DZIAŁALNOŚĆ
PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI SANITARNEJ
W 2010 ROKU
W ZAKRESIE HIGIENY PRACY
czerwiec 2011 r.
Wprowadzenie
Materiałem źródłowym opracowania „Działalność Państwowej Inspekcji
Sanitarnej w 2010 roku w zakresie higieny pracy” były dane liczbowe zawarte
w statystycznych drukach sprawozdawczych MZ-50 oraz w sprawozdaniach opisowych
sporządzonych przez poszczególne stacje sanitarno-epidemiologiczne.
Spis treści
I.
Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
str. 4
II.
Informacje dotyczące prowadzenia postępowania egzekucyjnego w
administracji
str. 32
III.
Choroby zawodowe i ocena narażenia zawodowego w Polsce w 2010 r.
str. 36
IV.
Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi
str. 45
V.
Ocena warunków pracy podczas zabezpieczania/usuwania wyrobów
zawierających azbest
str. 53
VI.
Zagadnienia kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego
pracowników wykonujących prace zawiązane z narażeniem na hałas i
drgania mechaniczne w 2010 r.
str. 59
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami
narkotyków kat. 2 i 3
str. 68
VIII.
Nadzór nad produktami biobójczymi
str. 86
IX.
Nadzór nad zakładami opieki zdrowotnej
str. 92
X.
Szkodliwe czynniki biologiczne
str. 100
XI.
Zestawienie zbiorcze z kontroli warunków pracy i oceny narażenia
zawodowego pracowników narażonych na działanie szkodliwych
czynników biologicznych w archiwach w 2010 r.
str. 109
XII.
Współpraca z Państwową Inspekcją Pracy, Służbą Medycyny Pracy oraz
innymi instytucjami
str. 115
XIII.
Promocja zdrowia
str. 123
XIV.
Działalność laboratoryjna
str. 125
XV.
Podsumowanie
str. 132
XVI.
Spis rycin
str. 134
XVII. Spis tabel
str. 136
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
4
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie
administracyjne
1. Ewidencja zakładów
W roku 2010 ewidencją pionu higieny pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej
objętych zostało 115 706 zakładów pracy (w 2009 r. – 113 289 zakładów pracy),
zatrudniających ogółem: 4 373 131 pracowników (w 2009 r. – 4 431 673). Z analizy
dokonanej na poziomie klas PKD stwierdzono, że największą liczbę zatrudnionych
odnotowano w działalności ujętej w:
PKD 86 Opieka zdrowotna – 430 085 zatrudnionych,
PKD 10 Produkcja artykułów spożywczych – 326 887 zatrudnionych,
PKD 25 Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i
urządzeń – 224 253 zatrudnionych,
PKD 85 Edukacja – 173 492 zatrudnionych.
Tabela 1. Struktura podmiotów gospodarczych objętych ewidencją pionu higieny
pracy w latach 2007- 2010
Lp.
liczba zatrudnionych
w zakładzie pracy
liczba zakładów
odsetek
całkowitej
liczby zakładów
nadzorowanych
przez pion
higieny pracy
w 2010 r.
2007 r.
2008 r.
2009 r.
2010 r.
1.
do 5
42 030
41 752
43 331
44 787
38,7 %
2.
6 – 20
36 339
36 597
37 006
37 760
32,6 %
3.
21 – 50
15 940
16 205
16 277
16 556
14,3 %
4.
51 – 100
7 786
7 922
7 983
8 126
7,0 %
5.
101 – 250
5 529
5 693
5 653
5 598
4,8 %
6.
> 251
3 026
3 070
3 039
2 969
2,6 %
Razem:
110 650
111 239
113 289
115 796
100 %
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
5
115 796
113 289
110 650
111 239
108 000
110 000
112 000
114 000
116 000
118 000
2007r.
2008r.
2009r.
2010r.
Rycina 1. Graficzne przedstawienie liczby podmiotów gospodarczych w ewidencji
pionu higieny pracy w latach 2007-2010
Ogólna liczba zakładów objętych ewidencją w porównaniu do roku ubiegłego
uległa zwiększeniu o 2 507 zakładów. W 2010 r. zanotowano wzrost liczby zakładów
pracy w następujących kategoriach zatrudnienia:
do 5 pracowników – o 1 456 zakładów,
od 6 do 20 pracowników – o 754 zakłady,
od 21 do 50 pracowników – o 279 zakładów,
od 51 do 100 pracowników – o 143 zakłady.
Spadek liczby zakładów stwierdzono w dwóch pozostałych kategoriach zatrudnienia:
od 101 do 250 pracowników – o 55 zakładów,
> 251 pracowników – o 70 zakładów.
W strukturze przedsiębiorstw określonych liczbą pracujących, wśród
zewidencjonowanych podmiotów gospodarczych dominowały zakłady zatrudniające
do 5 pracowników (44 787). Stanowiły one 38,7 % całkowitej liczby podmiotów objętych
ewidencją Państwowej Inspekcji Sanitarnej (w 2009 r. – 38,3 %). Obiekty zatrudniające
do 100 pracowników (107 229 zakładów) obejmowały 92,6 % ogółu. Najmniejszy odsetek
(2,6 %) stanowiły zakłady zatrudniające 251 i więcej pracowników, należące głównie
do następujących branż:
PKD 86
Opieka zdrowotna – 469 zakładów,
PKD 10
Produkcja artykułów spożywczych – 242 zakłady,
PKD 49
Transport i gospodarka magazynowa – 178 zakładów.
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
6
Duże zakłady zlokalizowane były przede wszystkim na terenie województw: śląskiego,
mazowieckiego oraz wielkopolskiego.
Tabela 2. Dynamika zmian liczby podmiotów gospodarczych i liczby zatrudnionych
pracowników objętych ewidencją pionu higieny pracy w latach 2007- 2010
Lp.
rok
Liczba
zakładów w ewidencji
zatrudnionych pracowników
1.
2007
110 650
4 357 862
2.
2008
111 239
4 437 569
3.
2009
113 289
4 431 673
4.
2010
115 796
4 373 131
Ogółem w zakładach objętych ewidencją w 2010 r. zatrudnionych było 4 373 131
pracowników tj. o 58 542 mniej w porównaniu do ubiegłego roku sprawozdawczego.
Zdecydowanie największą liczbę pracowników odnotowano w zakładach opieki
zdrowotnej (430 085), tj. 9,8 % ogółu zatrudnionych.
Największy odsetek zakładów zatrudniających do 5 osób zanotowano w branży
zajmującej się handlem detalicznym, z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami
samochodowymi
(13,9 %). W kategorii zakładów określonych liczbą zatrudnionych od 51
do 100 zatrudnionych dominowało przetwórstwo spożywcze. Zakłady te stanowiły także
najistotniejszy odsetek podmiotów zatrudniających od 101-250 pracowników (8,2 %).
W kategorii zakładów zatrudniających > 251 pracowników przeważały zakłady opieki
zdrowotnej, których łącznie zewidencjonowano – 469.
44 787
37 760
16 556
8 126
5 598
2 969
0
10000
20000
30000
40000
50000
lic
zb
a z
ak
ladó
w
prac
y
do 5
6-20
21-50
51-100
101-250
251 i
więcej
liczba pracowników
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
7
Rycina 2. Struktura zakładów pracy w ewidencji pionu higieny pracy
w 2010 r. wg liczby zatrudnionych pracowników
Tabela 3. Ewidencja podmiotów gospodarczych w Polsce wg województw w 2010 r.
Lp.
województwo
ogólna liczba
zakładów
w ewidencji
podmioty dominujące
wg PKD
liczba
1.
dolnośląskie
6 833
45
568
2.
kujawsko-pomorskie
6 570
47
660
3.
lubelskie
3 785
10
536
4.
lubuskie
2 886
47
331
5.
łódzkie
9 153
14
1 369
6.
małopolskie
9 805
45
886
7.
mazowieckie
15 099
45
1 522
8.
opolskie
2 356
47
231
9.
podkarpackie
4 589
47
470
10.
podlaskie
5 442
47
719
11.
pomorskie
8 144
45
871
12.
śląskie
12 334
10
1 019
13.
świętokrzyskie
3 491
10
408
14.
warmińsko-mazurskie
5 747
47
549
15.
wielkopolskie
11 467
45
1 207
16.
zachodniopomorskie
8 095
47
1 003
Spośród wszystkich podmiotów objętych ewidencją Państwowej Inspekcji
Sanitarnej największą liczbę stanowiły zakłady należące do PKD 47 Handel detaliczny,
z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi (10 378), które
dominowały pod względem ilościowym w ewidencji 7 województw: kujawsko-
pomorskiego, lubuskiego, opolskiego, podkarpackiego, podlaskiego, warmińsko-
mazurskiego oraz zachodniopomorskiego. W województwach: lubuskim, śląskim
i świętokrzyskim przeważało przetwórstwo spożywcze. Natomiast w województwach:
dolnośląskim, małopolskim, mazowieckim, pomorskim i wielkopolskim zdecydowanie
najwięcej obiektów ujętych było w PKD 45 Handel hurtowy i detaliczny pojazdami
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
8
samochodowym; naprawa pojazdów samochodowych. Różnice w ogólnej liczbie zakładów
objętych ewidencją w poszczególnych województwach wynikały przede wszystkim
z dynamiki rozwoju i wielkości województwa. Najwięcej podmiotów objętych zostało
ewidencją
w
województwach:
mazowieckim
(15 099),
śląskim
(12 334)
oraz wielkopolskim (11 467). Najmniejsza liczba zakładów była zewidencjonowana
w województwach: opolskim (2 356) i lubuskim (2 886).
