ROLA SPORTU W ŻYCIU GREKÓW

Grecy wielką wagę przywiązywali do sprawności fizycznej. Uważali bowiem, że jest ona równie ważna jak mądrość. Sport rozwijał nie tylko ciało, ale również kształtował pozytywne cechy charakteru: uczciwość i prawość (zawodnicy musieli ściśle przestrzegać przepisów). We Wszystkich miastach greckich znajdowały się gimnazjony, w których młodzież męska pod okiem trenerów pilnie ćwiczyła poszczególne dyscypliny. Zazwyczaj w obiektach tych znajdowały się: dziedzińce, szatnie, pomieszczenia do mycia i nacierania ciała diwą, bieżnie, baseny.

OLIMPIADA

Oznaczała w starożytnej Grecji okres czterech lat dzielący dwa kolejne igrzyska olimpijskie. Igrzyska te nazywane były „olimpiadą”. Na cześć bogów rozgrywano zawody sportowe, czyli igrzyska. Przybywali na nie zawodnicy z całej Grecji. Największe rozgrywano ku czci Zeusa w Olimpii, miejscowości położonej w południowej części Grecji, na półwyspie Peloponez. W Olimpii znajdował się:

stadion o wymiarach 212x29 m z bieżnią dla 20 zawodników

hipodrom do wyścigu rydwanów

gimnazjon, w którym zawodnicy przygotowywali się do zawodów

palestra o przeznaczeniu podobnym jak gimnazjon

łaźnia.

Przysięgę zawodnicy składali w specjalnym budynku zwanym buleuterionem. Zawody rozgrywano według ściśle określonych zasad. Gdy zbliżał się czas igrzysk w całej Grecji zawierano pokój nikt nie miał prawa prowadzić działań wojennych. W zawodach uczestniczyli tylko mężczyźni . Kobiety nie miały prawa zasiadać na widowni. Igrzyska rozpoczynano uroczystościami religijnymi ku czci Zeusa. Pieczę nad przebiegiem igrzysk sprawowali początkowo królowie Eliady lub Pisy. Od XXV w. Igrzyska (680 r. p.n.e.) igrzyskami kierowali hellenodikowie-wybierani spośród najstarszych i zasłużonych rodów Eliady. Pierwsze Odnotowane Igrzyska odbyły się w 776 r. p.n.e. Po raz pierwszy odnotowano nazwiska zwycięzców. Najstarsze dyscypliny igrzysk olimpijskich: bieg, zapasy, rzut oszczepem, rzut dyskiem, skok w dal. Nie każdy uczestnik igrzysk mógł nazywać się olimpijczykiem. Zwycięzcy otrzymywali wieńce oliwne z gaju Zeusa. Zyskiwali sławę. Rodzinne miasta obsypywały ich pieniędzmi. Układano pieśni a nawet stawiano posągi.

Trudno ustalić, kiedy zapoczątkowano igrzyska w Olimpii. Po raz pierwszy nazwiska zwycięzców odnotowano w 776 roku p.n.e. Te datę Grecy przyjęli jako początek swojej rachuby czasu. Oznacza to, że czas liczyli według kolejnych Olimpiad.

Na długie stulecia zapomniano o igrzyskach sportowych. Dopiero u schyłku XIX w. narodził się pomysł o wznowieniu współzawodnictwa. Został on zrealizowany w 1896 roku w Atenach. Sportowcy z 12 państw rozegrali igrzyska epoki nowożytnej. Od tego czasu sportowcy z całego świata spotykają się co cztery lata na Olimpiadzie.

