DIAGNOZA UMIEJ
TNOŚCI
UCZNIÓW
U PROGU KLASY PIERWSZEJ
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
Warszawa 2008
Diagnoza umiejętności 3
3
Diagnoza umiejętności uczniów
na rozpoczęcie edukacji szkolnej
Badania diagnostyczne na rozpoczęcie edukacji szkolnej (diagnoza wstępna) mają na celu rozpoznać
poziom opanowania podstawowych sprawności i umiejętności wskazanych w Podstawie programowej
wychowania przedszkolnego z dnia 23 sierpnia 2007 roku (Dz. U. z dn. 31 sierpnia 2007 r. Nr 157, poz.
1100), a tym samym określić, jakie umiejętności posiadają uczniowie, którzy rozpoczynają naukę
w szkole podstawowej.
Do przeprowadzenia badania przygotowano test w dwóch częściach:
 część I  zadania o charakterze humanistycznym,
 część II  zadania o charakterze matematycznym.
W I części testu zaproponowano zadania badające:
 odczytywanie zdań, przeliczanie wyrazów (zad. 2 i zad. 7),
 łączenie napisu z rysunkiem, schematem graficznym, podział wyrazu na sylaby, wyodrębnianie
głoski w nagłosie, śródgłosie i w wygłosie, jej związek z literą (zad.1, 5, 8, 9),
 poznawanie rzeczywistości przyrodniczej (zad. 6),
 poznawanie rzeczywistości społeczno-kulturowej (zad. 3),
 przygotowanie do pisania  rysowanie szlaczka zad. 4.
W II części testu zaproponowano zadania badające:
 dostrzeganie stosunków przestrzennych  położenie przedmiotu (zad. 5, 8),
 klasyfikowanie i porządkowanie (zad. 1, 2),
 porównywanie (zad. 4, 7),
 przeliczanie na konkretach (zad. 3, 6).
Test przeznaczony jest do badania uczniów rozpoczynających naukę w pierwszej klasie szkoły
podstawowej. Wyniki z testu mogą pomóc nauczycielowi w planowaniu pracy dydaktyczno-wycho-
wawczej. Czas przeznaczony na wykonanie testu uzależniamy od możliwości rozwojowych dzieci, ale
rozwiązywanie zadań z jednej części testu nie powinno przekroczyć 45 minut. Proponuje się, aby
każdą z części testu uczniowie rozwiązywali w innym dniu.
Badania można prowadzić z grupą uczniowską lub indywidualnie. Polecenia do zadań odczytuje
nauczyciel z Kart poleceń. Jeżeli uczeń ma trudności ze zrozumieniem zadania, należy polecenie
odczytać powtórnie lub dokonać koniecznych objaśnień. Zanim dziecko przystąpi do wykonywania
zadań zawartych w testach, powinno wykonywać różnego rodzaju ćwiczenia wstępne.
Materiały do badań obejmują:
" Test nr 1,
" Test nr 2,
" Karty poleceń dla nauczyciela,
" Plan testu,
" Karty wyników uczniów,
" Arkusze zbiorcze wyników testu.
Materiały pomocnicze konieczne do przeprowadzenia testu: ołówki, nożyczki, klej dla każdego
dziecka.
Integralną częścią tego materiału jest 10 naprawczych kart pracy. Są one  lekarstwem na
zdiagnozowane braki w umiejętnościach pierwszoklasisty i materiałem wspomagającym nauczyciela
w wyrównywaniu poziomu umiejętności koniecznych do radzenia sobie z nauką w klasie pierwszej.
Diagnoza umiejętności
4
4 Di
Plan testu nr 1
Nr Badana umiejętność Odniesienie
zadania do podstawy programowej
1. Odczytywanie prostych wyrazów, rozpoznawanie kształtów liter 1.9
drukowanych. 1.7
Rozpoznawanie wyrazów w zdaniu. 1.11
2.
Przeliczanie wyrazów. 1.9
Odczytywanie przeznaczenia rzeczy. 1.7
3.
Zdolność kojarzenia. 1.4
Rozwijanie umiejętności pisania. 1.11
4.
Tworzenie symboli i znaków. 1.9
Odczytywanie prostych wyrazów. 1.11
5.
Rozwijanie umiejętności językowych. 1.11
Dostrzeganie różnic między zjawiskami. 1.10
6.
Tworzenie warunków do porządkowania zdarzeń w czasie. 1.10
Poznawanie rzeczywistości przyrodniczej. 1.13
Odczytywanie zdań. 1.11
7.