2. Działalność kontrolna
Zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego na 2010 r. jednym
z kierunków działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej było prowadzenie nadzoru
sanitarnego w celu poprawy warunków pracy i ochrony zdrowia pracowników przed
negatywnym oddziaływaniem szkodliwych i uciążliwych czynników występujących
w miejscu pracy. Kontrolowano także przestrzeganie przez pracodawców przepisów
i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy
podczas prac polegających na usuwaniu, bądź
zabezpieczaniu wyrobów zawierających azbest. Kontynuowano zadania mające na celu
nadzór nad przestrzeganiem prawa w zakresie chemikaliów.
Działania te ukierunkowane były w szczególności na:
obrót i stosowanie prekursorów narkotyków kategorii 2 i 3,
ocenę warunków pracy i wypełnianie przez pracodawców obowiązków,
wynikających z oceny ryzyka zawodowego pracowników narażonych
na działanie szkodliwych czynników biologicznych w archiwach,
podmioty wprowadzające do obrotu produkty biobójcze pod kątem
przestrzegania zakazu stosowania substancji czynnych wymienionych
w decyzjach Komisji o niewłączaniu niektórych substancji do załącznika I,
IA lub IB do dyrektywy 98/8/WE
,
warunki pracy i ocenę narażenia zawodowego pracowników zatrudnionych
w narażeniu na hałas i drgania mechaniczne,
warunki pracy i ocenę narażenia zawodowego w zakresie zagrożeń
chemicznych pracowników zatrudnionych w pływalniach krytych.
Łącznie w 2010 r. pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej przeprowadzili
62 025 kontroli u 43 988 pracodawców, zatrudniających ogółem 2 520 955 pracowników.
Nadzorem objętych zostało 38,0 % zewidencjonowanych podmiotów (w 2009 r. – 39,3 %).
Największa liczba działań inspekcyjnych przeprowadzona została w zakładach mających
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
9
siedzibę na terenie województw: mazowieckiego (7 634 kontroli) i wielkopolskiego (6 855
kontroli). Wśród skontrolowanych podmiotów w 2010 r. przeważały zakłady ujęte
w następujących działach Polskiej Klasyfikacji Działalności:
PKD 47 Handel detaliczny, z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami
samochodowymi (skontrolowano - 4 149 zakładów),
PKD 45 Handel hurtowy z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi
(skontrolowano - 3 518 zakładów),
PKD 10 Produkcja artykułów spożywczych (skontrolowano - 3 420
zakładów),
PKD 25
Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i
urządzeń (skontrolowano - 2 829 zakładów).
Tabela 4. Działalność kontrolna pionu higieny pracy w poszczególnych
województwach w latach 2009 - 2010
Lp.
województwo
liczba zakładów
skontrolowanych
liczba przeprowadzonych
kontroli
2009 r.
2010 r.
2009 r.
2010 r.
1.
dolnośląskie
2 583
2 402
3 883
3 443
2.
kujawsko-pomorskie
2 308
2 332
3 249
3 165
3.
lubelskie
2 687
2 654
3 890
3 676
4.
lubuskie
1 165
1 171
1 622
1 597
5.
łódzkie
2 643
2 871
3 447
3 722
6.
małopolskie
3 503
3 490
5 700
5 414
7.
mazowieckie
5 601
5 141
8 116
7 634
8.
opolskie
973
1 040
1 466
1 546
9.
podkarpackie
2 299
2 482
3 362
3 529
10.
podlaskie
1 996
1 948
2 269
2 165
11.
pomorskie
3 733
3 762
5 879
5 554
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
10
12.
śląskie
3 720
3 678
5 580
5 457
13.
świętokrzyskie
1 792
1 674
2 571
2 341
14.
warmińsko-mazurskie
2 219
2 102
3 101
2 880
15.
wielkopolskie
5 227
5 088
7 336
6 855
16.
zachodniopomorskie
2 033
2 153
2 789
3 047
Razem:
44 482
43 988
64 260
62 025
Analizując zestawienie liczbowe z okresu 2 lat, zauważalny jest spadek liczby
przeprowadzonych kontroli w nadzorowanych zakładach. W porównaniu do roku 2009
liczba ta uległa zmniejszeniu o 527 zakładów (3,5 %), z czego 351 stanowiły zakłady
zatrudniające do 100 pracowników. Ograniczenia w prowadzonych działaniach
kontrolnych były wynikiem przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
69 324
64 260
62 025
44 885
44 482
43 988
0
10 000
20 000
30 000
40 000
50 000
60 000
70 000
2008r.
2009r.
2010r.
liczba skontrolowanych zakładów
liczba przeprowadzonych kontroli
Rycina 3. Działalność kontrolna pionu higieny pracy w latach 2008-2010
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
11
W bieżącym okresie sprawozdawczym kontynuowany był nadzór nad:
substancjami i preparatami chemicznymi - zrealizowanych zostało 24 047
kontroli, którymi objęto:
- 5 147 obiektów zajmujących się wprowadzaniem do obrotu,
- 16 351 obiektów stosujących
.
prekursorami narkotyków kategorii 2 i 3 - przeprowadzone zostały 2 230
kontrole, m.in. skontrolowano 616 obiektów zajmujących się ich
wprowadzaniem do obrotu,
produktami biobójczymi - przeprowadzonych zostało 7 186 kontroli, w tym
m.in. w 2 853 obiektach wprowadzających do obrotu produkty biobójcze,
substancjami, preparatami, czynnikami lub procesami technologicznymi
o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy -
przeprowadzono 4 147 kontroli w 3 459 obiektach,
czynnikami biologicznymi w środowisku pracy - przeprowadzono 10 781
kontroli w 9 103 obiektach,
detergentami - przeprowadzono 356 kontroli w 224 obiektach.
Ponadto zgodnie z Wytycznymi szczegółowymi do planu pracy Państwowej
Inspekcji Sanitarnej na 2010 r. realizowane były działania w zakresie oceny narażenia
zawodowego pracowników zatrudnionych w warunkach narażenia na hałas i drgania
mechaniczne.
W ramach działań kontrolnych w 2010 r. w zakresie szkodliwości biologicznych
w środowisku pracy przeglądowi poddano 898 podmiotów, które posiadały w swoich
strukturach archiwa, składnice akt oraz dokumentów lub książek. Skontrolowano archiwa
dokumentacji papierowej i pergaminowej, archiwa taśm filmowych, biblioteki techniczne,
archiwa map, sądu i ksiąg wieczystych, archiwa dokumentacji medycznej, klisz rtg, zdjęć,
mikrofilmów, książek, plakatów, muzea, magazyny archeologiczne, numizmatyczne oraz
zbiory sztuki dawnej. Pracownicy pionu higieny pracy zwracali uwagę na przestrzeganie
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie szkodliwych czynników
biologicznych oraz na stan sanitarno-higieniczny pomieszczeń pracy, sposób
przechowywania archiwizowanych danych, zapewnienie adekwatnych do ryzyka
zawodowego pomieszczeń higienicznosanitarnych oraz wyposażenie pracowników
w wymagane środki ochrony indywidualnej.
Ponadto szczegółowej analizie poddano w 2010 r. warunki pracy i ocenę narażenia
zawodowego w zakresie zagrożeń chemicznych
pracowników zatrudnionych
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
12
w pływalniach krytych. W części placówek kontrole realizowane były wspólnie
z pracownikami pionu higieny komunalnej, sprawującymi bezpośredni nadzór nad
basenami i pływalniami. Szczególną uwagę zwracano na stosowane substancje i preparaty
chemiczne, środki biobójcze, a także sposób ich przechowywania. Ponadto sprawdzano
procedury opracowane na wypadek awarii lub wypadek spowodowany czynnikiem
chemicznym. Sprawdzano także sposób dokumentowania oceny ryzyka zawodowego
na stanowiskach pracy.
W związku z realizowanym rządowym programem: „Program usuwania azbestu
i wyrobów zawierających azbest, stosowanych na terytorium Polski” pracownicy pionu
higieny pracy kontynuowali nadzór nad przestrzeganiem przez pracodawców przepisów
i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas usuwania, bądź zabezpieczania wyrobów
zawierających azbest.
W działaniach kontrolnych Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2010 r., podobnie
jak w latach ubiegłych objętych sprawozdawczością, szczególny nacisk ukierunkowany
był na obiekty, w których występował w środowisku pracy ponadnormatywny hałas.
Kontrolami objęto zakłady pracy zatrudniających pracowników w warunkach narażenia na
ponadnormatywne wartości charakteryzujące hałas i drgania mechaniczne. Największa
skala stwierdzanych przez kontrolujących nieprawidłowości dotyczyła braku aktualnych
badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy oraz
niewłaściwie przeprowadzonej lub braku oceny ryzyka zawodowego. Kontrolujący
zwracali także uwagę na ogólny stan sanitarno-higieniczny pomieszczeń, instrukcje
stanowiskowe, rejestry czynników szkodliwych oraz wyposażenie pracowników
w wymagane środki ochrony indywidualnej.
Stwierdzone w ramach działań kontrolnych uchybienia były przedmiotem
wydawanych decyzji administracyjnych, zobowiązujących pracodawców do ich usunięcia.
Tabela 5. Postępowanie administracyjne w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego
w poszczególnych województwach w 2010 r.
Lp.
województwo
liczba
wydanych
decyzji
nakazów
obowiązków
w decyzjach
wydanych*
postanowień
1.
dolnośląskie
1 319
3 711
57
2.
kujawsko-pomorskie
910
2 154
15
3.
lubelskie
943
2 170
19
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
13
4.
lubuskie
712
1 745
28
5.