Wskrzeszenie w 1896 roku nowożytnych igrzysk olimpijskich nastąpiło dzięki pasji Piere de Caubertin, pedagoga francuskiego, żyjącego w latach 1863-1937. Inicjatywa ta była niewątpliwie wynikiem dokonanych odkryć wykopaliskowych w starożytnej Olimpii. W 1888 roku Caubertin ogłosił ideę wznowienia igrzysk i dla jej realizacji zorganizował w Paryżu w 1894 roku Międzynarodowy Kongres Sympatyków jego idei. W wyniku obrad powołano Międzynarodowy Komitet Olimpijski, kierowany przez pomysłodawcę do 1925 roku. MKOL jest organizatorem Olimpiad, a w jego skład wchodzą narodowe Komitety Olimpijskie obecnie ponad 200 państw. MKOL ustala miejsca igrzysk, program w zakresie dyscyplin i konkurencji, kontroluje zgodność przebiegu olimpiad z regulaminem i statusem, czuwa, by igrzyska odbywały się bez dyskryminacji rasowej, reli9gijnej i politycznej oraz dopingu. Pierwsze Nowożytne Igrzyska Olimpijskie zorganizowano w stolicy Grecji Atenach w 1896 roku. Zwycięzcy otrzymywali medale srebrne, a zdobywcy drugich miejsc-brązowe. Wprowadzono do programu otwarcie igrzysk, granie hymnu olimpijskiego (co zaniechano przez kolejne trzy igrzyska). Startowało 285 zawodników reprezentujących 12 państw. Na kolejnych igrzyskach wprowadzono nowe elementy i poszerzono ilość dyscyplin sportowych. W 1990 roku w Paryżu wprowadzono premierowe uhonorowanie zwycięzców złotymi medalami. Następne, w 1904 roku w Santa Luis to dominacja zawodników USA. W Londynie w 1908 roku po raz pierwszy odbyła się defilada ekip i startował pierwszy Polak Jerzy Gajdzik zdobywając brązowy medal w skoku z trampoliny, ale niestety występował w ekipie USA. W Sztokholmie w 1912 roku w czasie defilady ekip, odegrano hymn „Olimpijski marsz tryumfalny”. W Antwerpii w 1920 roku pierwszy raz złożono przysięgę i wzniesiono na flagę olimpijską. Polacy startowali w ekipach Rosji, Austrii i USA. Pierwszy start reprezentacji Polski pod biało-czerwoną flagą nastąpił w Paryżu w 1924 roku. Stało się możliwe, gdyż już 1919 r. powstał Polski Komitet Igrzysk Olimpijskich późniejszy PKOL. Osiągnięcia Polaków to medale:

Srebrny, w kolarstwie torowym na 4 km drużyny w składzie: I. Lagne; J. Łazarski; T. Stankiewicz; F. Szczyrk oraz medal brązowy A. Królikiewska w jeździeckim konkursie skoków.

MKOL wprowadził hasło olimpijskie, na wzór igrzysk starożytnych z łacińskimi słowami:

Citius alties fortiesta

Szybciej, wyżej, mocniej.

Prezes MKOL i przewodniczący Komitetu Organizacyjnego witają zaproszonego do otwarcia igrzysk olimpijskich monarchę lub głowę państwa, orkiestra gra hymn państwowy i odbywa się defilada zawodników.

Prezes MKOL po przyjęciu krótkiego meldunku od przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego prosi głowę państwa o dokonanie aktu otwarcia igrzysk. Po wypowiedzeniu formuły otwarcia fanfary grają hymn olimpijski, sztandar olimpijski upływu na maszt.

Igrzyska ery nowożytnej ustanowione w 1896 roku rozgrywane w cyklu 4 letnim, a od 1992 w cyklu 2-letnim (na przemian zimowe i letnie). Organizowane przez miasta wybierane przez MKOL. Zawodników do Igrzysk mogą zgłosić tylko narodowe Komitety Olimpijskie uznane i zatwierdzone przez MKOL. Oficjalny program igrzysk powinien zawierać co najmniej 15 dyscyplin sportowych jak: boks, dżudo, gimnastyka, hokej na trawie, jeździectwo, kajakarstwo, kolarstwo, lekkoatletyka, łucznictwo, pięciobój nowoczesny, piłka nożna, koszykówka, piłka ręczna, siatkówka wodna, pływanie, skoki do wody, podnoszenie ciężarów, strzelectwo, szermierka, wioślarstwo, zapasy, żeglarstwo. W zawodach uczestniczą mężczyźni jak i kobiety. W letnich igrzyskach kobiety startują w gimnastyce, jeździectwie, kajakarstwie, lekkoatletyce, piłce siatkowej. W igrzyskach zimowych kobiety biorą udział w łyżwiarstwie szybkim i figurowym, narciarstwie i saneczkarstwie. Komitet organizacyjny każdych igrzysk zobowiązany jest zorganizować wniosek olimpijski. We wnioskach tych zawodnicy mają możliwość wspólnych spotkań. Mimo tych różnic dzisiejsze igrzyska olimpijskie są kontynuacją idei starożytnych symbolem tego jest Znicz Olimpijski - który zapala się od ognia przyniesionego przez sztafety z Olimpii;

