PBS Wykłady  Wykład 1: badanie naukowe 1. Badanie naukowe jest procesem psychospołecznym, w którym kontekst badacza oddziałuje na badanie 2. Socjologia jako nauka a. Nauka to: i. Szaniawski: to, czego można się nauczyć; ignotum per ignotu - nauka to, to czym zajmują się naukowcy ii. Amsterdamski: połączenie empirii i spekulacji - związek myślenia teoretycznego i doświadczenia iii. Ajdukiewicz: 1. rzemiosło uczonych - pragmatyczne rozumienie nauki (pragma - czyn) 2. wytwór rzemiosła - pragmatyczne b. cechy nauki: i. intersubiektywnie kontrolowalna, wrażliwa na doświadczenie ii. obalalna (Karl Popper: by teorię uznać za naukową musi być ona obalana, musi dać się sfalsyfikować - falsyfikacjonizm); Kotarbiński nazywał to wywrotnością; obalalności zagraża: brak precyzji i pojęcia nieostre; (w nauce jest dobre to, co jest wywrotne, ale się nie wywróciło) iii. jednak w nauce istnieją paradygmaty, a więc twierdzenia, których się nie dowodzi 3. język naukowy a. ma odniesienia przedmiotowe (desygnaty) b. definicje operacyjne - sformułowane językiem faktów c. pojęcia muszą być intersubiektywnie komunikowalne, by mogły być intersubiektywnie kontrolowalne d. uporządkowanie wedle związków logicznych (wynikanie) 4. cóż jest prawdą? a. invocatio rei - to co zgodne z rzeczywistością b. To, co umożliwia opisanie świata c. Metoda naukowa - systematyczne procedury dochodzenia do prawd naukowych, krytycyzm wobec źródeł i swoich pomysłów i. Metoda (Kotarbiński) - sposób osiągania celu, który jest zaplanowany, daje się opisać i może być stosowany przez innych ii. Metodologia - nauka o metodach oraz zbiór metod 5. Nauka jako instytucja a. Ossowski: rola społeczna badacza i. Świadomy udział w rozwoju dyscypliny ii. Odpowiedzialność za słowo iii. Jawność warsztatu iv. Język b. Merton, „Nauka a ład demokratyczny” - zasady: i. Uniwersalizm - twierdzenia ocenia się bez względu na źródło ii. Komunalizm - wiedza naukowa stanowi własność wspólną, własność oznacza pierwszeństwo („dojrzałe jabłka w sadzie spadają mniej więcej w tym samym czasie”) iii. Bezinteresowność iv. Zorganizowany sceptycyzm

PBS wykład 2

Amicus Plato, sed magna amica veritas

PIC I TWORZYC !!!

LOGICZNE PODSTAWY BADAŃ SPOŁECZNYCH

Badanie naukowe- ciąg, sekwencja kroków/ decyzji, rozwiązywanie problemów, zadawanie pytań

Dwa źródła:

1. poznawcze:

• problem badawczy sformułowany na gruncie istniejącej wiedzy

• uznanie czegoś za interesujące np.. problematyka zmiany

• miękkość przekonań, mniej rzeczy „zdecydowanie” ważnych

społeczne

• badanie problemów społecznych: pedofilia, ochrona środowiska

• zagadnienia na wokandzie debaty publicznej

• problem społeczny- nieprecyzyjnie dookreślony, może być polem, dziedziną, a nie akurat „problemem”

„specified ignorance”- wiedzieć, czego jeszcze nie wiemy

problem: badacze podejmują problemy, które da się zbadać na gruncie istniejącej metodologii, TECHNIKOCENTRYZM- np. liczy się w jakim czasie badany odpowiada na pytanie

→CATI, CAPI (???)

Badania nie rozpoczyna się od zbierania danych!!!

Strategia indukcjonistyczna→ zanurz się w badaną zbiorowość

Strauss→ wchodząc do zbiorowości, nie staraj się o niej wiedzieć zbyt wiele- bądź otwarty!

HIPOTEZY ITP.

- rozwiązania muszą być ciągle sprawdzane

- musimy mieć hipotezy- bez hipotez jesteśmy „ślepi”

- jeden problem- wiele hipotez

- każda z hipotez może wieść do innego rodzaju badania

- hipoteza określa rodzaj faktów, które są potrzebne do rozwiązania (hipotezy MOCY) oraz ilość faktów (hipotezy DEPRYWACJI) → koncepcja „reflektorowa”

- każde pytanie musi mieć uzasadnienie

1888- Durkheim, pierwszy artykuł o samobójstwie: anomiczne, egoistyczne, fatalistyczne, z nadmiaru regulacji

Claude Bernard XIX wiek

• wchodząc do laboratorium, zostawiaj hipotezy w szatni

• nie możemy tego rozumieć dosłownie:

Koseła: badacze mają ojcowski stosunek do swoich hipotez,

• hipoteza rozświetla, ale także oślepia !!!

Melvin Kohn:

→ rodziny z klasy robotniczej kładą nacisk na posłuszeństwo, karność;

rodziny z klasy średniej na twórcze przyswajanie, kreatywność, otwartość

→ jest to skutek różnicy pomiędzy rodzajami wykonywanej przez obie klasy pracy

Schooler:

→ „Dziedzictwo poddaństwa”

→ mentalność dziedziczy się pokoleniowo

→ uwłaszczenie chłopów, zniesienie poddaństwa- wydarzenie socjologiczne- w ich umysłach musiała nastąpić zmiana sposobu myślenia

ZASADA TRIANGULACJI

→jeśli zna się dwa punkty, można wyznaczyć trzeci

*można badać wszystko wielokrotnie i różnymi metodami, bo każda metoda obciążona jest jakimś błędem

→ nowe fakty okazują się kluczowe, a najistotniejsze okazują się te przewidywania, które pojawiają się już w toku badania

***Zależność między wiekiem a religijnością- badanie długofalowe, porównujemy młodych i starych w tym samym momencie- tylko przy założeniu, że gdy młodzi dorosną, to będą tacy jak dzisiejsi starzy!!!

