Krzywińska - model udzielania odp na pyt w wyw. kwestionariuszowym

Znaczenie pamięci

Właściwości pamięci autobiograficznej:

1. jest uporządkowana sekwencyjnie, dzięki czemu potrafimy po kolei wymianieać ważne wydarzenia naszego życia

2. jest datowana - wiążą się z pewnymi oznaczeniami czasowymi

3. zdarzenia wchodzące w skład sekwencji mają dla jednostki pewien sens

4. ośrodkiem pamięci jest „Ja”, zdarzenia muszę być dla jednostki b. ważne by być zapamiętane.

5. Cechuje się dużym ładunkiem emocjonalnym, rzeczy obojętne nie są przechowywane

efekt względnej świeżości - większość naszych wspomnień pochodzi z ostatniego roku

przechodzenie z pamięci epizodycznej do semantycznej - z czasem traci się szczegóły i wszystkie podobne wydarzenia zlewają się w jedną całość

efekt teleskopu - Przesuwanie w czasie zdarzeń. Najczęściej ku przyszłości. Ważne wydarzenia wydają nam się niedawne

Postulaty odpowiedzialności naukowej

Postulaty objęte rolą współczesnego pracownika naukowego

1. świadomy udział w procesie rozwoju własnej dyscypliny - twórca literacki może abstrahować od dzieł poprzedników, pracownik naukowy natomiast musi jakoś ustosunkować się do skumulowanej już wiedzy

2. odpowiedzialność za słowo - nie polega na gwarancji prawdziwości wypowiadanych zdań, ale na gotowości pełnego zdania sprawy, dlaczego się takie zdania wypowiedziało i dlaczego w taki a nie inny sposób, polega na rzetelnym ujawnianiu wszelkich wątpliwości; pracownik naukowy tak jak i twórca literacki ma prawo wyrażać własne przypuszczenia i sądy wartościujące, ale jest zobowiązany przedstawić je jasno jako swoje osobiste domniemania i oceny

3. jawność warsztatu naukowego

-Plan badawczy to program zgodnie z którym badacz zbiera, analizuje i interpretuje wyniki; jest to logiczny model wnioskowania, pozwalający badaczowi na wyprowadzenie wniosków dotyczących relacji przyczynowo- skutkowych pomiędzy badanymi zmiennymi; określa on również zakres uogólniania wniosków tj. czy wyniki można rozszerzyć na większą populację ;

-Klasyczny plan eksperymentalny składa się z dwóch porównywalnych grup : grupy eksperymentalnej i kontrolnej; różnią się tym, że grupa eksperymentalna poddawana jest działaniu zmiennej niezależnej, a kontrolna nie; aby oszacować wpływ zmiennej niezależnej, badacze dwukrotnie dokonują pomiarów zmiennej zależnej (traktowanych jako wyniki) w każdej grupie; pierwszy pomiar-pomiar początkowy- przeprowadzany jest przed wprowadzeniem zmiennej niezależnej a pomiar końcowy po zadziałaniu zmiennej niezależnej; następnie dokonuje się porównania wielkości różnicy między pomiarem początkowym i końcowym; jeżeli różnica jest istotnie wyższa w grupie eksperymentalnej w porównaniu z grupą kontrolną , to można wyciągnąć wniosek, że zmienna niezależna jest przyczynowo powiązana ze zmienną zależną:

-klasyczny plan eksperymentalny pozwala zrozumieć logikę wszystkich innych planów badawczych; jest to rodzaj modelu, z którym możemy porównywać pozostałe plany; eksperyment pozwala badaczowi na wyprowadzenie wniosków o zależnościach przyczynowo-skutkowych, a także stosunkowo łatwo badać czy zmienna niezależna rzeczywiście spowodowała zmiany zmiennej zależnej

-w praktyce stwierdzenie przyczynowości wymaga przeprowadzenia trzech niezależnych operacji:

1. wykazanie kowariancji, co oznacza ,że dwa zjawiska się współzmieniają; w badaniach naukowych pojęcie kowariancji wyrażane jest w postaci miar związku między zmiennymi, czyli korelacji lub inaczej siły powiązania

2. wyeliminowanie relacji pozornych, czyli wykazanie, że nie istnieje w badanej kowariancji, taka trzecia zmienna za pomocą której można by ten związek wyjaśnić

3. określenie porządku czasowego występowania zjawisk tj. wykazanie, że zakładana przyczyna pojawia się lub zmienia pierwsza przede zakładanym skutkiem

-Podstawowe cechy planu badawczego : klasyczny plan badawczy ma 4 podstawowe cechy: możliwość porównywania, manipulowania, kontrolowania i uogólniania.

