Sprawdzian
na rozpoczęcie nauki
w trzeciej klasie
szkoły podstawowej
Część II
Instrukcja
dla nauczyciela oceniajÄ…cego test
Cel badania
Celem badania jest sprawdzenie osiągnięć edukacyjnych uczniów oraz określenie stopnia
opanowania umiejętności potrzebnych do kontynuacji nauki w klasie trzeciej szkoły podstawo-
wej. Proponowany test sprawdza jak uczniowie klasy III szkoły podstawowej opanowali umiejęt-
ności kształtowane na etapie edukacji wczesnoszkolnej. Jego wyniki pomogą nauczycielowi za-
planować działania dydaktyczno-wychowawcze tak, by w kolejnym roku edukacji szkolnej do-
skonalić te umiejętności, które są badane na sprawdzianie w klasie szóstej.
Przy konstruowaniu testu brano pod uwagÄ™ PodstawÄ™ ProgramowÄ… oraz standardy wy-
magań do sprawdzianu w klasie szóstej szkoły podstawowej, czyli:
czytanie,
pisanie,
rozumowanie,
korzystanie z informacji,
wykorzystywanie wiedzy w praktyce.
Dzięki uwzględnieniu w proponowanych testach powyższych umiejętności, możliwe jest
monitorowanie przebiegu przygotowania uczniów do sprawdzianu w klasie szóstej począw-
szy od pierwszego poziomu edukacji.
Do przeprowadzenia badań na rozpoczęcie klasy trzeciej przygotowano dwa testy, jeden
badający umiejętności o charakterze humanistycznym ( część I), drugi badający umiejętności
o charakterze matematyczno-przyrodniczym (część II).
Celem badania jest zdiagnozowanie osiągnięć edukacyjnych uczniów rozpoczynających
naukę w klasie trzeciej oraz sprawdzenie stopnia opanowania umiejętności o charakterze ma-
tematyczno - przyrodniczym.
Test sprawdza umiejętności o charakterze matematyczno  przyrodniczym z trzech obsza-
rów standardów wymagań do sprawdzianu w klasie szóstej:
rozumowanie,
korzystanie z informacji,
wykorzystywanie wiedzy w praktyce.
Charakterystyka narzędzia pomiaru
Test U babci składa się z 15 zadań, z których 10 jest zamkniętych i 5 otwartych. Wiążą
się one tematycznie z tekstem zawartym w teście humanistycznym o tym samym tytule, czyli
pobytu chłopca u swojej babci, mieszkającej w Krakowie. Jednak test został tak skonstruowany,
że może stanowić samodzielne narzędzie pomiaru. Uczniowie rozwiązują zadania, badające za-
równo umiejętności matematyczne, jak i przyrodnicze.
Za prawidłowe wykonanie dwóch zadań zamkniętych typu prawda/fałsz (P F) uczeń
może otrzymać 3 oraz 2 punkty, a za zadania zamknięte wielokrotnego wyboru (WW) i na do-
bieranie (D) po 1 punkcie. W zadaniach (P F) sprawdzane są umiejętności przyrodnicze. Uczeń
dokonuje analizy prawdziwości zdań dotyczących charakterystycznych cech budowy ptaków
oraz mapy, czyli przede wszystkim kierunków świata, położenia miast względem Wisły, ich
wielkości. W zadaniach (D) uczeń musi wykazać się umiejętnością rozpoznawania charaktery-
stycznych cech i własności liczb oraz figur geometrycznych. W zadaniach (WW) uczniowie
wybierają prawidłową odpowiedz
spośród trzech zaproponowanych. W zadaniach otwartych
samodzielnie dochodzą do rozwiązania zadania, za co otrzymują po 1, 2, a także 3 punkty. Zada-
nia otwarte to w większości zadania wymagające udzielenia krótkiej odpowiedzi (KO). Polegają
na zapisaniu cyfry rzymskiej, obliczeniu podanych działań i odczytaniu wskazań termometru.
