PPN -Wykład I - periodyzacja - materiały, Wykłady dla IV roku/ studia stacjonarne pięcioletnie 2008/09


Wykład I.

Epoka czy formacja? Izm czy ideologia? Pokoleniowość i jednostkowość.

(Wokół problemów periodyzacyjnych poezji polskiej XX wieku).

Badacz retoryki raz po raz musi przejść od szczegółu, w który angażuje mikroskopową wiedzę filologiczną, do uogólnienia, które zaczyna być wyznaniem wiary i nieco ryzykownym szkicem z zakresu teorii kultury.

(J. Ziomek. O współczesności retoryki. W: Prace ostatnie. Literatura i nauka o literaturze. Warszawa 1994, s. 149)

Kolekcje stały się współcześnie próbą uporządkowania wiadomości, użyteczną i atrakcyjną dla odbiorcy. Użyteczną - ponieważ podają wiedzę w sposób usystematyzowany, wybierając jednak informacje najbardziej niezbędne i podporządkowane z góry założonej koncepcji. Atrakcyjną, gdyż forma kolekcji nie zobowiązuje do zapoznania się z całością, a równocześnie pozwala na budowanie własnego schematu lekturowego i interpretacyjnego.

(Marcin Telicki, Poetycka antropologia Julii Hartwig, s. 251).

W polskiej literaturze namnożyło się podziałów na krótkie okresy zależne od wypadków politycznych. Moderna i Młoda Polska kończą się w roku 1918, później 1918-1939 i tak dalej. Tymczasem bardziej istotny nurt przebiega gdzieś głębiej, nie troszcząc się o te podziały.

(Cz. Miłosz, Ziemia Urlo)

.

trzy rejestry trwania historii/literatury (Braudel/Ziomek)

1) długie trwanie - formacja

2) koniunktura - epoka to koniunkturalny splotem prądów

3) wydarzenie: czas biologiczny, czas społeczny, czas jednostki ludzkiej.

Tu mieści się dzieło, choć oczywiście jest ono powiązane ze wszystkimi trzema odmianami czasu.

Formacje wymieniane przez J. Ziomka:

ŚREDNIOWIECZE do przełomu XV / XVI w. - formacja inicjalna

KLASYCYZM do końca XVIII w.

ROMANTYZM od początku XIX w do dwóch ostatnich dekad XIX w (lub drugiej dekady XX w.)

AWANGARDYZM

Z pierwszej reguły twórczości i z koncepcji poety (artysty) należy wyprowadzić elementarną dla każdej formacji kategorię estetyczną - a nie na odwrót

(J. Ziomek. Epoki i formacje w dziejach literatury polskiej, s. 57)

Formacje i ich odpowiedzi

Podstawowe dylematy sztuki

Klasycyzm

Romantyzm

Awangardyzm

Pierwsza reguła twórczości

gatunek (prawo)

osobowość (geniusz)

Program (forma, język)

Koncepcja twórcy

poeta doctus

poeta maudit

poeta faber

Elementarne kategorie estetyczne

Ład

Zmiana

Konstrukcja

Mit dziejowy

mit wieku złotego (utopia regresywna)

mit rewolucji i rozumu Historii (utopia progresywna)

katastroficzny mit technologicznego rozwoju (antyutopia)

Pakt społeczny: narzucony przymus i postulowana wolność

mecenat i wolność dana od muz

publiczność i wieczna samotność

łatwe techniki rozpowszechniania i utrudniania formy („niezrozumial-stwo”)

Wobec problemu pokolenia

Kult dojrzałości

kult młodości

Solidarność grupowa (doktrynalna)

Stosunek do cudzego tekstu

Nakaz naśladowania (własność autorska nie chroniona)

naśladowanie jawne - ochrona niepowtarzalnej ekspresji indywidualnej

Zakaz naśladowania, kompleks plagiatu, ochrona praw wynalazczych

Modernizm, szeroko rozumiany jako formacja:

  1. Dwa początki:

1. Odrzucenie tradycji XIX-wiecznego mimetyzmu (Młoda

Polska)

2. odrzucenie tradycji romantycznej (po 1918)

II. Współistnienie dwu nurtów w europejskich literaturach narodowych pierwszej połowy XX wieku.

W Rosji futuryzm versus akmeizm,

Na Ukrainie futuryzm versus neoklasycyzm.

W Polsce Awangarda Krakowska versus „druga awangarda”.

W literaturze włoskiej hermetyzm może być przeciwstawiony futuryzmowi.

