mgr Joanna Owczarek
Katedra Ubezpieczena Społecznego
SGH

Komisja Nadzoru Finansowego

Dlaczego potrzebny jest nadzór?
Zadaniem nadzoru jest ochrona interesów osób ubezpieczonych ponieważ:

•

istnieje nierówność pozycji ubezpieczyciela i ubezpieczonego ze względu na prawnie
skomplikowany i przyrzeczeniowy charakter umowy ubezpieczenia,

•

zakładowi ubezpieczeń zagrażają ryzyka wynikające z odwróconego cyklu produkcji
(ochrona rynku ubezpieczeniowego przez zapewnienie bezpieczeństwa),

•

występuje asymetria informacji.

Kto i na jakiej podstawie nadzoruje?

•

Do 1995 roku - czynności nadzorcze wykonywane były przez Ministra Finansów

•

1995 - 2002 - Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń (PUNU)

•

2002 – wrzesień 2006 - Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych
(KNUiFE)

•

wrzesień 2006 – obecnie – Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)

KNF powstała 19 września 2006 r. na mocy ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad
rynkiem finansowym (Dz.U. Nr 157, poz. 1119).

Skład Komisji
- przewodniczący powoływany przez Prezesa Rady Ministrów na 5-letnią kadencję,
- 2 zastępcy przewodniczącego powoływani i odwoływani przez Prezesa Rady Ministrów na

wniosek Przewodniczącego,

- członkowie Komisji:

- minister właściwy do spraw instytucji finansowych albo jego przedstawiciel,
- minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego albo jego przedstawiciel,
- Prezes Narodowego Banku Polskiego albo delegowany przez niego Wiceprezes
Narodowego Banku Polskiego,
- Przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

Celem organu nadzoru jest zapewnienie:

1) prawidłowego funkcjonowania tego rynku,
2) jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości,
3) zaufania do rynku finansowego, a także
4) zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku.

Kto jest nadzorowany?

•

zakłady ubezpieczeń,

•

brokerzy ubezpieczeniowi i reasekuracyjni,

•

agenci.

Nadzór chroni interesy konsumentów usług ubezpieczeniowych:



ubezpieczających,



ubezpieczonych,



uposażonych,



uprawnionych z umów ubezpieczenia.

Nadzór polega na:



wydawaniu zezwoleń na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej,



wydawaniu zezwoleń na prowadzenie działalności brokerskiej i agencyjnej,



kontroli prowadzenia działalności przez zakłady ubezpieczeń i brokerów,



podejmowaniu działań mających na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania
rynku i ochronę ubezpieczonych,



podejmowaniu innych działań przewidzianych przepisami o działalności

ubezpieczeniowej.

Koncepcje nadzoru

•

publikacyjny – obowiązek publikowania sprawozdań,

•

normatywny (koncesyjny) – określenie warunków rozpoczynania działalności zakładów
ubezpieczeń oraz towarzystw emerytalnych,

•

materialny (finansowy) – kontrola warunków prawnych oraz bezpośrednia kontrola pod
względem prawnym, ekonomicznym i operacyjnym.

Jaki jest nadzór w Polsce?
1) prewencyjny - określone wymagania, aby uzyskać zezwolenie, już na

początku

eliminuje się podmioty, które nie spełniają warunków podjęcia działalności,

2) ciągły – kontrola podmiotów przez cały okres ich istnienia,
3) periodyczny – ocena i analiza po zakończeniu okresu sprawozdawczego
4) administracyjny – dokonywany przez organ administracji centralnej,
5) aktywny – nadzór może wymuszać określone działania.

Uprawnienia nadzoru:

•

kontrola działalności i stanu majątkowego zakładu ubezpieczeń,

•

wydawanie zaleceń w celu usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości i dostosowania
działalności zakładu do obowiązujących przepisów, a w razie niezastosowania się do nich:

–

kary pieniężne nakładane na członków zarządu lub prokurentów,

–

kary pieniężne nakładane na zakład,

–

wystąpienie z wnioskiem o odwołanie członka zarządu lub prokurenta,wystąpienie o
zawieszenie w czynnościach członków zarządu lub prokurentów,

•

żądanie zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy i wydelegowanie
własnego przedstawiciela do udziału w walnym zgromadzeniu,

•

kontrola działalności i stanu majątkowego podmiotów prowadzących działalność
brokerską.

Finansowanie działalności urzędu nadzoru
Działalność KNF w zakresie nadzoru nad rynkiem ubezpieczeniowym jest finansowana ze

składek odprowadzanych przez zakłady ubezpieczeń (ustalony procent zbioru składki brutto),

A zatem urząd nadzoru jest finansowany przez nadzorowanych!

