1.Fazy porodu
progesteron warunkuje utrzmanie ciąży – znosi wrażliwość mięsni gładkich macicy na oksytocynę
przez hamowanie jej receptora (blok progesteronowy); produkuje go ciałko żółte (u klaczy i owcy
również łożysko)
Poród jest procesem fizjologicznym, podczas którego następuje wydalenie płodu i łożyska z
organizmu matki. Sygnały do rozpoczecia porodu pochodza z organizmu płodu, towarzyszą temu
nastepujace procesy fizjologicze:
1)zakonczenie dojrzałości płodu, 2)charakterystyczne zachowanie samicy – poszukiwanie
ustronnego miejsca, ścielenie gniazda, 3)skurcze macicy, 4)otwracie kanału rodnego, 5)wydalenie
płodu, 6)wydalenie łożyska 7) zapoczątkowaie laktacji
czynnikiem decydującym o rozpoczeciu porodu jest osiągnieci dojrzałości płodowej osi
regulacyjnej: podwzgórze – przysadka – kora nadnerczy (uszkodzenie któregokolwiek elementu
prowadzi do przenoszenia ciąży i śmierci matki i płodu, podanie adrenokortykotropiny -acth-lub
kortykosteroidów wywołuje przedwczesny poród) Podwzgórze płodu wydziela zwiększone ilości
CRH (kortykoliberyny), pobudzającej wydzielanie ACTH w przedniej części pryzsadki, pod
wpływem którego wzrasta wydzielanie glikokortykosteroidów w korze nadnerczy płodu; ich
zwiększone stężenie oddziałuje przez łożysko na organizm samicy. Nastepuje aktywacja enzymów
przekształcających progesteron w estrogen. Pod wplywem estrogenu nastepuje 100x wzrost
receptorów dla oksytocyny, synteza koneksyny i wzrost liczby połączen typu nexus i wzrost
pobudliwosci. Pobudzają także wydzielanie prostaglandyny F2alfa (powoduje luteolizę ciałka
żółtego). Oksytocyna – pobudza mięsniówkę macicy do skurczów. Relaksyna – wydzielana na dwa
dni przed porodem do krwi, zwieksza aktywnosc enzymów proteolitycznych w tkance łącznej
macicy, co powoduje zmiany w jej spoistości i czyni ją bardziej podatną na rozciąganie. Prolaktyna
– bez wpływu na przebieg porodu, niezbędna do laktogenezy
Wspólne działanie estrogenów, oksytocyny, relaksyny, PGF2alfa, a także pobudzenie ukł
nerwowego przywspółczulnego, wywołują skoordynowane, rytmiczne skurcze mięśniówki macicy i
mięśni brzucha. Ucisk ścian macicy na pęcherz płodowy prowadzi do jego przesunięcia wraz z
wodami płodowymi i rozszerzenia dróg rodnych (przednie konczyny, głowa, tułów). Czas trwania
porodu: klacz i owca – kilkanascie min, krowa – 0,5-4h, świnia 2-5h. Ostatnią fazą porodu jest
wydalenie łożyska

2.Wydalanie mleka
Przesuniecie mleka ze światła pęcherzyków do brodawki sutkowej lub strzyku, skąd może być
uwolnione na skutek ssania lub dojenia. W miarę wzrastania ciśnienia zgromadzonego mleka
nastepuje jego przesunięcie się z pęchcerzyków i drobnych przewodów mlecznych do szerszych
przewodów i zatoki mlekonośnej. Z chwilą, gdy ciśnienie w ruczole mlekowym krowy przekroczy
0,33kPa, nastepuje zmniejszenie przepływu krwi przez wymię (zahamowanie procesu syntezy i
filtracji).
Mleko, które znajduje się w wymieniu, składa się z mleka zatokowego (porcja mechaniczna – 40%-
można je uzyskac przez pokonanie oporu zwieracza strzyku) i mleka pęcherzykowego (porcja
odruchowa – 6o%)- czynne wydzielanie na drodze neurohormonalnej). Podrażnienie receptorów
podczas doju lub ssania powoduje powstanie impulsów nerwowych, które włóknami czuciowymi
przewodzone są do odcinka lędźwiowego i krzyżowego rdzenia kręgowego, skąd drogami
wstępującymi rdzeniowo- wzgórzowymi przekazywane są do jąder przykomorowych podwzgórza,
które wytwarza oksytocynę, która spływa do tylnego płata przysadki i droga krwionośną dociera do
pęcherzyków mlecznych, gdzie działa kurcząco na komórki nabłonkowo – mięsniowe, powodując
ich skurcz- wydalenie mleka z pecherzyków do przewodów mlecznych, z których mleko usuwane
jest przez ssanie lub dój; odruch wydalania mleka pod wpływ osyt. Jest prawie natychmiastowy.

Na komórkach nabłonkowo-mięsniowych znajdują się receptory dla adrenaliny i oksytocyny.
Adrenalina hamuje oddawanie mleka – zmiejsza przepływ krwi przez gruczoł mlekowy
(zwiększenie dostawy oksytocyny) i rozluznia kom nabł-mięśń. Odruch warunkowy oddawania
mleka – przyzwyczajenie do okreslonych sygnałów towarzyszących udojowi.

3.Rodzaje łożysk, funkcje.

1) łożysko rzekome – krew matki od krwi płodu oddziela 6 warstw: śódbłonek

naczyńwłosowatych macicy, tkanka łączna błony śluzowej macicy, nabłonek błony śluzowej
macicy, nabłonek kosmówki (trofoblast), mezenchyma kosmówki omoczniowej, śródbłonek
naczyn włosowatych płodu; podczas porodu brak krwawienia; konie, świnie

2) Łożysko prawdziwe – przy porodzie zachodzi krwawienie

a) łącznotkankowo – kosmówkowe: kosmówka niszczy nabłonek pokrywający błonę
śluzową macicy i wchodzi w kontakt z jej tkanką łączną; przeżuwacze
b) śródbłonkowo – kosmówkowe: kosmówka niszczy warstwę łącznotkankową i wchodzi w
kontakt ze śródbłonkiem naczyń krwionośnych; mięsożerne
c) krwio-kosmówkowe: śródbłonek naczyń błony sluzowej zostaje zniszczony i krew z
naczyń krwionośnych wylewa się do przestrzeni międzykosmkowych, opłukując
bezpośrednio kosmki; naczelne
d) krwio – śródbłonkowe: pod koniec ciąży u myszy, szczura, świnki morskiej i królika,
gdzie i nabłonek kosmówki zostaje zniszczony i między krwią matki, a krwią płodu znajduje
się tylko śródbłonek naczyń włosowatych kosmków.

1) łożysko rozproszone — placenta diffusa, kiedy cała powierzchnia kosmówki jest pokryta

kosmkami

2) łożysko wielokrotne - placenta multiplex występujące u przeżuwaczy, u których na

gładkiej powierzchni kosmówki znajdują się liczne pólka pokryte kosmkami, zwane liścieniami –
kotyledo, a kosmki wnikają do zgrubiałych okolic błony śluzowej macicy zwanych karunkula

3) łożysko popręgowe – placenta zonaria, w którym pokryty kosmkami jest tylko pas

kosmówki otaczający zarodek w połowie ciała, a pozostała część kosmówki jest
gładka

4) łożysko tarczowe – placenta discoidalis, w którym tylko okolica kosmówki mająca

kształt tarczki ma kosmki

Funkcje:

1. Transportowa – wybiórcze przekazywanie z krwi matki do krwi płodu tlenu, składników

energetycznych i budulcowych, wody, elektrolitów, substratów do syntezy białek. W stronę
przeciwną – CO2, woda, końcowe metabolity. W łożyskach prawdziwych, gdzie w wyniku
inwazyjności trofoblastu przybliżenie krwi płodu do krwi matki jest największe,
przekazywanie składników odbywa się bezpośrednio między krwią matki a płodu na drodze
biernej dyfuzji albo ułatwionego lub czynnego tranportu. Ten sposób przekazu składników
nazywa się hemotrofe ( są to wszystkie substancje przechodzące z krwi matki bezpośrednio
do łożyska). U zwierząt z łożyskami rzekomymi przekazywane są pośrednio przez płyn
maciczny (mleczko maciczne - histiotrofe), tworzony przez wydzieliny gruczołów
macicznych i nabłonka błony sluzowej macicy. Występuje u wszystkich zwierząt we
wczesnym okresie ciązy, kiedy zarodek jest już pozbawiony osłonki przejrzystej oraz w
początkach implantacji, kiedy łożysko nie jest w pełni rozwinięte. Hormony białkowe, np.
ACTH,GH, insulina, glukoza oraz katecholaminy nie przekraczają bariery łozyskowej, za to
przekraczają ją hormony steroidowe i tarczycy

2. rola gruczołu dokrewnego Wytwarza ono szereg hormonów, które regulują procesy

fizjologiczne matki zmienione pod wpływem ciąży i regulują jej uk. rozrodczy w kierunku
utrzymania ciąży. U człowieka i większości ssaków zaraz po implantacji łożysko wydziela
hormon gonadotropowy – gonadotropinę łożyskową, regulującą wydzielanie progesteronu
przez ciałko żółte. Wydziela także szereg hormonów steroidowych, uwalnianych do krwi
matki, takich jakestrogeny, progesteron, androgeny, kortykosteroidy, które wpływają na
utrzymanie łożyska, prawidłowe funkcjonowanie doczesnej oraz na prawidłowy metabolizm
matki.Łożysko wydziela też hormon laktotropowy, zwanylaktogenem lub hormonem
somatomammotropowym, który pobudza wzrost gruczołu mlekowego a następnie laktacje,
oraz reguluje metabolizm matki. Przed porodem łożysko wydziela
hormon relaksynę uwalnianą do krwi matki, która wpływa na rozluźnienie więzadeł macicy
i skurcze myometrium (mięśniówki), co ułatwia poród.

3. Ochrona immunologiczna - W łożysku bezpośrednio stykają się tkanki matki z odmiennymi

genetycznie tkankami zarodka. Szczególnie bliski kontakt ma miejsce w implantacji
śródmiąższowej i następne w łożysku inwazyjnym. Wówczas tkanka zarodka kontaktuje się
z krwią matki i komórkami jej ukł. obronnego, a mimo to nie dochodzi do reakcji
odrzucenia zarodka.Zahamowanie reakcji immunologicznych ciężarnej samicy dotyczy jej
odpowiedzi na antygeny płodowe, lecz nie są one zahamowane przeciw czynnikom
chorobotwórczym i ciężarna samica może produkować odpowiednie przeciwciała. Te mogą
przechodzić z krwi matki do krwi płodu co przyczynia się do powstania tzw. biernej
odporności noworodków, ważnej w pierwszych dniach życia osobnika.

4. Produkty przemiany materii z krwi płodu wydalane są do krwi matki przez łożysko i stąd

przez nerkę ciężarnej matki usuwane są wraz z moczem. U ssaków u których omocznia jest
duża, metabolity płodu mogą gromadzić się w omoczni, a następnie ulegają wydaleniu.

4.Mechanizm wytwarzania mleka
Czynność gruczołów mlekowych jest procesem zaleznym od współdziałania czynników
hormonalnych, nerwowych i krążenia. Gruczoły mlekowe są bogato ukrwione (u krowy: dwie
tętnice sromowe zewnętrzne dostarczają krew bogatą w tlen oraz skłądniki niezbędne do biosyntezy
mleka, rodzielają się na dwie tętnice gruczołu mlekowego, następnie dzielą się na coraz mniejsze
odnogi – naczynia włosowate oplatając pęcherzyk). Pewne składniki obecne w osoczu (glukoza,
albuminy) są nieobecne w mleku i odwrotnie (laktoza, kazeina).Głownym źródłem kwasów
tłuszczowych o krótkich łańcuchach są związki powstające podczas procesów fermentacyjnych w
przedżołądkach. Gruczoł mlekowy ma także dużą zdolność wykorzystywania substancji lipidowych
krwi (octan, betahydroksymaślan, lipoproteiny). Duża zdolność komórek mlekotwórczych do
syntezy acetylo-CoA pozawala na zapoczatkowanie syntezy kwasów tłuszczowych; zakonczenie
ich wyduzania obywa się dzieki obecnej w gruczole trioesterazie II. Komórki mlekotwórcze
pęcherzyków wykorzystują substancje pobrane z krwi do syntezy składników mleka w cytoplazmie.
Tłuszcz jest syntetyzowany w retikulum endoplazmatycznym Kropelki tłuszczu związane z
retikulum przesuwane są w kierunku szczytowej części komórki, gdzie wywierają nacisk na błonę
komórkową, której mikrokosmki rozluźniają się i i wybrzuszają w kierunku światła pęcherzyka.
Cytoplazma, która znajduje się w bliskim sąsiedztwie kropelki tłuszczu, otacza ją, następnie ulega
przewężeniu, tworząc rodzaj szyjki, aż nastąpi zamknięcie kropelki tłuszczu, otoczenie jej błoną
cytoplazmatyczną i uwolnienie do światła pęcherzyka. Biosynteza białek mleka odbywa się w
gruczole mlekowym ze skladników dostarczonych przez krew. Nie wszystkie aminokwasy z paszy
są wykoryzstywane bezpośrednio do syntezy białek mleka: niektóre są metabolizowane w gruczole
mlekowym (arginina do proliny), inne, o rozgałęzionych łańcuchach (Val, Leu, Ile) są
wykorzystywane do syntezy kwasów endogennych bądz w celach energetycznych. Biosynteza
białek zachodzi w rybosomach. Rosnący łańcuch peptydu jest początkowo związany z rybosomem,
następnie wydalony do swiatła ER, a stamtąd do aparatu Golgiego. W biosyntezie białek
wykorzytywane są także składniki mineralne (jony wapniowe, fosforanowe i cytryniany,
powszechnie okreslane jako koloidalny fosforan wapniowy). W kazeinach w procesie
potranslacyjnym dobudowywane są łancuchy fosforanowe i cukrowe; w mleku kobiecym kazeina

beta, stanowiąca głowne białko, ufosforylowana jest w niewielkim stopniu, co powoduje, ze
koagulat jest luzniejszy i łatwiej trzwiony w żołądku dziecka niż koagulat mleka krowiego (5 grup
fosforanowych). Laktoza tworzy się wewnątrz aparatu Golgiego i jej synteza musi być poprzedzona
syntezą alfa-laktoalbuminy; prekursorem jest glukoza; ściąga wodę do pechcerzyków. Przy
obnizonym poziomie laktozy transport wody jest zmienjszony i powstaje niewielka ilość bardzo
skoncentrowanego mleka. Zwiększone wydzielanie prolaktyny → synteza alfa-laktoalbuminy →
synteza syntetazy laktozowej → zwiększenie poziomu laktozy (regulacja ciśnienia osmotycznego w
gruczole mlekowym). Uwalnianie laktozy, białek mleka wapnia, fosforanów i cytrynianów –
egzocytoza.
5.Cykl płciowy
Przygotowaniem dorosłej samicy do rozrodu jest ruja = estrus, pojawia się cyklicznie w ciągu roku,
z częstotliwością zależna od gatunku zwierzęcia i warunków w jakich on przebywa. Okres między
rujami nazywamy cyklem płciowym= cyklem rujowym. Zwierzęta poliestralne mające ruje
cyklicznie, wielokrotnie w ciągu całego roku to krowa (długość cyklu 21 dni), Su-21, mysz-4.
Zwierzęta poliestralne sezonowo – cykle powtarzają się u nich kilkakrotnie, ale w określonych
porach roku np.: owca (wiosna, 17), kotka (wiosna-lato, 14-21). W pozostałych porach roku jest
brak rui = anestrus sezonowy. Zwierzęta monoestralne (jeden cykl w roku) i diestralne (dwa cykle
w roku) – u psa zależnie od gatunku. Konie – około 25% wykazuje regularne cykle w ciągu całego
roku (cykl 21 dni), inne są sezonowo poliestralne z największą aktywnością jajników od maj do
września. U zwierząt wolno żyjących sezonowa aktywność rozrodcza zapewnia najlepsze warunki
do rozwoju potomstwa. Głównym czynnikiem regulującym pojawienie i zanikanie cykli rujowych
jest gonadoliberyna – GnRH (FSH-RH, LH-RH), jest wytwarzany w neuronach podwzgórza,
następnie uwalniany do krwi, jest wynikiem oddziaływania środowiska, a głownie światła i
żywienia (długość dochodzenia impulsów świetlnych). Informacje świetlne zakodowane w salwach
impulsów o różnej częstotliwości i kształtach docierają do śródmózgowia, a stamtąd do
podkorowych i korowych ośrodków nerwowych i do szyszynki. Szyszynka działa hamująco na
wytwarzanie GnRH w podwzgórzu, jest ona najbardziej aktywna w ciemności, przy braku
stymulacji świetlnej. Wydłużenie dnia hamuje czynność szyszynki co pobudza czynność
wydzielniczą podwzgórza. Odwrotnie jest przy skróconym dniu. Aktywność rozrodcza samic jest
hamowana w czasie laktacji, na skutek dużej częstotliwości drażnienia gruczołów mlecznych i
uwalniania w wyniku tego oksytocyny i prolaktyny. U świn, owiec brak cykli laktacji = niepłodność
laktacyjna.
Cykl rujowy – okres między jedną a następną rują. Dzieli się on na fazę ciałka żółtego = lutealną i
fazę pęcherzykową. Pierwszy dzień rui przyjmuje się jako dzień zerowy cyklu. W tym czasie
pęcherzyk jajnikowy jest u szczytu rozwoju, a więc w stadium przedowulacyjnym. W 1-2 dniu
cyklu musi nastąpić owulacja, a po niej tworzenie ciałka żółtego. Po rui pierwszą fazą cyklu jest
faza ciałka żółtego = lutealna. Trwa ona u Su – do 13 dnia, u Bo – do 16 dnia cyklu. W fazie
lutealnej rozróżnia się okres tworzenia i rozwoju ciałka żółtego (u Su, Bo – pierwsze 4 dni cyklu) i
okres pełnej aktywności wydzielniczej komórek lutealnych ( u Bo 4- 16 dzień cyklu). Po tym
okresie jest 1-2 dniowy okres luteolizy, w czasie którego jest gwałtowny spadek stężenia
progesteronu we krwi. Po luteolizie zaczyna się krótka (kilkudniowa) faza pęcherzykowa. U Bo od
18 do 21 dnia cyklu i rozwija się i osiąga dojrzałość jeden z pęcherzyków jajnikowych. Inne, o
zaawansowanym rozwoju podlegają atrezji. Wyjątkowo krótka faza pęcherzykowa cyklu nie
świadczy o tym, że jedynie w tym okresie dojrzewają i rozwijają się pęcherzyki jajnikowe. Ich
rozwój jest długi, pobudzany kolejnymi pulsami wydzielania hormonów gonadotropowych. W tym
okresie fazy ciałka żółtego pęcherzyki jajnikowe w nieprzerwanym procesie rosną, dojrzewają i
wytwarzają nieduże ilości hormonów steroidowych. Jest to jednak rozwój zwolniony. Luteoliza i
gwałtowny spadek stężenia we krwi progesteronu stają się bodźcem dla podwzgórza do wzmożonej
pulsacji wydzielania gonadoliberyny. Powoduje to zwiększone pulsacyjna uwalnianie FSH i LH.
Gonadotropiny z kolei gwałtownie przyśpieszają rozwój jednego u Bo lub około 20 u Su
pęcherzyków jajnikowych, przygotowując je do owulacji. Faza pęcherzykowa w cyklu rujowym

jest końcową, jedynie krótka fazą przygotowania pęcherzyka do owulacji po jego długim
wcześniejszym rozwoju.
U kobiety cykl płciowy trwa 28 dni i jest wyznaczony krwawieniem menstruacyjnym.
Bezpośrednio po krwawieniu, w czasie którego wydalane są wraz z krwią na zewnątrz złuszczone
fragmenty wcześniej rozbudowanej (w przewidywaniu ciąży) błony śluzowej macicy, rozpoczyna
się 13 – 14 dniowa faza pęcherzykowa = proliferacyjna zakończona owulacją. Druga połowa cyklu
odpowiada fazie ciałka żółtego = faza sekrecyjna. Jest to okres rozrostu błony śluzowej macicy i jej
gruczołów wydzielniczych pod wpływem progesteronu. Przy braku ciąży fazę tę kończy
menstruacja.
6.Siara
Jest produkowana w ciągu kilku pierwszych dni po porodzie. Skład w porównaniu z mlekiem:

–

4 razy więcej białka -

–

wyższa zawartość lipidów 6-7%

–

najwyższa zawartość witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, witaminy B12 i żelaza

–

wśród białek dominują albuminy i immunoglobuliny: -

–

IgG – najwięcej: 80% immunoglobulin u Su; 65-90% u Ru; pochodzą z osocza krwi -

–

IgA – wytwarzana w gruczole mlekowym -

–

IgM – wytwarzana w gruczole i pobierana z osocza

–

W procesie transportu immunoglobulin z osocza uczestniczą hormony: prolaktyna,
estrogeny i progesteron. Najwięcej immunoglobulin w siarze jest tuż po porodzie. Ponieważ
budowa łożyska u Ru, Su, Eq, nie sprzyja przekazywaniu immunoglobulin (dużo warstw
dzieli krew matki od krwi dziecka), dlatego dostają je w siarze: odporność siarowa. Brak
aktywnych enzymów w żołądku do 24h po porodzie sprzyja wchłanianiu immunoglobulin. -

–

duże ilości składników mineralnych: wapnia, potasu, fosforu, sodu, jony magnezowe
(oczyszczenie układu pokarmowego ze smółki, czyli złuszczonych komórek nabłonka
jelitowego i żółci) i chlorkowe,

–

mikroelementy: żelazo, miedź, kobalt, mangan, selen, jod; -

–

zawiera wiele enzymów: katalazę, lipazy, laktazę, proteinazy, peptydazy, fosfatazy,
reduktazy -

–

większe stężenie witaminy C w siarze macior -

–

inne substancje bakteriobójcze: - lizozym – działa bakteriobójczo na bakterie gram-dodatnie
i gram-ujemne i niektóre wirusy, - dopełniacz, - laktoferryna – niszczy bakterie E. coli 2-5
mg/ ml - laktoperoksydaza –hamuje zakażenia jelitowe u noworodków 30mg/ ml

–

Wszystkie są termolabilne i ulegają rozpadowi podczas pasteryzacji. -

–

limfocyty T i B

–

Krowy pierwiastki wytwarzają ok.30kg siary, wieloródki – 40kg

7.Regulacja ciśnienia
REGULACJA CIŚNIENIA KRWI. -zależy od regulacji pracy serca i regulacji światła naczyń
(regulacja obu czynników na drodze nerwowej i humoralnej).
REGULACJA CIŚNIENIA NA DRODZE NERWOWEJ
A) regulacja pracy serca odbywa się poprzez odruchy:

1 z baroreceptorów (presoreceptorów) zatoki tętnic szyjnych i łuk aorty, przez włókna czuciowe
nerwu IX i X impuls dociera do ośrodka hamującego ciśnienie krwi powodując wzrost impulsacji
co powoduje spadek akcji serca → spadek ciśnienia → spadek impulsacji → wzrost akcji serca →
wzrost impulsacji ośrodka hamującego Receptory te występują m.in. w naczyniach kończyn, tętnicy
krezkowej, naczyniach krążenia płucnego ,dużych żyłach, naczyniach wątroby, nerek. Największe i
najważniejsze dwa skupiska występują w łuku aorty i w rozwidleniu tętnicy szyjnej
wspólnej(zatoce szyjnej). Impulsacja z presoreceptorów aorty (powodowana jej rytmicznym
rozciąganiem) odprowadzana jest dośrodkowo gałązką czuciową nerwu błędnego. Tworzy ona nerw
depresyjny(n.depresor) Presoreceptory zatoki szyjnej unerwione są przez gałązki czuciowe nerwów
językowo-gardłowych, nazywanych nerwem zatokowym lub nerwem Heringa. Te dwa skupiska
receptorów dają początek ważnym w regulacji krążenia odruchom depresyjnym. W nerwie
depresyjnym i zatokowym przebiegają stale, w warunkach fizjologicznych, rytmiczne serie
potencjałów czynnościowych. Są one rezultatem stałego pobudzania presoreceptorów przez
towarzyszący każdemu skurczowi serca wzrost ciśnienia w łuku aorty i tętnicach szyjnych.
Rytmiczne skurcze serca i pojawienie się ciśnień skurczowych powoduje również rytmiczne
wzbudzanie impulsacji w skupiskach presoreceptorów. Impulsacja to prowadzi do wystąpienia
dwóch efektów ostatecznych: I – utrzymuje ona w napięciu ośrodek hamowania pracy serca w
rdzeniu przedłużonym, który zmniejsza częstotliwość skurczów serca. Jego pobudzenie
przyhamowuje przeważające intensywnością przyspieszanie częstotliwości skurczów serca,
powodowane przez układ współczulny. II – impulsacja z presoreceptorów powoduje hamowanie
neurogennego napięcia mięśniówki naczyniowej odgrywająca szczególną rolę na obszarze naczyń
oporowych. W warunkach prawidłowego krążenia presoreceptory utrzymują zrównoważony stan
pracy serca i napięcia mięśniówki naczyniowej. Zmniejszenie rytmicznie działającego na
presoreceptory bodźca ciśnieniowego ogranicza wymienione wpływy impulsacji depresyjnej, w
wyniku czego dochodzi do przewagi czynnościowej układu współczulnego. W takich sytuacjach
wywołany odruch regulacyjny ma rozległy charakter. Poza przyspieszeniem akcji serca we
wszystkich włóknach współczulnych zaopatrujących naczynia oporowe wzrasta impulsacja,
powodując skurcz mięśniówki. Wzrost impulsacji występuje również w nerwach skierowanych do
pojemnościowych naczyń żylnych śledziony, wątroby oraz do dużych pni żylnych. Efektem tego
jest wzrost ciśnienia, który przywraca zakłóconą równowagę. Jeśli spadek ciśnienia jest
długotrwały to odruchowe zwężanie naczyń oporowych powoduje spadek ciśnienia w naczyniach
włosowatych i przewagę procesów resorpcji nad filtracją. W ten sposób w krótkim stosunkowo
czasie dochodzi do wzrostu objętości osocza kosztem zmniejszenia objętości płynów
międzykomórkowych i do kompensacyjnego wzrostu ciśnienia. Odwrotny przebieg regulacji
występuje w odpowiedzi na wzrost ciśnienia w układzie tętniczym. Wyzwala się wówczas zespól
odruchów depresyjnych, przywracających w krótkim czasie równowagę. Role uzupełniającą pełnią
presoreceptory z obszaru sercowo płucnego. Presoreceptory występują również w przedsionku
lewym i prawym, w tętniczych naczyniach wieńcowych serca, w głównym pniu i rozgałęzieniu
tętnicy płucnej oraz w żylnych naczyniach krążenia wieńcowego. odruch z prawej części serca
zapoczątkowany jest rozciąganiem prawego przedsionka, a następnie tętnicy płucnej. Odruch z
terenu lewego serca zapoczątkowuje rozciąganie mięśnia i wzrost napięcia w lewym przedsionku i
lewej komorze
2 z chemoreceptorów (łuk aorty, zatoki tętnic szyjnych) wrażliwe na : wzrost prężności CO2,
spadek prężności O2, wzrost stężeń jonów H+ powoduje pobudzenie ich i wzrost akcji serca.
3 z końcowych naczyń żylnych i przedsionka: występuja przy wzroscie napływu krwi do serca →
wzrost akcji serca → wzrost ciśnienia krwi
B)regulacja światła naczyń przez odruchy z:
1 baroreceptorów (łuk aorty, zatoki tętnicy szyjnej): rozszerzenie naczyń → spadek ciśnienia krwi
2 chemoreceptorów : zwężenie naczyń → wzrost ciśnienia krwi Zmiana stęzenia co2, H+, O2
następuje w sytuacji wysiłku fizycznego i powoduje wzbudzenie impulsacji w nerwach aferentnych,

czego nastepstwem jest odruchowe zwężenie mięsniówki gładkiej naczyń obszaru skórnego i
trzewnego oraz naczyn płucnych, duzych naczyn zylnych i naczyń zylnych objętościowych (w
wątrobie i śledzionie); nie podlegają skurczowi naczynia pracujacych mięsni, wiencowe i mózgowe
– wzrost cisnienia i przesuniecie krwi w kierunku pracujacych miesni, miesnia sercowego i ukłądu
nerwowego.
REGULACJA CIŚNIENIA NA DRODZE HUMORALNEJ
A) humoralna regulacja pracy serca: adrenalina i noradrenalina: → akcja serca-wzrost, ciśnienie
krwi → wzrost , acetylocholina -ujemne działanie chronotropowe (zmiejszecnie czestosci skurczów
na skutek zahamowania depolaryzacji w przedsionkach)
B) humoralna regulacja światła naczyń krw.: noradrenalina wazopresyna prostaglandyna F2alfa
angiotensyna- zwężenie naczyn krwionośnych, bradykinina histamina acetylocholina kw.mlekowy
CO2 –rozszerzenie naczyn. OGÓLNIE: zwiększenie częstości i siły skurczów serca powoduje
wzrost ciśnienia tętniczego. Podobnie działa zwężenie naczyń. KONTROLA PRZEZ OŚRODEK
SERCOWY I NACZYNIORUCHOWY.
8.Elektrokardiogram EKG

w czasie skurczu serca występuje w nim elektryczny potencjał czynnościowy. Pobudzony odcinek
mięsnia sercowego w porównaniu z odcinkiem niepobudzonym przybiera wskutek depolaryzacji
potencjał elektryczny ujemny. W miarę szerzenia się fali pobudzenia z przedsionków na komory,
wędruje z nią fala elektroujemna, obejmując kolejne odcinki serca. Po przejsciu fali dany odcinek
ulega repolaryzacji, przyjmując wyjściowy potencjał elektryczny dodatni. Stan pobudzenia nie
pojawia się równoczesnie we wszystkich częsciach serca, powstają w nim różnice potencjałów i
prądy elektryczne (potencjały czynnosciowe), które szerzą się dzięki dobremu przewodnictwu
płynów ustrojowych, a mała ich część dociera do powierzchni ciała. Elektrokardiografia polega na
rejestracji zmian potencjałów na powierzchni ciała, powstających pod wpływem depolaryzacji i
repolaryzacji serca.
Załamek P – depolaryzacja przedsionków
Załamki Q, R, S – depolaryzacja komór
załamek T - repolaryzacja komór
Odcinek PQ – przejscie pobudzenia z węzła zatokowego przez węzeł i pęczek przedsionkowo-
komorowy do mięsnia komór
odcinek ST – okres początkowej repolaryzacji mięśnia komór
9.Grupy Rh + i Rh – konflikt serologiczny
Poza klasycznym podziałem na grupy AB0 wyróżnia się także podział ze względu na obecnosc
czynnika Rh (okreslana jako Rh +). Występuje on u 85% ludzi. Brak tego czynnika określa się jako
Rh – (15% ludzi). Składa się on z wielu aglutynogenów, z których najsilniejszy jest aglutynogen D.
Osoba z czynnikiem Rh -, której przetoczy się grupę krwi z czynnikiem Rh+, wytworzy

przeciwciała antyRh+ na drodze reakcji immunologicznej. Może powstac konflikt serologiczny w
przypadku, kiedy matka ma czynnik Rh-, a dziecko Rh+. Przy porodzie lub w czasie ciąży
przedostanie się nawet nielicznych krwinek płodu do krwi matki powoduje wytworzenie u niej
przeciwciał skierowanych przeciwko krwinkom płodu. W każdej następnej ciąży poziom
przeciwciał we krwi matki staje się coraz wyższy, mogą one przenikac przez łożysko do krwi płodu
i hemolizowac jego krwinki (żółtaczka hemolityczna noworodków). W sytuacjach krancowych
może dojsc do poronienia.
10.Kryształki hemoglobiny i Teichmana
Kryształki Teichmana są wykrystalizowaną chloroheminą. Romboidalne, koloru brunatnego.
Chlorohemina jest pochodną hemu, który dla wszystkich gatunków jest jednakowy (pozbawiony
swoistości gatunkowej), dlatego kryształki Teichmana uzyskane z krwi różnych gatunków są
jednakowe. Pozytywna próba na kryształki Teichmana wykazuje, że dana próbka zawiera krew.
Hemoglobina krystalizuje się trudniej niż chlorohemina. Łatwośc jej krystalizacji jest odwrotnie
proporcjonalna do jej rozpuszczalności. Najłatwiej otrzymuje się kryształki hemoglobiny szczura i
swinki morskiej, gdyż ich Hb jest trudno rozpuszczalna. Kryształki hemoglobiny otrzymane od
róznych gatunków zwierząt różnią się pod względem wielkości i kształtu. Przyczyną jest różny
skład aminokwasowy globiny. Są one specyficzne gatunkowo i mogą służyc do rozpoznania
gatunku zwierzęcia
11.Ton skurczowy i rozkurczowy serca Tony serca i miejsce ich oznaczania
Skurczom i rozkurczom serca towarzyszą zjawiska akustyczne, czyli dźwieki o róznej
częstotliwości. Ton pierwszy, czyli skurczowy (systoliczny), niski, długi i głuchy, spowodowany
jest początkowym skurczem komory, kiedy pod wpływem uderzenia spowodowanego przez
cofającą się krew zamykają się zastawki przedsionkowo-komorowe, a ich płaty i dochodzące do
nich struny sciegniste wpadają w drgania. Drugi ton, rozkurczowy (diastoliczny), powodowany jest
zamknieciem zastawek półksiężycowatych aorty i tętnicy płucnej. Na początku rozkurczu krew w
aorcie i tętnicy cofa się w kierunku komór (w kierunku spadku ciśnienia), uderzając o zamykające
się zastawki powoduje powstanie krótkiego, wysokiego dzwieku. Ton drugi występuje wkrótce po
pierwszym, a między drugim a nastepnym pierwszym wystepuje pauza spoczynkowa. Badanie
tonów ma znaczenie praktyczne, gdyż mogą informować o pracy serca oraz funkcjonowaniu
zastawek. Np. patologiczne szmery mogą informować o niedomykalnosci zastawek bądź
przewężeniach przepływu krwi.
Tony sercowe najlepiej słyszalne są na powierzchni klatki piersiowej w tzw. punktach głównych
tonów serca - puncta optima. Odpowiadają one rzutom miejsc powstawania tonów na powierzchnię
klatki piersiowej. Tony generowane przez zastawki przedsionkowo-komorowe przenoszone są w
kierunku ściany klatki piersiowej za pośrednictwem krwi wypełniającej określone komory, a tony
znad zastawek półksiężycowatych przekazywane są zasadniczo wzdłuż dużych naczyń
odchodzących od serca. U poszczególnych gatunków tony te słychać w następujących punktach:
człowiek - od zastawki dwudzielnej: w okolicy koniuszka serca(V przestrzeń międzyżebrowa ok.
5cm od mostka) -
- od zastawki trójdzielnej: po stronie prawej, w miejscu przyczepu chrząstki IV żebra do mostka -
tony rozkurczowe: w drugiej przestrzeni międzyżebrowej po obu stronach mostka
Ca - od zastawki dwudzielnej: lewa V przestrzeń międzyżebrowa, powyżej linii środkowej dolnej
trzeciej części klatki piersiowej

–

od zastawki trójdzielnej: w IV przestrzeni międzyżebrowej ze strony prawej w linii przejścia
żeber w chrząstki lub nieco poniżej

–

- od zastawki aorty: W lewej IV przestrzeni międzyżebrowej bezpośrednio pod linią stawu
barkowego - od zastawki tętnicy płucnej: w lewej III przestrzeni międzyżebrowej
bezpośrednio nad krawędzią mostka.

Owca - od zastawki dwudzielnej: W IV przestrzeni międzyżebrowej po stronie lewej w
okolicy środka trzeciej części klatki piersiowej

–

- od zastawki trójdzielnej: w prawej III przestrzeni międzyżebrowej tuż nad mostkiem

–

- od zastawki aorty: w IV przestrzeni międzyżebrowej bezpośrednio pod linią stawu
barkowego -

–

od zastawki tętnicy płucnej: w lewej II-III przestrzeni międzyżebrowej nad mostkiem

12.Erytrocyt człowieka i żaby
Erytrocyt człowieka – okrągłe komórki o srednicy 6-7 mikrometrów, wypełnione barwnikiem
czerwonego koloru – hemoglobiną, która przenosi tlen. W środku dwuwklęsłe, pozbawione jądra
komórkowego i organelli. Brak jądra jest wynikiem ograniczania zuzycia transportowanego tlenu
do włąsnych potrzeb, poza tym uelastycznia błonę erytrocytów i pozwala na przyjmowanie kształtu
gruszkowatego, ułatwiającego przeciskanie się przez naczynia włosowate o mniejszej średnicy.
Erytrocyt żaby ma kształt owalny i zawiera jądro, które w centralnej części komórki powoduje
dwustronną wypukłość. Również zawierają hemoglobinę, ale transportują tlen mniej wydajnie.
13.Czas krwawienia, czas krzepnięcia
Czasem krwawienia nazywamy czas upływający od zranienia skóry do chwili ustania krwawienia.
Jest on między innymi miarą zdolności skórnych naczyń włosowatych do zatamowania krwawienia.
Czasem krzepnięcia nazywa się okres, jaki upłynął między pobraniem krwi a wytworzeniem się w
niej skrzepu. Czas krzepnięcia jest miarą wieloenzymatycznego procesu prowadzącego do przejścia
rozpuszczalnego fibrynogenu w nierozpuszczalną fibrynę.
14.depolaryzacja i repolaryzacja błony
W czasie działania bodźca na komórki pobudliwe następuje depolaryzacja ich błony. Warunkiem jej
zajścia jest obecność napieciozależnych kanałów dla Na+ i K+. Charakteryzują się one zdolnością
szybkiego przechodzenia ze stanu zamkniętego na otwarty pod wpływem okreslonego napięcia
elektrycznego. Kanały Na otwieraja się wczesniej, po osiągnięciu potencjału progowego (-50 mV) i
w wyniku tego następuje ułatwiony napływ kationów Na, zgodny z gradientem stężeń. w tym czasie
błona komórkowa staje się dla nich łatwo przepuszczalna (nawet 500x). w związku z tym
powierzchnia w miejscu pobudzenia staje się elektroujemna, a wnętrze elektrododatnie w stosunku
do części jeszcze niepobudzonej. Stan depolaryzacji jest krótkotrwały i zaraz potem następuje okres
repolaryzacji błony komórkowej i powrót do stanu wyjściowego, w którym powierzchnia komórki
jest elektrododatnia w stosunku do jej wnętrza. W okresie zapoczątkowującym repolaryzację (w
czasie gdy przepuszczalnosc dla jonów Na jest już mała) zgodnie z kierunkiem spadku stężeń, jony
potasowe masowo opuszczają wnętrze komórki (przepuszczalność dla tych jonów zwieksza się
10x). Wraz z jonami K+ komórkę opuszczają ładunki dodatnie, co przywraca ujemny potencjał w
jej wnętrzu. Doprowadza to do szybkiej repolaryzacji. Jednak kanały potasowe zamykają się
wolniej i z komórki wypływa więcej jonów niż jest porzebne do przywrócenia potencjału
spoczynkowego (-70 mV). Potencjał wnętrza komórki chwilowo spada poniżej potencjału
spoczynkowego – hiperpolaryzacja następcza. Nastęnie pompa sodowo – potasowa przywraca
stęźenie jonów do stanu poczatkowego.
15.Od czego zależy szybkość opadania krwinek, odczyn Biernackiego, OB
Opad krwinek jest to tendencja do samoistnej sedymentacji krwinek czerwonych w pobranej krwi
ze środkiem przeciwkrzepliwym. Zjawisko to zostało nazwane odczynem Biernackiego.
Właściwość ta zmnienia się w czasie choroby. Szybkość opadania krwinek czerwonych jest cechą
gatunkową, zależy od własciwości krwinek czerwonych oraz podlegającego wahaniom skladu
białek w osoczu. U osobników zdrowych krwinki czerw opadają wolniej, ponieważ ładunki ujemne
na ich błonach są większe i warunkują wzajemne odpychanie się (w stosunki do krwinek

osobników chorych). Ujemny ładunek błonowy krwinek może ulegać częściowej neutralizacji pod
wpływem podwyższonej zawartości białek odpornościowych, mających ładunek dodatni. Powoduje
to większą skłonnośc krwinek czerwonych do agregacji, a w konsekwencji do szybszego ich
opadania. Na kształtowanie się wartości OB mogą mieć tez wpływ: zmiana kształtu krwinek,
zmniejszona ich elastyczność, płeć, stan fizjologiczny.
16.Spoczynkowy potencjał błonowy
błonę komórkową niepobudzonego neuronu cechuje polaryzacja elektryczna. Polega ona na
koncentracji ładunków dodatnich na jej stronie zewnętrznej, podczas gdy ładunki ujemne gromadzą
się po jej stronie wewnętrznej. Między środowiskiem wewnętrznym a zewnętrznym powstaje
różnica potencjałów -70mV. Ten stan napiecia nazywa się potencjałem spoczynkowym. Utrzymanie
takiego stanu rzeczy jest zależne od trzech czynników.

