Opracowała: Mirosława Drąg
TEST RYSUNKU RODZINY
Podręczniki:
" Frydrychowicz Anna (1984). Rysunek Rodziny.
Projekcyjna metoda badania stosunków
rodzinnych. Poznań: Wydawnictwo naukowe
UAM.
" Braun  Gałkowska (2001). Metody poznawania
sytemu rodzinnego. Lublin: KUL.
" Lachowska B., A
aguna M. (2004). Rysunek
projekcyjny jako metoda badań psychologicznych.
Lublin: TN KUL
Założenia teoretyczne
Rysunku Projekcyjnego:
" jest to metoda projekcyjna
" materiał jest najmniej strukturalizowany, osoba
badana kreuje własną wizję
" zadaniem osoby badanej jest wykonanie rysunku
na określony temat.
" rysunek jest graficzną reprezentacją
emocjonalnego, poznawczego doświadczenia
jednostki
" pozwala na przedstawienie własnej osoby bez
konieczności posługiwania się słowami, docieramy
do nie narażonego na naciski zewnętrzne poziomu
obrazu własnej osoby i świata
" stosowany zwłaszcza w badaniu dzieci
RÓŻNE TEMATY RYSUNKÓW
- Temat dowolny
-  Narysuje rodzinę L. Corman,
Frydrychowicz, M. Braun-Gałkowska
A.
-  Dom Drzewo-Człowiek ( House-Tree-
Person HTP) F. L. Goudenough
-  Narysuj drzewo Ch. Koch
-  Narysuj człowieka ( Draw a Person DAP)
M. Harrower
-  Narysuj grupę A. Abraham
-  Ja wśród ludzi M. A
aguna, A. Gałkowska
- Genogram M. McGoldrick
RYSUNEK RODZINY
Technika badania
1. Nawiązanie kontaktu
2. Podanie instrukcji, kartka z bloku
rysunkowego A4, kredki  świecowe
3. Obserwacja w czasie badania
4. Rozmowa o rysunku
5. Wywiad o faktycznym składzie rodziny
INTERPRETACJA RYSUNKÓW
(Stasiakiewicz, 2000)
1. Lokalizacja rysunku w przestrzeni kartki i
relacje między jego elementami
2. Charakterystyki postaci lub obiektów
3. Sposób rysowania
4. Symbole i znaki
Analiza aspektów formalnych
Analiza treści
RYSUNEK RODZINY
Kategorie interpretacyjne
(Braun  Gałkowska, 2002)
A. Analiza aspektów formalnych rysunku
1. Poziom formalny rysunku
2. Typ rysunku  sensoryczny, racjonalny
3. Elementy graficzne  rozmach kreski i siła nacisku
4. Symbolika barw
5. Rozmieszczenie rysunku na kartce
Ad. 1 Poziom formalny
Okres przedschematu
2 - 3 r.ż. - bazgroty
3 - 4 r.ż. - pojawiają się postacie ludzkie, większość z nich to
głowonogi
5 - 6 r.ż. - okres schematu uproszczonego, pojawia się ubiór
Okres schematu
7 - 11 r.ż. - głowa zaczyna przyjmować kształt owalu, usta z
kreski przechodzą w owal
9 r.ż - zaznaczenie stawów, wcięcie w pasie
10 r.ż. - rośnie liczba postaci rysowanych z profilu
Okres realizmu
12 - 15 r.ż. - znikają postacie będące tylko schematem bez
ubrania. Realistyczne ukazanie tułowia. W tym okresie rysunki
tracą najczęściej swój wdzięk i dzieci rysują coraz mniej chętnie.
Rysunki osób dorosłych
bywają bardzo różne, czasem są to schematy, czasem ujęcia
symboliczne, czasem realistyczne. Jeżeli jest to realizm typu
dziecięcego, świadczą o infantylizmie autora.
Ad 2. Typ rysunku
F.Minkowska (1950) wyróżniła dwa typy rysunku:
" sensoryczny (emocjonalny). Rysunek
emocjonalny dają osoby spontaniczne, witalne, dla
których w grupie rodzinnej najważniejsze jest
ciepło powiązań. W rysunkach tych linie są
krzywe, zaokrąglone, dynamiczne, a postacie na
rysunku ujęte są w jakimś działaniu i interakcjach.
" Racjonalny - wyraża się w liniach prostych i
sztywnych. Postacie są nieruchome i wyizolowane,
nieraz stereotypowo reprodukowane, ale często z
dbałością o szczegóły. Rysunki takie dają osoby
zahamowane przez wewnętrzną cenzurę, poddające
się regułom.
