dlaczego moralność pani dulskiej jest tragifarsą kołtuńską

Farsa-odmiana komedii obejmuj�ca utwory sceniczne o b�ahych konfliktach, pos�uguj�ce si� œrodkami komizmu sytuacyjnego, b�aze�skimi wyjaskrawieniami, efektami groteski i karykatury. W odr�nieniu od innych typ�w komedii farsa opiera si� ca�kowicie na dynamicznej akcji. Sztuka Zapolskiej nosi podtytu� "tragifarsa ko�tu�ska". Rzeczywiœcie jest to rzecz o ko�tunach, ludziach ob�udnych, zacofanych, ograniczonych, z kt�rych œmia� si� mo�na, ale nie zawsze weso�o, gdy� œwiat, jaki tworz� wok� siebie bywa niekiedy przera�aj�cy. Utw�r na pierwszy rzut oka, bawi szczerze czytelnika czy widza. Wzbudza œmiech jego bohaterka, ten "babozwierz kanapowy", ko�tun otoczony sfor� gorzej lub lepiej zapowiadaj�cych si� ko�tun�w. Bo czy� nie jest œmieszna szanowna pani Dulska lataj�ca po pokojach, jak czrownica na miotle, w brudnym szlafroku i w papilotach na g�owie, wrzaskiem stawiaj�c na nogi wszystkich domownik�w? A jej stosunek do m�a, z kt�rego zrobi�a typowego pantoflarza? Œmieszy nas jej niesamowite sk�pstwo, manifestowanie na ka�dym kroku swej uczciwoœci i nieskalanej opinii rodziny Dulskich, o kt�rych moralnoœci nic z�ego ludzie powiedzie� nie mog�. W�aœnie! Tu zaczyna si� problem, kt�ry hamuje œmiech uwa�nego odbiorcy utworu. "Na to mamy cztery œciany i sufit, aby brudy swoje pra� w domu i aby nikt o nich nie wiedzia�"-oto dewiza moralna pani Dulskiej. A wi�c, dopuszczalne jest ka�de œwi�stwo, byle nie otworzy�o drzwi wejœciowych domu i nie dotar�o do postronnych uszu. Zbyszko lumpuje si� poza domem, wi�c trzeba mu podstawi� s�u��c�, by na miejscu znalaz� to, czego by musia� szuka� poza domem, a i pieni�dzy mniej b�dzie wydawa�. Hesia ju� znakomicie kokietuje student�w, a wiedz� o ekscytuj�cych j� sprawach p�ci skrz�tnie uzupe�nia rozmowami z kuchark�. Lokatorom co jakiœ czas podwy�sza si� komorne, co jednak nie zobowi�zuje pani Dulskiej do �adnych wobec nich us�ug. Wyrzuca si� z mieszkania nieszcz�œliw� kobiet�, kt�ra œmia�a tru� si� trywialn� trucizn� i kt�ra œmia�a nie umrze�, a spowodowa�a "publik�" przed kamienic� szanownej w�aœcicielki. Toleruje si� kokot� �yj�c� z nierz�du, gdy� p�aci regularnie wysokie komorne i sw�j zaw�d uprawia dyskretnie. A c� si� dzieje, gdy wychodzi na jaw ci��a Hanki? Jaka� krzywda spotka�a "uczciw�" Dulsk�! Wszyscy s� winni, ale przecie� nie ona. Wyrzuca Hank� ze s�u�by, bo "takich dziewczyn, co o swoj� dobr� s�aw� nie dbaj�" trzyma� u siebie nie mo�e! Z b�lem serca p�aci jej za milczenie, z ulg� zamykaj�c za ni� drzwi. Mo�e nikt si� nie dowie i mo�e "znowu b�dzie mo�na �y� po bo�emu". Wiele wi�c tragedii w tej komedii, kt�ra zapowiada niezniszczalnoœ� ko�tun�w, kt�rzy pod p�aszczykiem frazes�w na temat moralnoœci, ukrywa� b�d� swoj� g�upot�, fa�sz, samolubstwo i bezwzgl�dny stosunek do cz�owieka, z kt�rym z racji jego po�o�enia liczy� si� nie musz�. Poj�cie tragifarsy ko�tu�skiej sugeruje, �e ludzie i zdarzenia ukazane s� w utworze w spos�b komiczny i dramatyczny (tragiczny) zarazem. Okreœlenie "ko�tu�ska" u�y�a autorka w celu podkreœlenia swojego krytycznego, wrogiego stosunku do ob�udy i stecznictwa, kt�re w skr�cie nazywamy pogardliwie ko�tuneri�.