Zadaniem (RO) jest zadanie tekstowe. Wśród zadań tego typu jest też takie, które bada umiejęt-
ności przyrodnicze. Uczeń rozpoznaje i nazywa drzewa, z których pochodzą dane liście.
A
ącznie za poprawne wykonanie wszystkich zadań testu U babci uczeń może zdobyć
25 punktów.
Rozumowanie sprawdzane jest 8 zadaniami, w tym 3 zamkniętymi (P F, D) i 5 otwar-
tymi (KO, RO). W zadaniu rozszerzonej odpowiedzi badanych jest kilka umiejętności, dlate-
go za prawidłowe rozwiązanie uczeń otrzymuje 3 punkty.
Korzystanie z informacji sprawdzane jest 1 zadaniem zamkniętym (WW).
Wykorzystywanie wiedzy w praktyce sprawdzane jest w 9 zadaniach. 6 z nich to zada-
nia zamknięte (WW, P F, D), a 3 są zadaniami otwartymi (KO, RO).
Umiejętności badane w teście
W zakresie rozumowania bada umiejętności:
üð budowania wyrażeÅ„ arytmetycznych opisujÄ…cych sytuacje z zadania,
üð sprawdzania otrzymanych wyników,
üð formuÅ‚owania odpowiedzi do zadaÅ„,
üð rozpoznawania charakterystycznych cech i wÅ‚asnoÅ›ci figur,
üð rozpoznawania charakterystycznych cech i wÅ‚asnoÅ›ci liczb,
üð rozpoznawania charakterystycznych cech i wÅ‚asnoÅ›ci elementów Å›rodowiska.
W zakresie korzystania z informacji bada umiejętności:
üð wskazywania z
ródła informacji.
W zakresie wykorzystywania wiedzy w praktyce bada umiejętności:
üð wykonywania obliczeÅ„ na liczbach naturalnych,
üð rozpoznawania figur geometrycznych,
üð wykorzystywania w sytuacjach praktycznych wÅ‚asnoÅ›ci liczb,
üð posÅ‚ugiwania siÄ™ poznanymi terminami do opisania elementów Å›rodowiska,
üð odpowiadania na pytania dotyczÄ…ce przebiegu pomiaru,
üð wykonywania obliczeÅ„ kalendarzowych oraz dotyczÄ…cych czasu.
Zadania umieszczone w teście badają umiejętności opisane w Podstawie Programowej
Kształcenia Ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów z dnia 23 sierpnia 2007 roku.
Treści z Podstawy Programowej Numer
dotyczące umiejętności o charakterze matematycznym zadania
różne z
ródła informacji i technologii informacyjnej, w tym korzystanie z czytelni i biblioteki
12.
szkolnej,
liczenie (przeliczanie przedmiotów, niezależność liczby przedmiotów od sposobów ich przeli-
czania, porównywanie liczebności zbiorów), zapisywanie liczb w zakresie 1000, stopniowe 6., 15.
rozszerzanie zakresu do 10 000,
działania na liczbach:
a) dodawanie i odejmowanie pamięciowe w zakresie 100, mnożenie i dzielenie liczb w zakresie
tabliczki mnożenia, 5., 9.
b) sprawdzanie wyniku odejmowania za pomocÄ… dodawania i wyniku dzielenia za pomocÄ…
mnożenia,
ważenie przedmiotów i odmierzanie płynów z użyciem jednostek: dekagram, kilogram (użycie
pojęcia: pół kilograma), odmierzanie płynów za pomocą szklanki, butelki, garnka (użycie po- 4.
jęć: pół i ćwierć litra),
kalendarz:
a) nazywanie dni tygodnia i miesięcy oraz znajomość ich kolejności,
b) odczytywanie i zapisywanie czasu w systemie 12- i 24-godzinnym,
c) stosowanie pojęć: minuta, godzina, pół godziny,
2., 3., 13.
d) zapisywanie i porzÄ…dkowanie chronologiczne dat (dni i miesiÄ…ce),
e) odczytywanie i zapisywanie liczb rzymskich od I do XII,
f) wykonywanie prostych obliczeń kalendarzowych (w zakresie pełnych miesięcy) i zegaro-
wych (w zakresie pełnych godzin),
mierzenie temperatury, odczytywanie wskazań termometru bez posługiwania się liczbami
7.
