WIRUSY
1) DNA: ( Zaremba 389-405 s. )
Herpesviridae ( Rodzina Herpes - wirusy opryszczkowe )
- HSV - Herpes simplex - wirus opryszczki pospolitej - zakażenia skórne, błon śluzowych na wargach/ustach/narządach płciowych, zapalenia rogówki. 1 typ - zakażenia od przepony w górę, 2 typ - od przepony w dół. Typ 2 jest przekazywany drogą płciową. Może zakażać noworodki przy porodzie i prowadzić do zapaleń mózgu i wątroby. Zakażeniom sprzyja : wiek, odporność, nowotwory, stres, oziębienie/przegrzanie, immunosupresja.
- VZV - Varicella-Zoster - wywołuje OSPĘ WIETRZNĄ - plamki, krosty, grudki. Może pozostać letalnie w organizmie i powodować zakażenia wtórne - PÓŁPASIEC.
- EBV - Epsteina-Barr - wirus mononukleozy zakaźnej. - obniża odporność atakując limfocyty. - przenoszony przez krew. - może wywoływać zapalenie wątroby.
- CMV - Cytomegalovirus - oportunistyczny, występuje w jamie ustnej. Przenoszony przez krew, łożysko do płodu. Wywołuje CYTOMEGALIE - uszkodzenia różnych narządów. - może wywoływać zapalenie wątroby.
- Herpes B - u małp, „pogryzienie przez małpę” - zespół chorobowy.
/ Z lekcji : Zastrzał - Zanokcica - obrzęk na opuszce palca, czynniki wywołujące :
1) opryszczka
2) zastrzał gronkowcowy
3) grzyby - Candida
Adenoviridae - Rodzina Adenowirusy
Cechy : występują w gardle i kale (ważne w diagnostyce) u ludzi zdrowych, mogą powodować zapalenia płuc u dzieci, wysiękowe zapalenie gardła, zapalenia pęcherza.
Poxiviridae ( poksywirusy )
- Variola virus - wywołuje OSPĘ, ( są na nią szczepienia ).
- Parapoxvirus - choroby u owiec i krów, czasem u ludzi - hipertroficzne zmiany na skórze twarzy, pleców, grudki, brodawki, plamki.
Papillomaviridae
- Papillomavirus - brodawczaki - ( HPV ) - łagodne zmiany, guzki na skórze - może być przenoszony płciowo.
Polyonaviridae
- Wirus BK - immunosupresja, potencjalny czynnik onkogenny, wydalany z kałem, aglutynuje erytrocyty.
- Wirus JC - choroba PLM, najważniejszy z tej rodziny, aglutynuje erytrocyty, WYSOCE onkogenny, PLM - zaburzenia widzenia, słaba pamięć, brak kontroli mięśniowej, atakuje oligodendrocyty.
- SV40 - choroba PLM, słabo onkogenny.
(W) Hepadnaviridae - wirusy zapalenia wątroby.
Hepatitis B virus - HBV - żółtaczka typu B. DNA. Parenteralne przenoszenie. 1ml śliny - 105 wir.
Zapalanie wątroby typu B - objawy podobne do A ale długa inkubacja - 1-6 mieś, może być przewlekłe i objawy powoli ustępują, lub nie ustępują wcale. - do zakażenia wystarczy 0.00001ml krwi. 100x bardziej zakaźny od HIV. Są szczepionki.
2) RNA: (Zaremba ~381-391 + 391-398 Retroviridae )
(W) Orthomyxoviridae
Influenzavirus A i B - wyrusy GRYPY - ( serotypy grypy ludzkiej : H1N1, H2N2 i H3N2 ), powodowały epidemie.
(W) Paramyxoviridae (paramyksowirusy)
Zapalenia oskrzelików, krup +
Mumps virus - zapalenia PRZYUSZNICY - ŚWINKA, są szczepionki.
Measles virus - wirus ODRY - choroba wysypkowa wieku dziecięcego, są szczepionki, może przechodzić w przewlekła chorobę - SSPE - podostre, stwardniejące zapalenie mózgu.
Picornaviridae ( pikornawirusy )
Rhinowirusy - PRZEZIĘBIENIA, nie groźne dla życia.