• Porównywanie

Porównywanie jest operacją wymaganą, wtedy gdy chcemy wykazać że dwie zmienne ze sobą korelują; aby oszacować kowariancję, należy ustalić wynik, jaki uzyskają badani na wymiarze zmiennej zależnej przed wprowadzeniem i po wprowadzeniu zmiennej niezależnej, czy też porównać grupę osób poddanych oddziaływaniu zmiennej niezależnej z grupą osób, które temu oddziaływaniu nie zostały poddane; w pierwszym wypadku dana grupa jest porównywana sama ze sobą, w drugim porównuje się grupę eksperymentalną z kontrolną

• Manipulowanie

W pojęciu przyczynowości przyjmuje się, że jeżeli Y jest spowodowane przez X, to znaczy że zmiany wartości X będą wyprzedzać zmiany wartości Y, gdyż w przeciwnym wypadku zmiennej X nie będzie można uznać za przyczynę ; badacz musi również określić metody manipulowania sposobu przyporządkowania do grupy badawczej; podstawowym dowodem pozwalającym określić sekwencję czasową zdarzeń - tj. zmienna niezależna wyprzedziła zmienną zależną- jest to że zmiany zmiennej zależnej pojawiły się dopiero po zadziałaniu zmiennej niezależnej.

• Kontrolowanie: trafność wewnętrzna planu badawczego

Kontrolowanie trzecie kryterium przyczynowości wymaga wyeliminowania innych czynników ,które mogłyby zmniejszyć trafność wnioskowania , że zmienne te są ze sobą przyczynowo związane jest to problem trafności wewnętrznej ;badacz musi określić czy zmiany wartości niezależnej rzeczywiście spowodowały zmiany wartości zmiennej zależnej; czynniki zakłócające trafność wewnętrzną można podzielić na takie, które pojawiają się zanim wystąpi operacja badawcza -czynniki poza planem- i takie, które są związane z planem badawczym i wpływają na wyniki w trakcie trwania badania

*Czynniki związane z planem badawczym. Obejmują te zmienne, które pojawiły się w trakcie prowadzenia badania i mogły spowodować zmiany w badanych osobach oraz zmiany w narzędziu pomiarowym ; do czynników tych zliczamy efekt oddziaływania samego badania

1. Historia to zmienna dotycząca wszelkich zdarzeń zewnętrznych pojawiających się w trakcie badania, które mogą wpłynąć na osoby badane np. w badaniu którego celem jest oszacowanie wpływu kampanii przedwyborczej na zachowania wyborcze, poparcie dla kandydata nie musi być spowodowana uzyskanymi informacjami, ale może być wynikiem wydarzeń które nastąpiły w tym czasie (mogło dojść do konfliktu z rządem , nastąpił poważny kryzys ekonomiczny etc.) ; im dłuższy czas upłynie między pomiarem początkowym a końcowym, tym większe prawdopodobieństwo ,że przy formułowaniu wyjaśnienia alternatywnego hipotezy badawczej powinny być uwzględnione wydarzenia inne niż zmienna niezależna

2. Dojrzewanie obejmuje procesy biologiczne ,psychologiczne lub społeczne które mogą -wraz z upływem czasu- przyczynić się do powstania zmian w osobach badanych lub obiektach; dojrzewanie tak jak historia stanowi zagrożenie dla trafności wnioskowania o charakterze przyczynowo- skutkowym

3. Utrata osób badanych to czynnik opisujący problemy związane ze zmniejszeniem próby, który powoduje, iż badacz nie jest w stanie zebrać kompletu danych dla wszystkich badanych przypadków

4. Instrumentacja opisuje zmiany w narzędziu pomiarowym w okresie między pomiarem początkowym a końcowym; brak stabilności narzędzia pomiarowego , określanej też jako rzetelność może być zagrożeniem dla trafności badań eksperymentalnych

5. Testowanie - możliwość uwrażliwienia przez pomiar jest podstawowym problemem nauk społecznych; innymi słowy sam proces testowania może zmienić badane zjawisko; poddanie pomiarowi początkowemu może uwrażliwić osoby badane i zwiększyć ich wyniki w pomiarze końcowym; różnica, więc może wyniknąć ze zdobytego doświadczenia przez osobę badaną w trakcie pomiaru początkowego; w fazie pomiaru końcowego mogą oni udzielać takich odpowiedzi jakich się od nich oczekuje

6. Zjawisko artefaktu regresji jest czynnikiem zakłócającym trafność badania wtedy, kiedy postępowanie eksperymentalne może spowodować zmianę wyników tych osób, które w pomiarze początkowym zmiennej zależnej uzyskały skrajne wyniki z powodów niezależnych od nich