Rzecznik Ubezpieczonych

Cel działalności Rzecznika
Rzecznik Ubezpieczonych reprezentuje interesy:

•

ubezpieczających,

•

ubezpieczonych,

•

uposażonych (uprawnionych z umów ubezpieczenia),

•

członków funduszy emerytalnych,

•

uczestników PPE.

Zakres podejmowanych czynności

•

reprezentowanie i ochrona konsumenckich interesów ubezpieczonych i uprawnionych z
umów ubezpieczenia,

•

reprezentowanie i ochrona interesów członków otwartych funduszy emerytalnych,

•

reprezentowanie i ochrona interesów uczestników pracowniczych programów
emerytalnych,

•

opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących ubezpieczeń, funduszy emerytalnych i
pracowniczych programów emerytalnych,

•

informowanie organu nadzoru o dostrzeżonych nieprawidłowościach w działalności
zakładów ubezpieczeń, funduszy emerytalnych i pracowniczych programów emerytalnych,

•

inicjowanie i prowadzenie działalności edukacyjno-informacyjnej

•

stwarzanie możliwości polubownego rozstrzygania sporów

Powołanie Rzecznika Ubezpieczonych
Rzecznika Ubezpieczonych powołuje Prezes Rady Ministrów na wspólny wniosek ministra

właściwego do spraw instytucji finansowych i ministra właściwego do spraw zabezpieczenia
społecznego.

Kadencja rzecznika ubezpieczonych trwa 4 lata. Rzecznik Ubezpieczonych powołuję na okres

swojej kadencji Radę Ubezpieczonych jako organ opiniodawczo-doradczy.

Podejmowanie czynności
Rzecznik Ubezpieczonych podejmuje czynności z urzędu lub na wniosek ubezpieczonego.
Po zapoznaniu się ze skierowanym do niego wystąpieniem może:

•

podjąć czynność,

•

wskazać ubezpieczonemu przysługujące mu prawa i środki działania,

•

przekazać sprawę według właściwości,

•

nie podjąć działania, podając uzasadnienie.

Zakres kompetencji
Rzecznik Ubezpieczonych może występować w sprawach :

•

indywidualnych (wyłącznie na wniosek osoby),

•

ogólnych warunków ubezpieczenia, które są niekorzystne dla ubezpieczonych,

•

wewnętrznych regulacji zakładów ubezpieczeń i towarzystw emerytalnych, które są
niekorzystne dla ubezpieczonych,

•

nieprawidłowej obsługi podmiotów, również agentów i brokerów,

•

ubezpieczeń obowiązkowych w kwestii zmiany przepisów (wystąpienie do Ministra
Finansów),

•

przeprowadzać badania dotyczące sytuacji na rynku ubezpieczeniowych i emerytalnym.

Ubezpieczeniowy Samorząd Gospodarczy

Polska Izba Ubezpieczeń jest organizacją ubezpieczeniowego samorządu gospodarczego

powstałą na mocy ustawy w 1990 roku.

Od 1995 roku przynależność do Izby jest obowiązkowa.

Podstawowym celem PIU jest:

•

reprezentowanie i podejmowanie działań w celu ochrony wspólnych interesów członków Izby,

•

współdziałanie w zapobieganiu zagrożeniom rynku ubezpieczeń,

•

kształtowanie, upowszechnianie i czuwanie nad przestrzeganiem zasad uczciwej konkurencji i
zasad etyki w działalności ubezpieczeniowej.

Zadania Izby
 reprezentowanie członków Izby wobec organów władzy publicznej;
 wyrażanie opinii o projektach aktów prawnych;
 współdziałanie z organizacjami krajowymi i zagranicznymi w zakresie ubezpieczeń;
 inicjowanie i wykonywanie działalności edukacyjnej i informacyjnej w dziedzinie
ubezpieczeń;
 pozyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji o funkcjonowaniu
rynków ubezpieczeniowych w kraju i za granicą, opracowywanie analiz i prognoz oraz
wydawanie biuletynu Izby;
 tworzenie i wykonywanie informatycznych baz danych w zakresie statystyki
ubezpieczeniowej;
 stwarzanie możliwości polubownego rozstrzygania sporów między członkami Izby.

Organami Izby są:
- Walne Zgromadzenie PIU (zebranie przedstawicieli zakładów),
- Zarząd PIU,
- Komisja Rewizyjna PIU.
Kadencja Zarządu i Komisji Rewizyjnej nie może być dłuższa niż 4 lata.

Majątek Izby powstaje ze:
- składek członkowskich,
- dotacji, darowizn, spadków, zapisów,
- dochodów z majątku Izby oraz
- dochodów z działalności gospodarczej.