Rozwijanie umiejętności językowych. 1.11
Odczytywanie wyrazów. 1.11
8.
Rozwijanie umiejętności językowych  kształt liter. 1.11
Dostrzeganie różnic. 1.6.1
Odczytywanie wyrazów. 1.11
9.
Wzbudzanie zainteresowań obrazem /ilustracją/. 1.8
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa  Materiały do kserowania
Test nr 1 5
5
Test nr 1
Imię i nazwisko ..............................................................................................................................................
Zadanie 1.
Zadanie 2.
Tomek ma komputer.
To dom.
Zadanie 3.
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa  Materiały do kserowania
6
6 Test nr 1
Zadanie 4.
Zadanie 5.
Zadanie 6.
Zadanie 7.
.
Ola karmi
FARBAMI
AUTA
Wacek zbiera
RYBY
Wojtek maluje
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa  Materiały do kserowania
Test nr 1 7
7
Zadanie 8.
miś lalka piłka lizak
Zadanie 9.
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa  Materiały do kserowania
8
8 Materiały dla nauczyciela
KARTA POLECEC
do Testu nr 1
Zadanie 1.
Wstaw brakującą literę.
Nauczyciel poleca, aby dzieci nazwały rysunki i wstawiły brakujące litery za pomocą strzałek.
Zadanie 2.
Narysuj obok tyle kółek, ile jest wyrazów w zdaniu.
Nauczyciel poleca, aby dzieci policzyły wyrazy w każdym zdaniu, a następnie w okienku narysowały
tyle kółek, ile jest wyrazów.
Zadanie 3.
Połącz rysunki, tak aby do siebie pasowały.
Nauczyciel poleca, aby dzieci przyjrzały się rysunkom i połączyły je tak, aby do siebie pasowały.
Zadanie 4.
Dokończ szlaczek.
Nauczyciel poleca, aby dzieci uważnie przyjrzały się fi gurom i dokończyły rysowanie szlaczka.
Zadanie 5.
Policz, ile jest sylab. Zamaluj tyle kratek, ile jest sylab w wyrazie.
Nauczyciel poleca, aby dzieci policzyły, ile jest sylab w wyrazie, a następnie zamalowały tyle samo
kratek.
Zadanie 6.
Ustal, co było najpierw.
Nauczyciel poleca, aby dzieci ustaliły kolejność rysunków przez zapisanie cyfr 1, 2, 3.
Zadanie 7.
Połącz rysunek z wyrazem.
Nauczyciel poleca, aby dzieci nazwę rysunku połączyły z właściwym wyrazem.
Zadanie 8.
Odczytaj wyraz i połącz ze schematem graficznym.
Nauczyciel poleca, aby dzieci uważnie przyjrzały się kształtom liter w wyrazach, a następnie połączyły
je z właściwym schematem graficznym.
Zadanie 9.
Połącz rysunki z ich nazwami.
Nauczyciel poleca, aby dzieci kreską połączyły rysunki z ich nazwami.
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa  Materiały do kserowania
Materiały dla nauczyciela 9
9
KARTA WYNIKÓW UCZNIA  Test nr 1
Imię i nazwisko ucznia .................................................................................................................................
Nr Badana czynność Częściowo Nie
Potrafi Uwagi
zadania Uczeń: potrafi potrafi
1. Rozpoznaje obrazki.
Odczytuje fragmenty podpisów.
Sprawdza zgodność zapisu z treścią
obrazka.
Wstawia literę.
2. Odczytuje zdania.
Przelicza wyrazy.
Uzupełnia brakujące liczby.
3. Nazywa postacie i przedmioty.
A
ączy rysunki.
4. Rysuje wg wzoru.
Ma płynne ruchy.
Zachowuje proporcje elementów.
Wykorzystuje odpowiedni nacisk
narzędzia.
Pisze na linii.
5. Odczytuje wyrazy.
Dokonuje analizy sylabowej.
Zaznacza w kratkach liczbę sylab.
6. Dziecko dostrzega różnice między
elementami.
Ustala kolejność rysunków.
Podpisuje rysunki.
7. Dziecko odczytuje zdania
ze zrozumieniem.
Dobiera nazwę obrazka do wyrazu.
A
ączy obrazek z wyrazem.
8. Dziecko odczytuje wyrazy.
Dostrzega różnice między literami.
A
ączy wyraz ze schematem graficznym.
9. Dziecko rozumie treść rysunków.
Odczytuje wyrazy.
A
ączy nazwy z rysunkami.
