PBS  wykład 6: 16 listopada 2008

„wszelako stosunkowo nieliczne prace są w zszywce”

Psychologia w badaniu społecznym, jak działa umysł badanych 

• Dokończenie o modelu S-M: Modelem tym warto nauczyć się myśleć o badaniu, wówczas wiele problemów można zrozumieć

1. Pytanie zbyt trudne:

1. Trudno sformułowane (język)

2. Trudno wypowiedzieć sąd

3. Trudno zakwalifikować do kategorii (sztuczne kategorie, w których się nie mieści badany)

4. Trudno się przyznać

Miejsce w którym umieszczono pytanie w ankiecie wpływa na odpowiedź:

1. Schuman 1948:

1. czy sądzisz, że USA powinny pozwolić komunistycznym dziennikarzom przyjeżdżać do USA i przekazywać informację swojej prasie? 36% nie

2. gdy najpierw zapytano czy Rosja powinna? A później czy USA? 72% tak

3. dwukrotny przyrost odpowiedzi ankietowej: w pierwszym wypadku - obawa przed szpiegami, w drugim - kulturowa zasada wzajemności, skoro uważamy, że oni nas wpuszczają, to my też ich wpuśćmy -> wynikami badań można manipulować, pytania mogą wywoływać ciąg skojarzeń (eg. jeżeli poprzedzimy pytanie o aborcję pytaniami o prawa kobiet/ o naczelne wartości, imponderabilia wpłynie to na wynik badania)

3. jak badany myśli respondentów:

1. ile jest Żydów w Polsce?

1. Skala procentowa: 2% - 28%, 2-9% - 30%, 10-19% - 13%

1. Nie jest to dobra skala, pasuje do społeczeństwa, gdzie jest dużo Żydów

2. 28% odpowiedziało, że mniej niż 2%

2. Skala: ćwierć % -, pół %

1. 42% udzieliło odpowiedzi, że mniej niż 2%

• What respondent learns from scale Umysł respondenta pracuje - gdy nie ma wiedzy, w przestrzeni publicznej nie funkcjonuje odpowiedz, badany szuka odpowiedzi w kwestionariuszu, pomocy szuka w skali; skala jest modelem świata - jeśli się pokaże skalę wyższą, pytany wybierze wskazania wyższe; pytany jest aktywny, stara się dobrze wypaść, dociec;

1. Kolejność odpowiedzi również wpływa na wynik badania:

1. Efekt pierwszeństwa - preferowanie odpowiedzi pierwszych

2. Efekt świeżości - odpowiedzi ostatnich

3. Alwin Kohn: skoro występuje efekt i-ii to, gdybyśmy podzielili próbę i pierwsze pytania dla jednych byłyby ostatnie (porządek standardowy i odwrócony), to wyniki zmieniły się maks. o 15%, duże różnice w wynikach występują w przypadkach skrajnych (to co było blisko końca w standardowym, może dużo zyskać w odwróconym),

4. Przyczyny efektów i-ii:

1. Ostatnie dane są w pamięci operacyjne, pierwsze w pamięci długotrwałej PSYCHOLOGIA PAMIĘCI

2. Istnieje oczekiwanie, że badany posługuje się zasadą optimizing principle - wszystko przeczytał, a następnie starannie by się zastanawiał, wszystko porównał

satisfying principle - udzielanie odpowiedzi, która spędza oczekiwania badaczy, skraca czas; wskazują na to co pierwsze przyjdzie do głowy; to zwykle robią badani (Herbert Simon wyróżnił te zasady)

1. Kryteria zastosowane do pierwszego wyboru są stosowane do dalszych, służą jako selektory

1. Weryfikacja teorii: A.G. Miller: nasz umysł jest tak skonstruowany, że możemy wybrać z 7 informacji, jeśli >7 znacznie wzrasta efekt pierwszeństwa i świeżości:

1. Jako że wykształceni mają lepszą pamięć mogą sobie lepiej poradzić z efektem pierwszeństwa i świeżości -> badanie potwierdziło to przypuszczenie: niewykształcenie znacznie w większym stopniu ulegali efektom -> poziom pytań należy dostosowywać do badanych1

2. Jeśli zrobi się badanie z 13 odpowiedziami i z 7, to w tym z 13

3. Zakaz więcej niż 7

Profesor Sułek zrobił na tym dużą kasę, dziewczęta, więc zapamiętajcie!