PBS wykład 3: 21 października 2008

„Ciągle pociągam nosem, ale taka jest moja uroda”

Schematy badania społecznego

1. Design - formuła określająca rodzaj jednostek badania, poziom analizy socjologicznej, ilość jednostek badanych oraz ilość pomiaru;

2. Pomiar - przypisanie liczb obiektom; standaryzacja - ujednolicenie opisu rezultatów pomiaru; jednak różnych ludzi trzeba pytać w różny sposób, zwłaszcza w zjawiskach między kulturowych (eg. w PRL objawem świadomego obywatelstwa nie chodzenie na wybory):

1. standaryzacja na poziomie miar

2. standaryzacja na poziomie wskaźników

1. Metody zestandaryzowane są lepsze, tam gdzie wystandaryzowane są zjawiska; jeśli zjawiska się dopiero tworzą, następuje szybka zmiana społeczna, standaryzacja gwałci naturalną płynność zjawiska, ujednolica złożone zjawiska; badania sondażowe są skuteczne, gdy trzeba zliczyć wykrystalizowane, trwałe zjawiska;

2. zastosowanie różnych schematów nie wyklucza się - >triangulacja: łączenie różnych schematów, pozwalające unikać błędów danej metody;

3. Jednostka obserwacji - to co badamy, indywidua jak również zbiorowości (eg. zbiorowości ze względu na terytorium - badanie religijności w diecezji);

4. Badania przekrojowe (cross sectional, synchroniczne) - jednostkę obserwacji obserwujemy w jednej chwili (eg. 21 października na Leppera głosowałoby 5%); służy precyzyjnemu opisaniu stanu rzeczy, umożliwia opisanie zróżnicowania społecznego i zależności korelacyjnych (rozkłady zmiennej zależnej w poszczególnych grupach: eg. geografia wyborcza); ograniczenia metody: badacza interesuje zmiana procesów społecznych, nie pozwala odpowiedzieć na pytanie o źródła procesów społecznych;

5. Badania wzdłuż czasu (longitunidalne, wzdłużne, diachroniczne) - długofalowe, pomiaru dokonujemy kilkakroć; pozwalają:

1. Określić, czy zwiększyło się zjawisko społeczne,

2. Uniknąć wpływu akcydentalnych czynników, nie obrazujących rzeczywistej zmiany zjawiska,

3. Trudno jest w jednokrotnym badaniu znaleźć przedstawicieli rzadkich cech społecznych, wielokrotne powtórzenie umożliwia znalezienie niszowych partii

6. Badanie eksperymentalne - „wypytywanie”, badanie w którym badacz zmienia jeden czynnik żeby zaobserwować jakie zmiany wywoła zmiana wartości tego czynnika;

1. kontrola eksperymentalna - bada nie wpływu zmiennych ubocznych, polegająca tylko na zmianie zmiennej niezależnej:

1. Grupa Eksperymentalna (badanie: PRE-TEST) - zmiana zmiennej;

2. Grupa Kontrolna (badanie: PRO-TEST)- brak zmiany;

3. Różnicę między wynikami pomiędzy Grupą Eksperymentalną a Kontrolną może uzasadniać tylko zmiana bodźca;

4. Randomizacja - losowy przydział do grupy eksperymentalnej (właściwy, ale nie konieczny w socjologii);

7. Zalety eksperymentu:

1. Powtarzalność

2. Kontrolowalność (w badaniach nieeksperymentalnych trudno jednoznacznie wyróżnić bodźce)

3. Łatwość znalezienia związku przyczynowo- skutkowego; warunki znalezienia związku przyczynowego:

1. Zaobserwować współwystępowanie i współzmienność zjawisk

2. Zaobserwować porządek czasowy zjawisk (skutek późniejszy)

3. Zaobserwować kontrolowanie zmiennych ubocznych

8. Problemy z eksperymentem:

1. Trafności teoretycznej - czy badanie rzeczywiście sprawdza hipotezę, którą weryfikujemy? Eksperyment musi trafnie przekładać zmienne teoretyczne na płaszczyznę eksperymentu

2. Trafności wewnętrznej - kontrolowalny

3. Trafności zewnętrznej - wyniki eksperymentu dają się uogólniać na inne sytuacje, szczególnie pozalaboratoryjne (ludzie w życiu zachowują się inaczej niż w laboratorium)

9. Badanie quasi-eksperymentalne - bez randomizacji, lub takie w którym nie ma manipulacji ale stosuje się metodę eksperymentalną (eg. badanie społecznych skutków powodzi w porównaniu z regionem niedotkniętym powodzią):

1. Badanie z przerwaną sesją czasową - występuje bodziec zmieniający ogólną tendencję, który jest pomijalny (eg. ciągle maleje, natomiast przez krótki - i pomijalny - czas rośnie, by wrócić do stałej tendencji)

10. Badanie retrospektywne - oparte na pamięci respondentów, ta zaś jest krótka i selektywna; (forwad telescoping - przekonanie, że to co było w odległej przeszłości wydarzyło się niedawno) jest to metoda ryzykowna (błędy pamięci i problem śmiertelności grupy), ale tania;

11. Badanie trendu - ta sama zbiorowość (eg. w ten sposób GUS bada optymizm społeczny), analiza szeregu czasowego; w ten sposób bada się przede wszystkim trendy konsumenckie (eg. badania trackingowe); wnioski dają odpowiedź na pytanie, czy istnieją:

1. Trend? (spada optymizm)

2. Wahania sezonowe? (większy optymizm na początku roku) cykle sezonowe?

3. Wahania przypadkowe? (rejestracja solidarności spowodowała wybuch optymizmu w 1980 roku)

12. Warunki prawidłowości badania wielokrotnego:

1. Odpowiednie pytanie - niektóre słowa zmieniają znaczenie, trzeba więc przeformułować pytanie (eg. dziś nie ma sensu mierzyć rozwoju gospodarczego w węglu i stali)

2. Problem wyboru momentu pomiaru (trzeba wiedzieć czy zjawisko jest cykliczne; jeśli jest, trzeba robić pomiary w tym samym momencie cyklu)

13. Badanie panelowe - wielokrotny pomiar tych samych jednostek wraz z ich identyfikacją (eg. zdrowotne, badanie budżetów domowych); cel: badanie procesu zmiany decyzji, przyczyn tej zmiany, chwiejności decyzji; wady:

1. Ścieranie się panelu (śmiertelność panelu) - ludzie wypadają z grupy badanej, odmawiają, umierają, emigrują,

1. Próba rotacyjna - w każdej próbie wymienia się część panelu i dolosowuje się nową część, panel taki może żyć kilkadziesiąt lat;

2. Uczenie się panelu, efekt panelowy - respondent zaczyna się interesować tematem, który jest badany, oczekując na respondenta; respondent zmienia swoje nawyki (jeśli rejestruje wydatki przy badaniu bogactwa gospodarstw domowych, to zaczyna wydatki racjonalizować)

14. Badania pseudodynamiczne - porównanie jednostek w różnych fazach danego projektu (młodzi, w średnim wieku, starzy), cel: odpowiedź na pytanie jak się zmienia zjawisko w grupach; wada: zmieniają się pokolenia

15. Badania jakościowe - ich immanentną cechą jest dłuższy okres czasu, trzeba się zżyć z grupą (eg. stuletnie badanie wsi Brzmiąca w powiecie Limanowskim:P)

PBS 4

Jak badać ukryty rasizm? Badanie w sondażu tego co ludzie najczęściej ukrywają w badaniu.