Etos nauki

-instytucjonalnym celem nauki jest powiększanie zasobu potwierdzonej wiedzy, metody służące do jego osiągnięcia pozwalają na zdefiniowanie nauki jako empirycznie potwierdzonych i logicznie spójnych przewidywań;

-w etosie współczesnej nauki zawarte są cztery zespoły nakazów instytucjonalnych:

1. uniwersalizm:

-twierdzenia, które mają zostać uznane za prawdziwe musza odpowiadać ustalonym wcześniej kryteriom- zgodności z obserwacją oraz posiadana wcześniej wiedzą (?);

-nie mają znaczenia subiektywne cechy uczonego, liczy się tylko wynik naukowy;

-nauka jest połączona ściśle ze społeczeństwem, nie może więc prawidłowo funkcjonować w systemie, który kwestionuje powyższe zasady uniwersalizmu (np. w systemach etnocentrycznych);

-rozwój nauki wymaga, aby kariery naukowe, były możliwe dla wszystkich utalentowanych w tej dziedzinie, a wiec najbardziej efektywnie rozwijać będzie się w systemach, które zapewniają możliwość takiej kariery wszystkim zainteresowanym, bez względu na ich indywidualne cechy (rasa, religia itd.)

-stopień, w jakim społeczeństwo jest demokratyczne, umożliwia stosowanie uniwersalnych kryteriów w nauce;

2. „komunizm”:

-osiągnięcia naukowe powinny być dobrem wspólnym, a nie własnością odkrywcy;

-etyka naukowa ogranicza prawa własności do minimum- prawami tymi w zasadzie są jedynie szacunek i uznanie dla uczonego;

-innym elementem etosu jest wymóg wymiany informacji i publikowanie wyników badań (uczony, jako, że nie jest właścicielem tego co odkrył, nie ma prawa tego zatajać);

-osiągnięcia naukowe opierają się na współpracy uczonych i mają charakter kumulatywny;

-„komunizm” etosu naukowego stoi w sprzeczności z definicja technologii, jako własności prywatnej w gosp. Kapitalistycznej, prawa patentowe hamują rozwój nauki, są różne propozycje przezwyciężenia tego stanu: a) wynagradzanie odkryć w kapitalizmie ich upowszechnianie; b) przejście do socjalizmu (to nam powiedział);

3. bezinteresowność:

-bezinteresowność jest instytucjonalna norma etosu naukowego, więc postrzeganie jej leży, pod groźbą sankcji (lub, jeśli została zinternalizowana, pod groźbą konfliktu wewnętrznego), w interesie uczonych;

-działalność naukowa podlega bardzo ostrej kontroli środowiska naukowego- z powodu wymogu sprawdzalności;

-tak więc, nakazy instytucjonalne i względy praktyczne w tej kwestii mocno się pokrywają, co sprzyja instytucjonalnej stabilności;

4. zorganizowany sceptycyzm:

-jest to nakaz zarówno instytucjonalny, jak i metodologiczny;

-polega na zawieszeniu sądu do czasu, kiedy zostaną zebrane fakty i przeprowadzona zostanie ich bezstronna analiza wg kryteriów empirycznych i logicznych;

-ponieważ nauka nie rozróżnia świata na święty i świecki, może stanąć w konflikcie z innymi instytucjami;

-jest to źródłem zorganizowanego buntu przeciw ingerencji nauki w inne dziedziny ludzkiej działalności; wychodzi on zarówno od religii, jak i grup ekonomicznych, czy politycznych;

-opór ten w nowoczesnych państwach totalitarnych prowadzi do zawężenia pola dostępnego działalności naukowej;

Triangulacja, jest to proces, który umożliwia zbieranie danych za pomocą różnych metod:

• obserwacji,

• badań sondażowych,

• wtórną analizę danych.

Różne metody umożliwiają testowanie tej samej hipotezy bez obciążenia błędami wynikającymi z ograniczeń i wad poszczególnych metod.

Błąd ekologiczny polega na nieuzasadnionym przenoszeniu wniosków z korelacji grupowych (dokonywanych na danych opisujących zagregowane zbiorowości) na zależności na poziomie jednostkowym. W szczególności błędne może być wnioskowanie o zależnościach pomiędzy cechami jednostek na podstawie korelacji między danymi opisującymi zbiorowości terytorialne, tzn. uśrednione cechy zamieszkujących je populacji (np. gmin czy regionów).