(Edward Możejko, Modernizm literacki, niejasność terminu i dychotomia gatunku. „Teksty Drugie” 1994, z. 5/6)

III. Cechy modernizmu wg J. Sławińskiego

(Hasło Modernizm w Słowniku terminów literackich)

Formacja

Epoka

Wizja świata

Środek

wyrazu

mimesis

inventio

creatio

kluczowa

figura

Średnio-wiecze

Średniowiecze

„TEORIA

DWU

ŚWIATÓW”

-teoria kopii (Platon)

-ikonoklazm

Arystotelicy:

- ekspresja ponadindywi-dualnych

charakterów

i uczuć (mim Arystotelesa)

„immanentny obraz wewnętrzny” (Cyceron)

„odblask idei trenscendentej

(Plotyn)

Naśladowanie arcydzieła

„furror

poeticus”

K

L

A

S

Y

C

Y

Z

M

Renesans

Barok

Oświecenie

Obraz

(kluczowa figura: alegoria)

R

O
M

A

N

T

Y

Z

M

Romantyzm

Młoda Polska

natura naturans -

natura naturata

Kantowska

Ding an Sich

Res cogitans

Wizja

(kluczowa figura: oksymoron, paradoks, fragment)

antymimetycznie,

wyobraźniowo, ale

zachowana

zostaje jeszcze wspólnota świata;

zerwana

zostaje wspólnota języka

naśladowanie

wyznaczonych tradycji

Oryginal

ność

odrzucenie

zasady decorum

M

O

D

E

R

N

I

Z

M

awan-

gardyzm

nowoczeny

klasycyzm

Młoda Polska

Dwudziestolecie

Literatura współczesna

Jaźń

podświadome

świat postrzegany

(fenomenologie)

jednostka i historiozofia

Narusza wspólnotę

świata

(kluczowa figura:

Symbol:

- symbol

nastroju

- symbol

indywidualny

(kluczowa figura)

metafora)

- postrzeżenie

-rewelacja widzenia

i mówienia

metonimiczność

ujmowana metaforycznie

lub symbolicznie

repetycja

etyzm

przedmiotowość

podświadomość

kreacja językowa

eksperyment formalny

lingwizm

P

O

S

T

M

O

D

E

R

N

I

Z

M

nieświadome

język

Ironia

symulacra

Pod każdym słowem, pod każdym gestem doszukujemy się głębszych przyczyn. Mistrz Nietzsche i mistrz Dostojewski, i trzeci rzadko w zestawieniu tym wymieniany mistrz Marks, nauczyli nas tej nieufności.

(Stanisław Brzozowski)

Modernizm w Polsce

I.- wysokomodernistyczne, antymimetyczne otwarcie jeszcze w dobie Młodej Polski

II. Dwudziestolecie

10-lecie jasne: awangardowy paradygmat modernizmu

rewelacja: dwie orientacje: konstruktywistyczna i surrealistyczna

[Skamandryci i Wat wyraźnie pod wpływem modernizmu młodopolskiego (wysokiego)]

10-lecie ciemne - lata 30-te - zanik zainteresowania nowoczesnością awangardy i odrodzenie zainteresowań wartościami transendentalnymi i nauką o człowieku (psychoanalizą)

znoszenie napięć między rewelacją a repetycją

  1. po II wojnie

silne uderzenie antywawangardowe, narodziny postawangardy, czy też neoawangardy.

Odmienność tradycji macierzystych dla „dwu” literatur PRL-u

- literatura emigracyjna: tu tradycją kluczową są lata 30-te

„klasyczna koncepcja języka”

- literatura krajowa: tradycją kluczową jest awangarda lat 20-tych,

tradycją negatywną socrealizm

O dychotomii modernizmu decyduje współistnienie w nim dwóch nurtów: awangardy i klasycyzmu.

(E. Możejko, Modernizm literacki, s. 19)

Silniejsze od prawa renowacji jest często w historii literatury prawo kumulacji. Żadna nowa epoka i żaden nowy prąd i program nie rozstaje się na zawsze ze swoją przeszłością.

( J. Ziomek. Epoki i formacje w dziejach literatury polskiej, s. 41



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
PL wyklad dla II roku id 360452 Nieznany
TEMATY WYKŁADÓW DLA II ROKU (Mikrobiologia i immunologia)
7 Celiakia seminarium dla IV roku pol (2)
ewentualne pytania dla IV roku kier. lekarskiego, IV rok Lekarski CM UMK, Dermatologia, Gablota, Sek
pytania dla IV roku 09, Podstawy biotransformacji
zal IV dla IV roku w sem letnim 2010-11, 4 rok, farmakologia, Dzielska-Olczak
kinezjologia - wykład ( 26.IV.2009), Studia, Studia medyczne, Kinezyterapia
# TEMATY ZAJĘĆ zajec z farmakologii dla iv roku i wl rok akadem. 2010-2011, 4 ROK, FARMAKOLOGIA,
wykaz terminow zajec dla IV roku 2008-2009, Plan zajęć dla IV roku - kier
Wykaz tematów egzaminacyjnych dla IV roku lek
7 Celiakia seminarium dla IV roku pol (2)
LISTANR5, Praca kontrolna zaliczeniowa dla II roku psychologii stacjonarnej
egzamin 3, Praca kontrolna zaliczeniowa dla II roku psychologii stacjonarnej
MATERIAŁY DLA STUDENTÓW, Pedagogika, Studia stacjonarne I stopnia, Rok 3, Komunikacja społeczna - n

więcej podobnych podstron