1) różny stopien przepuszczalności dla jonów Na+ i K+. Kationy sodowe zdecydowanie

trudniej niż potasowe przechodzą przez błonę, ponieważ kanałów sodowych jest mniej, są
one też mniej mobilne. Kationy potasowe są mobilniejsze, a ich kanałów jest więcej, jednak
ich ucieczkę na zewnątrz komórki hamuje elektostatyczne przyciąganie ujemnie
naładowanych białek integralnych wnętrza komórki. Dzięki temu podczas biernej dyfuzji
jonów przez błonę większe stęzenie jonów potasowych koncetruje się wewnątrz komówki, a
jonów Na na zewnątrz.

2) Potencjał równowagi – potencjał, przy którym wypływ tego rodzaju jonów z komórki jest

równy ich wpływowi do jej wnętrza. Jeśli po dwu stronach błony komórkowej występuje
różnica stężeń określonych jonów, to na skutek dyfuzji będą one przechodziły z przedziału o
stężeniu wyższym do przedziału o stężeniu niższym. Przepływ jonów pomiędzy
przedziałami można zatrzymać wytwarzając pomiędzy nimi odpowiednią różnicę
potencjałów. Pole elektryczne będzie powodowało ruch jonów (migrację) w stronę
przeciwną do kierunku ich ruchu związanego z dyfuzją. W ten sposób może dojść do
równowagi pomiędzy strumieniem dyfuzyjnym i migracyjnym. Tym samym całkowity
strumień przez przegrodę będzie równy zero i stężenia jonów w obu przedziałach przestaną
się zmieniać. Wartość różnicy potencjałów przy której dochodzi do takiej równowagi
nazywamy potencjałem równowagi

3) pompa sodowo – potasowa – jony Na i K migrują zgodnie z gradientem stężeń, co po

dłuższym czasie mogłoby doprowadzic do wyrównania potencjałow i zaniku potencjału
spoczynkowego – zapobiega temu błonowy enzym transportujacy (aktywowana przez sód i
potas adenozyno-trifosfataza). Enzym pozyskuje energię z rozkładu ATP w obecnosci jonów
Mg+. Aktywnośc pompy opiera się na działaniu swoistego nośnika transportującego, który
w jednym cyklu wymiany wyprowadza z komórki 3 kationy Na , jednoczesnie transportując
do wnetrza neuronu dwa kationy K+.

17.Grupy krwi u ludzi i zwierząt
Podział na grupy uzależniony jest od obecności w otoczce krwinek czerwonych – antygenów, są
one glikoproteidami. Osocze poszczególnych grup wykazuje obecność – przeciwciał, skierowanych
przeciwko antygenom nieobecnym w krwinkach danej grupy. Do reakcji antygenu z przeciwciałem
dochodzi podczas transfuzji niezgodnej grupowo krwi. U ludzi wyróżnia się 4 grupy krwi: A, B,
AB, O

Grupa krwi A-posiada w otoczce erytrocytów antygen A, a w osoczu przeciwciała anty-B.



Grupa krwi B- posiada w otoczce antygen B, w osoczu przeciwciała anty- A



Grupa krwi AB – posiada w otoczce antygeny A i B, w osoczu nie mam przeciwciał.



Grupa krwi 0 – nie posiada antygenów, w osoczu posiada przeciwciała anty- A i anty- B.


Najczęściej występującą grupa krwi jest –A, a najrzadziej AB Antygen A wyst. Pod postacią @ A1 i
A2, dlatego mamy w rzeczywistości 6 grup krwi A1,A2 B,0, A1B, A2B. Ponadto we krwi

człowieka poza głównymi antygenami, wyst. Jeszcze co najmniej 30 antygenów krwinkowych
oznaczanych rożnymi literami(M, N, S<,P,G itp.) Niezależnie od układu AB0 istnieje jeszcze układ
grupowy Rh. U osobników, u których stwierdza się obecność w otoczce krwinek antygen D, określa
się jako Rh+, a u których nie występuje jako Rh-. Najczęściej wyst . odczynnikiem jest Rh+, 85%
ludzi , Rh- 15% ludzi. Cecha charakterystyczna układu Rh jest pojawienie się swoistych
przeciwciał anty-D, dopiero po zadziałaniu antygenu D. Przeciwciała anty-D są zawsze wynikiem
uczulenia na wprowadzony antygen. Typowym schorzeniem związanym z ukl. Rh jest choroba
hemolityczna noworodków.
Grupy krwi u psów: DEA – Ag erytrocytów psa (DEA 1.1, 1.2, 3, 4, 5, 6, 7, 8). Transfuzja krwi:
silnie immunizuje grupa: DEA 1.1 (silna hemoliza), słabiej DEA 1.2. (lekka aglutynacja). Grupy
krwi: DEA 3, 4, 5, 7 nie wywołują in vitro hemolizy.Idealny dawca: DEA 1.1, 1.2, 3, 5, 7
negatywny i DEA 4 pozytywny.
Grupy krwi u innych:

–

koty :3 grupy krwi : A, B, AB,

–

konie posiadają 7 grup krwi: A, C, D, K, P, Q, U

–

bydło posiada 11 grup krwi: A, B, C, F, J, L, M, S, T’, Z, R’ -

–

świnie posiadają 16 grup krwi: A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P -

–

owce posiadają 6 układów grupowych krwi (A,B,C,D,M,R)

18.Układ bodźco – przewodzący serca ssaka
Mięsień sercowy charakteryzuje się samowytwarzaniem rytmicznie występujących stanów
pobudzenia czynnościowego. Powstają dzięki temu rytmiczne skurcze przedsionków i komór.
Wynika to z obecności w mięśniu wyspecjalizowanej, przekształconej morfologicznie już we
wczesnych stadiach rozwojowych życia zarodkowego tkanki mięśniowej, umieszczonej w
skupiskach wewnątrz mięśnia. Jest to tkanka bodżcotwórcza mająca zdolność do rytmicznej,
spontanicznej depolaryzacji. Tworzy ona w sercu układ bodźco-przewodzący. Pobudzenie, które
powstaje w tej tkance, rozprzestrzenia się na całe serce. Tkanka bodźcotwórcza zbudowana jest z
komórek o małej ilości miofibryli, dużym jądrze i słabo zaznaczonym poprzecznym prążkowaniu.
Główne jej skupisko znajduje się w przedsionku prawym i tworzy węzeł zatokowy. Drugim
skupiskiem układu bodźco-przewodzącego jest węzeł przedsionkowo-komorowy. Trzecim jest
przedłużenie węzła przedsionkowo-komorowego biegnące wzdłuż przegrody międzykomorowej
jako pęczek przedsionkowo-komorowy. Na terenie komór pęczek dzieli się na dwie odnogi,
przechodzące pod wsierdziem w siateczkę komórek mięśniowych przewodzących serca. Wszystkie
komórki układu bodźco-przewodzącego serca mają zdolność do samowytwarzania stanu
pobudzenia i mogą powodować wzbudzenie skurczów całego mięśnia sercowego. Jednakże w
warunkach fizjologicznych jedynie niektóre tzn. rozrusznikowe komórki węzła zatokowego inicjują
swój rytm. Wynika to stąd, że komórki te depolaryzują się najszybciej w stosunku do pozostałych
komórek układu bodźco-przewodzącego. Dlatego cały węzeł zatokowy uważany jest za punkt
rozrusznikowy w automatyźmie serca, a rytm pobudzenia nadany przez ten węzeł decyduje o
częstotliwości skurczów serca. Stan pobudzenia wyzwolony przez węzeł zatokowy rozprzestrzenia
się w mięśniu przedsionków z prędkością1 m/s. Z tego powodu przedsionek prawy, w którym
znajduje się węzeł zatokowy, kurczy się pierwszy a tuż po nim przedsionek lewy. Pobudzenie z
mięśni przedsionków dociera do węzła przedsionkowo-komorowego, pokonując tzw. strefę
graniczną. Jest to otaczająca węzeł przedsionkowo-komorowy warstwa licznie rozgałęzionych
włókien mięśniowych związanych z elementami tkanki łącznej. Pokonanie strefy granicznej przez
docierające tu pobudzenie zmniejsza szybkość depolaryzacji do 0,05 m/s, co powoduje wystąpienie
skurczu komór serca dopiero po zakończeniu skurczu przedsionków. Węzeł przedsionkowo-
komorowy podporządkowany jest rytmowi pobudzeń narzuconych mu przez węzeł zatokowy w
pewnych fizjologicznych jedynie granicach. Gdy rytm pobudzeń z węzła zatokowego nie dociera,

jest bardzo szybki lub zbyt wolny, węzeł przedsionkowo-komorowy może wytwarzać impulsy
pobudzające mięsień serca samodzielnie. Ponieważ pomiędzy mięśniem sercowym przedsionków a
mięśniem komór istnieje rozdzielający pierścień włóknisty, pobudzenie z węzła przedsionkowo-
komorowego do ścian komór przemieszcza się wyłącznie przez układ bodźco-przewodzący, a więc
przez pęczek przedsionkowokomorowy jest rozprzestrzeniane – za pośrednictwem systemu
komórek gruszkowatych (komórek Purkiniego) – na cały mięsień obu komór. Na odcinku pęczka
przedsionkowo-komorowego i komórek gruszkowych szybkość rozchodzenia się pobudzenia jest
znaczna i wynosi od 1 do2 m/s.
19.pęczek przedsionkowo-komorowy. (Hisa)
Jest elementem układu bodźczo – przewodzącego; przewodzi impulsy od węzła przedsionkowo-
komorowego,

utworzony jest on przez pień oraz prawą i lewą odnogę.

odnogi biegną do komory

prawej i lewej wzdłuż przegrody międzykomorowej. Odnogi pęczka dzielą się na odgałęzienia
zwane włóknami purkyniego, które dochodzą do włokien mięśnia prawej i lewej komory.

Przejście

włókien pęczka przedsionkowo-komorowego we właściwą mięśniówkę serca odbywa się u
podstawy mięśni brodawkowatych.

Pęczek stanowi jedyną drogę przewodzenia pobudzenia na

komory.
20.Krwinki w roztworze hiper i hipotonicznym
otoczka krwinek czerwonych ma własciwosci błony półprzepuszczalnej, przez ktorą mogą
dyfundować cząsteczki wody i niektóre substancje chemiczne (decyduje o tym ich masa i ładunek).
Osocze krwi jest roztworem izotonicznym, panuje w nim takie samo ciśnienie osmotyczne jak
wewnątrz krwinek. Ciśnienie osmotyczne jest siłą, z jaką dany roztwór przyciąga cząsteczki wody
odzielone od niego błoną półprzepuszczalną. Zalezy od molowego stężenia związków w tym
roztworze i stopnia ich dysocjacji. W roztworze hipertonicznm, tj. o wyzszym stężeniu czasteczek
osmotycznie czynnych (o wyższym ciśnieniu osmotycznym) niż wewnątrz krwinek, następuje
przenikanie cząsteczek wody z krwinek do roztworu w celu wyrównania stężeń. Krwinki
zmniejszają swoją objętośc, a ich otoczka ulega pomarszczeniu. W roztworze hipotonicznym
(stężenie cząsteczek osmotycznie czynnych i wynikające stąd ciśnienie osmotyczne jest niższe niż
w erytrocytach) cząsteczki wody wnikają do wnętrza komóki w celu wyrównania stężeń. Erytrocyty
zwiekszają swoją objętość, a ich otoczka się rozciąga – może pęknąć i uwolnić hemoglobinę z
wnętrza komórki (hemoliza).
21.Dlaczego erytrocyt ssaków nie ma jądra?
Erytrocyty to inaczej krwinki czerwone lub czerwone ciałko krwi. Krwinki czerwone wytwarzane
są w szpiku kostny czerwonym, znajdującym się w nasadach kości długich i kościach płaskich.
Zachodzi tam proces erytropoezy, w którym erytrocyty powstają z komórek macierzystych
erytrocytów z szybkością ok. 120 milionów na minutę. Podstawową funkcją erytrocytów jest
rozprowadzanie tlenu. Erytrocyty nie mają jądra komórkowego ani mitochondriów. Skutkiem tego
jest niezdolność do przeprowadzania własnych przemian metabolicznych, a to oznacza, że
transportowany przez nie tlen, nie jest zużyty po drodze na potrzeby krwinki, w całości dociera do
tkanek. Poza tym brak jądra uelastycznia błonę erytrocytów i pozwala na przyjmowanie kształtu
gruszkowatego, ułatwiającego przeciskanie się przez naczynia włosowate o mniejszej średnicy.
Brak dużych organelli w komórce daje więcej miejsca wewnątrz dla hemoglobiny. Erytrocyty
wewnątrz wypełnione są hemoglobiną, która nadaje krwi czerwony kolor i uczestniczy w
transporcie dwutlenku węgla. Ze względu na brak jądra komórkowego krwinki czerwone nie dzielą
się. Nie mogą pełnić normalnych funkcji komórki, nie mają także mechanizmu, który mógłby
naprawić w nich powstające uszkodzenia i po kilku miesiącach erytrocyty ulegają zniszczeniu.
Organizm nieustannie produkuje nowe erytrocyty, które zastępują te, które uległy rozpadowi.
22.Czynniki podwyższające ciśnienie tętnicze krwi.
Regulacja odruchowa

–

chemoreceptory: znajdują się w łuku aorty (w kłębku aortalnym), gdzie występują komórki
nabłonkowe, w których kończą się włókna nerwowe nerwu depresyjnego w aorcie oraz
nerwu Heringa w zatoce szyjnej. Chemoreceptory są wrażliwe na zawartość we krwi
głównie CO2 oraz jonów wodorowych. Wzrost zawartości CO2 (np. w wyniku wzmożonej
pracy fizycznej, ucieczki zwierzęcia) powoduje wzbudzenie impulsacji w nerwach
aferentnych, czego następstwem jest odruchowe zwężenie mięśniówki gładkiej naczyń
obszaru skórnego i trzewnego oraz naczyń płucnych, dużych naczyń żylnych i naczyń
żylnych objętościowych(w śledzionie i wątrobie). Nie podlegają skurczowi naczynia
pracujących mięśni oraz naczynia wieńcowe i mózgowe. Powoduje to wzrost ciśnienia i
przesunięcie krwi, umożliwiający lepszy jej przepływ przez pracujące mięśnie wykonujące
zwiększoną pracę, mięśnień sercowy oraz kierujący procesem układ nerwowy. W
warunkach spoczynku wpływ chemioreceptorów na układ krwionośny jest nieznaczny
ponieważ nie wywierają one tonicznego wpływu na nerwowe ośrodki krążenia. Podobne
działanie jak przy wzmożonym wysiłku stwierdza się przy ogólnej hipoksji. Spowodowany
wzrost ciśnienia krwi i wzmożony jej przepływ przez narządy uprzywilejowane pozwala
organizmowi przetrwać w niekorzystnych warunkach niedoboru tlenu.

Regulacja humoralna: adrenalina i noradrenalina (aminy katecholowe) przyśpieszają akcję serca,
tym samym zwiekszając ciśnienie krwi. Noradrenalina wydzielana jest na zakończeniach włókien
zazwojowych układu współczulnego (włókna adrenergiczne). Noradrenalina przez receptor
adrenergiczny ,cyklazę adenylową zawartą w błonie włókien mięśnia sercowego i przez cAMP oraz
kinazy białkowe działa na liczne enzymatyczne procesy kotaboliczno-anaboliczne.
Noradrenalina wazopresyna prostaglandyna F2alfa angiotensyna- zwężenie naczyn krwionośnych
23.Grupa krwi A i 0
U człowieka wyróżnia się cztery podstawowe grupy krwi: A, B, AB i 0. Podział ten ustalono na
podstawie występowania aglutynogenów w otoczce krwinki. Aglutynogeny są glikoproteidami i
mają typową dla związków białkowych dziedzicznie uwarunkowaną swoistą budowę. Grupa krwi A
posiada w swojej otoczce aglutynogen A, który występuje w dwóch odmianach – A1 (częściej) i A2
(rzadziej). Dlatego wyróżnia się własciwie 6 grup: A1, A2, B, A1B, A2B, 0. W osoczu krwi grupy A
znajdują się także izoaglutyniny (przeciwciała) beta, skierowane przeciwko nieobecnemu
antygenowi B. Występowanie izoaglutyniny alfa spowodowałoby aglutynację wlasnych krwinek.
Grupa krwi 0 nie posiada w otoczce aglutynogenów, za to w osoczu znajdują się izoaglutyniny alfa
(anty A) i beta (anty B). Osoby z tą grupą krwi są uniwersalnymi dawcami, ponieważ nie wywolują
izoaglutynacji.
24.Potencjał spoczynkowy i prąd czynnościowy
błonę komórkową niepobudzonego neuronu cechuje polaryzacja elektryczna. Polega ona na
koncentracji ładunków dodatnich na jej stronie zewnętrznej, podczas gdy ładunki ujemne gromadzą
się po jej stronie wewnętrznej. Między środowiskiem wewnętrznym a zewnętrznym powstaje
różnica potencjałów -70mV. Ten stan napiecia nazywa się potencjałem spoczynkowym. Utrzymanie
takiego stanu rzeczy jest zależne od trzech czynników.

4) różny stopien przepuszczalności dla jonów Na+ i K+. Kationy sodowe zdecydowanie

trudniej niż potasowe przechodzą przez błonę, ponieważ kanałów sodowych jest mniej, są
one też mniej mobilne. Kationy potasowe są mobilniejsze, a ich kanałów jest więcej, jednak
ich ucieczkę na zewnątrz komórki hamuje elektostatyczne przyciąganie ujemnie
naładowanych białek integralnych wnętrza komórki. Dzięki temu podczas biernej dyfuzji
jonów przez błonę większe stęzenie jonów potasowych koncetruje się wewnątrz komówki, a
jonów Na na zewnątrz.