łódzkie
656
1 372
4
6.
małopolskie
1 642
4 684
35
7.
mazowieckie
2 267
4 608
84
8.
opolskie
391
944
13
9.
podkarpackie
1 105
2 928
36
10.
podlaskie
1 393
2 967
13
11.
pomorskie
1 204
3 034
58
12.
śląskie
2 178
8 966
29
13.
świętokrzyskie
522
1 335
23
14.
warmińsko-mazurskie
1 153
2 824
28
15.
wielkopolskie
969
2 522
17
16.
zachodniopomorskie
1 118
2 903
37
Razem:
18 482
48 867
496
*
bez uwzględnienia postanowień wydanych w przedmiocie chorób zawodowych
oraz postanowień o nałożeniu grzywny
W ramach sprawowania bieżącego nadzoru sanitarnego nad zakładami pracy
pracownicy pionu higieny pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej wydali 18 482 decyzje,
zawierające 48 867 nakazów (w 2009 r. – 20 200 decyzji, odpowiednio 51 726 nakazów),
z czego w województwach: mazowieckim 2 267 decyzji – zawierających 4 608 nakazów,
śląskim – 2 178 decyzji (8 966 nakazów). W 7 województwach: kujawsko-pomorskim,
lubelskim, lubuskim, łódzkim, opolskim, świętokrzyskim i wielkopolskim liczba
wydanych decyzji w postępowaniu administracyjnym w związku ze stwierdzonymi
nieprawidłowościami wyniosła poniżej 1 000.
Największa liczba wydanych decyzji oraz nakazów, podobnie jak i w ubiegłym
roku sprawozdawczym, dotyczyła zakładów związanych z produkcją metalowych
wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń (1 580 decyzji i odpowiednio 3 948
nakazów). W stosunku do zakładów zajmujących się produkcją artykułów spożywczych
wydanych zostało 1 572 decyzje, zawierające 3 814 nakazy.
Spośród ogółu 9 487 decyzji obligujących pracodawców do
poprawy warunków
pracy, 1001 (10, 5%) decyzji dotyczyło zakładów zajmujących się produkcją artykułów
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
14
spożywczych, następnie 859 decyzji wydanych zostało względem branży prowadzącej
produkcję wyrobów z drewna oraz korka.
Analizując rodzaj i ogólną liczbę wydanych nakazów, pracownicy pionu higieny
pracy w 2010 r. wydali:
10 192 nakazy w zakresie badań i pomiarów czynników szkodliwych
środowiska pracy (w 2009 r. - 11 047 nakazów),
5 629 nakazów dotyczących oceny ryzyka zawodowego (w 2009 r. – 5 003
nakazy),
4 253 nakazy w zakresie substancji i preparatów chemicznych (w 2009 r.-
4 692 nakazy),
2 717 nakazów dotyczących usunięcia stwierdzonych pomiarami
przekroczeń dopuszczalnych wartości normatywnych stężeń i natężeń
czynników szkodliwych dla zdrowia (w 2009 r.- 2 663),
1 899 nakazów w zakresie czynników biologicznych w środowisku pracy
(w 2009 r.- 1 890),
904 nakazy w zakresie substancji, preparatów, czynników lub procesów,
technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku
pracy (w 2009 r. – 983),
498 nakazów w zakresie produktów biobójczych (w 2009 r. – 660),
18 nakazów w zakresie prekursorów narkotykowych kategorii 2 i 3
(w 2009 r. - 18),
38 nakazów w zakresie detergentów (w 2009 r. - 85 nakazów),
unieruchomienia stanowisk pracy – 17 nakazów (w 2009 r. – 9 nakazów),
unieruchomienia oddziału zakładu – 3 nakazy (w 2009 r. -1 nakaz),
unieruchomienia zakładów – 2 nakazy (w 2009 r. – 3 nakazy).
Wyniki corocznie przeprowadzanych kontroli jednoznacznie potwierdzają,
że pracodawcy w dalszym ciągu nie przestrzegają podstawowego obowiązku
monitorowania stężeń i natężeń czynników szkodliwych na stanowiskach pracy.
Zdecydowana większość kontrolowanych pracodawców zlecała wykonanie pomiarów
dopiero po otrzymaniu stosowanych decyzji administracyjnych. W tym zakresie zostały
wydane (10 192 nakazy). W stosunku do 2009 r. odnotowano 7,7 % spadek wydawanych
w tym zakresie nakazów. Analiza dokonana na poziomie województw wykazała,
że zdecydowanie największą liczbę nakazów dotyczących badań i pomiarów środowiska
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
15
pracy wydano w województwach: śląskim (1 134 nakazy) oraz mazowieckim (1 093
nakazy).
Rycina 4. Liczba nakazów wg województw w zakresie przekroczenia NDS i NDN
czynników szkodliwych dla zdrowia
W związku ze stwierdzonymi przekroczeniami obowiązujących normatywów
higienicznych (NDS i NDN) właściwi inspektorzy sanitarni nałożyli na kontrolowane
podmioty 2 717 nakazów obligujących do podjęcia działań celem usunięcia stwierdzonych
pomiarami przekroczeń dopuszczalnych poziomów stężeń i natężeń czynników
szkodliwych, z czego najwięcej 835 w województwie śląskim i kolejno 309 w
dolnośląskim. Ogółem w powyższym zakresie wydano 1 596 decyzji administracyjnych.
Istotnym stwierdzanym uchybieniem w skali kraju był tak, jak i w latach ubiegłych
brak oceny ryzyka zawodowego oraz nieprawidłowości w jej opracowaniu. W związku ze
stwierdzanymi w tym zakresie nieprawidłowościami wydano 5 629 nakazów (w 2009 r. –
5 003). Kontrolujący często wykazywali niewłaściwy zakres oszacowania ryzyka
zawodowego. Oceny ryzyka oparte były na nieaktualnych wynikach pomiarów czynników
szkodliwych występujących na stanowiskach pracy. Ponadto w ocenach pomijano istotne
czynniki szkodliwe obecne w środowisku pracy lub zamieszczano informacje dotyczące
innych warunków pracy.
309
84
52
78
165
137
33
187
132 113
835
148 154
76
121
93
0
200
400
600
800
1000
dolnośląskie
kujaw sko-pomorskie
lubelskie
lubuskie
łódzkie
małopolskie
mazow ieckie
opolskie
podkarpackie
podlaskie
pomorskie
śląskie
św iętokrzyskie
w armińsko-mazurskie
w ielkopolskie
zachodniopomorskie
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
16
W ramach prowadzonego postępowania administracyjnego pracownicy pionu
higieny pracy stwierdzali także nieprawidłowości w zakresie wprowadzania
do obrotu i stosowania substancji i preparatów chemicznych. Wydane zostały 4 253
nakazy, o 439 mniej w stosunku do 2009 r.
Ze względu na stwierdzenie rażących uchybień stanu sanitarno-higienicznego
oraz przekroczeń obowiązujących normatywów higienicznych wstrzymano wykonywanie
pracy:
na 17 stanowiskach,
w 3 oddziałach,
w 2 zakładach pracy.
3. Informacje dotyczące zakładów pracy, w których stwierdzono
przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń
czynników szkodliwych dla zdrowia (NDS/NDN)
W 8 769 zakładach pracy będących w ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej
stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości stężeń i natężeń czynników
szkodliwych dla zdrowia, w tym w 5 779 objętych nadzorem w 2010 r. (13,1 %
skontrolowanych w roku sprawozdawczym). Przekroczenia NDS i NDN odnotowano
głównie w następujących branżach:
Produkcja wyrobów z drewna oraz z korka, z wyłączeniem mebli; produkcja
wyrobów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania (PKD 16) –
w 900 zakładach,
Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn
i urządzeń (PKD 25) – w 645 zakładach,
Produkcja artykułów spożywczych (PKD 10) – w 466 zakładach.
Najwięcej
zakładów ze stwierdzonymi przekroczeniami obowiązujących
normatywów higienicznych odnotowano w województwach: wielkopolskim – 1 593,
małopolskim – 856 oraz dolnośląskim – 784. W województwie wielkopolskim
przekroczenia najczęściej występowały w podmiotach prowadzących produkcję wyrobów
z drewna oraz produkcję mebli. W województwie dolnośląskim przekroczenia NDS/NDN
stwierdzano najczęściej w podmiotach zaklasyfikowanych do PKD 16:
z drewna oraz korka z wyłączeniem mebli; produkcja wyrobów ze słomy i materiałów używanych
. W województwie małopolskim przekroczenia były najczęściej stwierdzane
w zakładach produkujących metalowe wyroby gotowe, z wyłączeniem maszyn i urządzeń
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
17
(w 64 zakładach) oraz także w zakładach zajmujących się produkcją wyrobów
z drewna (w 64 zakładach).
Tabela 6. Województwa o największej liczbie zakładów z przekroczeniami
dopuszczalnych poziomów czynników szkodliwych dla zdrowia
Lp.
województwo
liczba zakładów, w których stwierdzono
przekroczenia czynników szkodliwych:
1.
wielkopolskie
1 593
2.
małopolskie
856
3.
dolnośląskie
784
4.
zachodniopomorskie
681
5.
kujawsko-pomorskie
654
6.
śląskie
625
7.
pomorskie
595
8.
podkarpackie
570
Ogółem w warunkach przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS)
i natężeń (NDN) czynników szkodliwych dla zdrowia w 2010 r. zatrudnionych było
212 751 pracowników (w 2009 r. – 196 098), z czego:
35 522 pracowników zatrudnionych przy wydobywaniu węgla kamiennego
i węgla brunatnego (w 2009 r. - 36 720),
18 594 pracowników zatrudnionych przy produkcji metalowych wyrobów
gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń (w 2009 r. -18 207),
19 230 pracowników zatrudnionych przy produkcji wyrobów z drewna oraz
korka, z wyłączeniem mebli; produkcji wyrobów ze słomy
i materiałów używanych do wyplatania (w 2009 r. - 16 459),
13 838 pracowników zatrudnionych przy produkcji mebli (w 2009 r. -
11 575).