1 wyznaczyć dwie próby

2 Ile z tych rzeczy cię irytuje?
próba 1 :

ceny benzyny rosną za szybko;

sportowcy zarabiają miliony

korporacje niszczą środowisko

wszyscy pasażerowie muszą zapinać pasy

próba 2:

te same stwierdzenia plus kobieta prezydentem

3 Różnica w ilości wskazań odpowiedzi - wynik „ukrytego rasizmu, nietolerancji”

Społeczna sytuacja badania społecznego (wszystko ma wpływ na wynik badania):

- w państwie

- w otoczeniu

- w danej sytuacji społecznej i politycznej

Wpływ kontekstu na wynik badania:

1 Moment historyczny

(zmiana ustroju; demokracja sprzyja wiarygodności badania)

2 Dymorfizm społeczny

(podział opinii na publiczne i prywatne; w sytuacjach osobistych wyrażamy opinie publiczne w sytuacjach publicznych a prywatne w prywatnych)

3 Stopień akulturacji badań społecznych

(polskie badania przyjęły się z USA, w jakim stopniu nauczyliśmy się ról społecznych związanych z badaniem społecznym - roli badanego i ankietera; w Polsce obecnie regres;

4 Indywidualizacja

Ludzie nie przyznają się do braku poglądów; mówią „to co się myśli”

5 Spirala milczenia

Im ludzie uważają swoja poglądy za bardziej mniejszościowe, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że się do nich przyznają.

Instytucje badawcze (nie dają takich samych wyników):

OBOP (1958)

Mały CBOS (1970)

CEBOS (1982) rządowy; lepiej oceniał partię, gorzej kościół


House effect (badania w różnych instytucjach - różne rezultaty)

Źródła:

1 Próba

Różny dobór prób; różny stopień realizacji tej próby; różne analizy;

2 Pytanie

Niewielka różnica w pytaniu może spowodować duże różnice w odpowiedziach.

3 Ankieter

Np. sympatie polityczne ankietera; profesjonalizacja badań;

4 Publiczny wizerunek ośrodka

Przykład : Badania Schumana w Nikaragui. Wybory prezydenckie. Należało zbadać jakie jest poparcie dla opozycji, ale ankieterzy nie budzili zaufania i wszyscy mówili, że będą głosować na partię rządzącą. Natomiast część ankieterów używała długopisów z logiem partii opozycyjnej i im ludzie, którzy chcieli głosować na opozycję, zdradzali swoje prawdziwe poglądy. Doświadczenie opisane w artykule: Pens and polls in Nikaragua.

Sponsor effect: Kto robi badania

- zleceniodawca

- tendencyjne pytania

- sposób myślenia wbudowany w pytania

Otoczenie społeczne badacza:

- w środowisku wytwarza się pogląd o badaniu;

- problem osób trzecich, które mogą przebywać podczas badania i wpływać na jego efekt;

- Miejsce badania wybór roli; patrz eksperyment Milgrama

Sytuacja społeczna badania:

- w sytuacji społecznej badanie samo jest sytuacją społeczną;

- psychologiczna metoda badania społecznego;

Badacz:

- emocjonalny stosunek

- podejście do badania;

- badani różne zachowanie wobec badaczy;

- sugestia kulturowa;

- rozluźnienie stosunku między badaczem a badanym.

- wpływ samych cech społeczno demograficznych (kolor skóry) politycznych rasowych

- cechy psychologiczno-społeczne

- efekty modelujące (respondenci upodobniają się do ankieterów)

- oczekiwania badacza (efekt Pigmaliona/ Rosenthala) interpersonal expectation.

PBS

4.11.2008

BADANIE JAKO SYTUACJA SPOŁECZNA- ciąg dalszy

• ciekawe zjawisko- oczekiwania interpersonalne

powtórzenie: spojrzenie od strony badacza- efekt Pigmaliona/eksperymentatora/obserwatora

Spojrzenie od strony badanego

[Martin Orne- „O społecznej psychologii badania społecznego” („Demand characteristics of research situation”)- ukryte wymagania/ oczekiwania]

1. tendencja

• badani wykazują tendencję do zgadywania, o co chodzi w badaniu, chęć udzielenia „dobrej” odpowiedzi, próbują odgadnąć myśli badacza

Milton Rosenberg- „evaluation apprehension”- lęk przed oceną, szczególnie osoby niepewne, nieśmiałe, z kompleksami

Przykład: szkoły, które „na siłę przepychają” uczniów z klasy do klasy, nie chcąc mieć w swoich statystykach „spadochroniarzy”

2. tendencja

• chęć okazania się dobrym badanym, udzielenie odpowiedzi za wszelką cenę, tak np. postępują często badani studenci- nie chcą „zepsuć” badania, bo cenią jego naukowość, zdają sobie sprawę z istotności

3. tendencja

• chęć pokazania samego siebie od dobrej strony, np. zawyżania własnej konsumpcji kulturalnej (wynik tzw. sugestii kulturalnej)

Chcemy np. okazać się ludźmi kulturalnymi-częściej robią to ludzie, którzy wierzą w ideę człowieka kulturalnego czyli ludzie z klas wyższych czy lepiej wykształceni.

Społeczeństwo określa, co jest tą „dobrą” stroną, np. poprawność polityczna, konformizm. Kierujemy się także tym, co czerpiemy z mediów i kontaktów interpersonalnych.

**Reguła Poleszczuka- „im niżej na drabinie społecznej, tym więcej szmelcu”- tu się nie sprawdza, bo ludzie z wyższych sfer kłamią więcej

przykłady:

1. sondaże przedwyborcze- wybory parlamentarne 1991 w Polsce

(Sułek podał '93, ale wg info z Internetu są to wyniki z `91)

Partia	Głosy w sondażu przedwyborczym	Głosy w wyborach	Dlaczego różnica?
Unia Demokratyczna	21%	12%	Ulubieńcy mediów, każdy się do nich „przyznawał”
SLD	7%	12%	Marna reputacja „komunistów”, wyborcy wstydzili się przyznawać
Akcja Katolicka	5%	9%	Etykieta nacjonalistów, głosowanie na nich źle wygląda
PSL	8%	9%	Partia neutralna, stąd brak różnicy
Porozumienie Centrum	1%	9%
Kongres Liberalno-Demokratyczny	3%	7%
Konfederacja Polski Niepodległej	4%	8%

Tomasz Żuchowski- zjawisko PARALAKSY- przesunięcia w ankietach przedwyborczych na rzecz ulubionej przez media partii (też przykład ostatnich wyborów prezydenckich w Polsce), ten efekt zanika, gdy ludzie nabierają dystansu wobec opinii mediów

- demokracja sprzyja sondażom, gdy jest pluralistyczna

(poza tym wzór dobrego obywatela nakazuje mówić, że będzie się głosować, ale naprawdę nie idzie się na wybory)

2. matki zmieniały metody wychowawcze, gdy pojawiały się nowe wskazania w popularnych podręcznikach i prasie o wychowywaniu dzieci

3. bogatsi zazwyczaj pokazują się biedniejszymi, a biedniejsi bogatszymi, bo bycie „średniakiem” jest najbezpieczniejsze

** w średniowieczu trzema „brudnymi” dziedzinami były: miłość cielesna, wojny, pieniądze; to tabu nadal obowiązuje w kulturze

Wywiad face-to-face, potem sondaż telefoniczny i sondaż pocztowy- im bardziej odległy dystans, tym łatwiej ludziom przyznawać się do spraw dotyczących tematów tabu.