ujemnymi,
rozwiązywanie łatwych równań jednodziałaniowych z niewiadomą w postaci okienka (bez
11.
przenoszenia na drugÄ… stronÄ™),
rozwiązywanie zadań tekstowych wymagających wykonania jednego działania (w tym zadań
9.
na porównywanie różnicowe i zadań dotyczących ilości, ceny i wartości),
figury geometryczne:
a) mierzenie długości odcinków i rysowanie z pomocą linijki odcinków o danej długości,
b) rozpoznawanie i nazywanie trójkątów, kwadratów, prostokątów i kół, 10.
c) mierzenie długości boków (w pełnych centymetrach) i obliczanie obwodu trójkąta, kwadra-
tu, prostokÄ…ta,
obserwowanie zjawisk i procesów przyrodniczych, mówienie o nich. 1., 8.,14.
Plan testu
Obszar Liczba punk- Waga Numery zadań
standardów wymagań tów
Rozumowanie 10 40 % 1., 3., 7.II, 8., 9.I, 9.III, 10., 15.
Korzystanie z informacji 1 4 % 12.
Wykorzystywanie wiedzy w praktyce 14 56 % 2., 4., 5., 6., 7.I, 9.II., 11., 13., 14.
Razem: 25 100 %
Kartoteka testu
Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Liczba Typ
Nr
wymagań (z numerem standardu); pkt. zadania
zad.
egzaminacyjnych Uczeń: Uczeń:
Rozumowanie rozpoznaje charakterystyczne wybiera cechy charakterystyczne
1. cechy i własności elementów ptaków. 2 P-F
środowiska (3.6)
Wykorzystywanie wie- wykonuje obliczenia kalenda- określa, który miesiąc jest pierw-
2. 1 WW
dzy w praktyce rzowe (5.5) szym miesiÄ…cem jesieni.
Rozumowanie rozpoznaje charakterystyczne zapisuje podanÄ… liczbÄ™ cyfrÄ…
3. 1 KO
cechy i własności liczb (3.6) rzymską.
posługuje się poznanymi
Wykorzystywanie wie- terminami do opisania zja- wybiera prawidłową jednostkę
4. 1 WW
dzy w praktyce wisk i sytuacji spotykanych w wagi.
środowisku (5.1)
wykorzystuje w sytuacjach
Wykorzystywanie wie-
5. praktycznych własności liczb prawidłowo oblicza działania. 3 KO
dzy w praktyce
(5.5)
wykorzystuje w sytuacjach
Wykorzystywanie wie- wybiera spośród kilku liczb te,
6. praktycznych własności liczb 1 D
dzy w praktyce które są nieparzyste.
(5.5)
I. wybiera przyrządy służące
Wykorzystywanie wie- do obserwacji i pomiaru, odczytuje temperaturÄ™ zaznaczonÄ…
2
dzy w praktyce odpowiada na pytania doty- na termometrach.
7. czÄ…ce przebiegu zjawisk (5.2) 3 KO
II. rozpoznaje charaktery-
wybiera termometr wskazujÄ…cy
Rozumowanie styczne cechy i własności 1
najcieplejszÄ… temperaturÄ™ wody.
liczb oraz porzÄ…dkuje je (3.6)
rozpoznaje charakterystyczne
rozpoznaje i nazywa drzewa, z
8. 3. Rozumowanie cechy i własności obiektów 2 KO
których pochodzą dane liście.
przyrodniczych (3.6)
I. opisuje sytuacjÄ™ przedsta-
wioną w zadaniu za pomocą zapisuje działanie do zadania z
Rozumowanie 1
wyrażenia arytmetycznego treścią.