4. O pamięci respondenta

1. Teorie pamięci:

1. Pamięć jako magazyn, ma więc jakąś strukturę

2. Pamięć ma charakter rekonstrukcji; nie odtwarza obrazów, ale koduje wydarzenia; przypominanie to rekonstrukcja, refabrykacja - tkanie na nowo wspomnień, za pomocą schematów poznawczych

3. Schematy poznawcze mają swoją genezę w doświadczeniach, późniejszych niż wspominane doświadczenie, oraz we wzorach wspominania i narracji budowanymi przez media i innych ludzi

1. Memory inflation - opowiadanie jako doświadczeń, tego co się nie wydarzyło nam, a zostało opowiedziane przez media; jednak są prawdziwe co do swej istoty, wzoru, szczegóły mogą być nieprawdziwe

4. To co jest od dłuższego czasu jest w pamięci jest jedynie narracją,

2. Pamięć jest zorganizowana sytuacyjnie:

1. Kontekstowo: pamiętanie siebie jako dziecko, jako studenta, hobby

2. Sekwencyjnie: osiąganie celu - podstawówka, gimnazjum, studia; często nie przypominamy sobie różnych rzeczy, bo szukamy w niewłaściwym kontekście

3. Pamięć jest zorganizowana czasowo:

1. Ludzie rzadko mierzą czas według czasu chronologicznego, tylko ważnymi wydarzeniami z biografii; datami posługują się, gdy nie wiedzą jak nazwać proces, eg. 1989

2. Personal calledar - ważne momenty osobiste, momenty cyklu - rolniczego, semestry, ważne wydarzenia polityczne

4. Problemy z pamięcią; zapominanie jest funkcjonalne!

1. Problemy badaczy z pamięcią badanych:

1. Refabrykacja utrudnia odtworzenie dawnych stanów, buduje nową narrację, trudno dotrzeć do oryginalnego znaczenia faktów

2. Zapominanie, jest selektywne: zapominamy o negatywnych doświadczeniach (kolejki, inflacje, brak paszportów)

3. Zmiana lokalizacji w czasie, formal telescoping, efekt teleskopowy - wydarzenia odległe się przysuwają, skutkuje to np. wrażeniem narastania przestępczości

4. Zapominanie, czy trudność przypomnienia?

1. Nie zapamiętanie - eg. nie mogę przypomnieć nr telefonu bo nie zapamiętałem

2. Uśpienie informacji nieaktywnych

3. Zmiana zapamiętanej informacji

2. Problemy badanych

5. Co pamiętamy lepiej

1. Fakty raczej niż stany subiektywne: ludzie rzutują w przeszłość swoje przekonania obecne

1. Wyjątek: Ross: implicit theory - ukryte teorie zmiany i stałości, eg. poglądy polityczne zmieniają się w okresie dorastania; gdy dorosłego pytamy o jego poglądy z okresu młodzieńczego, powie że mu się zmieniły; ludzie inferują z obecnych poglądów swoje dawne, posługując się dawnymi teoriami

2. Retrospekcja jest więc dobra w badaniach behawioralnych nie opinii

2. Możemy polegać na pamięci postaw subiektywnych,

1. gdy mają silny związek z zachowaniami, eg. wybór nie chodzenia na pochód pierwszomajowy

2. gdy następuje konwersja, eg. marksista jednej nocy przemienił się w liberała

3. ekspresja publiczna - nie pamiętamy poglądów, ale to że nasz pogląd zdobył szerszy oddźwięk publiczny

---