Aby zminimalizować wpływ opisanych powyżej tendencji, dzieli się próbę na dwie grupy i każdą z grup bada innymi metodami.

Tych tendencji nie można nazwać pomyłkami, są to SKŁADNIKI BŁĘDU POMIARU (total survey error???)- nauki rozwinięte potrafią je wykryć i trochę wyeliminować.

BADANIE NIEREAKTYWNE- badani nie mają świadomości udziału w badaniu, ich zachowania nie są tą świadomością obciążone, nie ma artefaktów

Np. badania śladów: erosion measures- im bardziej coś zniszczone, tym popularniejsze

WAŻNE POJĘCIE

Artefakt- część zachowania czy danych, która jest produktem metody, sposobu pomiaru

Jak socjologia radzi sobie z artefaktami?

- wykryć- wyjaśnić- wykorzystać!!!

BADANIE SPOŁECZNE JAKO SYTUACJA PSYCHOLOGICZNA (sensu stricto)

• zastosowanie psychologii w badaniu ankietowym- cognitive apects of survey metodology

Spotkanie badacza z badanym: konwersacja:

• cztery maksymy (reguły konwersacji naturalnej) Grice'a:

• jakości- mów prawdę

• ilości- mów, ile trzeba

• stosunku- mów na temat

• sposobu- mów porządnie

• obowiązują również w konwersacji sondażowej

eksperyment Wänke: zapytała o coś, co nie istnieje, a badani i tak próbowali udzielić odpowiedzi

Czy badani mówią prawdę?

• ważnym determinantem zachowania jest „koszt myślenia”

• taniej jest powiedzieć prawdę niż coś wymyślać

• jeśli strata z powiedzenia prawdy jest duża, to opłaca się kłamać

• „yes-sayer response style” zwalnia od myślenia, jest ekonomicznym nawykiem

Badanie też może zostać ułożone tendencyjnie, stosuje się tzw. „think-aloud technique”- pewnej próbie badanych każe się mówić na głos, co myślą o danym pytaniu.

MODEL STRACKA-MARTINA odpowiedzi na pytanie ankietowe (na skanie)

• tradycyjnie uważamy, że jakieś poglądy MAMY- metoda „file browser model” [wg Sułka brower?- nie znam takiego wyrazu po angielsku]- odpowiedź na pytanie jest w jakiejś szufladce naszego umysłu

• John Celler- „belief centring model”- ludzie na ogół nie mają stałych poglądów, a raczej ogólne tendencje, tworzą swoje poglądy pod wpływem tego, co jest najłatwiej dostępne

Trzy źródła odpowiedzi ankietowych:

1. inferencja odpowiedzi z wrażeń czy ze stereotypu

2. dedukcja, wypowiedzenie odpowiedzi z ogólnego poglądu

3. indukcja- z ocen cząstkowych do ogólnego poglądu, np. w ten sposób formułujemy opinie dotyczące polityki rządu

PBS wykład 6: 18 listopada 2008

„wszelako stosunkowo nieliczne prace są w zszywce”

Psychologia w badaniu społecznym, jak działa umysł badanych

1. Dokończenie o modelu S-M: Modelem tym warto nauczyć się myśleć o badaniu, wówczas wiele problemów można zrozumieć

1. Pytanie zbyt trudne:

1. Trudno sformułowane (język)

2. Trudno wypowiedzieć sąd

3. Trudno zakwalifikować do kategorii (sztuczne kategorie, w których się nie mieści badany)

4. Trudno się przyznać

2. Miejsce w którym umieszczono pytanie w ankiecie wpływa na odpowiedź:

1. Schuman 1948:

1. czy sądzisz, że USA powinny pozwolić komunistycznym dziennikarzom przyjeżdżać do USA i przekazywać informację swojej prasie? 36% nie

2. gdy najpierw zapytano czy Rosja powinna? A później czy USA? 72% tak

3. dwukrotny przyrost odpowiedzi ankietowej: w pierwszym wypadku - obawa przed szpiegami, w drugim - kulturowa zasada wzajemności, skoro uważamy, że oni nas wpuszczają, to my też ich wpuśćmy -> wynikami badań można manipulować, pytania mogą wywoływać ciąg skojarzeń (eg. jeżeli poprzedzimy pytanie o aborcję pytaniami o prawa kobiet/ o naczelne wartości, imponderabilia wpłynie to na wynik badania)

3. jak badany myśli respondentów:

1. ile jest Żydów w Polsce?

1. Skala procentowa: 2% - 28%, 2-9% - 30%, 10-19% - 13%

1. Nie jest to dobra skala, pasuje do społeczeństwa, gdzie jest dużo Żydów

2. 28% odpowiedziało, że mniej niż 2%

2. Skala: ćwierć % -, pół %

1. 42% udzieliło odpowiedzi, że mniej niż 2%

• What respondent learns from scale Umysł respondenta pracuje - gdy nie ma wiedzy, w przestrzeni publicznej nie funkcjonuje odpowiedz, badany szuka odpowiedzi w kwestionariuszu, pomocy szuka w skali; skala jest modelem świata - jeśli się pokaże skalę wyższą, pytany wybierze wskazania wyższe; pytany jest aktywny, stara się dobrze wypaść, dociec;

1. Kolejność odpowiedzi również wpływa na wynik badania:

1. Efekt pierwszeństwa - preferowanie odpowiedzi pierwszych

2. Efekt świeżości - odpowiedzi ostatnich

3. Alwin Kohn: skoro występuje efekt i-ii to, gdybyśmy podzielili próbę i pierwsze pytania dla jednych byłyby ostatnie (porządek standardowy i odwrócony), to wyniki zmieniły się maks. o 15%, duże różnice w wynikach występują w przypadkach skrajnych (to co było blisko końca w standardowym, może dużo zyskać w odwróconym),

4. Przyczyny efektów i-ii:

1. Ostatnie dane są w pamięci operacyjne, pierwsze w pamięci długotrwałej PSYCHOLOGIA PAMIĘCI

2. Istnieje oczekiwanie, że badany posługuje się zasadą optimizing principle - wszystko przeczytał, a następnie starannie by się zastanawiał, wszystko porównał

satisfying principle - udzielanie odpowiedzi, która spędza oczekiwania badaczy, skraca czas; wskazują na to co pierwsze przyjdzie do głowy; to zwykle robią badani (Herbert Simon wyróżnił te zasady)

3. Kryteria zastosowane do pierwszego wyboru są stosowane do dalszych, służą jako selektory

5. Weryfikacja teorii: A.G. Miller: nasz umysł jest tak skonstruowany, że możemy wybrać z 7 informacji, jeśli >7 znacznie wzrasta efekt pierwszeństwa i świeżości:

1. Jako że wykształceni mają lepszą pamięć mogą sobie lepiej poradzić z efektem pierwszeństwa i świeżości -> badanie potwierdziło to przypuszczenie: niewykształcenie znacznie w większym stopniu ulegali efektom -> poziom pytań należy dostosowywać do badanych

2. Jeśli zrobi się badanie z 13 odpowiedziami i z 7, to w tym z 13

3. Zakaz więcej niż 7

Profesor Sułek zrobił na tym dużą kasę, dziewczęta, więc zapamiętajcie!