(3.5)
II. wykorzystuje w sytuacjach
9. Wykorzystywanie wie- 3 RO
praktycznych własności liczb oblicza ile lat ma babcia. 1
dzy w praktyce
(5.5)
III. analizuje otrzymane wy-
3. Rozumowanie niki i ocenia ich sensowność zapisuje odpowiedz
. 1
(3.9
rozpoznaje charakterystyczne wskazuje spośród innych figur 
10. Rozumowanie 1 WW
cechy i własności figur (3.6) kwadrat.
wykorzystuje w sytuacjach
Wykorzystywanie wie- oblicza niewiadomą i podkreśla
11. praktycznych własności liczb 1 WW
dzy w praktyce właściwy wynik.
(5.5)
Korzystanie wskazuje z
ródła informacji,
12. wybiera odpowiedni tytuł książki. 1 WW
z informacji posługuje się nimi (4.1)
Wykorzystywanie wie- wykonuje obliczenia dotyczą- oblicza czas trwania podróży i
13. 1 WW
dzy w praktyce ce czasu (5.3) zaznacza odpowiedni wynik.
patrzÄ…c na mapÄ™ Polski dokonuje
wykorzystuje w sytuacjach analizy prawdziwości zdań i od-
Wykorzystywanie wie-
14. praktycznych własności ele- rzuca fałszywe  kierunki świata, 3 P-F
dzy w praktyce
mentów środowiska (3.6) stolica, położenie miast względem
Wisły.
rozpoznaje charakterystyczne z podanych liczb wybiera tę, która
15. Rozumowanie 1 D
cechy i własności liczb (3.6) ma 5 dziesiątek.
Klucz odpowiedzi i schemat punktowania zadań
Numer
Poprawna odpowiedz
Punktacja
zadania
Określanie prawdziwości podanych zdań.
Mają pióra TAK
Po urodzeniu ssÄ… mleko matki. NIE
MajÄ… dwie nogi. TAK
1 0 2
SÄ… jajorodne. TAK
Mają sierść NIE
üð PrawidÅ‚owe zaznaczenie 5 zdaÅ„  2 punkty.
üð PrawidÅ‚owe zaznaczenie 4 3 zdaÅ„  1 punkt.
üð PrawidÅ‚owe zaznaczenie 2 1 zdania  0 punktów.
2 C 0 1
Zapisanie cyfry arabskiej, a następnie zamiana jej na rzymską.
3
9  IX 0 1
4 A 0 1
Wykonywanie obliczeń.
5 üð 0 bÅ‚Ä™dów  3 punkty.
0 3
üð 1 bÅ‚Ä…d  2 punkty.
üð 2 bÅ‚Ä™dy  1 punkt.
üð 3 4 bÅ‚Ä™dy  0 punktów.
Bezbłędne zapisanie liczb nieparzystych.
6
0 1
Liczby nieparzyste to: 31, 57, 85, 99.
I. Odczytanie i zapisanie temperatury wskazanej na termometrach.
0o 15o 8o
üð 0 bÅ‚Ä™dów w zapisie temperatury  2 punkty.
0 2
üð 1 bÅ‚Ä…d w zapisie temperatury  1 punkt.
üð 2 i wiÄ™cej bÅ‚Ä™dów  0 punktów.
7
0 3
Uwaga: Uznaje siÄ™ zapis bez znaku (o).
II. Zaznaczenie termometru wskazującego najwyższą temperaturę.
15o
Uwaga: 0 1
Jeśli uczeń z
le odczytał temperaturę  punkt przyznajemy, gdy zaznaczył naj-
wyższą temperaturę zgodnie z jego odczytem.
Nazywanie drzew, z których pochodzą dane liście.
8
0 2
kasztanowiec dÄ…b klon
üð 0 bÅ‚Ä™dów  2 punkty.
üð 1 bÅ‚Ä…d  1 punkt.
üð 2 bÅ‚Ä™dy  0 punktów.
Uwaga: Nie uznaje siÄ™ podpisu  kasztan .
I. Ustalenie sposobu rozwiÄ…zania zadania.
Zapisanie działania odpowiadającego sytuacji z zadania; 7 " 8 =
0 1
Uwaga: Uznaje się też działanie 8 " 7 =
II. Wykonanie obliczeń.
0 3
0 1
9
Obliczenie, ile lat ma babcia.