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa  Materiały do kserowania
ARKUSZ ZBIORCZY WYNIKÓW TESTU nr 1
Nr Badana czynność dziecka
Nr ucznia 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
zadania Uczeń:
1.
Rozpoznaje obrazki
Odczytuje fragmenty podpisów
Sprawdza zgodność zapisu z treścią obrazka
Wstawia literę
2.
Odczytuje zdania.
Przelicza wyrazy
Uzupełnia brakujące liczby.
3.
Nazywa postacie i przedmioty
A
ączy rysunki.
4.
Rysuje wg wzoru.
Ma płynne ruchy.
Zachowuje proporcje elementów.
Wykorzystuje odpowiedni nacisk narzędzia.
Pisze na linii.
5.
Odczytuje wyrazy
Dokonuje analizy sylabowej.
Zaznacza w kratkach liczbę sylab.
6.
Dziecko dostrzega różnice między elementami.
Ustala kolejność rysunków.
Podpisuje rysunki.
7.
Dziecko odczytuje zdania ze zrozumieniem.
Dobiera nazwę obrazka do wyrazu
A
ączy obrazek z wyrazem.
8.
Dziecko odczytuje wyrazy.
Dostrzega różnice między literami.
A
ączy wyraz ze schematem graficznym
9.
Dziecko rozumie treść rysunków.
Odczytuje wyrazy.
A
ączy nazwy z rysunkami.
1
10
Materia
ł
y dla nauczyciela
0
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa  Materiały do kserowania
Materiały dla nauczyciela 11
1
1
Plan testu nr 2
Nr Badana umiejętność Obszar edukacyjny z Podstawy
zad. programowej wychowania przedszkolnego
1.a Klasyfikowanie i porządkowanie przedmiotów. I.6
Grupowanie przedmiotów podobnych do siebie I.6.1
pod względem kształtu i koloru.
1.b Dostrzeganie podobieństw. I.6.
Tworzenie okazji odczytywania i zapisywania liczb cyframi. II.5
2. Grupowanie przedmiotów podobnych do siebie pod I.6.1.
względem przeznaczenia.
Poznawanie rzeczywistości przyrodniczej. I.13.1
II.4
3. Stosowanie różnych sposobów rozwiązywania zadań.
II.5
Tworzenie okazji do liczenia.
Tworzenie okazji do liczenia. II.5
4.
Stosowanie różnych sposobów rozwiązywania zadań. II.4
Dostrzeganie i opisywanie stosunków przestrzennych. I.5
5.
Porównywanie odległości. I.5.4
Tworzenie sytuacji doskonalących zdolność kojarzenia. I.4
6.
Poznanie i stosowanie symboli. I.9
Klasyfikowanie i porządkowanie. I.6
7.
Doskonalenie pamięci i zdolności kojarzenia. I.4
Umożliwienie dostrzegania i opisywania stosunków I.5
8.
przestrzennych.
Określenie położenia jednego przedmiotu względem I.5.2
innego.
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa  Materiały do kserowania
1
12 Test nr 2
2
Test nr 2
Imię i nazwisko ..............................................................................................................................................
Zadanie 1a.
Zadanie 1b.
Zadanie 2.
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa  Materiały do kserowania
Test nr 2 13
1
3
Zadanie 3.
Zadanie 4.
Zadanie 5.
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa  Materiały do kserowania
1
14 Test nr 2
4
Zadanie 6.
Zadanie 7.
Zadanie 8.
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa  Materiały do kserowania
Test nr 2 15
1
5
Zestaw materiałów do wycięcia.
Zadanie 7.
Zadanie 8.
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa  Materiały do kserowania
1
16 Materiały dla nauczyciela
6
KARTA POLECEC
do Testu nr 2
Zadanie 1.
a) Pokoloruj:
 na czerwono każde kółko,
 na zielono każdy kwadrat,
 na niebiesko każdy trójkąt,
 na żółto każdy prostokąt.
Nauczyciel podając kolejne polecenia, pokazuje odpowiedni kolor kredki.
b) Zaznacz, ile jest na rysunku kółek, kwadratów, trójkątów, prostokątów.
Nauczyciel poleca napisać na figurze odpowiednią cyfrę lub zaznaczyć np. odpowiednią ilość kropek.
Zadanie 2.
Musisz zebrać do koszyka leśne owoce. Poprowadz
strzałki od tych owoców do koszyczka.
Zadanie 3.
Policz figury na rysunkach. Poprowadz
strzałki od rysunku do odpowiedniej kostki.
Zadanie 4.
Sprawdz
, czy dla wszystkich żabek wystarczy listków.
Nauczyciel poleca dzieciom połączyć żabki z listkami.