Ad. 3 Elementy graficzne: siła i rozmach
" Kreska "rozmachowa", długa, powstająca od jednego
pociągnięcia, zajmująca znaczną część kartki, mówi o
rozmachu, energii, odwadze i łatwości uzewnętrzniania
swoich tendencji.
" kreska krótka, wahająca się, lub przy liniach
dłuższych złożona z krótkich elementów, wskazuje na
zahamowanie.
" Silny nacisk kredki ujawniający się w grubości kreski
i nacisku na papier, powodującym czasem aż
odciśnięcie na drugą stronę, mówi o silnym napięciu,
odwadze, czasem gwałtowności
" Słaby nacisk kredki mówi o nieśmiałości, łagodności,
czasami nerwicy i wysokim niepokoju.
" jedna postać lub jeden przedmiot, narysowany jest
specjalnie mocno - napięcie emocjonalne.
Ad 4. Symbolika barw
Barwy użyte w rysunku mówią przede
wszystkim o emocjonalności badanego
" liczne występowanie kolorów mówi o
bogatej emocjonalności
" brak kolorów, posłużenie się jedną tylko
kredką, zwłaszcza szarą, wskazuje na
zahamowanie emocjonalne i niepokój
Kategorie interpretacyjne
(Braun  Gałkowska, 2002)
Analiza treści
B.
1.
Przedstawienie osób znaczących 
waloryzacja, dewaloryzacja
2. Osoby dodane, pominięte
3. Relacje odległości między postaciami
4. Zmiany w stosunku do rodziny realnej
5. Identyfikacja autora  świadoma,
nieświadoma
Kategorie interpretacyjne
(Braun  Gałkowska, 2002)
Konflikty wyrażone w rysunku
C.
1. Jawne  wyrażone poprzez pominięcie,
dewaloryzację, ujawnione także w rozmowie o
rysunku
2. Maskowane
 tendencja do agresji,
 niepokój,
 reakcje depresywne,
 identyfikacja z agresorem,
 zwrot narcystyczny,
nieprawidłowa identyfikacja z własną płcią

1. Dewaloryzacja siebie - do tej kategorii
kwalifikowane były rysunki zawierające 2 lub więcej
z poniższych wskaz
ników (Braun-Gałkowska
2002a):
- osoba rysowana z brzegu, w kącie, oddalona od
innych postaci, inne bywają odwrócone do niej
tyłem,
- osoba mniejsza niż inne,
- osoba narysowana niestarannie, z mniejszą liczbą
szczegółów, czasem pozbawiona niektórych części
ciała,
- osoba w stosunku do której użyto mniejszej liczby
kolorów,
- osoba wykreślona po narysowaniu.
2. Waloryzacja siebie - stwierdzenie występowania tej
kategorii w rysunku następowało jeśli można było
wyróżnić w nim 3 lub więcej z poniższych wskaz
ników
(Braun-Gałkowska 2002a):
- umieszczenie osoby w centrum kartki,
- miejsce na kartce sugerujące, iż od tej postaci
rozpoczęto rysowanie (zwykle z lewej strony, ale nie na
samym brzegu),
- najlepsza pozycja autora na rysunku - inni są do niego
zwróceni albo on stoi górując nad innymi, bądz
np.
siedzi na fotelu gdy inni stoją,
- postać większa niż inne, czasem rysowana wyżej,
- postać rysowana najstaranniej, z największą liczbą
szczegółów, najlepiej ubrana, uczesana itp.,
- osoba rysowana z użyciem największej liczby kolorów,
osoba z największą liczbą przedmiotów dodanych (torebka,
parasol, fajka, kwiat itp.).
Wskaz
niki niepokoju:
1) Duże, białe przestrzenie.
2) Rysunek mało barwny.
3) Brak ruchu.
4) Małe postacie
5) Przesunięcie w lewo.
6) Brak podstawy.
7) Ciało niepełne.
8) Brak elementów dodanych.
9) Treść wskazująca na lęk.
RYSUNEK  JA WŚRÓD LUDZI
Kategorie interpretacyjne
(A
aguna, Gałkowska, 2003)
I. Przedstawienie siebie:
Dewaloryzacja siebie
Waloryzacja siebie
 Ja tak jak inni
II. Relacje ja-inni ludzie:
 Ja osobno
 Ja w grupie
 Ja w tłumie
III. Ujmowanie świata społecznego:
Rozróżnienie stopni bliskości
Wyodrębnienie podgrup
Pełne ciała