honorowe pierwsze miejsce reprezentacji Grecji w defiladzie otwierającej zawody:

sztandar Olimpijski-jest biały bez obwódki. W środku znajduje się pięć specjalnych ze sobą kół w kolorach niebieskim, żółtym, czerwonym, czarnym, zielonym. Koła symbolizują części świata, złączonych wspólną ideą Olimpijską.

Europę symbolizuje koło niebieskie

Azję symbolizuje koło żółte

Amerykę symbolizuje koło czerwone

Afrykę symbolizuje koło czarne

Australię symbolizuje koło zielone

IGRZYSKA OLIMPIJSKIE ERY NOWOŻYTNEJ

LETNIE

Lp.	Okres igrzysk	Miejsce	Liczba reprezentacji narodowych	Liczba dyscyplin	Liczba uczestników	Medale Polaków
												Złote	Srebrne	Brązowe	razem
I	1896	Ateny	14	9	241	0	0	0	0
II	1900	Paryż	24	18	997	0	0	0	0
III	1904	Saint Louis	12	17	645	0	0	0	0
IV	1908	Londyn	22	22	2008	0	0	0	0
V	1912	Sztokholm	28	14	2407	0	0	0	0
VI	1916	Berlin	Igrzyska nie odbyły się
VII	1920	Antwerpia	29	22	2626	0	0	0	0
VIII	1924	Paryż	44	17	3089	0	1	1	2
IX	1928	Amsterdam	46	14	2883	1	1	3	5
X	1932	Los Angeles	37	14	1332	2	1	4	7
XI	1936	Berlin	49	19	3963	0	3	3	6
XII	1940	Helsinki	Igrzyska nie odbyły się
XIII	1944	Londyn	Igrzyska nie odbyły się
XIV	1948	Londyn	59	17	4104	0	0	1	1
XV	1952	Helsinki	69	17	4955	1	2	1	4
XVI	1956	Melbourne	72	17	3314	1	4	4	9
XVII	1960	Rzym	83	17	5338	4	6	11	21
XVIII	1964	Tokio	93	19	5151	7	6	10	23
XIX	1968	Meksyk	112	20	5516	5	2	11	18
XX	1972	Monachium	121	23	7134	7	5	9	21
XXI	1976	Montreal	92	21	6084	7	6	13	26
XXII	1980	Moskwa	80	21	5179	3	14	15	32
XXIII	1984	Los Angeles	140	23	6829	0	0	0	0
XXIV	1988	Seul	159	25	8391	2	5	9	16
XXV	1992	Barcelona	169	28	9356	3	6	10	19
XXVI	1996	Atlanta	197	26	10318	7	5	5	17
XXVII	2000	Sydney	200	28	10651	6	5	3	14
XXVIII	2004	Ateny	202	28	10500	3	2	5	10

ZIMOWE

I	1924	Chamonix	16	6	258	0	0	0	0
II	1928	Sankt Moritz	25	4	464	0	0	0	0
III	1932	Lake Placid	17	4	252	0	0	0	0
IV	1936	Garmisch Partenkirchen	28	4	646	0	0	0	0
V	1948	Sankt Moritz	28	4	669	0	0	0	0
VI	1952	Oslo	30	4	694	0	0	0	0
VII	1956	Cortina d'Apezzo	32	4	821	0	0	1	1
VIII	1960	Squaw Valley	30	4	665	0	1	1	2
IX	1964	Innsbruck	36	6	1091	0	0	0	0
X	1968	Grenoble	37	6	1158	0	0	0	0
XI	1972	Sapporo	35	6	1006	1	0	0	1
XII	1976	Innsbruck	37	6	1123	0	0	0	0
XIII	1980	Lake Placid	37	6	1072	0	0	0	0
XIV	1984	Sarajewo	49	6	1272	0	0	0	0
XV	1988	Calgary	57	6	1423	0	0	0	0
XVI	1992	Albertville	64	7	1801	0	0	0	0
XVII	1994	Lillehammer	67	6	1737	0	0	0	0
XVIII	1998	Nagano	72	7	2176	0	0	0	0
XIX	2002	Salt Lake City	77	7	2399	0	1	1	2
XX	2006	Turyn				0	1	1	2