Enterowirusy (Coxsackie) - Zakażenia układu pokarmowego - biegunki, ( należą tu między innymi poliowirusy - Choroba Heinego-Medina. )
Hepatitis A virus - HAV - żółtaczka jelitowa. RNA. Jelitowe przenoszenie.
Zapalenie wątroby typu A - gorączka, zmęczenie, wymioty, szybka inkubacja -1-2 mieś, później żółtaczka, powiększenie wątroby. Atakują hepatocyty, występują w kale, po 2-4tyg wyzdrowienie KOMPLETNE. Są szczepionki.
Rhabdoviridae ( rabddowirusy )
Lyssavirus - WŚCIEKLIZNA
Wirus pęcherzykowego zapalenia jamy ustnej - VSV - tak jak Lyssavirus, występuje u zwierząt.
Filoviridae
Marburg - choroba Marburgska - ciężki przebieg gorączkowy z zajęciem narządów wewnętrznych. Choroba odzwierzęca,
(W) WIRUS EBOLA - przenoszony drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni, śmiertelność do 90%, wyniszczenie wątroby, śledziony, układu nerwowego, objawy ze strony przewodu pokarmowego, tak jak wirus Marburga wymaga kwarantanny.
Hepatitis C virus - HCV - żółtaczka typu C. RNA. Parenteralne przenoszenie.
Najczęstsze - potransfuzyjne - zapalenie wątroby. Inkubacja 2 mieś. Objawy jak przy Typie B, za to częściej przechodzi w stan przewlekły. Aż o 50% częściej niż w przypadku HBV. BRAK szczepionki.
Togaviridae
Głównie wirusy przenoszone przez stawonogi.
Alphavirus - przez komary, zapalenia mózgu i rdzenia, bóle stawów, gorączki.
Pestivirus - nie chorobotwórczy
(W) Rubivirus - RÓŻYCZKA - Rubella virus, są szczepionki.
Flavivirus - przez kleszcze, komary - odkleszczowe zapalenie opon mózgowych, żółta febra :
- wirus Dongue - łagodne objawy - bóle brzucha, dreszcze, gorączka
- wirus zapalenia mózgu St.Louis - epidemie, wysoka śmiertelność, ciężkie choroby układu nerwowego, zapalenia mózgu.
- kompleks wirusów kleszczowego zapalanie mózgu
- wirus żółtej gorączki - gorączka & żółtaczka śpiączka, niewydolność nerek.
Reoviridae
- Wirus kleszczowej gorączki
- Rota wirusy - zakażenia przewodu pokarmowego, biegunki, nudności, wymioty, bóle brzucha i stawów, epidemie,
Caliciviridae
Norwalk-like wirus -biegunka, gorączka.
Arenaviridae
Hepatitis D virus - HDV
Zapalenie wątroby typu D - NIE zakaźny, występuje razem z HBV i zwiększa ostrość choroby. Szczepienie HDV zapobiega HBV
(W) Retroviridae
- zawierają odwrotną transkryptazę,
- Oncovirinae - procesy nowotworowe, białaczki, mięsaki, rak gruczołu sutkowego
- Lentivirinae - Tu należy HIV 1 i HIV 2, powolne, wywołują efekty cytoplazmatyczne
- Spumavirinae
Zespół nabytego upośledzenie odporności ( AIDS )
- Wirus HIV - powoduje AIDS - 2 podgatunki HIV1, HIV2 - należą do Lentivirinae. Charakteryzują się : ograniczoną replikacją z długim okresem utajenia, wywołują wolno-rozwijające się choroby nowotworowe, np AIDS, zdolność do złuszczania białe osłonki zewnętrznej i zdolność do zmiany struktury białek osłonki zewnętrznej.
HIV 1 - mocno zakaźny
HIV 2 - miej zakaźny
1 cz/ml - do zakażenia ( przez krew ) - 0,1 ml.
Wirus HIV żyje w wodzie 2 tyg, we krwi 7 dni. ( KOŁO )
Ginie przy : 60C - kilka min, 70% alkohol, 3%H2O2, 10% formaldehyd, 2% aldesan, 5%lizol, 5%podchloran sodu.
DIAGNOSTYKA : testy immunoenzymatyczne, WesternBlott, aglutynacja lateksowa, immunofluorescencja, radioimmunologia, gdy jest podejrzenie to : spłukać skaleczenie mydłem i wodą, dać lecieć krwi i nie hamować, Serologia po 6 tyg, następna po 6 mieś.