7 " 8 = 56
III. Sformułowanie odpowiedzi.
0 1
Uczeń formułuje odpowiedz
zgodnÄ… z uzyskanym wynikiem.
Uwaga: Jeżeli uczeń otrzyma 0 punktów za I kryterium, to w pozostałych kryteriach też otrzymu-
je 0 punktów.
10 A 0 1
11 B 0 1
12 A 0 1
13 B 0 1
Określanie prawdziwości podanych zdań.
Gdańsk znajduje się na północy Polski. TAK
Kraków, Warszawa i Gdańsk leżą na Wisłą. TAK
Gdańsk to największe polskie miasto. NIE
Jadąc z Gdańska do Krakowa poruszasz się w kierunku południowym. TAK
14 0 3
Warszawa jest drugÄ… stolicÄ… Polski. NIE
üð PrawidÅ‚owe zaznaczenie 5 zdaÅ„  3 punkty.
üð PrawidÅ‚owe zaznaczenie 4 zdaÅ„  2 punkty.
üð PrawidÅ‚owe zaznaczenie 3 2 zdaÅ„  1 punkt.
üð PrawidÅ‚owe zaznaczenie 1 zdania  0 punktów.
Bezbłędne uzupełnienie zdania liczbą 51 .
15 0 1
KrzyÅ› ma miejsce numer 51.
Ocenianie zadań otwartych
Zadanie 3. (KO)
Zadanie bada umiejętność zapisywania cyfr rzymskich. Za poprawne jego wykonanie
uczeń otrzymuje 1 punkt. Rozwiązanie całkowicie poprawne jest wtedy, gdy uczeń zapisze
najpierw cyfrę arabską, a następnie zamieni ją na rzymską. Może się zdarzyć, że uczeń nie
zapisze liczby cyfrą arabską, tylko od razu zamieni ją na rzymską. Jeżeli cyfra jest prawidło-
wo zapisana  przyznaje się 1 punkt. Zadanie ocenione na 0 punktów jest wtedy, gdy uczeń
zapisze tylko cyfrę arabską pomijając rzymską. Jeżeli uczeń popełni błąd w zapisie cyfry
rzymskiej również otrzymuje 0 punktów.
Zadanie 5. (KO)
W zadaniu uczeń ma wykazać się umiejętnością wykonywania działań w zakresie dodawania,
odejmowania, mnożenia i dzielenia do 100. Jeżeli prawidłowo obliczy wszystkie cztery przy-
kłady  otrzymuje 3 punkty.
O jeden punkt mniej, czyli 2 punkty uzyska uczeń, który w obliczeniach popełni jeden
błąd lub wykona tylko trzy przykłady. Kolejny punkt traci uczeń, który prawidłowo obliczy
tylko dwa przykłady. W tej sytuacji otrzymuje 1 punkt.
Zadanie wykonane na 0 punktów zawiera trzy lub cztery błędy rachunkowe. Może się
zdarzyć, że uczeń wykona tylko jeden przykład, nie podejmując prób wykonania pozostałych.
W tej sytuacji też przyznaje mu się 0 punktów.
Zadanie 7. (KO)
Zadanie bada umiejętność odczytywania temperatury zaznaczonej na termometrze oraz
wskazania wśród wyników dokonanego pomiaru, najwyższej temperatury. Za poprawnie wy-
konane zadanie otrzymuje siÄ™ 3 punkty, przy czym 2 punkty za I kryterium, a 1 punkt za II.