5) Potencjał równowagi – potencjał, przy którym wypływ tego rodzaju jonów z komórki jest

równy ich wpływowi do jej wnętrza. Jeśli po dwu stronach błony komórkowej występuje

różnica stężeń określonych jonów, to na skutek dyfuzji będą one przechodziły z przedziału o
stężeniu wyższym do przedziału o stężeniu niższym. Przepływ jonów pomiędzy
przedziałami można zatrzymać wytwarzając pomiędzy nimi odpowiednią różnicę
potencjałów. Pole elektryczne będzie powodowało ruch jonów (migrację) w stronę
przeciwną do kierunku ich ruchu związanego z dyfuzją. W ten sposób może dojść do
równowagi pomiędzy strumieniem dyfuzyjnym i migracyjnym. Tym samym całkowity
strumień przez przegrodę będzie równy zero i stężenia jonów w obu przedziałach przestaną
się zmieniać. Wartość różnicy potencjałów przy której dochodzi do takiej równowagi
nazywamy potencjałem równowagi

6) pompa sodowo – potasowa – jony Na i K migrują zgodnie z gradientem stężeń, co po

dłuższym czasie mogłoby doprowadzic do wyrównania potencjałow i zaniku potencjału
spoczynkowego – zapobiega temu błonowy enzym transportujacy (aktywowana przez sód i
potas adenozyno-trifosfataza). Enzym pozyskuje energię z rozkładu ATP w obecnosci jonów
Mg+. Aktywnośc pompy opiera się na działaniu swoistego nośnika transportującego, który
w jednym cyklu wymiany wyprowadza z komórki 3 kationy Na , jednoczesnie transportując
do wnetrza neuronu dwa kationy K+.

Prąd czynnościowy polega na rozładowaniu potencjału spoczynkowego w wyniku migracji
łaunków dodatnich z płynu zewnątrzkomórkowego do wnętrza neuronu. W czasie działania bodźca
na komórki pobudliwe następuje depolaryzacja ich błony. Warunkiem jej zajścia jest obecność
napieciozależnych kanałów dla Na+ i K+. Charakteryzują się one zdolnością szybkiego
przechodzenia ze stanu zamkniętego na otwarty pod wpływem okreslonego napięcia elektrycznego.
Kanały Na otwieraja się wczesniej, po osiągnięciu potencjału progowego (-50 mV) i w wyniku tego
następuje ułatwiony napływ kationów Na, zgodny z gradientem stężeń. w tym czasie błona
komórkowa staje się dla nich łatwo przepuszczalna (nawet 500x). w związku z tym powierzchnia w
miejscu pobudzenia staje się elektroujemna, a wnętrze elektrododatnie w stosunku do części jeszcze
niepobudzonej. Stan depolaryzacji jest krótkotrwały i zaraz potem następuje okres repolaryzacji
błony komórkowej i powrót do stanu wyjściowego, w którym powierzchnia komórki jest
elektrododatnia w stosunku do jej wnętrza. W okresie zapoczątkowującym repolaryzację (w czasie
gdy przepuszczalnosc dla jonów Na jest już mała) zgodnie z kierunkiem spadku stężeń, jony
potasowe masowo opuszczają wnętrze komórki (przepuszczalność dla tych jonów zwieksza się
10x). Wraz z jonami K+ komórkę opuszczają ładunki dodatnie, co przywraca ujemny potencjał w
jej wnętrzu. Doprowadza to do szybkiej repolaryzacji. Jednak kanały potasowe zamykają się
wolniej i z komórki wypływa więcej jonów niż jest porzebne do przywrócenia potencjału
spoczynkowego (-70 mV). Potencjał wnętrza komórki chwilowo spada poniżej potencjału
spoczynkowego – hiperpolaryzacja następcza. Nastęnie pompa sodowo – potasowa przywraca
stęźenie jonów do stanu poczatkowego.
25.Połączenie hemoglobiny z tlenem.
Hemoglobina zbudowana jest z dwóch zasadniczych komponentów -96% stanowi białko globina,
pozostałe 4% to barwnik krwi – hem. Globina zbudowana jest z czterech łańcuchów peptydowych,
z dwóch alfa i dwóch beta. Między pętlami zwiniętego łancucha aminokwasów tkwi jedna
cząsteczka hemu. W ten sposób jedna czasteczka globiny przyłącza cztery cząsteczki hemu,
tworząc hemoglobinę. Cząsteczka hemu zbudowana jest z połozonego centralnie
dwuwartościowego atomu żelaza, połączonego z czterema wzajemnie powiązanymi pierścieniami
pyrolowymi. Najważniejszą czynnością hemoglobiny jest wiązanie gazów oddechowych (O2 i
CO2). Każda cząsteczka hemu ma zdolność luźnego, nietrwałego przyłączenia jednej czasteczki
tlenu. Tlen wchodzi w nietrwałe połaczenia między zelazem zawartym w grupie hemowej a jedną z
reszt histydyny, zawartej w peptydowej pętli. Gdy do czasteczki hemu nie jest przyłączony tlen,
równoimienne łancuchy alfa i beta są od siebie oddalone. Przyłączenie tlenu powoduje przestrzenne
zmiany konformacyjne cząsteczki – łańcuchy równoimienne zblizają się do siebie, co zwiększa
dostępność pozostałych grup hemowych i tlen łatwiej się z nimi łączy (zwiekszenie
powinowactwa). Proces przyłaczania tlenu do hemoglobiny zachodzi w płucach. Nie jest to

utlenienie hemoglobiny, nie nastąpiło bowiem przemieszczenie elektronów zmieniające
wartościowość zelaza. Utlenowana hemoglobina nosi nazwę oksyhemoglobina. W tkankach, w
warunkach obniżonego cisnienia parcjalnego tlenu, oksyhemoglobina dysocjuje, uwalniając tlen
cząsteczkowy.
26.Homeostaza krwi i wodno - mineralna.
Homeostaza – stałość środowiska wewnętrznego mimo ciągłej wymiany składników; jest efektem
wielu mechanizmów fizjologicznej regulacji i wyrazem dynamicznej równowagi toczących się w
organizmie przemian. Zabezpiecza tkanki i narządy przed zbyt nagłymi zmianami warunków
najbliższego otoczenia
Homeostaza krwi to głównie stałośc ciśnienia osmotycznego i stałośc odczynu krwi, a także: liczba
krwinek, poziom cukru we krwi, zawartość białka i składników mineralnych.

1. stałość ciśnienia osmotycznego: związki nieorganiczne rozpuszczone w osoczu wywierają

ciśnienie osmotyczne, które jest jednakowe dla wszystkich płynów ustrojowych
(izomolalność – 290mmol/kg wody). Stałe ciśnienie osmotyczne (izotonia) to: utrzymanie
stosunkowo stałych stężeń jonów (izojonia), zachowanie elektroobojętności płynów
ustrojowych, stałość stężenia jonów wodorowych (izohydria) obok zachowania
fizjologicznych objętości przestrzeni wodnych (izowolemia).Chociaz utrzymanie
homeostazy zapewniają przede wszystkim nerki i płuca, to krew jest transporterem
składników mineralnych i organicznych, uczestniczacych w regulacji stałości środowska
wewnętrznego.W roztworze hipertonicznm, tj. o wyzszym stężeniu czasteczek osmotycznie
czynnych (o wyższym ciśnieniu osmotycznym) niż wewnątrz krwinek, następuje
przenikanie cząsteczek wody z krwinek do roztworu w celu wyrównania stężeń. Krwinki
zmniejszają swoją objętośc, a ich otoczka ulega pomarszczeniu. W roztworze
hipotonicznym (stężenie cząsteczek osmotycznie czynnych i wynikające stąd ciśnienie
osmotyczne jest niższe niż w erytrocytach) cząsteczki wody wnikają do wnętrza komóki w
celu wyrównania stężeń. Erytrocyty zwiekszają swoją objętość, a ich otoczka się rozciąga –
może pęknąć i uwolnić hemoglobinę z wnętrza komórki (hemoliza).

2. Stałość odczynu krwi: odczyn krwi, chłonki oraz płynów tkankowych jest lekko zasadowy.

Prawidłowe stęzenie jonów wodorowych wynosi 35-45 nmol/l. Przekroczenie liczby 126
nmol/l zatrzymuje procesy życiowe. Aby do tego nie doszło, jony wodorowe muszą zostac
skutecznie usunięte przez nerki i płuca. W utrzymaniu staości stężenia jonów wodorowych i
ich wydalaniu uczestniczą uklady buforowe: wodorowęglanowy (najważniejszy 75%
pojemności), fosforanowy, bialczanowy, hemoglobinowy – tworzą pojemnośc buforową
ustroju. Ponieważ kwas węglanowy jest głównym donatorem jonów węglowych , a powstaje
z CO2, więc w procesie oddychania może dojsc do zachwiania pH (kwasica bądz
zasadowica oddechowa). Układ białczanowy tworzą białka, które jako związki
amfoteryczne mogą reagować jako słabe kwasy lub zasady. Układ hemoglobinowy
zapewnia prawidłowe pH krwi poprzez wiązanie jonów. Najwieksze wahania odczynu
występują w płynie zewnątrzkomórkowym, ale dopływająca krew i odpływająca chłonka
szybko niwelują te różnice.

Homeostaza wodno – mineralna
Znaczenie nerek w utrzymaniu stałości srodowiska wewnętrznego wynika z ich zdolności do
wybiórczego wydalania jednych, a zatrzymywania innych elektrolitów oraz wody. Drogą nerkową
wydalane są organiczne kationy (Na+, K+) i aniony (Cl-, SO-). Wydalając lub zatrzymując sole
mineralne i wodę, z dużą precyzją zachowują stałe ciśnienie osmotyczne płynów ustrojowych.
Regulacja równowagi kwasowo – zasadowej polega na usuwaniu kwasów lub zasad w postaci ich
soli oraz zatrzymywaniu bądź wydalaniu substancji spełniających rolę buforów, jak wodorowęglany
bądź fosforany. Pomagają także w utrzymaniu bilansu wodnego – zwierzę pobiera wodę wraz z
pokarmem i plynami, źródłem wody są również procesy oksydacyjne. Woda wydalana jest poprzez

skórę z potem, poprzez drogi oddechowe z wydychanym powietrzem i przez układ pokarmowy z
kałem, ale głównie przez nerki.
27.Białka osocza.
Osocze stanowi 60% całkowitej objętości krwi. Uzyskuje się je po odwirowaniu świeżo pobranej
krwi ze środkiem przeciwkrzepliwym. Zawiera około 91 -92 % wody, ok. 7 % stanowią białka
osocza, a 1-2% związki mineralne. Wyróżnia się trzy frakcje białek:

1) albuminy: białka o najmniejszej masie czasteczkowej (ok. 70 kDa) i krótkim, parodniowym

okresie półtrwania. Wytwarzane są w wątrobie. Rola ich polega na utrzymywaniu
prawidłowego ciśnienia onkotycznego, transportowaniu hormonów, leków, kwasów
tłuszczowych, aminokwasów. Naruszenie poziomu albumin w osoczu zakłóca wszystkie
procesy związane z filtracją i resorpcją wody przez tkanki naczyn krwionośnych, a więc
zakłoca powastawanie moczu, chłonki i płynu miedzykomórkowego. Obniżenie poziomu
albumin we krwi, np. w chorobach wątroby, prowadzi do ucieczki wody z krwi do innych
tkanek i powstawania obrzęków.

2) Globuliny: wyróżnia się alfa-, beta- (wątroba) i gammaglobuliny (limfocyty B); bardziej

precyzyjne metody diagnostyczne pozwalają na wyróżnienie podfrakcji, np. alfa1, alfa2, 3,
beta1, 2, 3 itd. Ich rola polega głównie na przenoszeniu wraz z prądem krwi różnych ciał
wiążących się z nimi luźno i przejściowo oraz na czynnościach obronnych i
odpornościowych ustroju (odporność). Miedź jest np. przenoszona przez ceruloplazminę
(alfaglobulina), a żelazo przez transferrynę (betaglobulina). Niektóre czasteczki alfa i
betaglobulin przenoszą steroidowe hormony płciowe i nadnerczowe, inne – hormony
tarczycy witaminy, enzymy itp. Izoaglutyniny frakcji beta-globulin mają zdolnosc
reagowania z antygenami grupowymi na błonach krwinek czerwonych. Z tej frakcji
wywodzi się wiele enzymów osocza, jak fosfataza czy esteraza cholinowa. Gammaglobuliny
to IgG, IgA, IgM, IgD, IgE.

3) Fibrynogen: dość duza masa cząsteczkowa (340 kDa), wytwarzany w wątrobie. Ogrywa

podstawową rolę w krzepnięciu krwi.

Hiperproteinemia (podwyższenie stężenia białka całkowitego) może występować w stanach
fizjologicznych (wzmożony wysiłek fizyczny) i chorobowych (przewlekły stan zapalny,
nadczynność białkotwórcza wątroby, stany odwodnienia). Hipoproteinemia towarzyszy
upośledzeniu wchłaniania, stanom niedożywienia, ciąży (zapotrzebowanie na białko) oraz wielu
chorobom.
28.Adrenalina
Jest wytwarzana przez rdzeń nadnerczy. Zalicza się do katecholamin. Ich prekursorem są :
fenyloalanina i tyrozyna, które w procesach hydroksylacji, dekarboksylacji i metylacji
przekształcają się w adrenalinę, noradrenalię i dopaminę. N-metylotransferaza fenyloalaninowa
katalizuje N-metylację noradrenaliny do adrenaliny. Adrenalina silnie stymuluje receptory
adrenergiczne typu beta, słabiej typu alfa. Na jej wytwarzanie wpływają: pobudzenie nerwowe,
hipoglikemia, czynniki stresogenne, niektóre leki. Adrenalina wiąże się z receptorami sarkolemy i
wpływa na przyspieszenie akcji serca
29.Hemoliza i czynniki hemolityczne
Hemoliza – jest to rozpad krwinek z jednoczesnym uwolnieniem hemoglobiny. Może wystąpić pod
wpływem działania czynników uszkadzających błonę komórkową – eter, alkohol, jady bakteryjne,
jady węży i pszczół,przeciwciała, tzw. hemolizyny, nagły spadek temperatury poniżej zera, środki
zmniejszające napięcie powierzchniowe, silne działanie mechaniczne, zmiany ciśnienia
osmotycznego. Hemoliza występuje często po przetoczeniu niezgodnej grupy krwi, kiedy to
izoaglutyniny biorcy biorą udział w niszczeniu krwinek dawcy. Hemoliza może nastąpić także w
roztworze hipotonicznym (stężenie cząsteczek osmotycznie czynnych i wynikające stąd ciśnienie

osmotyczne jest niższe niż w erytrocytach), gdy cząsteczki wody wnikają do wnętrza komóki w
celu wyrównania stężeń. Erytrocyty zwiekszają swoją objętość, a ich otoczka się rozciąga – może
pęknąć i uwolnić hemoglobinę z wnętrza komórki (hemoliza).
30.Skurcz tężcowy zupełny

W skurczu pojedynczym wyróznia się trzy fazy: utajonego pobudzenia (okres czasu od momentu
zadziałania bodźca powodującego powstawanie potencjału czynnościowego do roczpoczęcia
skurczu), skurczu i rozkurczu. Jeśli zwiększa się częstotliwość bodźców, to dochodzi do sumowania
się skurczów i powstawania skurczów tężcowych. Jeżeli częstotliwośc działających bodźców jest
tak duża, że każdy z nich działa skutecznie na komórkę w czasie fazy skurczu, powstaje skurcz
tężcowy zupełny. Skurcz tężcowy jest silniejszy niż skurcz pojedynczy, a zupełny silniejszy niż
niezupełny. Wynika to z faktu, ze podczas każdego skurczu z cystern brzeżnych uwalniana jest
kolejna porcja Ca2+, a ich transport zwrotny do siateczki śródplazmatycznej jest niewystarczający.
Dochodzi w związku z tym do sukcesywnego wzrostu sarkoplazmatycznego stężenia jonów Ca2+,
co skutkuje wzrostem liczby wytworzonych mostków poprzecznych i siły skurczu. Potencjał
spoczynkowy mięsnia sercowego jest ujemny, pobudzenie jego włokien prowadzi do powstania
potencjału dodatniego. Proces depolaryzacji błony spowodowany gwałtownym wzrostem
przepuszczalnosci dla jonów sodu, powoduje w efekcie utratę pobudliwosci. Jest to okres refrakcji
bezwzględnej, trwający tak długo, jak komórki są zdepolaryzowane. W tym momencie mięsien
sercowy nie reaguje na żadne bodźce dodatkowe i nie można wywołac skurczu tężcowego
zupełnego. Na etapie rozkurczu następuje okres refrakcji względnej, kiedy dodatkowy silny bodziec
może wywołać skurcz dodatkowy (ekstrasytole)
31.Leukocyty – funkcje.
Wspólną, a zarazem głowną funkcją leukocytów jest ich udział w procesach odpornościowych
organizmu. Szczególnie wazną rolę odgrywają w odpowiedzi komórkowej swoistej i nieswoistej
(tylko limf B biorą udział w odpowiedzi humoralnej). Powszechnym zjawiskiem wsrod leukocytow
jest zdolnosc do fagocytozy i immunofagocytozy. Wytwarzają także wiele cząsteczek, takich jak
interleukiny, monokiny i limfokiny. Pełnią czynności regulacyjne i modulujące; mogą działać
atokrynnie, parakrynnie i endokrynnie, uczestnicząc w regulacji układów: odpornościowego,
nerwowego i rozrodczego. Reagują na czynniki chemotaktyczne i wykazują zdolność diapedezy.
Neutrofile (granulocyty obojętnochłonne) zapewniają ochronę przed drobnoustrojami na
drodze fagocytozy, są wytwarzane intensywnie podczas stanów zapalnych. Posiadają jądra
podzielone na segmenty (2-5). Poruszają się ruchem pełzakowatym. Są odpowiedzialne za
wytwarzanie ropy
Eozynofile (granulocyty kwasochłonne) są odpowiedzialne za niszczenie obcych białek np.
alergenów. Są intensywnie wytwarzane podczas zarażenia pasożytem. Poruszają się ruchem
pełzakowatym i fagocytują. Są odpowiedzialne za niszczenie larw i jaj pasożytów. Mają jądro
okularowe. Eozynofile regulują procesy alergiczne – powodują, że alergiajest łagodniejsza –
wykazują działanie antyhistaminowe.
Bazofile (granulocyty zasadochłonne) posiadają zdolności do fagocytozy (mniejszą niż neutrofile).
Nie poruszają się ruchem pełzakowatym. Produkują interleukinę 4, która pobudza limfocyty B oraz
heparynę i serotoninę. Uwolniona heparyna zapobiega powstawaniu skrzepów, co ma istotne

znaczenie w stanach zapalnych. Uczestniczą w reakcjach alergicznych, dzięki zdolnosci do
wiązania na swojej powierzchni IgE.
Monocyty są największymi z leukocytów. Posiadają duże jądro oraz wytwarzają interferon.
Monocyty mają dużą zdolność do fagocytozy. Gdy dojrzeją przekształcają się w makrofagi.
Maktofagi - Są to dojrzałe monocyty, które przedostały się poza światło naczynia. Odznaczają się
duzą zdolnością fagocytarną i immunofagocytarną
Limfocyty – rózne populacje i subpopulacje (B, Tc, Th, Treg), odpowiedzialne za odowiedz
komórkową i humoralną, syntezę cytokin, które mogą modulować odp ukł odpornościowego.
32.Cel dodawania mocznika do paszy
Mocznik należy do substancji azotowych niebiałkowych (NPN). Dodatek mocznika do paszy
zastępuje obecność w niej białka naturalnego ( szacuje się, że ok. ¼ całego zapotrzebowania
białkowego, można pokryć azotem mocznika przy żywieniu zwierząt opasowych ). Pozwala to na
ekonomiczne wykorzystanie białek paszy. Bakterie żwaczowe posiadają enzym ureazę, dzięki
któremu następuje rozkład mocznika do amoniaku i dwutlenku węgla.
Brak jednoznacznie określonych dawek mocznika, które nie wpływałyby szkodliwie na organizm
zwierzęcia.
Problemem do rozwiązania jest:

–

zmniejszenie szybkości rozkładu mocznika w żwaczu, a przez to zmniejszenie toksycznego
działania dużych ilości wytwarzanego w czasie rozkładu amoniaku (optymalne pH dla
działania ureazy leży między 8 a 9, a więc wyraźnie po stronie alkalicznej – tak jak
szkodliwe jest zbyt niskie pH, hamuje bowiem rozwój flory bakteryjnej i prowadzi do
zatrucia aminami, tak zbyt wysokie przyczynia się do zbyt szybkiego rozkładu mocznika) -

–

lepsze wykorzystanie azotu mocznikowego

–

zmniejszenie strat azotu wydalanego z moczem

Niewielki dodatek mocznika do paszy wzmaga syntezę węglowodanów.
33.Budowa łuku odruchowego, łuk odruchowy
Odruchem nazywamy przymusową reakcję efektora (najczęściej ruchową lub wydzielniczą) na
bodźce zewnętrzne bądź wewnętrzne, zachodzącą przy udziale układu nerwowego. Podłożem
morfologicznym reakcji odruchowej jest łuk odruchowy, który składa się z pięciu części: receptora,
drogi dośrodkowej, ośrodka danego odruchu, drogi odśrodkowej i efektora. Receptor to
wyspecjalizowane zakończenie czuciowego włókna nerwowego, który jest swego rodzaju
transformatorem przekształcającym energię bodźca w impuls nerwowy. Drogę dośrodkową tworzą
czuciowe włókna nerwowe przewodzące impuls nerwowy do ośrodka danego odruchu, który
zlokalizowany jest najczęściej w ośrodkowym układzie nerwowym. Odbiera on i analizuje
czuciowy impuls nerwowy i zamienia go na odowiedni impuls motoryczny lub wydzielniczy. Drogę
odśrodkową tworzą włókna nerwowe ruchowe bądź wydzielnicze przewodzące impuls nerwowy do
efektora, którym są mieśnie lub gruczoły
34.nieswoista regulacja oddychania (odruchy nieswoiste)
Jednym z rodzajów odruchów nieswoistych jest przyspieszenie oddechów w celu zapobieżenia
przegrzaniu. Szybka wentylacja dróg oddechowych umożliwia odprowadzenie znacznych ilości
ciepła, dlatego u zwierząt pozbawionych możliwości oddania nadmiaru ciepła przez pocenie się i
odparowanie potu obserwuje się odruch ziania. Pobudzenie ośrodków oddechowych następuje po
podrażnieniu receptorów zimna i receptorów bólowych. Takie pobudzenie dociera do ukadu
siatkowatego w rdzeniu przedłużonym i stymuluje m.in. neurony wdechowe (wykorzystywane przy
cuceniu). Odwrotne zjawisko nieswoistego zwolnienia funkcji oddechowych występuje u człowieka
i wielu zwierzat w trakcie snu.