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
18
Tabela 7. Liczba zakładów oraz stanowisk pracy wg województw, w których
wystąpiły przekroczenia dopuszczalnych wartości czynników szkodliwych
dla zdrowia
Lp.
województwo
liczba
zakładów pracy, w
których stwierdzono
przekroczenia
czynników szkodliwych
stanowisk, na których
stwierdzono
przekroczenia
czynników szkodliwych
1.
dolnośląskie
784
23 894
2.
kujawsko-pomorskie
654
9 580
3.
lubelskie
460
7 641
4.
lubuskie
336
7 255
5.
łódzkie
262
6 818
6.
małopolskie
856
15 465
7.
mazowieckie
464
5 930
8.
opolskie
241
4 349
9.
podkarpackie
570
12 656
10.
podlaskie
85
1 535
11.
pomorskie
595
10 783
12.
śląskie
625
54 632
13.
świętokrzyskie
321
7 734
14.
warmińsko-mazurskie
242
3 767
15.
wielkopolskie
1 593
30 542
16.
zachodniopomorskie
681
10 170
Razem:
8 769
212 751
Zdecydowanie największą liczbę stanowisk z przekroczeniami obowiązujących
wartości normatywów higienicznych czynników szkodliwych dla zdrowia odnotowano
w województwie śląskim, gdzie 54 632 stanowiska pracy nie spełniały kryteriów
wymaganych prawem. Ponad połowa (32 036) dotyczyła stanowisk związanych
z wydobyciem węgla kamiennego i brunatnego. Wielu zatrudnionych eksponowanych było
na oddziaływanie kilku czynników szkodliwych jednocześnie. Podkreślenia wymaga
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
19
kwestia, że województwo śląskie obejmuje największe w kraju skupisko zakładów
przemysłu ciężkiego (górnictwo, hutnictwo oraz przemysł motoryzacyjny).
W porównaniu do 2009 r. odnotowano wzrost liczby osób pracujących
w warunkach przekroczonych wartości dopuszczalnych czynników fizycznych o 13 131
pracowników.
Narażenie odnotowano w różnych gałęziach gospodarki. Zdecydowanie
najwięcej zatrudnionych na oddziaływanie NDN czynników fizycznych stwierdzono
w następujących branżach:
produkcja wyrobów z drewna oraz korka, z wyłączeniem mebli – 18 136
w 2009 r. - 16 058),
produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn
i urządzeń – 17 564 pracowników (w 2009 r. - 17 410),
wydobywanie węgla kamiennego i węgla brunatnego (lignitu) – 15 382
pracowników (w 2009 r. - 15 622 osoby).
W województwie śląskim liczba zatrudnionych w warunkach przekroczeń NDN
czynników fizycznych wyniosła 32 709 pracowników (w 2009 r. - 31 670).
Spośród ogółu czynników fizycznych zdecydowanie dominowało narażenie
pracowników na ponadnormatywne wartości hałasu. W 2010 r. odnotowano jego
występowanie w 5 636 zakładach pracy, z czego 973 zakłady należały do branży
prowadzącej działalność w zakresie produkcji wyrobów z drewna i korka z wyłączeniem
mebli. Liczba osób narażonych na jego oddziaływanie stanowiła znaczny odsetek
zatrudnionych w różnych gałęziach gospodarki. W narażeniu na ponadnormatywny hałas
w 2010 r. zatrudnionych było 166 463 pracowników (w 2009 r. - 153 500 pracowników).
Odnotowane zwiększenie liczby osób narażonych na ponadnormatywne wartości
hałasu, to efekt objęcia nadzorem nowych obiektów, dotychczas nie nadzorowanych przez
Państwową Inspekcję Sanitarną. Ponadto zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora
Sanitarnego, właściwi inspektorzy sanitarni prowadzili w 2010 r. kontrole pod kątem
oceny warunków pracy i wypełniania przez pracodawców obowiązków, wynikających
z oceny ryzyka zawodowego pracowników zatrudnionych w warunkach narażenia na hałas
i drgania mechaniczne. Przeprowadzone kontrole pozwoliły na faktyczną ocenę narażenia
pracowników zatrudnionych na ww. czynniki w różnych gałęziach przemysłu
oraz zweryfikowanie liczby obiektów, będących w ewidencji Państwowej Inspekcji
Sanitarnej.
Tabela 8.
Liczba pracowników pracujących w warunkach przekroczeń NDS/NDN
czynników szkodliwych środowiska pracy wg województw
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
20
Lp.
województwo
liczba pracowników pracujących w przekroczeniach
*
NDS czynników
chemicznych
NDS pyłów
NDN
czynników
fizycznych
1.
dolnośląskie
3 034
5 658
20 593
2.
kujawsko-pomorskie
236
879
9 057
3.
lubelskie
56
729
7 061
4.
lubuskie
143
379
6 933
5.
łódzkie
79
716
6 409
6.
małopolskie
290
3 776
12 918
7.
mazowieckie
50
854
5 339
8.
opolskie
332
649
3 958
9.
podkarpackie
235
1 311
11 892
10.
podlaskie
63
43
1 436
11.
pomorskie
1 010
1 768
9 891
12.
śląskie
1 138
28 516
32 709
13.
świętokrzyskie
134
1 270
7 326
14.
warmińsko-mazurskie
44
303
3 611
15.
wielkopolskie
661
3 563
28 784
16.
zachodniopomorskie
345
1 350
8 229
Razem:
7 850
51 764
176 146
* pracownik liczony 1 raz niezależnie od liczby czynników
Na stanowiskach z przekroczeniami NDS pyłów w 2010 r. pracowało 51 764
zatrudnionych (w 2009 r. – 52 435), z czego:
25 441 przy wydobywaniu węgla kamiennego i węgla brunatnego
(w 2009 r. - 28 832 osoby),
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
21
2 840 przy produkcji metali (w 2009 r. – 2 696 osób),
2 682 w górnictwie rud metali (w 2009 r. – 2 662 osoby),
2 484 przy produkcji metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem
maszyn i urządzeń (w 2009 r. – 2 250 osób).
Ogólna liczba zatrudnionych w warunkach narażenia na ponadnormatywne
wartości stężeń pyłów w porównaniu do ubiegłego roku objętego sprawozdawczością
zmniejszyła się o 689 pracowników (w 2009 r. - 52 453). Zdecydowanie największy
odsetek pracowników (49,1 %) zatrudnionych w narażeniu na przekroczenie NDS pyłów
odnotowano przy wydobywaniu węgla kamiennego i brunatnego, z czego 53,3 %
w województwie śląskim.
Narażenie na przekroczenia najwyższych dopuszczalnych poziomów stężeń
czynników chemicznych w kraju w 2010 r. stwierdzono u 7 805 pracowników (2009 r. -
7 520 pracowników), z czego w samym województwie dolnośląskim – u 3 034
pracowników (w 2009 r. - 2 986), śląskim – 1 138 (w 2009 r. – 983) oraz w województwie
pomorskim – u 1 010 pracowników (w 2009 r. – 723). Przekroczenia czynników
chemicznych dominowały w produkcji metali (2 555 osób narażonych) i produkcji
metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń (953 osoby).
Tabela 9. Działalność Państwowej Inspekcji Sanitarnej w przypadkach
stwierdzonych przekroczeń dopuszczalnych wartości normatywnych czynników
szkodliwych
Lp.
województwo
liczba wydanych decyzji:
w zakresie
obniżenia
NDN/NDS
czynników
szkodliwych
unieruchamiający
ch stanowisko w
związku
z przekroczeniem
wartości
normatywu
higienicznego
unieruchamiających
oddział zakładu
pracy
1.
dolnośląskie
195
0
0
2.
kujawsko-pomorskie
61
0
0
3.
lubelskie
41
0
0
4.
lubuskie
60
0
0
5.
łódzkie
116
1
0
6.
małopolskie
115
0
0
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
22
7.
mazowieckie
116
5
0
8.
opolskie
31
0
0
9.
podkarpackie
179
2
0
10.
podlaskie
59
2
0
11.
pomorskie
92
0
0
12.
śląskie
240
1
1
13.
świętokrzyskie
94
0
0
14.
warmińsko-mazurskie
79
0
0
15.
wielkopolskie
63
0
0
16.
zachodniopomorskie
Zachodniopomorskie
55
3
0
Razem:
1 596
14
1
1 596
3 362
2 717
1 747
1 988
2 663
0
500
1 000
1 500
2 000
2 500
3 000
3 500
2008r.
2009r.
2010r.
liczba nakazów dot. obniżenia NDS/NDN
liczba decyzji dotyczących obniżenia stężeń i natężeń czynników szkodliwych środowiska pracy
Rycina 5. Liczba wydanych decyzji i nakazów w zakresie przekroczonych NDS i NDN
czynników szkodliwych dla zdrowia w latach 2008-2010
W związku ze stwierdzonymi przekroczeniami obowiązujących wartości
normatywnych czynników szkodliwych dla zdrowia pracownicy pionu higieny pracy
wydali 1 596 decyzji zawierających 2 717 nakazów dotyczących usunięcia ww. uchybień
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
23
na stanowiskach pracy (w 2009 r. – 1 747 decyzji, 2 663 - nakazy). Największą liczbę
decyzji wydano w stosunku do branży zajmującej się produkcją metalowych wyrobów
gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń (229) oraz produkcją wyrobów z drewna oraz
korka, z wyłączeniem mebli; produkcję wyrobów ze słomy i materiałów używanych do
wyplatania (168). Znaczną liczbę decyzji wydanych w związku z występowaniem
ponadnormatywnych wartości czynników szkodliwych dla zdrowia na stanowiskach pracy
odnotowano w województwach: śląskim (240), dolnośląskim (195) oraz podkarpackim
(179).