4. O pamięci respondenta

1. Teorie pamięci:

1. Pamięć jako magazyn, ma więc jakąś strukturę

2. Pamięć ma charakter rekonstrukcji; nie odtwarza obrazów, ale koduje wydarzenia; przypominanie to rekonstrukcja, refabrykacja - tkanie na nowo wspomnień, za pomocą schematów poznawczych

3. Schematy poznawcze mają swoją genezę w doświadczeniach, późniejszych niż wspominane doświadczenie, oraz we wzorach wspominania i narracji budowanymi przez media i innych ludzi

1. Memory inflation - opowiadanie jako doświadczeń, tego co się nie wydarzyło nam, a zostało opowiedziane przez media; jednak są prawdziwe co do swej istoty, wzoru, szczegóły mogą być nieprawdziwe

4. To co jest od dłuższego czasu jest w pamięci jest jedynie narracją,

2. Pamięć jest zorganizowana sytuacyjnie:

1. Kontekstowo: pamiętanie siebie jako dziecko, jako studenta, hobby

2. Sekwencyjnie: osiąganie celu - podstawówka, gimnazjum, studia; często nie przypominamy sobie różnych rzeczy, bo szukamy w niewłaściwym kontekście

3. Pamięć jest zorganizowana czasowo:

1. Ludzie rzadko mierzą czas według czasu chronologicznego, tylko ważnymi wydarzeniami z biografii; datami posługują się, gdy nie wiedzą jak nazwać proces, eg. 1989

2. Personal calledar - ważne momenty osobiste, momenty cyklu - rolniczego, semestry, ważne wydarzenia polityczne

4. Problemy z pamięcią; zapominanie jest funkcjonalne!

1. Problemy badaczy z pamięcią badanych:

1. Refabrykacja utrudnia odtworzenie dawnych stanów, buduje nową narrację, trudno dotrzeć do oryginalnego znaczenia faktów

2. Zapominanie, jest selektywne: zapominamy o negatywnych doświadczeniach (kolejki, inflacje, brak paszportów)

3. Zmiana lokalizacji w czasie, formal telescoping, efekt teleskopowy - wydarzenia odległe się przysuwają, skutkuje to np. wrażeniem narastania przestępczości

4. Zapominanie, czy trudność przypomnienia?

1. Nie zapamiętanie - eg. nie mogę przypomnieć nr telefonu bo nie zapamiętałem

2. Uśpienie informacji nieaktywnych

3. Zmiana zapamiętanej informacji

2. Problemy badanych

5. Co pamiętamy lepiej

1. Fakty raczej niż stany subiektywne: ludzie rzutują w przeszłość swoje przekonania obecne

1. Wyjątek: Ross: implicit theory - ukryte teorie zmiany i stałości, eg. poglądy polityczne zmieniają się w okresie dorastania; gdy dorosłego pytamy o jego poglądy z okresu młodzieńczego, powie że mu się zmieniły; ludzie inferują z obecnych poglądów swoje dawne, posługując się dawnymi teoriami

2. Retrospekcja jest więc dobra w badaniach behawioralnych nie opinii

2. Możemy polegać na pamięci postaw subiektywnych,

1. gdy mają silny związek z zachowaniami, eg. wybór nie chodzenia na pochód pierwszomajowy

2. gdy następuje konwersja, eg. marksista jednej nocy przemienił się w liberała

3. ekspresja publiczna - nie pamiętamy poglądów, ale to że nasz pogląd zdobył szerszy oddźwięk publiczny

PBS 25.11.2008r. 7

Lepiej pamiętamy

- zdarzenia unikalne;

- zdarzenia doniosłe;

- dobrze wyodrębnione pojęciowo;

- dobre wybory, pozytywne pojęcia;

- nieodległe;

- zdarzenia poruszające flash bulb memory

Jak sobie radzić z problemem pamięci:

- klucz do pamięci;

- strukturacja pytań;

- wspomaganie pamięci;

- dekompozycja (nie o sprawy skomplikowane, pytać oddzielnie);

-landmark (dozór) punkty orientacyjne w pamięci; Lotfus badanie ile razy został pan pobity w ciągu ostatnich 3 lat? Ile razy został pan pobity od chwili wybuchu wulkanu? (wybuch wulkanu= 3 lata temu) łatwiej- od wybuchu wulkanu

- motywacja;

- czas.

GREENWALD Ego totalitarne - Sułek się przejął tym artykułem i chce aby studenci znali jego treść!!

Własności

1. egocentralność - tak aby człowiek który opowiada historię był najważniejszym bohaterem wydarzenia;

2. rozdęcie pamięci - z mediów informacje, które później przypisuje sobie;

3. benefaktancja - samemu się robiło rzeczy tylko dobre, to co złe inni lub dzieło przypadku;

4. konserwatyzm poznawczy - niechęć do poznawania informacji złych o swoim życiu;

Różnica między wiedzą własną a wiedzą z mediów(przeselekcjonowana, automatyczna, seria niepowiązanych informacji) - różnica

Claude -Bernard idąc do laboratorium zostaw swoje hipotezy w szatni (wiem, że to już było ale podał prof. Taki przykład pytania egzaminacyjnego. Nie wiem czy tak się pisze nazwisko).

Język, pojęcia badań społecznych.

Język:

- jest podstawą definicyjną samej nauki;

- perspektywa świata (Ajdukiewicz);

- komunikacja;

- sposób wyrażenia wiedzy;

- etos naukowy;

- operatywny (odniesienia do rzeczywistości).

Pojęcia socjologiczne:

1 ogólność pojęć - jednostkowe i ogólne;

2 ilościowe jakościowe

3 typologiczne: typ idealny; biegunowe, wzorcowe, przypadki graniczne;

- w opisach procesów (Gemeinschaft, Geselschaft)

Osioł Buriana - stoi przed owsem i sianem. Umiera z głodu, bo nie może podjąć decyzji.

Człowiek racjonalny (pojęcie idealne, typ idealny):

- Wiedza uporządkowana;

- Model wie wszystko;

- Wszystkie własności w jednolity obraz myślowy (Weber).