35.czynności wątroby, wątroba – funkcje
Wątroba jest największym gruczołem w organizmie zwierzęcym. Wydziela żółć do przewodu
pokarmowego. Ta funkcja stanowi jednak tylko nieznaczną część jej zadań, jakie spełnia w
organizmie. Przez wątrobę przepływa około 35% krwi. Około 80% tej krwi dopływa do wątroby z
przewodu pokarmowego, bogatej we wchłaniane tam produkty. Resztę stanowi krew doprowadzana
tętnicą wątrobową. Oba strumienie krwi mieszają się w zatokach wątrobowych, wysłanych
nabłonkiem naczyniowym, umożliwiającym wymianę składników między krwią, hepatocytami,
przestrzeniami międzykomórkowymi i przewodzikami żółciowymi. W ściankach zatok
wątrobowych występują komórki siateczkowo-śródbłonkowe gwiaździste, stanowiące część
systemu siateczkowo-śródbłonkowego, o zdolnościach fagocytarnych, powodujących rozpad
krwinek czerwonych. Poza zdolnością wytwarzania i wydzielania żółci, należy wymienić inne
następujące funkcje wątroby.

1. W zakresie przemiany pośredniej węglowodanów wątroba syntetyzuje glikogen i w razie

potrzeby uwalnia z niego glukozę, wytwarza glukozę z produktów niecukrowych lub innych
cukrów, np. galaktozy. 2.

2. W zakresie przemian tłuszczowych wątroba syntetyzuje kwasy tłuszczowe z octanów i

cukrów, zamienia nienasycone kwasy tłuszczowe w kwasy nasycone, syntetyzuje
cholesterol oraz wiele jego pochodnych, np. kwasy żółciowe, witaminę D3.

3. W zakresie przemian białkowych wątroba bierze udział w syntezie albumin, alfa- i

betaglobulin, heptaglobuliny, transferyny, ceruloplazminy; ma właściwości proteolityczne,
jest tzw. czynnym magazynem białka i aminokwasów; ma zdolność prowadzenia wszystkich
pośrednich przemian aminokwasów (transaminacja, dezaminacja i inne).

4. W zakresie przemian nukleotydów wątroba ma zdolność wytwarzania kwasu moczowego i

innych puryn, a także pirymidyn, jako produktów końcowej przemiany nukleotydów;
przekształca kwas moczowy w alantoinę.

5. Funkcja obronna: zdolność fagocytozy reprezentowana przez komórki siateczkowo-

śródbłonkowe gwiaździste, inaktywowanie wchłanianych w przewodzie pokarmowym
trucizn (fenol) przez ich łączenie z siarczanami i kwasu benzoesowego z glikokolem
(powstaje kwas hipurowy). Wątroba syntetyzuje mocznik z NH3 i CO2 chroniąc organizm
przed niebezpiecznym zatruciem amoniakiem; wydala wiele toksyn i leków dostających się
do organizmu z pokarmami, inaktywuje hormony (steroidowe, insulinę, wazopresynę,
tyroksynę), biorąc udział tym samym w utrzymaniu równowagi hormonalnej w organizmie.

6. W zakresie hemopoezy to: budowa erytrocytów i leukocytów w okresie życia

wczesnoembrionalnego, udział w rozkładaniu krwinek czerwonych, w syntezie wielu
czynników niezbędnych do krzepnięcia krwi (fibrynogen, protrombina, czynniki osoczowe),
w syntezie heparyny.

7. Funkcja magazynująca: glikogenu, białek, witamin ( A, D, E, K, B12 i innych ), Fe, Cu, Zn,

Mn

36.Żółć – wytwarznie i skład.
Należy do sokow uczestniczacych w procesach trawienia choc enzymy zawiera w sladowch
ilosciach. Zolc slada się z : wody, kwasow zolciowych, fosfolipidow, wodoroweglanow a także
cholesterolu i barwnik zolciowe. Wystepujace w postaci soli kwasow zolciowego biora udzial w
procesach trawienia i wchlanianie tluszczow, wplywaja na akatywnosc niektorych enzymow w
swietle jelita. Ponadto zwiazki te uczestnicza w regulacji ruchow przewodu pok i procesow
sekrecynjych bezposrednio lub przez wpływ na uwalniani hormonow jeitowych ( VIP CCK
sekretyna ). Obecne w zolci fosfolipi przyczyniaja się wraz z kwasami zolciowym do rozpuszcznia
cholesteroli i innych substancji hydrofobowych tworzacych mieszane micele, odczas gdy
wodoroweglany neutralizucja glownie kwasne tresci naplywaajce z zoladka. Zolc jest stale

wydzielana do kanilkow zolciowych przez hepatocycy. W miate przeplyw przez drogi zolciowe
objetosc zolci wzrasta dzieki przwadze procesow sekrecyjnych w przewodach zolciowych. W
okrsie miedzyposilkowym u zwierzat posiadajach pecherzyk zolc gromadzi się w pecherzyku
zolciowym. Zachodzi tu glownie wchlainai wody i elektrolitow. Pecherzyk zolciowy oproznia swa
zawartosc najintensywniej po posilku. Pecherzyk zolciowy nie wystepuje u konia, szczura, goleba.
Zolc gromadzon i wydalana z pecherzykow zolciowego to tzw. zolc pecherzykowa. Zolc plynasa
przewodami watrobowymi i omijajajca pecherzyk zolciowy okresla się mianem zolci watrobowej.
W regukachy wydzielania zolci istotna role odgeywa wpływ nerowo-humorlany. Naplyw
wchanianych z jelit kwasowo zolciowch do watroby jest waznym czynnikiem wplywajacy na
objetosc i wydzialnia zolci. Uklad parasympatyczny wplywa symulajac co golwnie na oproznianie
pecherzyka zolciowego, natomiast hormony tarczycy, trzustki oraz niektore hormony jelitowe jak
sekrena reguluja proceny powstawnia zolci. Cholecystokinana obok silnego, pobudzajcego wplwu
na obkurczanie pecherzyka zolciowe wplywac może także na sekrecje zolci.
37.pojemność życiowa płuc i jej składowe.
Pojemność życiowa płuc: ilość powietrza, którą możemu usunąć z płuc, wykonując maksymalny
wydech po uprzednim maksymalnym wdechu. W jej skład wchodzi

–

powietrze oddechowe: ilość powietrza usuwana z płuc podczas spokojnego wydechu po
uprzednim wykonaniu normalnego, swobodnego wdechu (człowiek:0,5l, koń 6l, krowa 3,8l
owca 0,2l)

–

powietrze zapasowe: jeżeli po normalnym wdechu wykonamy maksymalny wydech
(człowiek ok. 1l, koń 11-12l)

–

powietrze uzupełniające: jeżeli po spokojnym wdechu następuje wdech maxymalny
(nasilony), to do płuc zostaje wciągnięta dodatkowa ilość powietrza (czowiek 2l, kon 12l)

38.Powietrze zapadowe – czemu nie można go usuwać.
Po wykonaniu maksymalnego wydechu w płucach pozostaje jeszcze powietrze zalegające, którego
nie można wydalić. Pozostaje ono uwięzione w pęcherzykach płucnych i przewodach
pęcherzykowych. Utrzymuje się w płucach dzięki ujemnemu ciśnieniu, jakie panuje w jamie
opłucnowej. Składa się z powietrza zalegającego pęcherzykowego (minimalnego, resztkowego) i
zalegającego zapadowego. Powietrze zapadowe zostaje usuniete po wyrównaniu ciśnienia w jamie
opłucnowej z ciśnieniem atmsferycznym, tzw. odma (następuje to w wyniku przebicia klatki
piersiowej). Prowadzi to do zmniejszenia objetości pęcherzyków płucnych, sklejenia ich ścianek i
zapadniecia się płuc. Objętość resztkowa nigdy nie zostaje usunieta z płuc.
39.Termogeneza drżeniowa i bezdrżeniowa
TERMOGENEZA- to zespół zjawisk ( przemian ) w organizmie których celem jest, produkcja
ciepła tak aby przywrócić lub utrzymać zrównoważony bilans cieplny organizmu.
ZRÓWNOWAŻONY BILANS CIEPLNY- to zasada na której opiera się utrzymanie niezmiennej
temperatury wewnętrznej u zwierząt stałocieplnych. Temperatura ta jest stała gdy ciepło
wytwarzane w drodze przemian metabolicznych równoważy ilość ciepła oddanego do otoczenia.
Organizm zwierzęcy narażony na stres zimna może wyprodukować ciepło na dwa podstawowe
sposoby, przez:

–

termogenezę drżeniową- opartą na mechanizmie kurczenia się mięśni szkieletowych,
niezależnie od woli zwierzęcia -

–

termogenezę bezdrżeniową- opartą na uzyskiwaniu ciepła ze wzrostu przemian
metabolicznych Te dwa sposoby produkcji ciepła najczęściej działają jednocześnie
wzajemnie się uzupełniając.

TERMOGENEZA BEZDRŻENIOWA (metaboliczna) Ten rodzaj termogenezy jest efektem reakcji

chemicznych zachodzących głównie w narządach trzewnych, np.: wątrobie, nerkach, sercu,
przewodzie pokarmowym; ale także w mięśniach czy układzie nerwowym, a u noworodków i
zwierząt które ulegają hibernacji w tkance tłuszczowej brunatnej. Sam proces termogenezy
przebiega w mitochondriach komórek wymienionych narządów i tkanek. Polega on na ustalaniu się
gradientu protonowego w poprzek błony mitochondrium i następującym po nim wydostawaniu się
protonów na zewnątrz mitochondrium, lecz bez wytworzenia ATP, gdyż nie przechodzą one przez
kompleks ATP-zy tylko przez białko kanałowe zwane termogeniną.
Proces ten regulowany jest na drodze neurohumoralnej, w której główną rolę spełniają hormony
rdzenia nadnerczy( adrenalina i noradrenalina), a także tarczycy( tyroksyna i trijodotyronina).
Inicjacja tak jak i utrzymanie tego procesu odbywa się za pomocą układu nerwowego. Ośrodki
odpowiedzialne za regulację temperatury znajdują się w podwzgórzu. Na wydzielanie tarczycy
wpływ mają ośrodki temoregulacyjne przedniej części podwzgórza powodujące wydzielanie TRH
który pobudza przednią część przyssadki do wydzielenia TSH, który to hormon wywołuje wzrost
wydzielania hormonów tarczycy T3 i T4. Na wydzielanie hormonów rdzenia nadnerczy
ADRENALINA i NORADRENALINA ma wpływ układ autonomiczny współczulny powodujący
wzrost ich stężenia, a także wydzielanie noradrenaliny na zakończeniach
nerwowych(adrenergicznych) tego układu. Za pomocą tych hormonów następuje wzmożony
metabolizm w tkankach docelowych czego skutkiem jest wydzielanie się ciepła.
TERMOGENEZA DRŻENIOWA (mięśniowa) Ten rodzaj termogenezy polega na synchronicznych
skurczach mięśni zginaczy i prostowników w obrębie mięśni głowy(mięśnie żwaczowe), kończyn,
tułowia. Mimo iż przy słabej intensywności drżenia jest ono możliwe do zahamowania siłą woli to
w istocie jest to proces mimowolny niezależny od kory mózgowej. Drżenie mięśni jest wywołane
drażnieniem niską temperaturą na receptory obwodowe a także rdzeń kręgowy czy podwzgórze
które wyzwalają oprócz drżenia tonus mięśniowy(również uznany za jedną z reakcji
termoregulacyjnych). Istnieje założenia że ośrodek drżenia mięśniowego znajduje się w
podwzgórzu prawdopodobnie to ten sam który jest ośrodkiem termoregulacyjnym zimna. Wpływy z
tego ośrodka przenoszone są drogami zstępującymi rdzenia kręgowego do motoneuronów alfa, a
ich aksonami do mięśni szkieletowych. Rytmiczność ich wyładowań jest uwarunkowana czynnością
samych motoneuronów jest ona pod wpływem impulsacji z ośrodka drżenia mięśniowego oraz
obwodowej recepcji termicznej. Dochodzi tu także wpływ impulsacji z receptorów ścięgnowych i
mięśniowych.
40.Motywacja (motywy), popędy, emocje
Ukierunkowane akty zachowania się spowodowane są ( oprócz zachowań wrodzonych )
określonymi potrzebami biologicznymi, które wywołują zawsze pewne zachwianie wewn.
Równowagi organizmu. Na tym podłożu powstają motywy – jest to wewn. stan organizmu
uruchamiający i organizujący zachowanie, zmierzające do zaspokojenia określonej potrzeby biol.
Motywy :

–

homeostatyczne – działające na rzecz przywrócenia homeostazy organizmu -

–

płciowe -

–

macierzyńskie -

–

poznawcze -

–

socjalne -

–

uczuciowe itp

Składają się z 2 komponentów : popędów ( wewn. mechanizmy mobilizujące osobnika do
działania ) oraz chęci osiągnięcia określonego celu lub zdobycie wystarczającej nagrody.
Zaspokojenie popędu powoduje jego wygaszenie lub zahamowanie.
Popędy :

–

apetytywne ( dodatnie, zachowawcze ) – ukierunkowujące działalność organizmu na
osiągnięcie kontaktu z bodźcami atrakcyjnymi ( pokarm, woda, partner płciowy,
potomstwo ) -

–

awersyjne ( ujemne, obronne) – ukierunkowują działalność organizmu na obronę własnego
ciała przed działaniem szkodliwych czynników ( strach → ucieczka, wściekłość → agresja
itd. )

W związku z działaniem motywów i popędów zwierzęta doznają przeżyć o przyjemnych lub
przykrych dla nich cechach, te z nich które towarzyszą popędom nazywane są uczuciami ( np.
głodu, pragnienia, lęku, gniewu, bólu, satysfakcji płciowej ). Uczucia o szczególnie silnym
nasileniu ( gdy popęd jest dostatecznie silny ) to emocje. Są to psychiczne napięcia związane z
silnymi przeżyciami, wyróżniają się reakcjami, podczas których nagromadzone w organizmie
zapasy energetyczne ulegają gwałtownemu wyzwoleniu ( występują one na tle odp. nasilonych
potrzeb np. pokarmowych ).
Bodźce oraz wywołane przez nie emocje można podzielić na :

–

dodatnie – radość , zadowolenie itd. -

–

ujemne - gniew, smutek ,obawa, przygnębienie, niezadowolenie

Emocje towarzyszą dążeniom do osiągnięcia określonego celu i zaspokojenia np popędu
pokarmowego, płciowego, samozachowawczego zwłaszcza gdy zaspokojenie to natrafia a
przeszkodę ( emocje dynamizując organizm dodają mu niejako siły do pokonania trudności ).
Towarzyszy im pobudzenie somatycznego i autonomicznego ukł. nerw. oraz ukł. wewn.
wydzielania ( gł. adrenalina – hormon lęku i noradrenalina – hormon gniewu ), oraz zmiany
cielesne tj odp. reakcje ruchowe, postawne, głosowe i ekspresje mimiczne – np. strachowi
towarzyszy – przyspieszenie akcji serca, oddychania, zwężenie naczyń skórnych ,zimne poty,
stroszenie włosów, rozszerzenie źrenicy, suchość w jamie ustnej, drżenie mięśni ( jest to tzw stan
emocjonalny ). Rodzaj emocji u zwierząt można poznać po określonych zachowaniach – np. char.
ustawienie uszu czy ogona , stroszeniu sierści, tupaniu, szczerzeniu zębów, wydawaniu określ.
odgłosów ( warczenie, mruczenie itd. ).
41.Wymiana gazowa w płucach i tkankach.
W płucach: odbywa się na drodze dyfuzji; pęcherzyk zbudowany jest z pneumocytów I, II i
III rzędu - pneumocyty II rzędu wytwarzają surfaktant, którego funkcją jest: -
zmniejszenie oporu sprężystości płuc (pęcherzyki się nie zapadaj i łatwo rozciągają) -
zabezpieczenie przed infekcją bakteryjną i przesiąkaniem płynu międzykom. do pęcherzyka
- reguluje wilgotność powietrza w pęcherzyku Pneumocyty III rzędu - komórki
szczoteczkowe, rola komórek receptorowych. Pneumocyty leżą na błonie podstawnej.
Odtlenowana krew dopływająca do naczyń pęcherzyków zostaje utlenowana. Powstaje
oksyhemoglobina do której przyłączają się jony K+. CO2 zostaje uwolniony do osocza, a
następnie do powietrza pęcherzyków.
W tkankach: w czasie przepływu krwi przez naczynia włosowate. Sprzyja mu wysoka
prężność CO2 w tkankach oraz różnice w prężności O2. Po oddaniu tlenu hemoglobina traci
potas. CO2 łączy się z wodą tworząc jon wodorowęglanowy. Transportowany jest głównie w
osoczu (30% z hemoglobiną). Powinowactwo mioglobiny (białka mięśni) jest większe niż
hemoglobiny. Tlen związany przez mioglobinę zostaje zmagazynowany co zapobiega
tworzeniu długu tlenowego przez jakiś czas.
Przystosowania morfologiczne
Wymiana gazów między powietrzem pęcherzykowym w krwią odbywa się na drodze dyfuzji.
Dyfuzja gazów w płucach zależy od:
a) różnic ciśnień w obu układach

b) powierzchni czynnej pęcherzyków i wielkości drogi dyfundujących gazów
c) grubości błon oddzielającej światło pęcherzyka od hemoglobiny w erytrocycie
Maksymalne zbliżenie krwi do powietrza pęcherzykowego osiągane jest przez szczególną budowę
pęcherzyków płucnych i oplatających je naczyń włosowatych.
Budowa pęcherzyka – wysłany 3 typami komórek oddechowych (pneumocytów):

1. Pneumocyty I rzędu Ubogi metabolizm własny, dzięki czemu zużywają minimalne ilości

dyfundującego przez nie tlenu.