W województwie lubuskim organ I instancji PIS wydał decyzję z rygorem
natychmiastowej wykonalności, wstrzymującą działalność TPV Displays Polska Sp. z o.o.
w Gorzowie Wielkopolskim w związku z awarią, na skutek nagłego zdarzenia związanego
z wydzielaniem oparów preparatu P-200, stosowanego do prac wykończeniowych przy
układaniu posadzki betonowej. W związku z zaistniałą sytuacją Państwowy Powiatowy
Inspektor Sanitarny w Gorzowie Wielkopolskim wydał polecenie wstrzymania prac do
czasu zapewnienia bezpiecznych warunków pracy, potwierdzonych wynikami pomiarów
czynników szkodliwych.
W województwie śląskim Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny
w Bielsko-Białej wydał decyzję unieruchamiającą oddział zakładu zajmującego
się kompleksową gospodarką odpadami, w związku ze stwierdzeniem przekroczenia NDS
pyłów zawierających azbest na oddziale demontażu elementów azbestowych
z alternatorów i rozruszników. Przyczyną przekroczeń była nieszczelność instalacji
odciągowej. Pracodawca podjął natychmiastowe działania polegające na naprawie
instalacji, co w efekcie przyczyniło się do uzyskania poprawy
warunków pracy na
stanowiskach pracy w odniesieniu do17 pracowników.
W zakładzie w Zgierzu w wyniku stwierdzenia przekroczenia najwyższych
dopuszczalnych wartości stężeń chwilowych NDSCh toluenu, wydana została decyzja
administracyjna z rygorem natychmiastowej wykonalności wstrzymania pracy
na stanowisku pracownika magazynowo-produkcyjnego. Przekroczenia odnotowano
przy obsłudze destylatorów do odzysku rozpuszczalników organicznych z pozostałości
farb, lakierów i innych wyrobów. Pracodawca potwierdził wynikami pomiarów obniżenie
stężenia toluenu, przeprowadził i udokumentował ocenę stanu zdrowia pracowników.
Poprawę uzyskano poprzez zwiększenie drożności kanałów wentylacyjnych, zwiększenie
wydajności oraz skuteczności wentylacji mechanicznej. W zakładzie zastosowano
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
24
hermetyczność przepompowywania odpadów zawierających rozpuszczalniki stosowane
w procesach produkcyjnych.
W województwie mazowieckim w związku ze stwierdzeniem w zakładzie
przekroczeń NDSCh: toulenu, octanu etylu, styrenu oraz tlenku węgla wydano decyzję
administracyjną nakazującą unieruchomienie stanowisk pracy: lakiernika, tapicera,
laminatora i spawacza. Pracodawca zlikwidował 2 stanowiska pracy, na których
stwierdzono przekroczenie wartości NDSCh tlenku węgla. W przypadku pozostałych
stanowisk pracy zaprzestano wykonywania prac z użyciem czynników, dla których
nie zapewniono wymaganego poziomu bezpieczeństwa. W innym zakładzie z siedzibą
w Warszawie, gdzie również stwierdzono przekroczenie NDSCh toulenu na stanowisku
lakiernika, wydano decyzję administracyjną wstrzymującą wykonywanie prac
na ww. stanowisku. Pracodawca nie uruchomił dotychczas kwestionowanego stanowiska
pracy.
W zakładzie w Otwocku w trakcie wykonywania badań i pomiarów czynników
szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy nastąpiła awaria urządzenia chłodniczego
zawierającego amoniak. Usterkę natychmiast usunięto, przeprowadzono ocenę stanu
zdrowia pracowników. Wykonane zostały ponowne badania czynników szkodliwych
dla zdrowia w środowisku pracy, które nie wykazały przekroczeń NDS i NDSCh
amoniaku.
W zakładzie pracy w Żyrardowie w związku z wystąpieniem przekroczeń NDSCh
toulenu na stanowisku: malarz konstrukcji stalowych, organ I instancji PIS wydał decyzję
unieruchamiającą ww. stanowisko. Przeprowadzono badania profilaktyczne pracownika.
Usprawniono instalację wyciągową i wybudowano nowy magazyn substancji chemicznych
i ich mieszanin z wentylacją grawitacyjną i nawiewno – wyciągową.
Przeprowadzone
ponowne pomiary czynników chemicznych, nie wykazały przekroczeń NDSCh. Ponadto
pracodawca uaktualnił ocenę ryzyka zawodowego o informacje dotyczące narażenia
na czynnik chemiczny. W ramach działań modernizacyjnych zmieniono technologię,
poprzez zastosowanie metody natryskowej, jako techniki malarskiej.
W Warszawie w zakładzie, w którym stwierdzono przekroczenie NDSCh styrenu
na stanowisku: pracownik produkcyjny w pomieszczeniu aplikacji żelkotu poliestrowego,
pracodawca dokonał przeglądu systemów wentylacyjnych. Stwierdzono wyłączenie
jednego ciągu wentylacji lokalnej, co mogło być wynikiem prowadzenia wcześniejszych
prac konserwatorskich, polegających na czyszczeniu ciągów wentylacyjnych.
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
25
Po uruchomieniu nieczynnego kanału wentylacyjnego ponownie przeprowadzono
na ww. stanowisku pomiary w wyniku, których nie stwierdzono przekroczeń NDSCh.
W województwie podkarpackim w związku ze stwierdzeniem przekroczeń NDS
i NDSCh tlenków żelaza wydana została decyzja dotycząca unieruchomienia stanowiska
pracy w zakładzie pracy w Tarnobrzegu. Stanowisko pracy spawacza elektryczno –
gazowego obsługującego wypalarkę gazową propan - butan zostało uruchomione
po przedstawieniu wyników kontrolnych pomiarów czynników jw.
W związku z wystąpieniem przekroczenia NDSCh acetonu w zakładzie pracy
w Łańcucie, organ I instancji wstrzymał pracę ze względu na bezpośrednie zagrożenie
zdrowia osób tam zatrudnionych. Podjęto działania techniczne a ponowne pomiary
wykazały wartości zgodne z obowiązującymi wymogami normatywów higienicznych.
W 2010 r. w zakładzie pracy w Augustowie zajmującym się produkcją łodzi
motorowodnych zanotowano przekroczenie wartości NDSCh styrenu, w czasie prac
z wykorzystaniem żywicy poliestrowej. Właściwy państwowy inspektor sanitarny wydał
decyzję z rygorem natychmiastowej wykonalności, unieruchamiającą 3 stanowiska pracy
w 3 oddziałach. Łącznie od pracy odsunięto 32 pracowników. W celu ograniczenia
ekspozycji na działanie czynnika chemicznego zakład dokonał usprawnień technicznych
oraz przeprowadził pomiary sprawdzające. Ponadto pracodawca zlecił dokonanie analizy
stanu zdrowia pracowników wykonujących prace na w/w stanowiskach. Nie stwierdzono
negatywnego wpływu środowiska pracy na zdrowie pracujących. Zakład pracy
po przeprowadzeniu niezbędnych działań wznowił ponownie prace jw.
Decyzją Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Białymstoku
wstrzymano pracę na stanowisku operatora maszyn w mieszalni farb zakładu
k/Białegostoku – do czasu likwidacji zagrożenia dla zdrowia, spowodowanego
przekroczeniem NDS\Ch octanu etylu. Bezpośrednią przyczyną przekroczenia było mycie
pojemników po farbach octanem etylu. Pracodawca natychmiast zaprzestał mycia i zakupił
nowe pojemniki u dostawcy farb. Prace mycia używanych pojemników będą wznowione
z chwilą zapewnienia odpowiedniej instalacji wyciągowej. Wykonane powtórnie badania
środowiska pracy na tym stanowisku pracy nie wykazały przekroczenia NDSCh octanu
etylu.
Przyczyną
unieruchomienia
stanowisk
pracy
w
województwie
zachodniopomorskim były stwierdzone przekroczenia stężenia NDSCh tlenku węgla
w kuchni przedszkola w Szczecinie. Ze względu na bezpośrednie zagrożenie życia
wstrzymano pracę urządzenia gazowego. Po przeprowadzeniu naprawy gwarancyjnej,
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
26
pomiary stężeń tlenku węgla nie wykazały przekroczeń dopuszczalnego normatywu
czynnika szkodliwego.
W punkcie gastronomicznym w Szczecinie pomiary stężenia tlenku węgla
w kuchni nad grillem węglowym z rusztami wykazały 5–cio krotne przekroczenie wartości
dopuszczalnej tlenku węgla. Wstrzymano pracę obsługujących urządzenia grillowe.
Ponowne pomiary stężenia tlenku węgla, nie wykazały przekroczeń normatywów
higienicznych.
W zakładzie prowadzącym m.in. produkcję mebli, pomiary stężenia substancji
szkodliwych – tlenku węgla wykazały przekroczenia NDS na stanowisku magazyniera.
Wstrzymano prace na stanowisku obsługi wózka jezdniowego podnośnikowego do czasu
obniżenia stężeń tlenku węgla poniżej wartości NDS. Stanowisko ponownie uruchomiono
po wykonaniu pomiarów kontrolnych i stwierdzeniu bezpiecznych warunków pracy.