Pojęcia typologiczne potrzebne, bo:

- funkcja porządkująca;

- funkcje wzorcowe;

- heurystyczne (pozwala lepiej analizować przykłady,

-teoretyczne

Typologia = syndromatyczne;

PBS wykład 02/12/08 8

POJĘCIA:

- ogólne: a.) teoretyczne, b.) historyczne

- jakościowe

- typologiczne- wyidealizowane syntezy, pojęcia wielowymiarowe, skrajne natężenie, występują łącznie (typ - wszystkie cechy, egzemplarz tego typu może jednak wyróżniać się częścią tych cech)

- syndromatyczne - wielowymiarowe

- obserwacyjne (stany rzeczy obserwowalne - wynik wyborów, wynik skali, etc)

vs teoretyczne (konstrukty, których nie widać, produkt inteligencji naukowej, odnoszą się do ukrytych cech procesów podstawowych, np. anomia, mobilizacja społeczna, automatyzacja)

Alienacja rośnie/maleje → mówimy tak dopóki nie potrafimy wykazać po czym to poznać →

WSKAŹNIKI - zjawisko obserwowalne, z którego zajścia możemy wywnioskować o innym zajściu trudno obserwowalnym lub nieobserwowalnym

→ definicje operacyjne używają wskaźników

Wskaźnik/Indicator/indeks ->(zdanie wprowadzające)-> Indicatum

Na jakiej podstawie wprowadzamy wskaźniki?

przykład 1: integracja społeczna zależy od odsetka małżeństw mieszanych (etnicznych) → wskaźniki definicyjne

przykład 2: siła więzi społecznej → mierzymy stopa samobójstw (por Durkheim) - zauważamy związek przyczynowy (im większa integracja, tym mniej samobójstw) → stopa samobójstw jest wskaźnikiem empirycznym

Krytyka badań społecznych opiera się na krytyce wskaźników

DEFINICJE operacyjne - w języku badań/operacji pojęciowych

operacjonalizacja - nadawanie sensu empirycznego terminom teoretycznym, np. skonstruowanie skali, zadanie pytania

operacjonizm - wg Bridgemana:

1. sens pojęcia to tyle co metoda jego sprawdzenia

2. sens pojęcia nadaje się przez definicję operacyjną

→ krytyka: pojęcie musi mieć najpierw definicję pojęciową: inteligencję mierzymy testem inteligencji (definicja operacyjna), ale ci, którzy ten test tworzyli musieli mieć jakieś wyobrażenie czym inteligencja jest, w tym sensie test mówi tylko czym jest inteligencja w wyobrażeniu twórców testu → multiple operationism

analogicznie: opinia publiczna - to, co mierzą sondaże (ktoś stworzył pytania w oparciu o jakieś założenie)

M.O. → próżnia społeczna - mierzono wieloma czynnikami,

triangulacja - mnożenie wskaźników, sposobów mierzenia (wielorakie perspektywy, narzędzia, etc.)

WYKŁAD 09.12.2008r. 9

Złota zasada: tytuł jest podstawą sukcesu artykułu

Kontrfaktyczny okres warunkowy - Gdybym był Napoleonem, wygrałbym bitwę pod Waterloo.

Uogólnienia nomologiczne - np. jeżeli jest większa integracja, jest mniej samobójstw.

TEORIE:

Systemy twierdzeń ogólnych uporządkowane w taki sposób, żeby twierdzenia niższego rzędu wynikały z twierdzeń wyższego rzędu.

Klasyfikacja np. przyczyny.

1 uogólnienia empiryczne niskiego rzędu.

2 teoria pełni funkcję unifikującą, sprowadza zjawiska do procesów podstawowych; dzięki teorii przewidujemy; modyfikacja i precyzacja twierdzeń.

Wyjaśnianie(eksplanacja) i przewidywanie

Wyjaśnianie w sensie psychologicznym - sprowadzenie tego co nieznane do tego co znane, zrelatywizowane do adresata;

Wyjaśnienie wystarczające - też relatywne, bo różne poziomy zrozumienia u różnych osób(aha kumam!!)

Wyjaśnienie w sensie metodologicznym -struktura zdaniowa, w której są dwa elementy

1 eksplanandum (to co wyjaśniane)

2 eksplanans (to co wyjaśniające)

Model klasyczny Hempel (law-covering model)

L L - prawa

C C - twierdzenie szczegółowe

_________________-

E

Def. wyjaśnienia Hempel-polega na subsumpcji swego przedmiotu pod prawidłowość ogólną, stara się zapewnić systematyczne rozumienia zjawiska empirycznego pokazując, że ma ono swoje miejsce w sieci nomicznych powiązań.

Podział wyjaśnień:

ze względu na poziomy:

1 zjawiska (wyjaśnienia pierwszego rzędu)

2 prawidłowości (wyjaśnienia drugiego rzędu)

Rodzaj relacji między eksplenansem a eksplanandum:

1 dedukcyjne

2 probabilistyczne

Krzywa Davisa -rewolucje 1 rozwój 2 stabilizacja 3 regres -rozbudzone nadzieje wtedy rewolucja

Podział wg eksplanansu:

1 bezwyjątkowe deterministyczne

2 probabilistyczny

Warunki poprawnego wyjaśniania Kemeny:

1 w wyjaśnieniu musi być prawo ogólne,

2 prawo musi być uzasadnione, (unikanie błędu błędnego koła)

3 muszą być znane fakty niezależne od faktu wyjaśnianego; (czyli C)

4 Musi istnieć wynikanie

Złota myśl:

Jeżeli A powoduje B - socjolog wyjaśni.

Jeżeli B powoduje A - socjolog też wyjaśni.

WYKŁAD 10- PBS wykład 16/12/08

model prawa obejmującego (Hempel)

L1...Ln

C1...Cn

-----------

E

4 warunki Gemenego

• musi być prawo ogólne

• musi być uprzednio uzasadnione

• mogą istnieć fakty niezależne od wyjaśniającego

• musi istnieć wynikanie

teoria davisa → o rewolucjach

rodzaje wyjaśnień:

1. przyczynowe: złożone zagadnienie rozpisać na aspekty i dla nich znaleźć wyjaśnienie w innych dziedzinach (np. w politologii)

L1,L2,L3....

--------------

P

2. genetyczne - stan rzeczy lub fazę zjawiska pokazujemy jako wynik pewnej funkcji

- wyjaśniamy poprzez pokazywanie poprzednich stadiów

- ewolucja (ziemiaństwo → szlachta → inteligencja)

- należy podać prawa przejścia (self-insulation → „samostanowienie się” wyspą → problem z asymilacją)

3. funkcjonalne (Kinsley Davis)

(kazirodztwo =incest)

wyjaśnia się zjawisko społeczne,wskazując na jego rolę/funkcję w funkcjonowaniu całego społeczeństwa

Instytucja pełni funkcję w systemie → funkcja w systemie jest spełniona=wymóg funkcjonalny jest spełniony

równoważniki funkcjonalne

niezbędniki funkcjonalne

systemy z funkcją homeostazy (żelazko, człowiek, społeczeństwo)

4. matrycowe (S. Nowak)

standardy i wzory kultury

wyjaśnianie zjawisk przez powołanie się na jawną matrycę (tak się robi lub zachowuje), sama matryca nie wystarczy → trzeba dowieść jej słuszności/”mocy”