Wyjaśnienie funkcjonalne- trzy elementy:

*prawo funkcjonalne- twierdzenie ogólne o funkcji spełnianej zawsze lub z określoną częstością przez pewne zjawisko. Można wyróżnić cztery typy praw funkcjonalnych: o wpływie instytucji na stan instytucji, o wpływie instytucji na systemu jako całości, o wpływie instytucji na zaspokojenie wymogu funkcjonalnego, o wpływie działania na realizację celu socjomentrycznego.

*warunki faktyczne-dotyczą one spełnienia się tych stanów rzeczy, które stanowią szczególne kwalifikowane następstwa zjawisk wyjaśnianych. Orzekają o spełnieniu się następnika prawa ogólnego.

*zjawisko wyjaśniane-rodzajowo wyodrębnione klasy zjawisk społecznych. zdanie o takich klasach przybiera postać generalizacji.

Wyjaśnienie funkcjonalne to dedukcyjne wyjaśnienie retrodyktywne drugiego rzędu odwołujące się do funkcji spełnianych przez zjawisko wyjaśniane.

Typologia własności opisujących „ zbiorowości” i „ elementy”

1. Własności analityczne - oparte na danych o poszczególnych elementach. Są to takie własności zbiorowości, które uzyskuje się przez wykonanie pewnej operacji matematycznej na pewnej własności każdego poszczególnego elementu.

2. Własności strukturalne- oparte na danych o relacjach między elementami. Są to takie własności zbiorowości, które uzyskuje się w wyniku pewnej operacji na danych o relacjach każdego poszczególnego elementu do niektórych bądź wszystkich pozostałych elementów.

3. Własności globalne - nie oparte na informacjach o własnościach poszczególnych elementów.

Wszystkie trzy wymienione typy własności opisują zbiorowości.

Inny zespół typów można wyróżnić wśród własności opisujących elementy, jeśli tylko zbiorowości, do których one nalezą zostały również określone.

1. Własności absolutne - są to takie cechy elementów, które uzyskuje się nie korzystając ani z informacji o cechach zbiorowości ani z informacji o relacjach elementów opisywanych do innych elementów. Zalicza się, więc do nich większość cech pospolicie używanych do opisywania jednostek.

2. Własności relacyjne - wylicza się na podstawie informacji o rzeczywistych relacjach między elementem opisywanym a innymi elementami miejsce na socjometrycznej skali popularności - izolacji jest własnością relacyjną.

3. Własności porównawcze - charakteryzują pewien element przez porównanie przysługującej mu wartości pewnej (absolutnej lub relacyjnej) zmiennej rozkładem tej własności w całej zbiorowości, do której ten element należy.

W twierdzeniu „ pierworodni są częściej nieprzystosowani niż dzieci środkowe i urodzone w ostatniej kolejności” kolejność urodzenia się jest porównawczą własnością jednostek. Każda jednostka jest charakteryzowana przez porównanie z wiekiem innych jednostek w jej rodzinie, w otrzymanej klasyfikacji wielu urodzonych w ostatniej kolejności będzie mieć więcej lat od wielu pierworodnych.

Własnością porównawczą jest także bycie „dewiantem” w stosunku do opinii większości.

4. Własności kontekstowe - opisują pewien element przez własność zbiorowości, do której on należy.

Własności kontekstowe występują w następujących twierdzeniach: „Mieszkańcy dzielnic rasowo mieszanych wskazują więcej uprzedzeń rasowych niż mieszkańcy dzielnic rasowo jednorodnych”.

„im więcej w oddziale wojskowym jest okazji do awansu, tym bardziej żołnierze cenią te okazje”.

TRZY ZNACZENIA TERMINU `OBIEKTYWNOSC NAUKI':

1. BEZSTRONNOSC - JAKO PRZECIWSTAWIENIE TENDENCYJNOSCI

2. INTERSUBIEKTYWNA SPRAWDZALNOSC - JAKO NIEZBEDNY WARUNEK SPOLECZNEJ KONTROLI

3. NEUTRALNOSC AKSJOLOGICZNA - JAKO ZABEZPIECZENIE PRZED DOWOLNOSCIA OCEN

W KAZDYM Z TYCH ZNACZEN OBIEKTYWNOSC NIE JEST W PELNI OSIAGALNA, CZESIOWO Z PRZYCZYN PRAKTYCZNYCH (SWIADOMOSCIOWE OGRANICZENIE UCZONCYH), CZESIOWO - TEORETYCZNYCH (NIEOSTROSC WERYFIKACJI).

TRZEBA WIEC UZNAC OBIEKTYWNOSC NAUKI JAKO IDEALNĄ NORMĘ. NAUKA ZASLUGUJE NA ZAUFANIE W TAKIEJ WLASNIE MIERZE, W JAKIEJ DAZY DO IDEALU.

---