W województwie kujawsko-pomorskim przyczyną wydania decyzji nakazującej
unieruchomienie stanowiska prasowaczki w Firmie Handlowo-Usługowej „IMPRESSA”
w Toruniu, był brak zapewnienia bezpiecznych warunków pracy. Zakwestionowane
stanowisko było zlokalizowane w pomieszczeniu pralni chemicznej, o zbyt małej
wysokości, oraz poniżej poziomu otaczającego terenu
.
Po wydaniu decyzji pracodawca
zrezygnował z zatrudnienia pracowników do czasu przeniesienia pralni do nowych
pomieszczeń, spełniających wymogi formalne.
4. Informacje dotyczące uchybień w kontrolowanych zakładach
pracy
Sprawowany przez Państwową Inspekcję Sanitarną nadzór nad warunkami
środowiska pracy potwierdził utrzymującą się tendencję występowania typowych uchybień
tj. braku badań i pomiarów stężeń i natężeń szkodliwych czynników środowiska pracy lub
ich aktualizacji. Sytuacja taka wystąpiła łącznie w 7 521 zakładach pracy (w 2009 r. –
8 127). Skutkowało to wydaniem przez właściwych państwowych inspektorów sanitarnych
10 192 nakazów obligujących pracodawców do przeprowadzenia monitoringu warunków
środowiska pracy (w 2009 r. – 11 047).
Podobnie jak w latach ubiegłych istotny odsetek stwierdzanych uchybień
dotyczył
wystąpienia
przekroczeń
dopuszczalnych
poziomów
stężeń
i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Ogółem stan
ten stwierdzono w 5 779 zakładach pracy, z czego 1 194 zlokalizowanych było na terenie
województwa wielkopolskiego.
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
27
Wśród stwierdzonych w 2010 r. nieprawidłowości na trzecim miejscu znalazły
się uchybienia z zakresu oceny ryzyka zawodowego. Odnotowywano brak
lub niewłaściwie sporządzone opracowania takiej oceny. W części kontrolowanych
podmiotów były to szablonowo wykonane dokumenty, nieodzwierciedlające faktycznego
narażenia zatrudnionych
.
Pracodawcy pomijali cześć istotnych elementów ryzyka
występującego na stanowiskach pracy i w wielu wypadkach traktowana była wyłącznie,
jako wymóg formalny.
Odsetek stwierdzonych najistotniejszych uchybień w skontrolowanych zakładach
przedstawiał się następująco:
brak aktualnych pomiarów czynników szkodliwych
17,1 %,
przekroczenia NDS i NDN
13,1 %,
brak oceny ryzyka zawodowego
10,9 %,
zły stan sanitarno-higieniczny pomieszczeń pracy
9,6 %,
w zakresie substancji i preparatów chemicznych 8,1 %,
brak rejestru czynników szkodliwych
5,6 %,
w zakresie czynników biologicznych
3,3 %,
brak aktualnych badań lekarskich
2,0 %,
w zakresie produktów biobójczych
1,3 %.
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
28
Rycina 6. Struktura najistotniejszych uchybień stwierdzonych w skontrolowanych
zakładach pracy w 2010 r.
Znaczną część stwierdzanych w czasie prowadzonych działań kontrolnych
nieprawidłowości podmioty likwidowały w trakcie trwania kontroli lub bezpośrednio
po
wszczęciu
postępowania
administracyjnego.
Poprawa
warunków
pracy
w nadzorowanych zakładach następowała poprzez sukcesywne wdrażanie długofalowych
programów działań organizacyjno-technicznych zmierzających do zmniejszenia narażenia
na działanie czynników szkodliwych na stanowiskach pracy.
Wyniki kontroli sprawdzających potwierdziły poprawę warunków pracy w części
nadzorowanych zakładów w zakresie:
hałasu:
poprzez montaż kabin ochronnych przy maszynach emitujących hałas
ponadnormatywny,
likwidację stanowisk pracy zlokalizowanych w okolicy maszyn emitujących
ponadnormatywny hałas,
przeprowadzenie ponownych badań i pomiarów środowiska pracy,
informowanie pracowników o wynikach pomiaru poziomów hałasu,
opracowanie rzetelnej oceny ryzyka zawodowego uwzględniającej realny
czas pracy przy urządzeniu lub maszynie,
oznakowanie
strefy
zagrożenia
hałasem
odpowiednimi
znakami
ostrzegawczymi,
wymianę parku maszynowego na nowy,
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
29
wymianę podzespołów maszyn, zastosowanie osłon tłumiących hałas, zakup
nowych maszyn produkcyjnych oraz ochronników słuchu,
działania organizacyjne celem zmniejszenia czasu narażenia pracowników na
nadmierny hałas,
systematyczne monitorowanie stanu zdrowia pracowników poprzez
kierowanie na badania audiometryczne słuchu,
organizację nowych pomieszczeń pracy w celu zapewnienia właściwej
powierzchni pracy lub oddzielenie stanowisk „hałaśliwych” od pozostałych
stanowisk nie stwarzających zagrożenia,
zapylenia:
poprzez uszczelnienie systemów odpylania i odbioru trocin z maszyn do
obróbki drewna,
zmianę specyficznych technologii tj. przez zastosowanie, jako materiału
ściernego szlaki pomiedziowej zamiast piasku,
zastosowanie nowoczesnych wyciągów stanowiskowych, skierowanych
bezpośrednio
na
dane
urządzenie
oraz
usprawnienie
wyciągu
stanowiskowego ogólnego,
stosowanie
odpowiednich zabezpieczeń w postaci wentylatorów
wyciągowych,
zastosowanie nowoczesnych rozwiązań w postaci indywidualnych ochron
profilaktycznych tj. hełmów powietrznych, oraz masek i półmasek
przeciwpyłowych,
drgań ogólnych:
poprzez wyposażenie pracowników w specjalistyczne środki ochrony
osobistej tłumiące drgania (np. rękawice antywibracyjne),
poprzez działania organizacyjne w celu zmniejszenia czasu narażenia
pracowników na oddziaływanie drgań na organizm pracownika,
pozostałe:
pracodawcy informowali pracowników o wynikach badań i pomiarów oraz
zamieszczali wyniki badań na tablicy informacyjnej w miejscu ogólnie
dostępnym,
wyniki badań były odnotowywane w rejestrze i kartach pomiaru badań
środowiska pracy,
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
30
w związku z wykonywanymi badaniami środowiska pracy pracodawcy
aktualizowali ocenę ryzyka zawodowego, z którą zapoznawani byli
pracownicy,
odnotowano zmiany w procesach technologicznych pod kątem zmniejszenia
emisji substancji toksycznych na stanowiskach pracy oraz zmianę
stosowanych substancji i preparatów na mniej szkodliwe dla pracowników,
wyposażono
pracowników
w
środki
ochrony
indywidualnej
oraz informowano o konieczności ich używania. Niektórzy pracodawcy
wprowadzili stały nadzór/monitoring stosowania środków ochrony
indywidualnej,
pracownicy korzystali z dodatkowych przerw w pracy w czasie, w którym
wyłączone były wszystkie maszyny i urządzenia a czas przerwy wliczony był
do czasu pracy,
zwiększono rotację pracowników na stanowiskach pracy celem zmniejszenia
czasu trwania narażenia na działanie czynników szkodliwych,
usprawniono wentylacje stanowiskowe i ogólne w pomieszczeniach pracy,
poprawiono warunki mikroklimatyczne i komfort pracy poprzez instalację
ogrzewania, klimatyzacji,
oznakowano miejsca składowania oraz miejsca stosowania niebezpiecznych
substancji chemicznych i ich mieszanin,
oznakowano miejsca stwarzające ryzyko dla zdrowia pracowników
w związku z występowaniem czynników rakotwórczych,
opracowano procedury bezpiecznego postępowania ze szkodliwymi
czynnikami biologicznymi,
zapewniono pracownikom odpowiednie środki do odkażania skóry,
zapewniono bezpieczne warunki odkażania i czyszczenia odzieży roboczej,
która uległa skażeniu szkodliwym czynnikiem biologicznym,
oznakowano znakiem ostrzegawczym strefy zagrożenia czynnikiem
biologicznym.
Dodatkowo poprawa warunków pracy dotyczyła m.in.:
poprawy komfortu pracy (remonty pomieszczeń),
wdrażania nowych rozwiązań technicznych,
I. Nadzór bieżący nad zakładami pracy, postępowanie administracyjne
31
wprowadzenia większej liczby szkoleń dla pracowników na stanowiskach
robotniczych, zmiany w systemie szkoleń,
zapewnienia odzieży ochronnej i obuwia roboczego oraz środków ochrony
indywidualnej, zapewnienia prania odzieży lub przyznawanie ekwiwalentu
za pranie,
usprawnienia systemu pierwszej pomocy,
zainstalowania w miejscach stosowania substancji i preparatów żrących
odpowiednich natrysków ratunkowych oraz myjek do przemywania oczu.
Ponadto Główny Inspektor Sanitarny wydał 1 decyzję w drugiej instancji, która
dotyczyła odwołania od decyzji Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego
w Rzeszowie, wydanej w zakresie poprawy warunków pracy w Centrum Kształcenia
Praktycznego w Jarosławiu. Organ II instancji przychylił się do odwołania, przedłużając
tym samym termin wykonania decyzji przez placówkę oświatową województwa
podkarpackiego
II. Informacje dotyczące prowadzenia postępowania egzekucyjnego w administracji
32
II. Informacje dotyczące prowadzenia postępowania
egzekucyjnego w administracji
Istotą administracyjnego postępowania egzekucyjnego było zapewnienie
realizowania nakazów zawartych w decyzjach administracyjnych. W związku
ze sprawowanym w 2010 r. nadzorem sanitarnym pracownicy pionu nadzoru higieny pracy
wydali 13 091 decyzji płatniczych (w 2009 r. - 14 036).