5. psychologiczne (odwołujące się do stanów subiektywnych)

wyjaśnić dlaczego ludzie kierują się motywami w skali masowej

przewidywanie - predykcja (wiedzieć, żeby przewidzieć, a w końcu panować - COMTE)

jednego zjawiska na podstawie zjawisk wcześniejszych

wychodzi się od znanych warunków i stara się przewidzieć

L1 (C → E)

C1

-----------

E'

do przewidywania potrzebne są:

-dobra diagnoza stanu rzeczywiście

-prawidłowość (prawa)

Stefan Amsterdamski - przewidywanie długofalowe (np. zaćmienie słońca)

1. układ (słoneczny) jest stabilny

2. procesy przewidywania nie należą do innych procesów

3. procesy badawcze nie wpływają na zjawiska

„w socjologii możliwość przewidywania to przewidywanie możliwości” (S.Amsterdamski)

model wyjaśniania heglowski

model prawa obejmującego (law covering model)

L1.........Ln ← prawa

C1.........Cn ← sytuacje

---------------

Explandum (twierdzenie o zjawiskach, jak i same zjawiska)

subsumpcja - podciągnięcie

nomiczny - mający charakter prawa, prawidłowości

!!! wszelkie wyjaśnianie naukowe polega na subsumpcji pod prawidłowość ogóln. Stara się zapewnić systematyczne rozumienie zjawiska empirycznego, pokazując, że ma swoje miejsce w sieci nomicznych powiązań.

Wyjaśnienia można podzielić ze względu na:

1.) wedle tego, co wyjaśniają:

a.) zjawiska → wyjaśnianie I rzędu

b.) prawidłowości → wyjaśnianie II rzędu

→ wyjaśnienia mogą być uogólnieniami, nie tylko twierdzeniami jednostkowymi

2.) wedle rodzaju relacji między expled. a explan.[niestety nie umiem tych skrótów rozwinąć - kk]

a.) dedukcyjne (wyjaśnianie jednych twierdzeń społecznych przez drugie)

b.) probabilistyczne (większość wyjaśnień zjawisk społecznych)

3.) wedle eksplanansum (twierdzeń wrytych jako wyjaśnienia)

→ mogą mieć charakter deterministyczny lub probabilistyczny (charakter twierdzeń socjologicznych)

warunki poprawnego wyjaśniania:

sformułowane przez Węgra Kemenyego

1. musi być wyjaśnieniem prawo ogólne

2. prawo ogólne musi być uzasadnione (nie może być wyjaśnienem ad hoc)

3. muszą być znane fakty niezależne od faktu wyjaśnianego (musi być znany cel)

4. musi istnieć wynikanie (wynikanie faktu wyjaśnianego z faktów wyjaśniających)

11 PBS 06.01.2009

Socjologia wobec wartości- etyczne zagadnienia badań społecznych

Trzy wymiary: aspekt genetyczny, strukturalny, funkcjonalny

(skąd się bierze, jakie jest, co z niego będzie)

1. rola i udział wartościowań w badaniu naukowym (genetyczny)

2. czy w nauce jest miejsce na wartości (strukturalny)

3. problem nieobojętnych funkcji społecznych nauki (funkcjonalny)

ad. A.

Proces badawczy- ciąg decyzji, w każdej decyzji obecne są wartościowania, bo każda decyzja jest jakimś wyborem, np.:

*założenie, że wiedza jest cenniejsza od ignorancji też jest wartościujące (a jest założeniem podstawowym);

*wybór problemu, np. bezrobocie (traktując je jako problem, wartościujemy); wrażliwość badacza- wartości czynią nas wrażliwym na jedne kwestie, a nie na inne;

* wybór metody- takiej, która spełnia czy nie spełnia wymagań etycznych (np. pytania penetrujące w sondażach);

* ocena wyników- zależą od decyzji badacza, kiedy uznać hipotezę za potwierdzoną

Problemy w różnych metodach badań:

Sondaż

• mamy prawo nie odpowiadać na coś, o czym nie chcemy rozmawiać (ale też każdy ma prawo do wiedzy o społeczeństwie, w którym żyje- normy sprzeczne)

• względy psychiczne vs. obywatelskie

Eksperyment:

• sytuacja nie może być niekomfortowa, kłopotliwa dla badanych (antyprzykład- Milgram)

• konsekwencje eksperymentu dla badanych nie może być dla nich negatywne

• eksperymenty wymagają wprowadzenia badanych w błąd- nieetyczne

B.

Przykłady:

Gospodarka jest sprywatyzowana- dobre czy złe- wartościowanie

Społeczeństwo jest zintegrowane- dobrze, ale grupa przestępcza zintegrowana- źle

Emocje „społeczne” są związane z wartościowaniem

Most powinien być „solidny”, przedmiot powinien być „trwały”- wartościowania, ale takie, co do których istnieje zgoda!!!

Dwa rodzaje ocen:

• właściwe, autoteliczne (coś jest po prostu dobre, np. społeczeństwo otwarte)

• celowościowe, utylitarne, instrumentalne (np. lekarstwo jest dobre na coś, ale np. ma zły smak)

Kłamstwo jest złe→ bo niszczy zaufanie→ zaufanie musi być w takim razie dobre→ bo umożliwia kooperację→ kooperacja jest dobra, bo umożliwia przetrwanie→ przetrwanie jest więc dobre...... błędne koło

BŁĄD NATURALISTYCZNY

→ myślimy, że możemy coś naukowo udowodnić, nie odwołując się do wartościowania, a to nieprawda; problem m.in. socjologii prawa- kara śmierci

Metodologiczny neutralizm aksjologiczny- Kmita (imienia nie pomnę)

1. wydawanie ocen nie jest ani niezbędne, ani niedopuszczalne; oceny mogą, lecz nie muszą występować

2. oceny podlegają kontroli tylko ze względu na to, co komunikują w trybie opisowym

3. aksjologiczna trafność oceny nie powinna mieć wpływu na akceptację lub odrzucenie teorii

C.

Funkcje społeczne socjologii:

• w jaki sposób wiedza przekazywana dzięki badaniom społecznym wpływa na ocenę zjawisk przez społeczeństwo

• za co badacze są odpowiedzialni?:

• społeczna odpowiedzialność badacza przede wszystkim za jakość tego, co robi, za przekazywanie PRAWDY (to, co się robi, robić dobrze), ale też za to, co z tą wiedzą później się dzieje, np.

*problem bomby atomowej

*nóż w rękach zabójcy, a nóż w rękach chirurga

*problem badań na zamówienie

ale: badacze powinni też krzewić „wyobraźnię socjologiczną” (wiedza społeczeństwa za bardzo oparta jest na sondażach, a za mało na wiedzy socjologicznej)

Problemy te próbuje się uregulować za pomocą rozmaitych kodeksów etycznych.

