN.

Wykład 5

Podstawowe terminy Polskiego FADN

Przychody gospodarstwa rolnego to wartość produkcji towarowej , nietowarowej wytworzonej w zdefiniowanym czasie (okresie obrachunkowym) łącznie z innymi przychodami pieniężnymi mającymi związek z jego działalnością operacyjną w tym czasie.

Koszty- to wartość zużytych środków produkcji wraz ze świadczeniami finansowymi mającymi związek z działalnością operacyjną gospodarstwa rolnego w zdefiniowanym czasie.

Amortyzacja- to zużycie środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych w roku obrachunkowym stanowiąca koszt prowadzenia podstawowej działalności gospodarstwa

Koszty czynników zewnętrznych - to koszty zaangażowanych obcych czynników produkcji w działalności operacyjnej gospodarstwa rolnego:

- odsetki od kredytów

- wynagrodzenie pracowników najemnych

- czynsze za dzierżawione aktywa rzeczowe np. za ziemię

Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego jest wartością dodaną netto pomniejszona o koszt zewnętrznych czynników wytwórczych (wynagrodzeń, odsetek, czynszów) i powiększoną o subsydia do inwestycji.

Bilans majątkowy gospodarstwa rolnego jest fotografia stanu majątkowego gospodarstwa rolnego i ciążących na nim roszczeń w zdefiniowanym momencie (np. w dn., 1 stycznia 2004 roku)

Obraz ten może być już inny w następnym dniu po dacie, na którą bilans został wykonany, gdy zostanie np. sprzedane ziarno pszenicy i zaistnieje należność z tego tytułu. Np. zapłacono gotówką za ratę kredytu, podatek rolny

Aktywa są wartością wszystkich składników majątkowych, które znajdują się we władaniu gospodarstwa rolnego wraz z należnościami u innych podmiotów.

- to zasoby, które mają prowadzić do korzyści

Pasywa to wartość wszystkich kapitałów, które sfinansowały majątek pozostający w dyspozycji gospodarstwa (aktywa).

Z decyzyjnego punktu widzenia rozróżniamy:

- pasywa stałe

- pasywa obrotowe(tymczasowe)

Kapitał własny są to pasywa trwałe wskazujące na udział właściciela w finansowaniu aktywów znajdujących się w gospodarstwie rolnym

Zobowiązanie- kwoty pożyczone, wymagające zwrotu w określonym czasie (długoterminowe, krótkoterminowe)

BILANS ROLNICZY

Ogólna postać bilansu majątkowego ilustruje poniższy schemat:

Aktywa	Pasywa
- Aktywa trwałe - Aktywa obrotowe	- kapitały własne - zobowiązania (kapitały obce): długoterminowe, krótkoterminowe
Suma bilansowa- Aktywa	Suma Bilansowa- Pasywa

Płynność- zdolność gospodarstwa rolnego do wywiązywania się ze zobowiązań finansowych w należnym czasie ich uregulowania, bez zakłóceń w normalnym funkcjonowaniu gospodarstwa, a szczególnie bez obniżania potencjału wytwórczego

Wypłacalność- relacje kapitału pożyczonego (długu) do kapitału własnego

Rentowność- określa nadwyżkę ekonomiczną (dochód, zysk) odnoszącą się do tych zasobów(pracy, zarządzania i kapitału) z których gospodarstwo osiąga tą nadwyżkę

Analiza efektywności- odnosi się do relacji miedzy nakładami i produkcją

Raport indywidualny zawiera zestaw informacji ogólnych o zasobach gospodarstwa o organizacji produkcji oraz zestaw dokumentów finansów. Zawartość takiego sprawozdania obejmuje:

- informacje ogólne

- strukturę własnościową

- zasoby i nakłady prac własnej oraz najemnej

- stan i wartość zwierząt

- koszty

- zasoby i gospodarowanie składnikami majątkowymi

- zadłużenie

- produkcję roślinną i zwierzęcą

- podatek od wartości dodanej (VAT)

- grunty, subsydia, dopłaty wyrównawcze

- kwoty i inne prawa

- dopłaty wyrównawcze do upraw polowych

Dane rachunkowości z gospodarstw rolnych są miedzy innymi konieczne przedstawicielom poszczególnych krajów członkowskich do negocjowania na forum Komisji Europejskiej narodowych programów wsparcia swoich rolników.

Produkty standardowe polskiego FADN to:

- komputerowa baza danych

- raport indywidualny gospodarstwa rolnego po zakończeniu roku obrachunkowego

- raport porównawczy wyników gospodarstwa rolnego z gospodarstwami podobnymi podzielonymi na podgrupy gospodarstw najlepszych, średnich, najgorszych

1

statystyka

System ewidencji gospodarczej

Ewidencja operatywna

Rachunkowość

księgowość

Rachunek kosztów

Sprawozdawczość finansowa

Gospodarstwo rolne

działy

Produkcja roślinna

Zboża

Okopowe

Pastewne

Przemysłowe

gałęzie

Produkcja zwierzęca

Bydło

Trzoda

Owce

Drób

Przetwórstwo rolnicze

Masarnie

Gorzelnie

Wytwórnie pasz

Usługi

Rolnicze

Handlowe

Budownicze

Pszenica ozima

Pszenica jara

Jęczmień

Żyto

Krowy mleczne

Młode bydło opasowe

Jałówki cielne

Działalności

Wierny i rzetelny obraz przedsiębiorstwa

zrozumiałość

użyteczność

Wierność prognostyczna

Kompletność

Porównywalność

Terminowość

Zdarzenie gospodarcze

RACHUNKOWOŚĆ

Ewidencja w ujęciu wartościowym

Ewidencja w miernikach naturalnych- ujęcie rzeczowe

Księgowe zamknięcia roczne

Raporty rzeczowe i sprawozdania finansowe

ANALIZA

Analiza ekonomiczna i finansowa

Warianty decyzji

Cele przedsiębiorstwa

Informacje z pozostałych źródeł

PLANOWANIE

Komisja Wspólnot Europejskich w Brukseli i

Dyrekcja Generalna ds. Rolnictwa

Komitet Krajowy FADN; Mnisterstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Agencja Łącznikowa FADN: IERiGŻ,

Zakład Rachunkowości Rolnej

Wojewódzkie Biuro Rachunkowe;

Ośrodki doradztwa rolniczego, Wojewódzkie izby rolnicze

Lokalne biura Rachunkowe;

Doradcy ds. Rachunkowości

Gospodarstwa Rolne

Sposób zaangażowania kapitałów np. grunty, maszyny

Źródła pochodzenia kapitałów np. kapitały własne

---