2. Pneumocyty II rzędu Zdolne do sekrecji surfaktantu (czynnika powierzchniowego), który

pokrywa cienką warstwą wszystkie pneumocyty.
Funkcje surfaktantu:
a) zmniejsza opór sprężysty płuc (dzięki czemu pęcherzyki ulegają łatwo rozciągnięciu w
czasie spadku ciśnienia w jamie opłucnej (wdech) i nigdy nie dochodzi do ich zapadania się)
b) zabezpiecza przed infekcją bakteryjną, przed przesiąkaniem płynu międzykomórkowego
do pęcherzyka.
c) reguluje poziom wilgotności powietrza oddechowego Sekrecja pnemocytów uzależniona

jest od nerwu błędnego*
* pełna czynność nerwu błędnego przypada w końcowych tygodniach życia płodowego
– u „wcześniaka” na skutek braku surfaktantu w czasie wdechu nie dochodzi do pełnego
rozciągania i wypełnienia powietrzem pęcherzyków płucnych 3.

3. Pneumocyty III rzędu – komórki szczoteczkowe – rola komórek receptorowych
Zaopatrzone w liczne mikrokosmki. Występują pojedynczo i nie we wszystkich
pęcherzykach.

Leżą przy zakończeniach czuciowych nerwu błędnego- ich mechaniczne podrażnienie
niedostatecznym wypełnieniem przez powietrze pobudza te zakończenia. Efekt odruchu – silny
wdech w postaci westchnienia.
Wszystkie pneumocyty leżą na błonie podstawnej, która styka się z błoną podstawną śródbłonka
naczyń włosowatych. Śródbłonek ten jest zwarty, co przeciwdziała filtracji i zbieraniu się płynu
międzykomórkowego (który byłby przeszkodą dla dyfundujących gazów)
Dyfuzja i wiązanie O2 z hemoglobiną
Odtlenowana krew dopływająca do naczyń włos. pęcherzyków łączy się gwałtownie – wobec dużej
różnicy ciśnień parcjalnych – z dyfundującym z pęcherzyków powietrzem. W krwince powstaje
oksyhemoglobina, w czasie przyłączania tlenu następuje przesunięcie względem siebie łańcuchów
białkowych i gwałtowne odszczepienie wodoru. Powoduje to pobranie z nagromadzonego w
krwince chlorku potasu i przyłączenie do oksyhemoglobiny jonu potasowego.
Powstanie oksyhemoglobiny zależy od: a) prężności O2 i CO2 w danym środowisku b) stężenia
jonów H+ c) zawartości 2,3-dwufosfoglicerynianu (2,3-DPG) d) temperatury (jej spadek ułatwia
wiązanie tlenu)
Dyfuzja CO2 z krwi do powietrza pęcherzykowego
Cały obecny CO2 we krwi żylnej przenoszony jest w 70% przez osocze i w 30% przez krwinki
(najwięcej w postaci wodorowęglanów, uzupełniająco – połączenia karbaminowe) Przyłączenie
tlenu do hemoglobiny powoduje natychmiastowe przyłączenie do oksyhemoglobiny jonów
potasowych. Pociąga to za sobą lawinowo przebiegające procesy, które (na krótkim odcinku
naczynia włosowatego i w ułamku sekundy) powodują: a) przejęcie przez krwinkę rozpuszczonych
w osoczu wodorowęglanów b) uwolnienie do osocza, a następnie do powietrza pęcherzykowego
całej zawartości obecnego we krwi CO2 c) znaczne stężenie jonów Cl- Jony te wędrują do osocza, a

z osocza (dla zrównoważenia) przenikają HCO3-, które zmieniają się na kwas węglowy (H2CO3),
który pod wpływem anhydrazy węglowej rozpada się na wodę i dwutlenek węgla. Dwutlenek węgla
przenika do osocza, a stamtąd do powietrza pęcherzykowego.
Wymiana gazowa w tkankach
Odbywa się w czasie przepływu krwi przez naczynia włosowate. Przekazywaniu tlenu do tkanek
sprzyja:
a) wysoka prężność CO2 w tkankach różnice w prężności O2
b) zwiększone uwalnianie jonów H+
c) działanie 2,3-DPG – syntetyzowany w większych ilościach np. w warunkach niedotlenienia
tkanek (hipoksji) łączy się z łańcuchami polipeptydowymi w cząsteczce globiny, co powoduje
powstanie dodatkowych wiązań między łańcuchami. Powstaje przez to stabilizacja IV-rzędowej
struktury hemoglobiny w jej formie odtlenowanej, utrudniająca łączenie się z tlenem.
Po oddaniu tlenu hemoglobina traci potas. Prawie równocześnie odbiera CO2 ze środowiska, który
w krwince podlega reakcjom:

1. Zasadnicza część CO2 - łączenia z wodą pod wpływem anhydrazy węglowej (powstaje

kwas węglowy) Kwas węglowy dysocjuje na jon H+ (przyłączony na miejsce potasu) oraz
jon HCO3- Wskutek czego w krwince pojawia się znacznie większa koncentracja jonów
wodorowęglanowych niż w osoczu, wskutek różnicy stężeń przechodzą one do osocza. Do
krwinki zaś przechodzą jony chlorkowe.

2. Niewielka część – łączenia z globiną (połączenie karbaminowe) W mięśniach ssaków

dyfundujący do komórek tlen jest odwracalnie wiązany przez mioglobinę. Związek tlenu z
mioglobiną jest wewnętrznym magazynem tlenu komórki, mioglobina wiążac tlen, a
następnie go oddając (w czasie znacznego spadku jego prężności w mięśniach), przez
pewien czas skutecznie zapobiega powstawaniu długu tlenowego. Jej powinowactwo do
tlenu jest znacznie większe niż hemoglobiny.

42.PODZIAŁ ODRUCHÓW I ICH ZNACZENIE:
Ogólny podział odruchów
ODRUCHY BEZWARUNKOWE- wrodzone są zawsze tymi samymi reakcjami na ten sam
bodziec, są one stałe i niezmienne w ciągu życia danego osobnika.
Należą do nich:
ODRUCHY RDZENIOWE *jednosynaptycze odruchy rozciągowe (mitotatyczne), zaliczamy je do
odruchów własnych. Ich receptory leżą w tym samym mięśniu który jest jednocześnie efektorem
wykonującym skurcz po pobudzeniu receptora. Rozciągowe odruchy najprostsze z rdzeniowych
wywołane są pobudzeniem wrzecion mięśniowych z których impulsy płyną przez dwuneuronowe
jednosynaptyczny łuk odruchowy do tych samych mięśni w których wrzeciona uległy pobudzeniu:

1. neuron zaczyna się receptorami czuciowymi łuku w wrzecionach mięśniowych, są to

zakończenia pierścieniowo- spiralne , reakcja ich to odpowiedź na zmiany długości włókien
mięśniowych

2. z wyżej wymienionych biegnie pobudzenie do rdzenia włóknami dośrodkowymi, tworzą

one synapsy z motoneuronami alfa rogów brzusznych 3.

3. z rdzenia wychodzą włókna ruchowe do mięśni, powodując skurcz Reakcją odruchową jest

tu zawsze pojedynczy skurcz mięśnia, nie występuje tu szerzenie stanu pobudzenia.

PRZYKŁADY:

-u ludzi i zwierząt- odruch kolanowy (rzepkowy) uderzenie młoteczkiem w ścięgno
m.czworobocznego uda poniżej rzepki powoduje rozciągnięcie mięśnia , pobudza to receptory jego
wrzecion mięśniowych i wywołuje odruchowy jego skurcz
-działanie mięśni antagonistycznych, prostowników kończyn dzięki swemu stałemu
podtrzymywanemu odruchowo tonusowi, przeciwdziałającemu sile grawitacji, i umożliwiające
stanie zwierzęcia, skurczowi prostowników towarzyszy zwiotczenie mięśni zginaczy w tej samej
kończynie. Zjawisko to nazywamy hamowaniem antagonistycznym.
-podczas działania silnego bodźca mechanicznego lub bólowego występuje automatyczny odruch
ucieczki- usunięcie kończyny z miejsca drażnienia odruch ten należy do wielosynaptycznego
wieloneuronowego odruchu zginania, receptory znajdują się w skórze. Odruchy rdzeniowe
zachodzą przy udziale neuronów rdzeniowych. Inne odruchy wymagają zachowania innych części
układu nerwowego:
~odruchy opuszkowe ( rdzenia przedłużonego )
~śródmózgowiowe
~międzymózgowiowe
~korowe
Prócz już wymienionych odruchy można podzielić jeszcze na :
1.ekstero- , proprio- i enterorecepcyjne
2.ruchowe , wydzielnicze, i naczynioruchowe
3.fazowe i toniczne
4.somatyczne oraz autonomiczne (trzewne)
5.skórne , mięśniowe, ścięgnowe
6.powierzchowne i głębokie
POWIERZCHOWNE: Kłębowy u konia (skórny albo włosowy),pachowy u konia, grzbietowy u
konia i krowy, mosznowy u konia, buhaja i psa; jądrowy u ogiera; kroczowy u konia i krowy;
odbytowy u psa; ogonowy u konia; podeszwowy u psa oraz skrobania (drapania) u psa
GŁĘBOKIE: Odruch kolanowy u psa i konia, czasem u bydła, zginania kończyny u koni i bydła
oraz kopytowy u konia
ODRUCHY WARUNKOWE- nabyte w życiu osobniczym, wykazują one dużą zmienność w
odpowiedzi na bodźce , mogą zanikać i znowu powstawać, wytwarzane są one zawsze w oparciu o
odruchy bezwarunkowe. W normalnych warunkach u zwierząt domowych wytwarzają się one
bardzo łatwo, bodźcami takimi stają się reakcje na widok zapach paszy itp. Do praktycznie
ważnych odruchów warunkowych wytwarzanych u zwierząt domowych , nalezą odruchy
pokarmowe, ruchowe , płciowe, oraz związane z dojeniem. Odruchy warunkowe mają bardzo
ważne znaczenie adaptacyjne, podtrzymują one nabyte w ciągu życia umiejętności
przystosowawcze i są niezbędne dla dokładniejszej orientacji w środowisku. Na ich podstawie
zwierzę reaguje nie tylko na bezpośrednie bodźce bezwarunkowe ale i na cała masę bodźców
obojętnych. Ułatwiają wyszukiwanie i trawienie pokarmu, unikanie niebezpieczeństw, ochronę
przed działaniem czynników szkodliwych. Dzięki czynności odruchowej organizm szybko reaguje
na różne zmiany środowiska zewnętrznego lub swego stanu wewnętrznego i przystosowuje się do
tych zmian. Odruchy warunkowe umożliwiają o wiele szybsze przystosowanie do zmian
środowiska niż odruchy bezwarunkowe.
43.regulacja wydzielania soków żołądkowych i jelitowych u ptaków
Regulacja wydzielania soków trawiennych odbywa się przez układ przywspółczulny, pobudza on

kurczliwość mięśni gładkich przewodu pokarmowego i stymuluje wydzielanie soków trawiennych.
Hormony przewodu pokarmowego:

gastryna (żołądek gruczołowy) - stymuluje wydzielanie HCl i pepsyny; zwiększa kurczliwość


żołądka,

cholecystokinina CCK (dwunastnica, jelito czcze) - stymuluje kurczliwość pęcherzyka


żółciowego oraz wydzielania enzymów trzustki,

sekretyna (dwunastnica, jelito czcze) – stymuluje wydzielanie wodorowęglanów przez trzustkę,





enteroglukagon (dwunastnica) – stymulacja glikogenozlizy i glukoneogenezy w wątrobie, pobudza
wzrost śluzówki jelita,

naczynioaktywny peptyd jelitowy VIP (dwunastnica, jelito czcze) - podobnie jak sekretyna,


glukagon i GIP,

polipeptyd trzustkowy (trzustka, żołądek gruczołowy) - antagonista CCK, regulacja przemian


węglowodanów i tłuszczów,

bombenzynopodobne peptydy (żołądek gruczołowy) – stymulacja wydzielania gastryny,


kurczliwość przewodu pokarmowego,

somatostatyna (trzustka, żołądek, dwunastnica, jelito czcze) – hamowanie wydzielania innych


hormonów żołądkowy – jelitowych.

44.Pierwotniaki w żwaczu
Żwacz, jak i pozostałe przedżołądki nie wydzielają własnych enzymów – trawienie odbywa się
dzięki enzymom bakteryjnym, a częściowo dzięki pierwotniakom. Obecne są też grzyby.
Drobnoustroje stanowią ok. 10% płynu żwaczowego. W ciągu doby potrafi namnożyć się 100%
populacji. Warunki w żwaczu (beztlenowość, pH 6-7, temp ok. 40”C, obecność składników
organicznych) szczególnie sprzyjają rozwojowi drobnoustrojów. Bakterie trafiają do żwacza wraz
z pokarmem lub rozwijają się w przedżołądku. Są to głównie Pseudomonadales oraz Eubacteriales.
Produkty trawienne są wchłaniane do ich wnętrza i odbywa się trawienie wewnątrzkomórkowe.
Pierwotniaki, oprócz trawienia wewnątrzkomórkowego, odgrywają też rolę przy mechanicznym
rozdrabnianiu włóknistego pokarmu (dzięki swoim ruchom). Jest ich przeciętnie 1000 razy mniej
niż bakterii, ale mają dużą masę. Są to głównie pierwotniaki z podtypu Ciliata. Pierwotniaki
odżywiają się organicznymi składnikami pokarmowymi oraz bakteriami – i odwrotnie – bakterie
odżywiają się produktami przemiany pierwotniaków, a także fragmentami rozpadu ich ciał.
Obydwie te formy nie mogą rozwijać się bez siebie. Bakterie ze swymi enzymami przeważają w
płynnej części żwacza, a pierwotniaki i grzyby w stałej. Aktywnośc bakterii jest zarówno
amylolityczna jak i celulityczna, zawierają również enzymy biorące udział w glikolizie. 2.Bakterie i
pierwotniaki biorą udział w procesach syntezy i rozkładu białek. Bakterie mają zarówno zdolnośc
do enzymatycznego rozkładu białka pokarmowego jak i zdolność do syntezy białka (z
aminokwasów oraz z niebiałkowych związków azotowych). Są pokarmem dla pierwotniaków,
zatem część białka bakteryjnego zostaje przekształcona w białko ciała pierwotniaków. W efekcie do
trawieńca i jelit cienkich krowy trafia dziennie 1-2 kg białka drobnoustrojów stanowiących główne
źródło aminokwasów, przy czym w 70% jest pochodzenia bakteryjnego, a w 30% pierwotniaczego.
3.Bakterie mają również enzymy rozkładające część tłuszczu roślinnego na glicerol i kwasy
tłuszczowe. 4.Bakterie podczas własnych przemian produkują witaminy.
Do prawie całkowitej defaunizacji żwacza prowadzi: - głodzenie zwierzęcia przez 3 dni -
gwałtownie rozcieńczenie treści (przy piciu dużej ilości wody) - pH poniżej 4,5
45.HCl kwas solny
HCl powstaje w kanalikach wewnątrz komórek okładzinowych gruczołów błony śluzowej pod
wpływem histaminy działającej parakrynnie na receptory H2 Oddzielne wydzielanie H+ i Cl-

odbywa się przy udziale ATP-azy jonozależnej (błonowego ATP). Jony H+ powstają z dysocjacji
H2CO3 w ich transporcie ma swój udział cyklaza adenylowa i cAMP. Jednocześnie wydzielane są



jony Cl- i w świetle kanalików tworzy się HCl.

1. W kwaśnym środowisku pepsynogen przechodzi w aktywny enzym - pepsynę
2. 2. Obniża się pH do poziomu optymalnego dla działania pepsyny czyli pH 1-3
3. Bierze udział w rozkładzie białek (denaturacja i pęcznienie) 4.
4. Powstrzymuje rozwój patogennych bakterii.

46.rola greliny i leptyny.
Leptyna jest hormonem produkowanym przez adipocyty tkanki tłuszczowej. Działając na środkowy
układ nerwowy zmniejsza pobieranie pokarmu i masę ciała. Efekt nadmiaru leptyny jest
przejsciowy, ponieważ zostają uruchomione mechanizmy, które go kompensują. Niemniej, krążąca
w organizmie leptyna przedostając się OUN jest cały czas sygnałem do zmniejszania
zapotrzebowania na pokarm. Zawartość leptyny jest skorelowana z zawartoscią tkanki tłuszczowej,
spada, gdy zawartość tłuszczu w organizmie obniza się, np. podczas głodzenia. Koncentracja
leptyny w płynie mózgowo – rdzeniowym jest silnie skorelowana z koncentracją leptyny w osoczu
krwi, a receptory leptyny występuja na wielu komórkach nerwowych podwzgórza, głównie w
jądrze łukowatym. Efekty wywołane przez leptynę w podwzgórzu są bardzo rozległe, gdyż oprócz
właściwości anorektycznych wpływa na ekspresję szeregu neuropeptydów (tyreoliberyna, CART,
kortykoliberyna, NPY, MCH) pośrednio regulując homeostazę energetyczną.
Grelina jest hormonem wytwarzanym przez komórki endokrynne żołądka i docierający drogą krwi
do podwzgórza. Jest sytetyzowana i uwalniana jako sygnał pustego przewodu pokarmowego, a jej
stężenie we krwi gwałtownie spada po spożyciu pokarmu. Docierając drogą krwi do podwzgórza,
grelina zwiększa ekspresję peptydów stymulujących pobieranie pokarmu i hamuje peptydy
anorektyczne. Stymuluje uwalnianie somatotropiny. tą drogą wydatnie zmniejsza wydatkowanie
energii, wzmagając procesy anaboliczne.
47.Hipnoza zwierzęca akinezja
U zwierząt nie można wywołac identycznego jak u ludzi stanu hipnotycznego. W pewnych
warunkach (ograniczenie swobody ruchow bądź zadziałanie silnego bodźca) występuje odruchowa
bezwarunkowa reakcja bezruchu, którą nazywamy hipnozą zwierzęcą (akinezją). Powstawanie tego
zjawiska tłumaczy się przewagą w ośrodkowym układzie nerwowym procesu hamowania.
Hamujące wpływy z kory mózgowej wzmagają aktywność stępującego hamującego układu
siatkowatego, znajdującego się w moście i rdzeniu przedłużonym. Powoduje to aktywację wielu
neuronów wstawkowych (komórki Renshaw), co w konsekwencji wywołuje powstawanie
postsynaptycznych sygnałow hamujących w motoneuronach rdzenia kręgowego. Doprowadza to do
ogolnego, głębokiego hamowania dowolnych skurczów mięśni szkieletowych. Reakcja ucieczki z
miejsca zagrożenia (działanie silnego bodźca) zostaje wytłumiona, ponieważ kora mózgowa hamuje
również ośrodki układu limbicznego, związane z reakcją ucieczki, którym towarzyszy uczucie
strachu. Znieruchomienie w hipnozie zwierzęcej jest reakcją samoobrony – drapieżnik atakuje
najczęściej zwierzęta poruszające się. Reakcja bezwarunkowego odruchu występuje u niektórych
samic (kotka, kura) podczas aktu krycia – jest to związane z uciskiem określonych obszarów skóry.
48.regulacja układu pokarmowego przez pokarm.
Przewód pokarmowy składa się z jamy ustnej, przełyku, żołądka oraz jelita cienkiego i grubego.
Ten ogólny podział jest zachowany u wszystkich ssaków, jednak rozmiary poszczególnych
odcinków przewodu pok. i czas retencji pokarmu może być bardzo różny. Różnice te są głównie
wynikiem ewolucyjnego przystosowania do rodzaju pobieranego pokarmu.\
Przewód pokarmowy ssaków mięsożernych jest stosunkowo krótki i charakteryzuje się krótkim
czasem przebywania pokarmu w jego poszczególnych częsciach. Żołądek ma niewielką pojemność,