Uwaga: Letnie igrzyska VI, XII, XIII nie odbyły się z powodu wojen. Zimowe Igrzyska 1940 i 1944 nie odbyły się z powodu II wojny światowej (igrzysk tych nie numerowano). Konkurencje jeździeckie XVI Letnich Igrzysk rozegrano w Sztokholmie udział wzięło 29 państw.

POLSCY SPORTOWCY-ZDOBYWCY ZŁOTYCH, SREBRNYCH I BRĄZOWYCH MEDALI NA OLIMPIADZIE W ATLANCIE, SYDNEY I ATENACH

LETNIE IGRZYSKA OLIMPIJSKIE W ATLANCIE (USA)

19.07.-04.08.1996r.

ZŁOTE MEDALE

1. Robert Korzeniowski (chód)

2. Mateusz Kusznierewicz (żeglarstwo)

3. Renata Mauer (strzelectwo)

4. Paweł Nastala (judo)

5. Ryszard Wolny (zapasy)

6. Andrzej Wroński (zapasy)

7. Wojciech Zawadzki (zapasy)

SREBRNE MEDALE

1. Jacek Faliński (zapasy)

2. Artur Partyka (skok wzwyż)

3. Mirosław Rzepkowski (strzelectwo)

4. Aneta Szczepańska (judo)

5. Piotr Kiełpikowski, Adam Krzesiński,

Jarosław Rodziewicz, Ryszard Sobczak (szermierka)

BRĄZOWE MEDALE:

1. Andrzej Cofali (podnoszenie ciężarów)

2. Piotr Markiewicz (kajakarstwo)

3. Renata Mauer (strzelectwo)

4. Józef Tracz (zapasy)

5. Iwona Dzięcioł, Katarzyna Klata, Joanna Nowicka (łucznictwo)

LETNIE IGRZYSKA OLIMPIJSKIE W SYDNEJ (AUSTRALIA)

15.09-01.10.2000r.

ZŁOTE MEDALE

1. Robert Korzeniowski (chód-2 medale)

2. Renata Mauer (strzelectwo)

3. Kamila Skolimowska (rzut młotem)

4. Szymon Ziółkowski (rzut młotem)

5. Tomasz Kucharski, Robert Sycz (wioślarstwo)

SREBRNE MEDALE

1. Szymon Kotecki (podnoszenie ciężarów)

2. Agata Wróbel (podnoszenie ciężarów)

3. Paweł Baraszkiewicz, Daniel Jędreszko (kajakarstwo)

4. Krzysztof Kołomański, Michał Staniszewski (kajakarstwo górskie)

5. Sylwia Gruchała, Magdalena Mroczkiewicz, Anna Rybicka,

Barbara Wolnicka (szermierka)

BRĄZOWE MEDALE

1. Leszek Blanik (gimnastyka)

2. Aneta Pastuszka i Beata Sokołowska (kajakarstwo)

3. Dariusz Białkowski, Grzegorz Kotowicz, Adam Seroczyński,

Marek Witkowski (kajakarstwo)

LETNIE IGRZYSKA OLIMPIJSKIE W ATENACH (GRECJA)

13.08.-29.08.2004r.

ZŁOTE MEDALE

1. Otylia Jędrzejczak (pływanie)

2. Robert Korzeniowski (chód)

3. Tomasz Kucharski, Robert Sycz (wioślarstwo)

SREBRNE MEDALE

1. Otylia Jędrzejczak (pływanie-2 medale)

BRĄZOWE MEDALE

1. Sylwia Gruchała (szermierka)

2. Mateusz Kusznierewicz (żeglarstwo)

3. Anna Rogowska (skok o tyczce)

4. Agata Wróbel (podnoszenie ciężarów)

5. Beata Sokołowska-Kulesza, Aneta Pastuszka (kajakarstwo)

---