AIDS :
Atakowanie limfocytów grasicozależnych Th - CD4+, powstanie defektu odporności komórkowej. Przenoszony przez krew/stosunek płciowy. Rozwój :
- HIV w krwioobiegu
- okres inkubacji 4-6tyg
- infekcja retrowirusowa
- okres utajenia 1-5lat
- powiększenie węzłów chłonnych
- zespół związany z AIDS
- pełno objawowy AIDS
Objawy : zmniejszenie masy ciała > 10%, biegunka i gorączka trwające ciągle > niż 1 miesiąc, zapalenia, grzybice, nowotwory, zakażenia bakteryjne i robacznice.
Dezynfekcja. - niszczenie form wegetatywnych. (na wykładach było trochę informacji)
1) Fizyczne środki :
-Promieniowanie UV
-Ultradźwięki
2) Chemiczno-Termiczne środki :
-Środki chemiczne + Temperatura
Cechy środka dezynfekcyjnego :
- szerokie spektrum
- wysoka szybkość działania
- dobrze rozpuszczalny w H2O
- nie uszkadza powierzchni czyszczonej
- brak działania ubocznego
- nieszkodliwy dla zdrowia
- trwały chemicznie
- bezbarwny
- mała adhezja
Powody nieskutecznej dezynfekcji :
- źle dobrany środek
- twarda woda
- źle przygotowany środek
- za niskie ciśnienie
- niecałkowite zanurzenie sprzętu
- środek zbyt długo używany
(W) GRUPY ŚRODKÓW DEZYNFEKCYJNYCH
- Alkohole - 70% etylenowy, propylowy, izopropylowy, niszczą formy wegetatywne, prątki grzyby, NIE przetrwalnikowe
- Aldehydy - formaldehyd ( 37% - formalina ), aldehyd glutarynowy ( 2% - aldesan )
- Fenole - lizol 3-5%
- Zw. Chloru - chloramina 3%. (KOŁO) 2% do przemywania kanałów korzeniowych, 0,25% do płukania jamy ustnej w chorobach przyzębia
- IV rzędowe aminy - obniżają napięcie powierzchniowe
( grupy dodatkowe : Związki utleniające [H2O2 - nietoksyczny, bakteriobójczy, grzybobójczy, „woda utleniona” , nadmanganian potasu], Jod [ jodyna, jodoform ] )
GRZYBY (Zaremba 313-325 + 340 + 335-336 )
Drożdżopodobne
- jednokomórkowe grzyby rozmnażające się przez pączkowanie/podział
- workowce - wytwarzają askospory
- podstawczaki - basidospory
- drożdżaki niedoskonałe
1) Candida - C.albicans, C.dubliniensis, C.glabrata, C.krusei, C.tropicalis, C.kefyr, C.parapsilosis, C.guilliermondii, C.lusitaniae
- układają się w pseudostrzępki ( bez worków nasiennych )
- rozmnażają się przez pączkowanie
- nie wytwarzają barwników karotenowych
- mogą rozkładać cukry, asymilować azot, niektóre - inozytolo +
C. albicans
Cechy : rozkłada glukozę, maltozę, sacharozę i galaktozę, ureazo - ( Diagnostyka : ) te właściwości wykorzystywane są w diagnostyce, również wykorzystuje się różnice antygenowe w testach na aglutynacje, precypitacje oraz Western blot. GŁÓWNY składnik antygenowy ściany Candida to polisacharyd MANNAN.
Chorobotwórczość : Choroba wywoływana przez rodzaj Candida nosi nazwę : KANDYLIAZY - są to schodzenia skóry, błony śluzowej, układu oddechowego oraz posocznice. Najczęstszymi przyczynami zakażeń są : C. Albicans, C. Krusei, C. Tripicalis.
Objawy kandyliazy : skóra - owrzodzenia, przewlekłe zapalenia ropne skóry/mieszków włosowych. Układ oddechowy - zapalenia płuc, oskrzeli. Układ pokarmowy - grzybicze zapalenie otrzewnej, zespoły jelitowe, owrzodzenia ścian przewodu pokarmowego. Posocznice. Zapalenia oka, wsierdzia, układu moczowego, układu nerwowego.