jelito cienkie jest krótkie, a jelito grube ma prostą nieskomplikowana budowę. Krótki tranzyt
pokarmu przez żoładek i jelito wymaga zapewnienia wysokiej aktywności enzymów trawiennych,
szczególnie soku żołądkowego i trzustkowego, i nie sprzyja zbytnio rozwojowi drobnoustrojów
fermentujących niestrawione przez enzymy resztki pokarmu. Koty.
Ssaki roślinożerne wykształciły dwie odmienne strategie trawienia, obie oparte na wykorzystaniu
drobnoustrojów do degradacji trudnostrawnych fragmentów roślin. Z jednej strony trawienie ścian
komórek roślinnych zbudowanych z polisacharydów (celulozy, lignin, pekty, hemicelulozy)
odpornych na trawienie amylazą śliny i soku trzustkowego udostępnia składniki odżywcze
uwięzione w komórce roślinnej, a z drugiej dostarcza energii z fermentacji tychże polisacharydów.
Energia ta może być wprost lub pośrednio spożytkowana przez gospodarza. Pierwsza strategia
trawienia pokarmu roślinnego oparta jest na wykształceniu znacznej objęctości uchyłków przełyku
(przedżołądków), do których trafia pokarm celem jego rozdrobnienia i fermentacyjnego rozkładu do
związków prostych oraz znacznego wydłużenia przewodu pokarmowego, szczególnie jelit. Zaletą
umieszczenia zasadniczego fermentatora w przedniej części przewodu jest możliwośc
wielokrotnego powracania treści pokarmowej celem dokładniejszego jej rozdrobnienia, przeżucia i
naślinienia. Bydło, owce, kozy -zasiedlanie terenów ubogich, stale lub okresowo, w łatwostrawny
pokarm roślinny. Druga strategia opiera się na powiększeniu i skomplikowaniu budowy jelita
grubego. Górna część przewodu pokarmowego zbliżona jest budową do ukł mięsożernych – prosty
w budowie żołądek, krótkie jelito cienkie. Modyfikacja dotyczy jelita ślepego i/lub okrężnicy, które
tworzą pokaźnych rozmiarów fermentatory, umożliwiające rozkład niestrawionego w górnym
odcinku układu pożywienia – konie, zającowate. Zającowate często są koprofagami, dzięki czemu
lepiej wykorzystują produkty trawienia jelita grubego, co poprawia strawność.
Zwierzęta wszystkożerne (myszowate, świniowate) stanowią grupę pośrednią między mięsożercami
a roślinożercami. Żołądek jest zaopatrzony w zachyłek, w którym pokarm może zalegać dłużej i
podlegać fermentacji, głównie dzieki enzymom śliny i własnym, produkowanym przez blonę
śluzowa zachyłku. Fermentacja w jelicie grubym jest ważnym źródłem energii dla organizmu.
Adaptacją usprawniającą procesy trawienia jest długi czas retencji treści pokarmowej w żołądku i
jelicie grubym.
49.wykrywanie składników organicznych i nieorganicznych w moczu
składniki nieorganiczne moczu:
Ca2+: reakcja ze szczawianem amonu, wytrąca się biały osad szczawianu wapnia.
Cl- 2ml moczu końskiego + 2 kropl stęż HNO3, a następnie 2-3kropl AgNO3 → biały, serowaty
osad AgCl
SO4-: można je wytrącić chlorkiem barowym w środowisku kwaśnym → biały, nieorzpuszczalny
siarczan barowy.
do składników organicznych w moczu należą: mocznik, kwas moczowy, kreatynina, indykan, kwas
hipurowy, barwniki – urochrom i urobilina, enzymy – diastaza i wit.C.
W stanach patologicznych w moczu mogą występować białka, krew, cukier, białka acetonowe,
składniki żółci, czasami ropa.
Mocznik – 1ml roztworu mocznika zalać kilkoma kroplami 30% NaNo2 i zakwasic kwasem
siarkowym, wydzielają się banieczki azotu i CO2. Próbę należy powtórzy, używając zamiast
mocznika moczu końskiego.
Kwas moczowy –normalny składnik moczu mięsożernych, zwiększenie wydalania: wzrost stęzenia
kw. Mocz. W surowicy, zahamowaniu resorpcji, leki -salicylany. Zmiejszenie: zatrucia ołowiem,
kwasami organicznymi. Do 3ml moczu dodaje się parę kropel 10% NaOH i kwas
fosforowowolframowy (1ml). Roztwór zabarwia się na niebiesko.
Kreatynina – jej wydzielanie jest stałe i zalezy od masy mięsni i sprawności wydalniczej nerek.

Zwiększone wydalanie następuje przy zwiększonej produkcji wywołanej dietą z dużą zawartością
białek zwierzęcych. Zmniejszone wydalanie – nieodczynność nerek, niedokrwistość, nadczynność
tarczycy, leki o działaniu nefrotoksycznym. Do dwóch ml moczu bydlęcego dodaje się 2ml wody
destyl., następie 1ml kwasu pikrynowego;po dodaniu trzech kropel 10%NaOH następuje czerwone
zabarwienie.
Indykan – powstaje z tryptofanu w jelicie grubym, jego stężenie określa stopień toczących się
procesów gnilnych. W moczu roślinożerców występuje w dużych ilościach (brak większego
znaczenia diagnostycznego). U mięsożerców zwieksza się przy stanach zapalnych jelit,
niedrożności jelit i i ropnym zapaleniu wątroby, trzustki itp. do 2ml moczu konskiego dodaje się 2
krople chlorku żelazowego, następnie 1ml chloroformu i wytrąca się przez 2min. Warstwa
chloroformowa przyjmuje niebieskie zabarwienie.
Białko: nie występuje w moczu prawidłowym, do próbówki z 2ml HNO3 nawarstwia się ostrożnie
2ml moczu, na granicy powstaje biały pierścień skoagulowanego białka.
Glukoza – mocz zdrowy: brak. Cukromocz – ciąża, laktacja, stres. Obecność cukru (glukozuria) –
cukrzyca, choroby nerek, stany zapalne mózgu i rdzenia, poporodowe porażnie krów, zatrucia
związkami chemicznymi. 2 probówki – w jednej 1ml odczynnika Fehlinga nr 2, w drugiej 2ml
moczu. Po ogrzaniu ich do wrzenia mocz wolno wkrapla się do pierwszej probówki. Cukier:
pomaranczowo czerwony osad, brak – zielony roztwór.
Krew i hemoglobina – brak w prawidłowym moczu. Obecnosc hemoglobiny – hemoglobinuria
poporodowa krów, zatrucie związkami chemicznymi (np. miedz), piroplazmoza, babeszjoza. Krew
– ostre i ropne zapalenie nerek, zapalenie miedniczek nerkowych, skazie krwotocznej, stanach
zapalnych i kamicy dróg moczowych, nowotworach, pasożytach. Do 2ml moczu dodaje się
CH3COOH i dodaje 1ml 3% wody ulenionej. Po wymieszaniu – 2ml benzydyny. Obecnośc krwi –
niebieski.
Związki ketonowe (kw.acetooctowy, aceton, beta-hydroksymaślan) – prawidłowo: sladowe ilości,
ketonuria (zwiększenie): ketoza przeżuwaczy, uszkodzenia wątroby, cukrzyca i kwasica., głodzenie.
Do 3ml moczu 2-3 krople nitroprusydku sodu i 1ml 10% NaOH, roztwór zabarwia się na czerwono.
50.cykl żwaczowo – czepcowy, kiedy w żwaczu występuje trójskurczowy typ ruchów?
Aktywność ruchowa żwacza.
Ruchy czepca i żwacza zachodzą cyklicznie. Zapoczatkowuje je czepiec, który kurczy się
dwufazowo. W czasie drugiej fazy skurczu czepca, rozpoczyna się w żwaczu ruch mieszający, a po
nim może nastąpić skurcz odbijania – konieczny przy wydalaniu gazów powstających w żwaczu.
Skurcze czepca występują tylko przed skurczami mieszającymi. W żwaczu owcy można wyróżnić
trzy typy ruchów. Typ dwójkowy utworzony jest z powtarzających się regularnie skurczów:
mieszającego i odbijania – zwierzę dobrze najedzone. Typ skurczów pojedynczych – mieszające –
zwierzę głodne – małe wytwarzanie gazów w żwaczu. Typ mieszany – skurcze odbijania pojawiaja
się nieregularnie – zwierzę średnio najedzone. Podczas przeżuwania u bydła, kozy i owcy
występuje skurcz trójskurczowy – kolejno po sobie występują: skurcz mieszający, odbijania i
kolejny mieszający. W czepcu podczas przeżuwania przed kazdym skurczem dwufazowym pojawia
się silny skurcz jednofazowy. Drażnienie receptorów leżących przed czepcem i żwaczem (jama
ustna, gardziel, przełyk) – wzrost częstości skurczów przedżołądków. Pobudzenie receptorów
trawieńca i żwacza hamuje ruchy czepca i żwacza. Podrażnienie włokien parasympatycznych
przyśpiesza, a sympatycznych hamuje ruchy przedżołądków. Częstość skórczów przedżołąków i ich
amplituda są uzaleznione od ilości, składu i stopnia rozdrobnienia treści je wypłeniającej. Na
skurcze wpływają także czynniki humoralne: histamina, acetylocholina, spadek poziomu cukru.
51.Gdzie znajduje się ośrodek oddechowy
Jest to obszar w rdzeniu przedłużonym, który kontroluje oddychanie. Rozróznia się w nim dwie
grupy neuronów:

–

grzbietowa grupa neuronów oddechowych: znajduje się w obrębie i obok jądra pasma
samotnego; składa się zasadniczo z neuronów wdechowych, z których część zaopatruje
motoneurony przepony; otrzymuje impulsacje dośrodkową (aferentną) z interoreceptorów
dróg oddechowych oraz chemoreceptorów w kłębkach szyjnych i aortalnych.

–

Brzuszna grupa neuronów oddechowych: leży w brzusznobocznej, przedniej części rdzenia
przedłużonego; głównie neurony rozrusznikowe, wdechowe i wydechowe – generują rytm
oddechowy. Część z nich wysyła włókna do rdzenia kręgowego, hamując motoneurony
wdechowe rdzenia kręgowego.

Jak wynika z powyższego, układ generujący impulsy oddechowe i odpowiedzialny za oddychanie
automtyczne znajduje się w rdzeniu przedłużonym i choc jest on miejscem powstawania
rytmicznych impulsów oddechowych, to modyfikowane są one przez aferentną impulsację z mostu
i nerwu błędnego.
52.Trawienie cukrów w żwaczu
W wyniku amylo- oraz celulolitycznej aktywności bakteryjnej z różnych wielocukrów powstają w
żwaczu monosacharydy:
a) celuloza – trawienie w 3 etapach:
1.Depolimeryzacja błonnika z utworzeniem nierozpuszczalnych fragmentów
2.Rozpad fragmentów do oligosacharydów i celobiozy.
3. Rokład celobiozy do glukozy przez celobiazę.
b) fruktozany – rozkład do fruktozy
c) sacharoza – rozkład na glukozę i fruktozę
d)pektyny – do kwasów uronowych
e)skrobia – rozkład do maltozy przez amylazę, maltoza – rozkład przez maltazę do glukozy
Glukoza wchłaniana jest natychmiast przez bakterie i przetwarzana w kwas mlekowy, który
przekształcany jest dalej w lotne kwasy tłuszczowe (LKT). Końcowymi produktami przemian
cukrów w żwaczu są kwasy: - octowy - propionowy - masłowy - izomasłowy - walerianowy -
izowalerianowy Najwięcej powstaje kwasów octowego, propionowego i masłowego, w stosunku
6:3:1 Lotne kwasy tłuszczowe są wchłaniane w 90% z przedżołądków, reszta w dalszych odcinkach
przewodu pokarmowego. Wchłanianie zachodzi na drodze dyfuzji. W żwaczu występują głównie w
formie zdysocjowanej (anionów), natomiast są wchłaniane w formie niezdysocjowanej. Dlatego
przy przenikaniu przez pory nabłonka śluzówki aniony te przyłączają jon wodorowy (uwolniony z
H2CO3, który to jest syntetyzowany w ścianie żwacza). LKT stanowią 70% energii metabolicznej
dostarczanej tkankom z przewodu pokarmowego.
53.Próg pobudliwości dla mięśnia i nerwu.
Próg pobudliwości danej tkanki określa najmniejsza siła pojedynczego bodźca (bodziec progowy)
wywołująca pobudzenie. Im mniejsza jest siła danego bodźca wywołująca dostrzegalną reakcję,
tym nizszy jest próg pobudliwości, a tkanka bardziej pobudliwa.
Mięsień pobudzony przez nerw ma najniższy próg pobudliwości, a pobudzony bezpośrednio -
wysoki próg pobudliwości, należy zastosować silny bodziec, aby uzyskać skurcz (mięsień cechuje
wysoki próg pobudliwości)
W czasie działania bodźca na komórki pobudliwe następuje depolaryzacja ich błony. Warunkiem jej
zajścia jest obecność napieciozależnych kanałów dla Na+ i K+. Charakteryzują się one zdolnością
szybkiego przechodzenia ze stanu zamkniętego na otwarty pod wpływem okreslonego napięcia
elektrycznego. Kanały Na otwieraja się wczesniej, po osiągnięciu potencjału progowego (-50 mV) i
w wyniku tego następuje ułatwiony napływ kationów Na, zgodny z gradientem stężeń. w tym czasie

błona komórkowa staje się dla nich łatwo przepuszczalna (nawet 500x). w związku z tym
powierzchnia w miejscu pobudzenia staje się elektroujemna, a wnętrze elektrododatnie w stosunku
do części jeszcze niepobudzonej. Stan depolaryzacji jest krótkotrwały i zaraz potem następuje okres
repolaryzacji błony komórkowej i powrót do stanu wyjściowego, w którym powierzchnia komórki
jest elektrododatnia w stosunku do jej wnętrza. W okresie zapoczątkowującym repolaryzację (w
czasie gdy przepuszczalnosc dla jonów Na jest już mała) zgodnie z kierunkiem spadku stężeń, jony
potasowe masowo opuszczają wnętrze komórki (przepuszczalność dla tych jonów zwieksza się
10x). Wraz z jonami K+ komórkę opuszczają ładunki dodatnie, co przywraca ujemny potencjał w
jej wnętrzu. Doprowadza to do szybkiej repolaryzacji. Jednak kanały potasowe zamykają się
wolniej i z komórki wypływa więcej jonów niż jest porzebne do przywrócenia potencjału
spoczynkowego (-70 mV). Potencjał wnętrza komórki chwilowo spada poniżej potencjału
spoczynkowego – hiperpolaryzacja następcza. Nastęnie pompa sodowo – potasowa przywraca
stęźenie jonów do stanu poczatkowego.
54.ślina u owcy.
Ślina jest mieszaniną wydzielin gruczołów ślinowych przyusznych, żuchwowych i podjęzykowych
oraz licznych małych gruczołów rozsianych w błonie śluzowej jamy ustnej. Wyróżnia się ślinę
surowiczą (ślinianki przyuszne, niska lepkość, wodnista, bogata w białko własciwe) i śluzową
(pozostałe gruczoły, zawiera mucynę).
Ślinianki przyuszne u przezuwaczy wydzielają ślinę nieustannie z różnym nasileniem w ciągu doby,
zaleznym od rodzaju przyjmowanej paszy, jej struktury oraz od intensywności procesów
trawiennych zachodzących w przedżołądkach.
Skład:

–

99% H2O

–

związki nieorganiczne: Na +, K+, Cl-, Ca2+

–

związki organiczne: czynniki antybakteryjne, np. lizozym, mucyna, enzymy

55.Móżdżek
wyróżniamy powierzchnię górną móżdżku, bardziej płaską, i powierzchnię dolną, silnie
wypukloną. Parzyste części móżdzku przez podobieństwo do półkul mózgu nazywane są półkulami
móżdżku, pośrodku znajduje się nieparzysta część, nazwana robakiem móżdżku. Zarówno półkule
jak i robak móżdżku złożone są z istoty szarej i istoty białej. Powierzchnia półkul jest silnie
pofałdowana Od móżdżku odchodzą konary móżdżku: górny, środkowy i dolny. Funkcje móżdżku:

koordynacja ruchowa



równowaga



tonus (napięcie) mięśni



uczenie się zachowań motorycznych (np. jazda na rowerze)



decyduje o płynności i precyzji ruchów dowolnych (współdziała z okolicą ruchową kory


mózgowej) Móżdżek otrzymuje informacje z:

narządów ruchu - mięśni, stawów i wiązadeł (z proprioreceptorów)



ze skóry, narządów wzroku, słuchu, równowagi, rąk, stóp


z okolicy ruchowej kory mózgu



z ośrodków ruchowych rdzenia kręgowego


Rodzaje informacji docierających do móżdżku:

stanie narządów ruchu



ruchu aktualnie wykonywanym


stanie pobudzenia ośrodków ruchowych



zakłóceniach równowagi ciała
Móżdzek stanowi 10% objetosci mozgu, jednak dziki znaczenmu pofaldowaniu kory zawira u
czlowieku okolo 80% neuronow mozgowia. Nie jest narzadem rownowagi a jednynie pelni role
centrum integcji ruchowej, wspomagajc korowe osrodki ruchowe. Dzieki projekcjom z drog
wstepujacych jader podstawy kory ruchowej i kory asocjajcyn oraz drog zstepujacych na biezaco
otrzymuje info dotuczece stanu narzadu ruchu w czasie rzeczywistym. Docierajace do mozdzkiu
sygnaly pochodza między innymi z proprioreceptorow miesniowostawowych, receptorow skory
narzadu wzorku i narzadu rownowagi. Tak więc mozdzek groadzmi pelna wiedza na teamt incjic
ruchu planu etapowego a także na biezac plynacych polecen ruchowych do realizacji, Dzieki
ciagleje kontroli zgodnosci wykonywachego ruchu z wczesniej przyjetem planem, mozdzek na
biezaca wprowadza korekty nadajc ruchom plynnosci i celowosc. Korzystaja z polaczen korowych
może także wprowadzac poprwki planowaego ruchu jak rozniwez ruchu bedacego aktualnie w
trakcji realizacji.
W jakich komórkach produkowany jest kwas solny hcl a w jakich enzymy
HCl powstaje w kanalikach wewnątrz komórek okładzinowych gruczołów błony śluzowej pod
wpływem histaminy działającej parakrynnie na receptory H2. Enzymy są wydzielane przez komórki
główne gruczołów własciwych części dennej żoładka.
57.zapisywanie krzywej ruchu klatki piersiowej
Ruch klatki piersiowej powodowane są skurczami odpowiednich mięśni i związanymi z nimi
ruchami żeber. W czasie wdechu kurczy się obwodowa, mięsista część przepony, która
przytwierdzona jest do ostatnich kręgów lędziwowych, łuku żebrowego i wyrostka
mieczykowatego mostka. W czasie skurczu zostaje przemieszczona w stronę jamy brzusznej.
Równocześnie kurczą się mieśnie międzyżebrowe zewnetrzne, pociągając żebra donosowo i na boki
(zwiększenie objętości klatki piersiowej) i obniża ciśnienie w przestrzeni opłucnowej. Powoduje to
rozszerzanie się pęcherzyków płucnych i obniżenie w nich ciśnienia, co jest przyczyną
przedostawania się do nich powietrza z dróg oddechowych. Podczas wydechu klatka piersiowa
biernie powraca do pozycji wyjściowej – przepona wpukla się do klatki piersiowej, która zmniejsza
swoją objętość. Powietrze bogate w cząsteczki CO2 trafia do dróg oddechowych. Ruchy klatki
piersiowej można zapisać w postaci graficznej. W czasie wdechu rozszerza się klatka piersiowa,
rozciągając urządzenie obierające – opadanie pisaka w dół; podczas wydechu pisak unosi się w
górę.
58.Enzymy żołądka.
Głównym enzymem żołądka jest pepsyna, wydzielana w postaci nieaktywnego pepsynogenu przez
komórki główne gruczołów właściwch znajdujących się w części dennej żołądka. Pepsynogen jest
magazynowany w komórkach głownych w postaci ziaren zymogenu uwalnianych do swiatła
żoładka pod wpływem pobudzenia pokarmowego, jelitowych peptydów regulacyjnych i drażnienia
nerwów błędnych. Magazynowanie enzymów w postaci nieaktywnych zymogenów zabezpiecza
komórki przed samostrawieniem. Pepsyna nalzey do endopeptydaz rozkładajacych białka do
łańcuchów polipeptydowych. Pepsynogen przechodzi w pepsynę w obecności kwasu solnego.
HCl powstaje w kanalikach wewnątrz komórek okładzinowych gruczołów błony śluzowej pod
wpływem histaminy działającej parakrynnie na receptory H2 Oddzielne wydzielanie H+ i Cl-
odbywa się przy udziale ATP-azy jonozależnej (błonowego ATP). Jony H+ powstają z dysocjacji
H2CO3 w ich transporcie ma swój udział cyklaza adenylowa i cAMP. Jednocześnie wydzielane są



jony Cl- i w świetle kanalików tworzy się HCl.

