Michał Werpachowski

Mitologia

Geneza mitu

Mit jest odpowiedzią na dręczące ludzkość pytania

• Jak powstał świat i człowiek

• Jakie jest przeznaczenie człowieka

• Wyjaśnienie zjawisk pogody; zmienność pór roku, skąd się wziął ogień

Funkcje mitu

• Poznawcze; pozwalają interpretować zjawiska przyrody

• Światopoglądowe; mity są podstawą wierzeń religijnych

• Sakralne; mają powiązania z kultem bóstw i rytuałami obrzędowymi

PODZIAŁ MITÓW

-Genealogiczne - Teogoniczne - Kosmogeniczne - Antropogeniczne

(Powstanie rodu) (Powstanie bogów) (Powstanie kosmosu) (Powstanie człowieka)

Formy mitów

Mit „posługuje” się metaforą, alegorią, symbolami, co oznacza iż nie wyraża treści wprost.

Mit nie jest gatunkiem literackim, ale spowodował powstanie gatunków literackich, którymi autorzy posługiwali się aby je tworzyć, tj. Epos, epopeja, tragedia.

Archetyp

Archetypy są pierwotnymi wzorami ludzkich postaw i zachowań

Toposy, topika

• Złoty wiek

• Arkadia

Powstanie wszechświata w mitologii greckiej a przekaz biblijny

Chaos

Uranos + Gaja

Kronos + Reja Tytani

Hera, Deneta, Hestia, Hades, Posejdon, Dzeus Sturęcy, Okeanos, Cyklopi

Różnice i zbieżności w mitologii greckiej, a przekazie biblijnym
Mitologia Mitologia + Biblia Biblia
Nie znają astronomii Przekonanie o płaskości ziemi Powstanie roślin, zwierząt, nieba i ziemi
Duża ilość bogów i bóstw - politeizm Wszechświat tworzony w nieokreślonym czasie. Bogowie nie przywiązują wagi do nazw stworzeń. Odpowiedzialność nad sprawowaniem władzy w przyrodzie podzielona pomiedzy bogów. Bogowie są władcami wszechświata. Bogowie mają swoje postaci i cechy, istnieje także ich wyobrażenie Podlegają przeznaczeniu Ingerują pośród spraw ludzkich. Z bogami rodzi się świat		Jeden Bóg - monoteizm Świat tworzony jest w czasie sześciu dni - 6 obrazów. Bóg przywiązuje wagę do nazw stworzeń Bóg czyni człowieka władcą przyrody. Bóg tworzy tylko istoty dobre, i daje im własną wolę. Tworzy człowieka na swoje podobieństwo. Bóg nie ma obrazu, ani postaci, próby ukazania go w jakiejkolwiek postaci są grzechem. Bóg istnieje poza czasem i przestrzenią.

Bóg	Odpowiednik	Rola	Atrybuty	Historia	Uwagi
Dzeus	Jowisz	Władca bogów	Egida, berło, tron, dąb, orzeł, błyskawica	Dzeus = jasność, światło. Jeden z synów Kronosa i Reji, ukrywany przed dziecio żernym ojcem , ukryty w górach, wychowywany przez kozę - Almateję, z której zrobił tarczę - Egidę
Hera		Żona Dzeusa, opiekunka domostwa, bogini małżeństwa i narodzin	Lilia, krowa, paw, owoc granatu
Hades		Brat Dzeusa, strażnik umarłych i władca Hadesu (krainy podziemi).	Róg obfitości i hełm niewidzialności
Posejdon	Neptun	Także brat Dzeusa, władca mórz, to dzięki niemu tryskały źródła, ujarzmiał konie i byki	Trójząb, koń i ryba.
Hefajstos		Syn Dzueusa i Hery , bóg kowalstwa, ognia i wulkanów. Wykół dla Dzeusa pioruny, Achillesowi zbroję.	Młot, kowadło
Ares	Mars	Syn Dzeusa i Hery, bóg wojny	Dzik
Dionizos		Syn Dzeusa, bóg wina płodności, roślinności i teatru	Winorośli, tyrs, pantera, róg obfitości i bluszcz.
Apollo		Syn Dzeusa, bóg światła, przepowiedni, muzyki i poezji	Laur, łuk, lira, delfin, kruk
Hermes		Syn Dzeusa, bóg mówców, kupców i złodziei, posłaniec bogów i przewodnik dusz do świata zmarłych	Kadyceusz
Atena		Córka Dzeusa, bogini sztuki i techniki, wojny i pokoju	Tarcza, włócznia, drzewko oliwne i sowa.		Ulubienica Dzeusa, wyskoczyła z jego głowy w zbroi
Artemida		Bogini zwierząt, roślin i dzieci	Cedr, łania
Afrodyta	Wenus	Bogini piękna, miłości i śmiechu. Wyłoniła się z morskiej toni.	Łabędź, gołębica i wróbel		Nienawidzona przez Herę i Atenę, za jej urodę
Demeter		Siostra Dzeusa, bogini rolnictwa i odradzającego się życia	Kłos zboża, świnia i mak		Córka - Kora, odpowiedzialna za przemienność, pór roku.

Bóg, bogini, bohater.	Archetyp
Demeter, Niobe	Cierpienie matki
Penelopa	Wierność żony
Odys	Wiara w przetrwanie
Herakles	Męstwo
Prometeusz	Odwaga, społecznik
Epimeteusz	Głupota
Marzycielstwo	Ikar
Dedal	Pracowitość
Zazdrość	Hera
Narcyz	Samouwielbienie, miłość do samego siebie.
Afrodyta, Eros	Miłość zmysłowa
Hefajstos	Pracowitość
Zwycięstwo	Nike

Podział literatury greckiej na okresy

Wiek epiki (VIII w.p.n.e) Wiek liryki (VII i VI w.p.n.e) Wiek tragedii (V w.p.n.e)

Wiek epigramatu (III w.p.n.e)

Metafora:

Alegoria:

Patrz tabelka

Stałe obrazy i motywy literackie które wywodzą się z mitów.

---