Kandiliaza uogólniona ( Posocznica ) - wywołana przez namnażanie się komórek grzyba we krwi. Objawy : utrata wagi, gorączka, wymioty, odwodnienie, zapalenie jamy ustnej, zapalenia ropne wewnętrznych narządów. Zakażenia zachodzą przez kontakt z krwią bądź przedostają się np. z jamy ustnej do dalszych części przewodu pokarmowego.
2) Cryptococcus - C.neoformans
- nie mają worków nasiennych
- wytwarzają blastospory
- rozmnażają się przez pączkowanie
- cechy charakterystyczne : kwaśne heteropolisacharydy zawierające ksylozę, mannozę i kwas glukorowy ( w ścianie komórkowej i otoczce )
- NIE fermentują cukrów
- inozytolo +
- ureazo +
- asymilują/nie asymilują azot
- wytwarzają barwniki karotenowe
Cryptococcus neoformans - jedyny chorobotwórczy dla człowieka. Ma 2 formy :
- Cryptococcus neoformans var. Neoformans
- Cryptococcus neoformans var. Gattii
Chorobotwórczość : KRYPTOKOKKOZA - zakażenia przez uszkodzoną skórę lub błonę śluzową układu oddechowego.
Objawy kryptokokkozy : układu oddechowego - bezobjawowo/mało wyraźne objawy. Skóry - małe brunatne zabarwienia na powierzchni skóry, przypominające gruźlicę/raka skóry. OUN - zapalenia opon mózgowych, apatia, bóle głowy, wymioty, zaburzenia chodu, oczopląs spowodowany guzkami grzybiczymi na powierzchni mózgu. Kryptokokkoza może również zajmować różne narządy wewnętrzne - ropnie/zapalenia.
3) Rhodotorula
- rozmnażanie przez pączkowanie
- wytwarzają barwniki karotenowe
- nie fermentują cukrów
- asymilują/nie asymilują azot
- ureazo +
- inozotolo -
- nie wytwarzają polisacharydów podobnych do skrobi
( dwie ostatnie cechy odróżniają je od Cryptococcus )
- powodują zapalenia układu oddechowego
4) Geotrichum - G.candidum
- Cecha charakterystyczna : „nie posiada luźno leżących komórek pączkujących i blastosporów, tylko tworzy strzępki przerywane, ułożone z artospor.”
- Powodują choroby - GEOTRYCHOZA - schorzenia układu oddechowego - płuc/oskrzeli.
Geotrichum candidum - „biała pleśń” / „pleśniak”
5) Aspergillus - A.fumigatus, A.flavus, , A.niger, A.nidulans
- wywołują Aspergilloze - grzybica kropidlakowa - najczęściej przez A. Fumigatus.
- zakażenia układu oddechowego, kiełkowanie zarodników odpowiada za rozprzestrzenianie się kropidlaka. Występuje przy leczeniu kortyzonem.
Postacie aspergillozy : Grzybiak kropidlakowy płuc - powstają masy grzybicze przypominające guzy, wtórnie zakażenia jamy ustnej, oskrzeli i powstawanie w tych okolicach ropni. Aspergiloza alergiczna oskrzelowo-płucna - po wdychaniu zarodników przez osoby uczulone na antygeny grzyba - gorączka, napady kaszlu, duszność. Aspergiloza inwazyjna. Aspergiloza Pozapłucna - posocznica.
6) Trichophyton - T.rubrum, T.mentagrophytes
- grzyby keratynofilne, grzybice skóry, paznokci, przenoszony przez kontakt
7) Pneumocystis - P.jiroveci
- epidemiczne plazmatyczno-komórkowe zapalenie płuc - Pienisty wysięk w płucach.
- pneumocystodozy hipoergiczne
- jeden z GŁÓWNYCH czynników powodujących zgon u ludzi z obniżoną odpornością - AIDS - duszność, gorączka, suchy kaszel, sinica, powiększenie wątroby. Pod mikroskopem widoczne cysty.
MYKOTOKSYNY
Wytwarzają między innymi A. Flavus i fumigatus.
Inna nazwa mykotoksyn : aflatoksyny.
Głównie powodują uszkodzenia wątroby.
Mają silne właściwości rakotwórcze.
Są ciepłostabilne.
.