Za prawidłowo wykonane zadanie uznaje się bezbłędne odczytanie wskazań wszystkich
trzech termometrów, prawidłowe ich zapisanie oraz zaznaczenie, która z temperatur jest naj-
wyższa. Również na 3 punkty oceniane jest zadanie, w którym uczeń wpisał odczytane tem-
peratury, ale pominął znak ( o ) lub zapisał go słownie. Zadanie ocenione na 2 punkty, to ta-
kie, w którym uczeń z
le odczytał lub pominął wskazania jednego termometru, ale prawidłowo
zaznaczył najwyższą temperaturę spośród swoich odczytów. Może się zdarzyć, że uczeń do-
brze odczyta temperatury na wszystkich termometrach, ale nie zaznaczy, która z nich jest
najwyższa. Wtedy za zadanie otrzymuje 2 punkty, gdyż traci punkt za II kryterium. Jeżeli
uczeń z
le odczytał temperaturę na dwóch termometrach, ale wśród swoich wyników wskazał
najwyższą temperaturę  przyznaje mu się za zadanie 1 punkt. Również jeden punkt zyskuje
uczeń, który zaznaczył termometr wskazujący najwyższą temperaturę i tylko na nim odczytał
wskazania. Zadanie ocenione jest na 0 punktów, jeżeli uczeń z
le odczyta wskazania tempera-
tury i nie wskaże najwyższej temperatury lub odczyta temperaturę podając błędne jednostki.
Zadanie 8. (KO)
Uczeń ma rozpoznać nazwy drzew, z których pochodzą podane liście. Zadanie wykonane
bezbłędnie ocenia się na 2 punkty. Rozwiązanie całkowicie poprawnie wykonane jest wtedy,
gdy wszystkie trzy nazwy drzew, z których pochodzą liście, są poprawnie rozpoznane. Może
się zdarzyć, że uczeń dobrze rozpozna drzewa, ale w ich zapisie popełni błąd. Mimo to
otrzymuje 2 punkty, ponieważ w tym zadaniu nie sprawdza się poprawności ortograficznej.
Jeżeli uczeń wpisze poprawnie tylko dwa drzewa otrzymuje 1 punkt. W przypadku, gdy tyl-
ko jeden lub żaden z liści nie został prawidłowo podpisany, za zadanie przyznaje się 0 punk-
tów.
Zadanie 9. (RO)
Zadanie bada umiejętności rozwiązywania zadań tekstowych na porównywanie ilorazowe
oraz wykonywania działań na liczbach z zakresu mnożenia pamięciowego do 100. Za po-
prawnie wykonane zadanie uczeń otrzymuje 3 punkty, po jednym punkcie za każde z trzech
kryteriów. Za całkowicie poprawne uznaje się te rozwiązania, w których uczeń zapisuje dzia-
łanie odpowiadające sytuacji z zadania, prawidłowo je oblicza i formułuje poprawną odpo-
wiedz
.
Ze względu na przemienność mnożenia uznaje się też zapis ze zmienioną kolejnością
czynników, więc w takim przypadku uczeń też otrzymuje za zadanie 3 punkty.
Za I kryterium uczeń otrzymuje 1 punkt, jeśli ułoży właściwe działanie. Jeżeli działanie
nie odpowiada sytuacji przedstawionej w zadaniu, uczeń w tym kryterium otrzymuje 0 punk-
tów. W przypadku, gdy uczeń otrzymał 0 punktów za I kryterium, to całe zadanie ocenia się
na 0 punktów, gdyż przy błędnej metodzie nie przyznaje się punktów w pozostałych kryte-
riach.
W II kryterium przyznaje się 1 punkt za poprawność rachunkową. W przypadku, gdy
uczeń wpisał błędny wynik, to w tym kryterium otrzymuje 0 punków.
Za III kryterium przyznaje się 1 punkt, jeżeli uczeń zapisze odpowiedz
zgodnÄ… z obli-
czeniami. Uczeń, który pomylił się w obliczeniach, ale zapisał odpowiedz
zgodnÄ… z tym wy-
nikiem, też uzyskuje 1 punkt. Może się zdarzyć, że uczeń zapisze prawidłowe działanie, ale
popełni błąd rachunkowy oraz sformułuje odpowiedz
nieadekwatnÄ… do pytania. W tej sytuacji
uczeń otrzymuje 0 punktów za II i III kryterium, a więc za całe zadanie zyskuje tylko
1 punkt. Jeżeli uczeń zapisał błędną odpowiedz
lub w ogóle jej nie zapisał, otrzymuje
0 punktów w tym kryterium.