5. W kwaśnym środowisku pepsynogen przechodzi w aktywny enzym - pepsynę

6. 2. Obniża się pH do poziomu optymalnego dla działania pepsyny czyli pH 1-3
7. Bierze udział w rozkładzie białek (denaturacja i pęcznienie) 4.
8. Powstrzymuje rozwój patogennych bakterii.

59.mechanizm działania hormonów.
Receptory hormonów
Hormony wywierają swoje działanie poprzez receptory, będące białkami umiejscowionymi w
błonie, cytozolu lub jądrze komórkowym, które odbierają informacje z zewnątrz i przekazują je do
struktur komórkowych.Hormony mogą pobudzać bądź hamować receptory. Jeżeli receptor dla
określonego hormonu nie jest wysoce swoisty, może on łączyć się z cząsteczką o podobnej
strukturze (np. analogiem hormonu). Gdy takie wiązanie pobudzi receptor – jest agonistą, a jeśli
hamuje – antagonistą.
Receptory dzieli się na: wewnątrzkomórkowe (cytoplazmatyczne i wewnątrzjądrowe) oraz
błonowe:

–

bezpośrednio związane z kanałem jonowym (pośredniczą w szybkiej transmisji poprzez
synapsy)

–

sprzężone z białkiem G (receptory dla większosci neuroprzekazników, neuromodulatorów,
hormonów i rodopsyny)

–

związane z kinazami tyrozynową lub serynowo-treoninową (cytokiny, immunoglobuliny.
Limf. T i insulina)

Hormony białkowe

–

działają poprzez receptor umiejscowiony w błonie komórkowej

–

przekazywanie sygnału następuje przy udziale substancji posredniczącej i prowadzi zwykle
do zwiększenia stanu czynnościowego w krótkim okresie, liczacym kilka sekund.

–

Hormon po związaniu się z receptorem błonowym, uaktywnia białka regulacyjne (białka G),
co prowadzi do pobudzenia enzymu cyklazy adenylanowej, która w obecności jonów Mg2+
przekształca ATP w cAMP, który aktywuje kinazy białkowe, które katalizują reakcje
fosforylacji z udziałem ATP

–

oprócz cAMP rolę substancji pośredniczacej pełnią: cGMP, trifosforan inozytolu,
diacyloglicerol.

Hormony steroidowe:

–

poprzez receptor cytozolowy (hormony tarczycy wiążą się bezpośrednio z receptorami
jądrowymi)

–

hormon wnika przez błonę do wnętrza komórki, gdzie łaczy się z odpowiednim receptorem
cytozolowym, tworząc kompleks receptor – hormon, kompleks ten wnika do wnętrza jądra,
gdzie wiąże się z receptorem jądrowym i stymuluje transkrypcję określonych genów
(odcinków DNA) do mRNA. Końcowym efektem jest wzrost zawartosci mRNA i wzrost
translacji białek, np. enzymatycznych (jest to powolny proces, trwający 1-2h).

60.gdzie są mięśnie gładkie, ich funkcje
Tkanka mięśniowa gładka (textus muscularis glaber) - rodzaj tkanki mięśniowej, która składa się z
wrzecionowatych komórek, zawierających jedno centralnie położone jądro komórkowe. Filamenty
w tej tkance są ułożone nieregularnie (brak prążkowania).

Ten typ tkanki mięśniowej znajduje się w ścianach naczyń krwionośnych, ścianach czy śluzówkach

narządów jamistych i przewodów jak przewodu pokarmowego,dróg oddechowych,pęcherza
moczowego, dróg rodnych. Działa niezależnie od woli, powolnie i długotrwale, jest odporny na
zmęczenie. Pełni funkcje żywotne na przykład: nadaje kształt soczewkom, poszerza źrenice,
reguluje przepływ krwi przez naczynka krwionośne, przesuwa pokarm w układzie pokarmowym,
biorą udział utrzymaniu homeostazy, wpływają na ciśnienie i przepływ krwi, ułatwiają przepływ
wydzieliny gruczołów w przewodach wyprowadzających gruczoły, umożliwiają utrzymanie
gatunku poprzez skurcz w ścianie macicy w jajowodach – ruch jaja w pęcherzykach nasiennych
(ejakulacja). Znacznie ważniejsza jest odporność na znużenia, czyli zdolność do pozostawiania w
długotrwałym skurczu, nawet w warunkach niedoboru tlenu.

Skurcze mięśni gładkich wywołują takie czynniki jak pobudzenie nerwowe, substancje chemiczne,
rozciąganie; występują też spontanicznie wywołane automatyzmem mięśnia.

61.różnica między budową układu pokarmowego u mięsożernych i roślinożernych.
Przewód pokarmowy składa się z jamy ustnej, przełyku, żołądka oraz jelita cienkiego i grubego.
Ten ogólny podział jest zachowany u wszystkich ssaków, jednak rozmiary poszczególnych
odcinków przewodu pok. i czas retencji pokarmu może być bardzo różny. Różnice te są głównie
wynikiem ewolucyjnego przystosowania do rodzaju pobieranego pokarmu.\
Przewód pokarmowy ssaków mięsożernych jest stosunkowo krótki i charakteryzuje się krótkim
czasem przebywania pokarmu w jego poszczególnych częsciach. Żołądek ma niewielką pojemność,
jelito cienkie jest krótkie, a jelito grube ma prostą nieskomplikowana budowę. Krótki tranzyt
pokarmu przez żoładek i jelito wymaga zapewnienia wysokiej aktywności enzymów trawiennych,
szczególnie soku żołądkowego i trzustkowego, i nie sprzyja zbytnio rozwojowi drobnoustrojów
fermentujących niestrawione przez enzymy resztki pokarmu. Koty.
Układ pokarmowy przezuwaczy różni się głównie tym, że występują tu trzy uchyłki przełyku,
zwanne żwaczem, czepcem i księgami. Właściwym miejscem trawienia pokarmu (głównie białek)
jest trawieniec, w którym produkowane są odpowiednie enzymy i kwas solny. Dodatkową różnicą
jest wydłuzenie przewodu pokarmowego, głównie jelit. Konie i zającowate - górna część przewodu
pokarmowego zbliżona jest budową do ukł mięsożernych – prosty w budowie żołądek, krótkie jelito
cienkie. Modyfikacja dotyczy jelita ślepego i/lub okrężnicy, które tworzą pokaźnych rozmiarów
fermentatory, umożliwiające rozkład niestrawionego w górnym odcinku układu pożywienia
62.pierwszy i drugi układ sygnałowy
wg teorii I.P. Pawłowa ogół bodźców warunkowych (sygnałów) odbieranych przez organizm i
wywołujących odpowiednie reakcje (odruchy).
Pawłow wyróżnił dwa układy sygnałowe: pierwszy obejmuje ogół bodźców pochodzących z
otoczenia (np.: światło, dźwięk, przedmiot), z samego organizmu oraz reakcji przez nie
spowodowanych, wywołują reakcje obronno-ruchowe typu konkretnego Na drugi składa się ogół
bodźców słownych, określanych jako "sygnały sygnałów",zastępujących konkretne bodźce
otoczenia.– sygnały abstrakcyjne, opisują przedmioty i zdarzenia za pomocą symboli tj mowa,
sztuka, matematyka
63.działanie układu przywspółczulnego na czynność serca
Mięsień sercowy unerwiony jest przez antagonistycznie działające nerwy współczulne
przyspieszające oraz przez gałązki sercowe nerwu błędnego reprezentujące układ przywspółczulny.
U człowieka prawy nerw błędny zaopatruje węzeł zatokowo-przedsionkowy a lewy węzeł
przedsionkowokomorowy. Chociaż impulsacja zwiększające lub zmniejszająca pracę serca może
pochodzić z neuronów kory mózgowej, podwzgórza, układu limbicznego, bądź też z receptorów
układu krążenia, to zawsze dociera ona do serca przez dwa wykonawcze ośrodki nerwowe.1)-
znajduje się w rdzeniu kręgowym i jest to zespół neuronów współczulnych przyspieszających pracę

serca. 2)- wykonawczy o działaniu antagonistycznym tworzą neurony przywspółczulne w rdzeniu
przedłużonym należące do jądra grzbietowego nerwu błędnego.
Włókna nerwu błędnego docierając do serca są włóknami przedzwojowymi, dopiero na terenie
przedsionków tworzą połączenia synaptyczne z neuronami znajdującymi się wewnątrzsercowych
zwojach przywspółczulnych. Zwoje te są wyjątkowo zagęszczone wokół układy
bodźcoprzewodzącego, a szczególnie wokół węzła zatokowo-przedsionkowego. Odchodzące od
tych zwojów włókna zazwojowe docierają przede wszystkim do układu bodźco-przewodzącego na
terenie przedsionka. Ponadto unerwiają całość przedsionków wchodząc w minimalnym stopniu na
teren komór. Na wszystkich zakończeniach włókien przedzwojowych a także zazwojowych
wydzielana jest acetylocholina. Działa ona przeciwstawnie do noradrenaliny i adrenaliny. Jej
działanie obejmuje tylko obszar przedsionków i nie dotyczy mięśnia komór ani układu bodźco-
przewodzącego na terenie komór. Głównym efektem pobudzenia nerwów błędnych jest zwolnienie
częstotliwości skurczów serca(ujemne działanie chronotropowe). Następstwem zwolnienia akcji
serca są już wtórnie korzystniejsze warunki przepływu krwi przez naczynia wieńcowe oraz wzrost
objętości wyrzutowej serca.
64.Jajo – budowa, skład.
Żółtko - jest najważniejszą częścią jaja, na powierzchni którego znajduje się tarczka zarodkowa.
Żółtko jest półpłynną, lepką masą o barwie jasnożółtej do ciemnopomarańczowej, zależnej od
sposobu karmienia i rasy kur. Zawiera duże ilości tłuszczu 31,9%(występuje w postaci emulsji),
oraz znaczne ilości lecytyny i cholesterolu. Z białek (16,3%) występują w żółtku głównie albuminy
( liwetyna o znacznej zawartości siarki ), fosfoproteidy (witelina i fosfowityna) i lipoproteidy. Ze
składników mineralnych przeważają związki fosforowe i wapń, występują też potas, chlor, sód,
siarka, magnez, żelazo oraz wiele mikroelementów ( jod, cynk, kobalt, molibden, miedź ).
Witaminy występujące w żółtku to A,D,E,K i karoten oraz witaminy z gr. B.
Białko – rozróżnia się 4 warstwy, różniące się głównie zawartością wody i owumucyny. Kulkę
zółtkową otacza gruba warstwa chalazonośna, w której podczas obrotów jaja tworza się chalazy
(skrętki) z owumucyny, ciągnące się wzdłuz osi długiej jaja. Warstwę tę otacza cienka wewnętrzna
warstwa płynnego białka. Środkową warstwę (grubą) tworzy białko gęste, które przy każdym końcu
jaja jest przyczepione więzadłami do błon skorupowych. Ostatnią warstwę tworzy cienka warstwa
zewnetrzna. Białko zawiera: owoalbuminę, owotransferynę, owomukoid, owomucynę, lizozym,
owoinhibitor. Białko tworzy srodowisko dla zarodka, dodatkowy materiał odżywczy, jest barierą
przed inwazją bakterii (zawiera IgA IgM)
Skorupa jajka – 3 części: błony skorupowe (wewnętrzna i zewnętrzna), część wapienna i błonka
naskorupowa – kutykula. Część wapienna stanowi właściwą skorupę. Zbudowana jest z substancji
organicznych tworzących kolagenowy szkielet i wypełniających go soli mineralnych, głównie
węglowodanów i fosforanów wapnia i magnezu. Grubość 0,2-0,5 mm.
W skorupie znajdują się liczne pory przez które odbywa się wymiana gazów między wnętrzem jaja
a otaczającym je środowiskiem. Składa się z dwóch przenikających się stref – organicznej i
nieorganicznej, a w każdej wyróżnia się część wewnętrzną i zewnętrzną.
Błonka naskorupkowa – pokrywa całe jajo, łącznie z otworkami, ale przez wiele z nich przenika
powietrze. Stanowi ochronę przed bakteriami.
65.hormony hamujące wydzielanie soków trawiennych.

–

Somatostatyna – wydzielana w żołądku i jelicie cienkim, hamuje wydzielanie soku

żołądkowego i żółci,

–

glukagonopodobny peptyd 1 (GLP-1) – wydzielany w jelicie cienkim, , hamuje wydzielanie

kwasu solnego

–

GIP – jelito cienkie, hamuje wydzielanie soku żołądkowego, ale pobudza wydzielanie soku

trzustkowego

–

galanina – (jelito cienkie, trzustka) pobudza wydzielanie śliny, hamuje wydzielanie soków

trawiennych.
66.mechanizmy regulacji postawy ciała i ruchu
Ruchy zwierzęcia odbywają się na tle określonej postawy ciała zależnej od napięcia mięśni. Bardzo
ważną czynnością pnia mózgu jest właśnie rozdział tego napięcia odpowiednio do położenia ciała w
przestrzeni. Rozdział ten jest wynikiem tzw. postawnych odruchów tonicznych pnia mózgu
zapewniających utrzymanie normalnej postawy i równowagi ciała u zwierząt. Bodźcami tych
odruchów są impulsy powstające w receptorach mięśni, ścięgien, stawów, skóry, narządu
równowagi i narządu wzroku (tab. I książka str. 74). Wśród odruchów tonicznych pnia mózgu
można rozróżnić odruchy statyczne i statyczno - kinetyczne. Pierwsze umożliwiają przybieranie
odpowiedniego ustawienia ciała w przestrzeni przez zwierzęta pozostające w bezruchu, drugie
-warunkują określone ustawienie cala zwierząt podczas ruchu (prostoliniowego lub obrotowego).
Odruchy statyczne dzielą się na

–

0 d r u c h y po z y c y j n e, warunkujące przybieranie odpowiedniej pozycji w odpowiedzi

na zmiany ustawienia głowy w przestrzeni lub wobec tułowia, zapobiegając przez to zaburzeniom
równowagi, oraz na

–

0 d r u c h y w y p r o s t n e, umożliwiające przywracanie normalnej postawy ciała w

przypadkach jej zaburzenia.
Odruchy pozycyjne przejawiają się między innymi przybieraniem odpowiedniego ustawienia
kończyn i zalezą od ośrodków rdzenia przedłużonego, w szczególności jąder przedsionkowych.
Receptory tych odruchów znajdują się w narządzie równowagi (przedsionkowe odruchy pozycyjne)
oraz w prioreceptorach szyjnych (szyjne odruchy pozycyjne). Przy skłonach lub zwrotach głowy
zwierzęcia w tę lub inną stronę dochodzi do wzrostu napięcia w mięśniach prostownikach
odpowiedniej polowy ciała i jego spadku po stronie przeciwnej. Na przykład przy schylaniu głowy
zwierzęcia spada napięcie w mięśniach prostownikach jego kończyn przednich, a rośnie w
mięśniach prostownikach kończyn tylnych (nogi przednie zginają się, a tylne prostują); przy
unoszeniu głowy rozdział napięcia jest odwrotny.
Odruchy wyprostne stanowią cały łańcuch reakcji tonicznych przywracających do normy najpierw
ustawienie głowy (ciemieniem do góry), a następnie tułowia i kończyn. Zalezą one zasadniczo od
ośrodków śródmózgowia, szczególnie jąder czerwiennych. Nie występują u zwierząt
odmóżdżonych Odruchy te powstają pod wpływem impulsów wysyłanych głównie przez receptory
narządu równowagi, mięśni szyjnych oraz skory tułowia (przedsionkowe, szyjne i tułowiowe
odruchy wyprostne). Przy nie uszkodzonej korze mózgowej w wystąpieniu tych odruchów
odgrywają rolę także impulsy wzrokowe, zapewniające wzrokową korekcję postawy (optyczne
odruchy wyprostne). Zwierzę "śródmozgowiowe", mające nie uszkodzony rdzeń kręgowy, rdzeń
przedłużony, most i śródmózgowie potrafi stać, a ułożone na boku samo wstaje. Najpierw podnosi
głowę i przywraca jej normalne ustawienie, za głową prostuje (podnosi się) przednia cześć tułowia,
za nią tylna i zwierzę wstaje na nogi przybierając normalną postawę. Bez trudu utrzymuje
równowagę – zapewniają ją odpowiednie ruchy statyczno – kinetyczne. (kot spada na 4 łapy).
67.oksytocyna i wazopresyna
Oksytocyna wytwarzana jest w jądrze przykomorowym, wazopresyna w jądrze nadwzrokowym.
Część nerwowa przysadki jest miejscem ich magazynowania. Wydzielanie tych hormonów
zachodzi niezaleznie od siebie. U ptaków wydzielana jest wazotocyna, łącząca włąsciwości obu
hormonów i ze względu na zdolność do kurczenia mięśni gładkich gruczołu skorupowego, bierze
ona udział w procesie znoszenia jaj.
Oksytocyna działa kurcząco na mięśnie gładkie gruczołu mlekowego oraz macicy podczas porodu i
kopulacji. Wydzielanie oksytocyny następuje na drodze odruchowej podczas drażnienia
mechanoreceptorów, brodawek sutka (ssanie) i szyjki macicy (płód) oraz prącia i pochwy w czasie

kopulacji. Impulsy drogą odruchu nerwowo – humoralnego docierają przez rdzeń kręgowy do
podwzgórza i tylnej części przysadki, a stąd naczyniami krwiononymi do narządów docelowych.
Czynniki stresotwórcze oraz progesteron hamują odruch wydzielania oksytocyny, hormony
estrogenowe pobudzają go. Oksytocyna rozkładana jest przez oksytocynazę. Bez osytocyny dój jest
niemożliwy, gdyż działając na mięsnie gładkie pecherzyków mlekotwórczych , powoduje
wytłoczenie z nich mleka do większych przewodów mlekowych i zatoki gruczołowej i strzykowej.
Wazopresyna (hormon antydiuretyczny) – u niższych kręgowców zwiększa ciśnienie krwi. U
ssaków reguluje ciśnienie osmotyczne krwi poprzez zwiększanie resorpcji wody z kanalików
dalszych i zbiorczych nerek. Czynnikami zwiększającymi jej wydzielanie są: wzrost ciśnienia
osmoycznego, zmniejszenie objętości krwi i stany stresowe