Zadanie 5.
Otocz kółkiem wszystkie zwierzęta, które są wyżej niż motyl.
Zadanie 6.
Pokoloruj te kostki, na których jest 5 kropek.
Zadanie 7.
Ponumeruj kubki od tego z najmniejszą ilością płynu do tego z największą ilością płynu.
Przyklej pod kubkiem kostki z wycinanki z odpowiednią liczbą oczek.
Zadanie 8.
Wytnij i przyklej obrazki zgodnie z opisem.
Z jednej strony domu stoi płot,
z drugiej strony rośnie drzewo.
Na płocie siedzi kot.
Nad domem świeci słońce.
Pod drzewem stoi ławka.
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa  Materiały do kserowania
Materiały dla nauczyciela 17
1
7
KARTA WYNIKÓW UCZNIA  Test nr 2
Imię i nazwisko ucznia .................................................................................................................................
Nr Badana czynność dziecka Częściowo Nie
Potrafi Uwagi
zadania Uczeń: potrafi potrafi
1.a Rozpoznaje koła.
Rozpoznaje kwadraty.
Rozpoznaje trójkąty.
Rozpoznaje prostokąty.
1.b Porządkuje figury.
Przelicza figury.
Zapisuje liczby cyframi.
2. Rozpoznaje leśne owoce.
Wyróżnia owoce leśne spośród innych.
3. Liczy figury.
Porównuje liczby z ilością oczek na
kostkach.
Poprawnie porządkuje za pomocą
strzałek.
4. Porównuje żabki i listki.
Uzasadnia odpowiedz
np. za pomocą
strzałek.
5. Dostrzega zmianę położenia zwierząt
w przestrzeni.
6. Przelicza kropki.
Zaznacza kostkę z 5 kropkami.
7. Porównuje zawartość płynu
w kubkach.
Numeruje symbolicznie
uporządkowane kubki.
8. Rozumie pojęcia opisujące stosunki
przestrzenne typu: na, obok, nad, pod.
Układa przedmioty zgodnie z opisem.
Rozpoznaje przedmioty na obrazkach.
Dalsze działania edukacyjne .......................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa  Materiały do kserowania
ARKUSZ ZBIORCZY WYNIKÓW TESTU nr 2
Nr Badana czynność dziecka
Nr ucznia 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
zadania Uczeń:
1..a
Rozpoznaje koła
Rozpoznaje kwadraty.
Rozpoznaje trójkąty.
Wstawia literę
1.b
Porządkuje figury.
Przelicza figury.
Zapisuje liczby cyframi.
2.
Rozpoznaje leśne owoce.
Wyróżnia owoce leśne spośród innych.
3.
Liczy figury.
Porównuje liczby z ilością oczek na kostkach.
Poprawnie porządkuje za pomocą strzałek
4.
Porównuje żabki i listki.
Uzasadnia odpowiedz
np. za pomocą strzałek
5.
Dostrzega zmianę położenia zwierząt w przestrzeni.
6.
Przelicza kropki.
Zaznacza kostkę z 5 kropkami.
7.
Porównuje zawartość płynu w kubkach.
Numeruje symbolicznie uporządkowane kubki.
8. Rozumie pojęcia opisujące stosunki przestrzenne typu:
na, obok, nad, pod.
Układa przedmioty zgodnie z opisem.
Rozpoznaje przedmioty na obrazkach.
1
18
Materia
ł
y dla nauczyciela
8
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa  Materiały do kserowania
Materiały dla nauczyciela 19
1
9
Po przeprowadzonym teście nauczyciel analizuje prace uczniowskie i opisuje w Karcie wyników
ucznia stopień opanowania poszczególnych umiejętności.
Przyjęta skala ocen poszczególnych zadań to:
Potrafi P 2 W zadaniu uczeń wykazał się opanowaniem tej umiejętności.
Częściowo potrafi Cz 1 W zadaniu uczeń wykazał się częściowym opanowaniem tej umiejętności.
Nie potrafi N 0 W zadaniu uczeń nie wykazał się opanowaniem tej umiejętności.
Rejestracja odpowiedzi polega na wpisaniu za pomocą odpowiedniego symbolu (P, Cz, N lub 2,1,0)
w wybrane komórki tabeli (Karty wyników ucznia) odpowiadającego poziomowi opanowania
poszczególnych umiejętności badanych w danym zadaniu.
Indywidualne wyniki można również nanieść na Arkusz zbiorczy, aby na podstawie wyników
z poszczególnych zadań, określić poziom opanowania poszczególnych umiejętności przez wszystkich
uczniów.