WYKŁAD 12 PBS wykład 13/01

Temat: Holizm, indywidualizm, poziomy analizy socjologicznej

społeczeństwo (więcej, niż suma jednostek) - składa się z: ludzi, grup, struktury, wytworów spoęłcznych (kultura, język) → bardzo zróżnicowany status ontyczny

Kotarbiński - reizm - istnieją tylko rzeczy

Popper - światy:

• świat zjawisk istniejących

• przeżyć psychicznych

• idei absolutnych

poziomy społeczeństwa:

6. jednostki → wyjaśnianie → indywidualistyczne

7. grupy → wyjaśnianie → holistyczne

problem Webera: w jaki sposób socjolog może zrozumieć społeczeństwo badając ludzi? („etyka protestancka” - jak z indywidualnej przedsiębiorczości zrodziło się społeczeństwo kapitalistyczne)

problem Durkheima: jak z wiedzy o społeczeństwie przejść do zrozumienia jednostek

→ poziomy analizy: W: jednostki - bycie wierzącym, D: grupy: odsetek wierzących cechą zbiorowości

MENZEL

własności grupowe:

- zmienne agregatowe/analityczne - wylicza się z własności ludzi (jednostkowe) składających się na grupę (frekwencja wyborcza)

4. strukturalne - na podstawie badania zależności między tymi jednostkami (np. odsetek małżeństw mieszanych - czy uznają wspólnego lidera małej grupy)

5. globalne/integralne - cechy jednostkowe, o których dowiadujemy się skądinąd (np. skłonności do uprzedzeń - badamy przysłowia, czyli kulturę a nie ludzi, czy demokratyczne rządy? - badamy wolność wyborów)

zależności grupowe:

5. na poziomie indywidualnym - zależność między własnościami indywidualnymi (np. bezrobotni - rzadziej głosują)

6. na poziomie grupowym - np. w zbiorowościach konkretnych (gdzie mnie osób bezrobotnych, więcej głosuje) → korelacje ekologiczne

zależności ekologiczne - ponad ludźmi → samoistny cel badań

socjologa interesuja syndromy zjawisk → potrzebne dane indywidualne, ale cechy zbiorowości idą ze sobą w parze (degeneracja na jakiś terenach - np. alkoholizm w fawelach) → wystarczy znać statystyki

cechy emergentne/emergencyjne - pojawiają się na poziomie grupowym: morale grupy, opinia publiczna (opinie, których jednostka nie boi się wyrażać, bez ryzyka samoizolacji)

zależności ekologiczne jako namiastki i substytuty zależności indywidualnych

→ emigracja zarobkowo - przyczyny, rozkład, etc.

Błąd ekologiczny/grupowy - nieuprawnione przeniesienie zależności grupowych na zależności indywiduowe, nieuprawnione wnioskowanie z zależności grupowych o zależnościach indywiduowych

W.S. Robinson „Ecological correlation and behaviour of individuals” (Sułek zachwycony typem)

→ efekt Robinsona - wnoszenie z siły zależności grupowej o sile zależności indywiduowej

Błąd indywidualistyczy

Firebaugh [w:] „Metody analizy socjologicznej”

→ wolno wnioskować z zależności grupowej o zależnościach indywiduowych - kiedy niezależna zmienna grupowa nie ma samodzielnego wpływu na indywiduową zmienną zależną

Blau - efekt strukturalny - niezależna zmienna grupowa ma czysty wpływ na indywiduową zmienną zależną (przy wyłączeniu indywiduowej zmiennej niezależnej)

13 PBS 20 stycznia 2009

Międzykulturowe badania porównawcze

1. Uznałem, że dobrze jest coś powiedzieć na początek:

1. Trafność zewnętrzna (ekologiczna) wyniku - możliwość przenoszenia wyniku do środowiska, z badania do rzeczywistości,

2. Gry nieszczerości są częścią kultury masowej, rodzi to nieufność, ciągłe eksperymenty obniżyły zaufanie dla psychologów, wkład psychologii we wzrost stopnia manipulacji w badaniach etycznych,

3. Prorocy się mylą, eg Kohelet w sprawie sytuacji politycznej 2008/2009 w Palestynie

2. Badania porównawcze - Durkheima: każde badanie jest porównawczym, jednak nie każde jest między kulturowym badaniem porównawczym (porównawcze badanie danych z różnych państw):

1. Już Arystoteles w Polityce uczynił studium porównawcze greckich poleis

2. Obecnie obejmują starannie przygotowane, międzynarodowe próby, starannie dobierane państw (dobór sterowany hipotezą - nie badamy wszystkich państw, tylko nieliczne, starannie technologiczne wybrane)

1. World value Survey

2. European Social Survey

3. W Polsce te badania są robione z fantastyczną starannością

4. Narzędzia w tych badaniach są standaryzowane, różnice w wynikach nie są efektem różnic narzędzi

3. Cle badań:

1. Zbadanie zasięgu zależności, uniwersalności

2. Zbudowanie teorii - zastąpienie nazw własnych charakterystykami zbiorowości

3. Zwiększenie zróżnicowania zmiennych - dużo krajów reprezentujących całe spectrum

4. Zbudowanie uniwersalne siatki pojęć

5. Rozbudzenie wrażliwości warsztatowej

4. Dobór prób:

1. Jak sformułować pytanie w danym kraju

2. Wybór państwa jako nosiciela zmiennych

3. Those who know one country know no country S.M. Lipset

4. Badania

1. Duże, obejmujące szeroki zakres państw

5. Badania, w których państwa dobiera się żeby dowieść, obalić, potwierdzić tezę, ze względu na szczególne cechy państwa

6. Schemat systemów maksymalnie...

1. Podobnych - poszukiwanie podobnych do siebie państw żeby znaleźć czynnik różnicujący

2. Różnych - jeżeli coś wydaje się uniwersalne, trzeba zbadać jak najbardziej różne państwa

7. Problem Galtona - niezależność od siebie jednostek porównywanych, zjawiska musiały powstać same, a nie rozprzestrzeniły się, wtedy są uniwersalne

8. Ta sama logika badań porównawczych dotyczy regionów (np. w PL)

1. Hipoteza zaborowa w wyborach

2. Dobieranie regionów według różnorodności tradycji

5. Porównywalność

1. Są zmienne i ich wskaźniki - jedną zmienną możemy mierzyć za pomocą różnych wskaźników (eg. triangulacja), w różnych kulturach czasami konieczne jest stosowanie różnych wskaźników

1. Eg frekwencja w wyborach w okresie komunizmu była objawem świadomości obywatelskiej, a nie nieświadomości

2. Egzamin: Problem ekwiwalencji wskaźników - wskaźniki muszą być równoważne nie zaś takie same

1. Ekwiwalentność przedmiotowa

2. Pomiarowa

3. Procesualna

3. Trudność przekładów pojęć na różne języki

4. Problem odmiennych definicji zjawiska

1. Eg. w Szwajcarii nie ma pojęcia ucieczki z więzienia, każdy ma prawo do ucieczki

5. Badacze społeczni nie powinni zbierać danych odnoszących się do krajów o których nic nie wiedzą

6. Nie można porównywać zbyt wielu krajów na raz

Zasada Poleszczuka - im niżej na drabinie społecznej, tym więcej szmelcu

---