Pisemne wezwania obligujące do wykonania obowiązków określonych
w decyzjach wysłane zostały do 1 556 kontrolowanych podmiotów.
Upomnienia okazały
się skutecznym narzędziem przymusu. Analogicznie do lat wcześniejszych pracodawcy
w terminie 7 dni usuwali nieprawidłowości, co wstrzymywało wystawienie tytułu
wykonawczego. Państwowi powiatowi/wojewódzcy inspektorzy sanitarni w 2010 r.
wydawali także decyzje zmieniające terminy wykonania nałożonych obowiązków, głównie
w stosunku do zakładów będących w złej kondycji finansowej lub w stosunku
do podmiotów, gdzie aktualnie nie było możliwości wprowadzenia zmian
technologicznych lub wyeliminowania stosowanych maszyn i urządzeń będących źródłem
narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia, ale stosujących wobec pracowników inne
środki zabezpieczające ich zdrowie.
W jednym
przypadku na skutek wniesionego
od Głównego Inspektora Sanitarnego odwołania zmieniony został termin realizacji
obowiązku w zakresie poprawy warunków pracy w Centrum Kształcenia Praktycznego
w Jarosławiu.
Wydane przez nadzór higieny pracy tytuły wykonawcze (ogółem 267) stanowiły
niewielki odsetek wydanych upomnień (17,1 %). Zdecydowanie największą liczbę
upomnień wystawiono w stosunku do branży zajmującej się obróbką drewna (177
upomnień) oraz produkcją metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn
i urządzeń (156).
Istotna część
wystawionych upomnień dotyczyła województwa
warmińsko-mazurskiego (231 upomnień). Zaledwie w czterech województwach:
pomorskim, mazowieckim, podlaskim, małopolskim wydano powyżej 100 upomnień.
Ponadto w 2010 roku wystawione zostały 282 postanowienia o nałożeniu
grzywny, wyegzekwowano 125, (z czego 66 z lat ubiegłych). Łącznie 156 pracodawców
ukarano mandatami karnymi na łączną kwotę 36 950 złotych. Do Sądów Rejonowych
skierowano 3 wnioski o ukaranie. Jeden z nich dotyczył województwa
opolskiego, gdzie
wystawiony został 1 wniosek w związku z uchylaniem się przez firmę „CASTMED”
PPHU w Kluczborku od wykonania obowiązku przeprowadzenia badań i pomiarów
II. Informacje dotyczące prowadzenia postępowania egzekucyjnego w administracji
33
środowiska pracy na stanowisku ślusarza-spawacza. Państwowy Powiatowy Inspektor
Sanitarny w Kluczborku przed wystawieniem ww. wniosku 2-krotnie wysyłał
do pracodawcy postanowienia o nałożeniu grzywny oraz 1 tytuł wykonawczy. Drugi
z wniosków o ukaranie został wydany na podstawie art. 38 ustawy o Państwowej Inspekcji
Sanitarnej. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Łęczycy wniósł o ukaranie
właścicielki Piekarni w Piątku za utrudnianie i udaremnianie przeprowadzenia kontroli.
Kolejny wniosek o ukaranie został wydany w województwie lubelskim. Organ I instancji
złożył wniosek o ukaranie prezesa firmy „STAHPOL” w związku z faktem braku
zgłoszenia rozpoczęcia działalności. Sąd rejonowy ukarał pracodawcę grzywną
w wysokości 1000,00 zł.
Ze względu na fakt wykonania zaleceń nałożonych decyzjami administracyjnymi
część kontrolowanych pracodawców składało do właściwych państwowych inspektorów
sanitarnych wnioski o umorzenie wydanych grzywien. Na podstawie art. 125 § 2 ustawy
z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r.
Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.) organy przychylały się do składanych wniosków.
Tabela 10. Postępowanie egzekucyjne prowadzone przez pion higieny pracy
Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2010 r.
Województwo
liczba
nałożonych
mandatów
kwota
nałożonych
mandatów
liczba
kwota
nałożonych
grzywien
Liczba
tytułów
wykonawczych
postanowień
o nałożeniu
grzywny
ściągniętych
grzywien
wniosków
o ukaranie
upomnień
dolnośląskie
5
1 300 zł
23
25
58 850 zł
7
0
89
kujawsko-pomorskie
8
1 550 zł
14
24
10 860 zł
18
0
81
lubelskie
23
5 000 zł
11
22
22 176 zł
10
1
86
lubuskie
6
1 550 zł
17
17
26 000 zł
1
0
92
łódzkie
4
1 500 zł
4
4
3 880 zł
1
1
46
małopolskie
8
1 800 zł
10
12
9 556 zł
2
0
107
mazowieckie
10
2 300 zł
30
24
56 000 zł
5
0
130
opolskie
9
1 800 zł
4
6
9 000 zł
2
1
19
podkarpackie
3
400 zł
9
9
4 838 zł
4
1
55
podlaskie
4
550 zł
27
16
19 300 zł
10
0
124
pomorskie
26
4 200 zł
4
9
27 600 zł
8
0
172
II. Informacje dotyczące prowadzenia postępowania egzekucyjnego w administracji
34
śląskie
20
5 400 zł
10
22
27 000 zł
7
0
67
świętokrzyskie
1
100 zł
29
23
31 100 zł
6
0
99
warmińsko-
mazurskie
0
0 zł
38
19
41 200 zł
5
0
231
wielkopolskie
25
8 900 zł
21
25
45 040 zł
15
0
64
zachodniopomorskie
4
600 zł
16
25
25 800 zł
16
0
94
Razem:
156
36 950 zł
267
282
418 200 zł
117
4
1 55=
Postępowanie egzekucyjne było nieodzownym elementem działań prowadzonych
przez sprawujących nadzór nad warunkami środowiska pracy. Niekiedy był
to jedyny skuteczny element zapewniający wyegzekwowanie nałożonych decyzjami
obowiązków. Zauważalny jest nieznaczny spadek liczby stosowanych środków przymusu
poza wystawionymi mandatami karnymi. W stosunku do ubiegłego okresu
sprawozdawczego wydano mniejszą ilość upomnień (o 121). Liczba tytułów
wykonawczych spadła – o 59, postanowień o nałożeniu grzywien – o 34. Jedynie liczba
wystawionych mandatów karnych wzrosła o 33. Mandaty karne wystawiane były
w związku ze stwierdzeniem rażących uchybień w zakresie nieprzestrzegania przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, niewykonaniem nakazów nałożonych decyzjami
administracyjnymi
oraz
wprowadzaniem
do
obrotu
substancji
i
mieszanin
niebezpiecznych. Odsetek wydanych mandatów karnych wzrósł w stosunku do ubiegłego
roku sprawozdawczego o 26,8%. Największa ich liczba wydana została
w województwach: pomorskim (26),
wielkopolskim (25) oraz lubelskim (23). Jedynie
w województwie warmińsko-mazurskim w 2010 r. nie wydano mandatów karnych.
Szczegółowa analiza danych dokonana na poziomie klas działalności gospodarczej
potwierdza, że największą liczbę mandatów karnych wystawiono w stosunku do branży
prowadzącej handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi
(29 mandatów karnych). W związku ze stosowaniem substancji chemicznych
i ich mieszanin w działalności zawodowej wydanych zostało 31 mandatów karnych,
z czego zdecydowanie najwięcej w województwie wielkopolskim (9 mandatów). Istotną
część mandatów karnych stanowiły mandaty w zakresie wprowadzania do obrotu
chemikaliów.
Ponadto część mandatów karnych nałożonych zostało w związku
ze stwierdzeniem nieodpowiedniego stanu sanitarnego pomieszczeń higieniczno-
sanitarnych oraz wprowadzaniem do obrotu produktów biobójczych bez wymaganego
pozwolenia (21 mandatów karnych).
II. Informacje dotyczące prowadzenia postępowania egzekucyjnego w administracji
35
123
1677
316
326
156
282
267
1556
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
liczba mandatów
karnych
liczba upomnieo
liczba postanowieo o
nałożeniu grzywny
liczba tytułów
wykonawczych
2009r.
2010r.
Rycina 7. Postępowanie egzekucyjne w latach 2009-2010
III. Choroby zawodowe i ocena narażenia zawodowego w Polsce w 2010 r.
36
III. Choroby zawodowe i ocena narażenia zawodowego
w Polsce w 2010 r.
1. Postępowanie w przedmiocie chorób zawodowych
Postępowanie w przedmiocie chorób zawodowych prowadzone było przez organy
Państwowej Inspekcji Sanitarnej w oparciu o przepisy rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. Nr 105, poz. 869)
oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu
dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób (Dz.U. Nr 132, poz.1121).
W 2010 r. do organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej wpłynęło łącznie 6 995
zgłoszeń podejrzeń chorób zawodowych tj. o 352 mniej w stosunku do roku 2009
(w 2009 r. – 7 347). Zdecydowanie największy odsetek podejrzeń chorób zawodowych
odnotowano w województwie śląskim (31 %) i małopolskim (19,7 %). W wyniku
przeprowadzonych 8 622 postępowań w przedmiocie chorób zawodowych organy
Państwowej Inspekcji Sanitarnej wydały 3 060 decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej,
4 242 decyzje o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej oraz 2 336
postanowień i innych decyzji w powyższym zakresie. Ponadto w 2010 roku Główny
Inspektor Sanitarny wydał 7 decyzji administracyjnych w II instancji w sprawie
podejrzenia choroby zawodowej. Łącznie w 2010 r. po uprawomocnieniu decyzji
stwierdzono 2 973 choroby zawodowe.