Informacje zebrane w tabeli zbiorczej można w różny sposób analizować:
 w układzie pionowym dostrzeżemy, jakich czynności dziecko nie potrafi wykonać, a co
wykonuje poprawnie,
 w układzie poziomym zobaczymy, które umiejętności zostały opanowane przez wszystkie
dzieci, a które tylko przez część.
UWAGI OGÓLNE
W czasie prowadzonych badań należy:
" obserwować zachowanie dziecka w czasie rozwiązywania zadań,
" poznać strategię rozwiązywania zadań,
" ocenić wysiłek dziecka,
" poznać jego zainteresowania (w badaniu indywidualnym możemy zapytać co było łatwe,
co trudne, co się podobało itp.),
" poznać sposób radzenia sobie w nowych sytuacjach,
" poznać sposób wykorzystywania posiadanych umiejętności w rozwiązywaniu zadań.
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa  Materiały do kserowania
2
20 Materiały dla nauczyciela
0
Wykorzystanie diagnozy wstępnej
w planowaniu pracy nauczyciela
Wnikliwa analiza wyników diagnozy wstępnej umożliwia nauczycielowi planowanie działań
edukacyjnych dla całej klasy oraz dla pojedynczego ucznia.
Wyniki diagnozy wstępnej powinny dostarczyć nauczycielowi informacji o tym, czy uczniowie:
" rozpoznają wszystkie litery drukowane,
" odczytują proste zdania, wyrazy,
" rozumieją treść komunikatu pisanego w postaci zdania lub krótkiego tekstu,
" wyróżniają w zdaniu wyrazy, w wyrazach sylaby, w sylabach głoski,
" potrafią z liter złożyć wyrazy,
" sprawnie liczą,
" przeliczają elementy w zbiorach,
" rozpoznają podstawowe figury geometryczne,
" odczytują i zapisują działania arytmetyczne z wykorzystaniem znaków działań,
" orientują się w schemacie własnego ciała i w otaczającej przestrzeni oraz czasie,
" klasyfikują obiekty według różnych cech fizycznych: wielkości, kształtu, długości, szerokości,
grubości, wysokości.
W przypadku napotkanych przez uczniów trudności należy podjąć realizację programów
wyrównawczych, integrujących różne ćwiczenia związane z:
" globalnym odpoznawaniem wyrazów,
" kształtowaniem i rozwijaniem wrażliwości słuchowej,
" rozwijaniem analizy i syntezy zdaniowej, wyrazowej, sylabowej (na materiale werbalnym,
literowym),
" ćwiczeniem poprawnego, płynnego i wyrazistego czytania, przechodzeniem z fazy logograficznej
(przedfonemowej) do fazy alfabetycznej (fonologicznej),
" orientacją w przestrzeni,
" porównywaniem, klasyfikowaniem i liczeniem obiektów z otoczenia dziecka,
" zapisywaniem i odczytywaniem znaków matematycznych,
" porównywaniem wielkości,
" przeliczaniem elementów.
Wyniki diagnozy wstępnej są z
ródłem informacji koniecznych do dobrej organizacji indywidualizacji
procesu nauczania z uwzględnieniem możliwości dziecka. W tym celu można korzystać z Naprawczych
kart pracy będących integralną częścią tego materiału. Są one  lekarstwem na zdiagnozowane
braki w zasobie umiejętności pierwszoklasisty. Zadania z kart pracy mogą być wykonywane na lekcji
indywidualnie lub z całą klasa albo w domu. Przygotowano 10 różnych kart pracy, które są materiałem
wspomagającym nauczyciela w wyrównywaniu poziomu stopnia opanowania umiejętności koniecznych
do radzenia sobie z nauką w klasie pierwszej.
Karty te mają przede wszystkim posłużyć jako zadania naprawcze do pracy z uczniami, u których pod-
czas diagnozy wstępnej zaobserwowano braki pewnych umiejętności potrzebnych pierwszoklasiście.
Tempo pracy i ilość ćwiczeń uzależniamy od możliwości dzieci, ich zainteresowań, motywacji do
działania.
Na podstawie analizy poprawności wykonania zadań gromadzimy informację o postępie w rozwoju
dziecka. Monitorowanie przebiegu procesu uczenia się dzieci, zapobiega nawarstwianiu się
niepowodzeń szkolnych.
Wykorzystujmy różne okazje do ćwiczenia danej sprawności, utrwalajmy dotąd, aż przerodzi się ona
w dobrze opanowaną umiejętność.
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa  Materiały do kserowania