Szczegółowy wykaz stwierdzonych chorób zawodowych i ich analizę na zlecenie
Ministra Zdrowia prowadzi Instytut Medycyny Pracy w Łodzi i corocznie sporządza
Centralny Rejestr Chorób Zawodowych. Na potrzeby tworzonego Rejestru, wojewódzkie
stacje sanitarno – epidemiologiczne, po uprawomocnieniu się decyzji o stwierdzeniu
choroby zawodowej, przesyłają do Instytutu karty stwierdzeń tych chorób.
Od decyzji wydanych przez państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych
do organu II instancji wpłynęło 931 odwołań. W wyniku prowadzenia postępowań
odwoławczych państwowi wojewódzcy inspektorzy sanitarni wydali 910 decyzji
(w 2009 r. – 824), z czego 368 (40,4 %) zostało zaskarżonych do Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego.
Wojewódzkie sądy administracyjne rozpatrzyły w 2010 r. - 319 spraw: 172
wyrokami oddaliły wniesione skargi (53,9 %), a w 147 przypadkach (46,1 %) uchyliły
decyzje
organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Do Naczelnego Sądu
III. Choroby zawodowe i ocena narażenia zawodowego w Polsce w 2010 r.
37
Administracyjnego wniesionych zostało łącznie 31 skarg kasacyjnych (9,7 % ogółu
wydanych wyroków przez WSA).
Ponadto w toku prowadzonych postępowań odwoławczych organy II instancji
wydały 165 postanowień.
Tabela 11. Postępowanie administracyjne w trybie I instancji w przedmiocie chorób
zawodowych w 2010 r. wg województw
Lp.
województwo
liczba:
zgłoszonych
podejrzeń
chorób
zawodowych
przeprowadzonych
postępowań w
sprawie choroby
zawodowej
decyzji
o
stwierdzeniu
choroby
zawodowej
decyzji
o braku
podstaw do
stwierdzenia
choroby
zawodowej
1.
dolnośląskie
547
958
238
414
2.
kujawsko-pomorskie
303
353
164
71
3.
lubelskie
305
344
125
162
4.
lubuskie
96
96
54
43
5.
łódzkie
158
226
63
107
6.
małopolskie
1 378
1 954
336
1 255
7.
mazowieckie
409
658
223
168
8.
opolskie
82
90
44
44
9.
podkarpackie
224
301
59
160
10.
podlaskie
165
156
112
38
11.
pomorskie
290
290
146
77
12.
śląskie
2 168
2 034
1 034
1 229
13.
świętokrzyskie
247
335
81
138
14.
warmińsko-mazurskie
163
182
85
87
15.
wielkopolskie
221
314
155
120
16.
zachodniopomorskie
239
331
141
129
Razem:
6 995
8 622
3 060
4 242
III. Choroby zawodowe i ocena narażenia zawodowego w Polsce w 2010 r.
38
3129
3275
3554
3143
2973
2600
2800
3000
3200
3400
3600
2006r.
2007r.
2008r.
2009r.
2010r.
rok
lic
zba
s
twi
erdz
on
yc
h c
ho
rób
zawod
owy
ch
Rycina 8. Zestawienie graficzne liczby chorób zawodowych stwierdzonych
w latach 2006-2010
Tabela 12. Porównanie liczby chorób zawodowych wg województw
w latach 2006-2010
Lp.
województwo
liczba stwierdzonych chorób:
2006 r. 2007 r.
2008 r.
2009 r.
2010 r.
1.
dolnośląskie
269
274
378
306
238
2.
kujawsko-pomorskie
109
106
138
135
160
3.
lubelskie
276
273
301
180
119
4.
lubuskie
69
50
61
68
50
5.
łódzkie
96
87
99
88
62
6.
małopolskie
303
462
374
339
321
7.
mazowieckie
208
268
224
211
224
8.
opolskie
66
45
49
45
44
9.
podkarpackie
70
68
128
77
50
10.
podlaskie
98
99
136
111
112
11.
pomorskie
140
130
106
86
143
12.
śląskie
804
815
823
825
983
13.
świętokrzyskie
149
158
134
94
82
14.
warmińsko-mazurskie
74
77
101
122
82
III. Choroby zawodowe i ocena narażenia zawodowego w Polsce w 2010 r.
39
15.
wielkopolskie
303
283
375
296
156
16.
zachodniopomorskie
95
80
127
160
147
Razem:
3 129
3 275
3 554
3 143
2 973
W 2010 r. stwierdzone zostały 2 973 choroby zawodowe. Liczba stwierdzonych
przypadków w porównaniu z 2009 r. uległa zmniejszeniu o 170. Wzrost stwierdzonych
przypadków chorób zawodowych zanotowano zaledwie w 5 województwach: kujawsko-
pomorskim, mazowieckim, podlaskim, pomorskim i śląskim. W pozostałych
województwach nastąpił ich spadek, z czego największy w województwach:
wielkopolskim (o 140 przypadków), dolnośląskim (o 68 przypadków), lubelskim
(o 61 przypadków) oraz warmińsko-mazurskim (o 40 przypadków).
Największą liczbę przypadków chorób zawodowych odnotowano kolejno
w następujących województwach:
śląskim (983),
małopolskim (321),
dolnośląskim (238),
mazowieckim (224),
kujawsko-pomorskim (160).
III. Choroby zawodowe i ocena narażenia zawodowego w Polsce w 2010 r.
40
Legenda:
□
kolorem niebieskim oznaczono województwa o liczbie chorób zawodowych >800
□ kolorem różowym oznaczono województwa o liczbie chorób zawodowych >300
□ kolorem szarym oznaczono województwa o liczbie chorób od 200-300 przypadków
□ kolorem zielonym oznaczono województwa o liczbie chorób zawodowych od 100- 200
przypadków
□ kolorem żółtym oznaczono województwa o liczbie chorób zawodowych do 100
przypadków
Rycina 9. Choroby zawodowe w Polsce w 2010 r.
Tabela 13. Liczba chorób zawodowych wg wykazu, stwierdzonych w latach 2009-2010
Lp.
choroba zawodowa
Lata
2009 r. 2010 r.
1.
zatrucia ostre albo przewlekłe
15
14
2.
gorączka metaliczna
1
2
3.
pylice płuc
629
793
4.
choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu
32
37
5.
przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli
13
16
6.
astma oskrzelowa
52
41
7.
zewnątrzpochodne zapalenie pęcherzyków płucnych
11
8
8.
ostre uogólnione reakcje alergiczne
1
1
9.
Byssinoza
0
0
10.
Beryloza
1
0
11.
choroby płuc wywołane pyłem metali twardych
0
2
12.
alergiczny nieżyt nosa
38
34
13.
zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym
0
2
14.
przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami alergicznymi
2
1
15.
przewlekle choroby narządu głosu
619
325
16.
choroby wywołane działaniem promieniowania jonizującego
8
1
17.
nowotwory złośliwe
87
103
18.
choroby skóry
107
109
19. przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy
122
151
III. Choroby zawodowe i ocena narażenia zawodowego w Polsce w 2010 r.
41
20.
przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego ze sposobu pracy
162
196
21.
obustronny trwały odbiorczy ubytek słuchu typu ślimakowego lub
czuciowo-nerwowego spowodowany hałasem
256
334
22.
zespół wibracyjny
84
59
23.
choroby wywołane pracę w warunkach podwyższonego ciśnienia
atmosferycznego
0
1
24.
choroby wywołane działaniem wysokich albo niskich temperatur otoczenia
0
0
25.
choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami fiz., chem. lub biol.
23
7
26.
choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa
875
736
Razem:
3 143
2 973
Od 2008 r. wśród stwierdzanych chorób zawodowych dominują choroby z grupy
chorób zakaźnych lub pasożytniczych albo wywołanych przez nie następstw natomiast
w bieżącym okresie sprawozdawczym były to pylice płuc, które rozpoznano w 793
przypadkach tj. o 164 więcej w porównaniu do roku 2009. Na drugiej pozycji znalazły się
choroby zakaźne lub pasożytnicze - 736 przypadki (w 2009 r. - 875). Schorzenia
spowodowane narażeniem na ponadnormatywne wartości hałasu odnotowano na trzecim
miejscu (334 przypadki).
Przewlekłe choroby narządu głosu do 2007 r. były najczęściej stwierdzaną
jednostką chorobową wśród ogółu chorób zawodowych. W 2010 r. liczba chorób
rozpoznanych w tej grupie chorób wyniosła 325 przypadków (spadek w stosunku
do ubiegłego roku o 47,5 %).
1. Pylice płuc
Wśród chorób zawodowych zdecydowanie dominowały pylice płuc. Jest to grupa
chorób zawodowych, która nie odzwierciedla aktualnego narażenia na czynniki szkodliwe,
bowiem objawy kliniczne pojawiają się dopiero po kilkunastoletnim narażeniu, niekiedy
nawet po zakończeniu pracy zawodowej. W 2010 r. stwierdzono 793 przypadki ww.
chorób, z czego 597 przypadków stwierdzonych zostało w województwie śląskim (75,3 %
ogólnej liczby pylic płuc). Największy odsetek zachorowalności stwierdzono wśród
pracowników kopalń. Źródłem zapylenia powietrza w kopalniach były przede wszystkim
kombajny ścianowe i kruszarki, a także przenośniki urobku, zwłaszcza w miejscach jego
przesypywania. W celu eliminacji zapylenia powietrza w kopalniach montowano m.in.
urządzenia zraszające i specjalne odpylacze. Ponadto stosowano środki chemiczne
III. Choroby zawodowe i ocena narażenia zawodowego w Polsce w 2010 r.
42
zmniejszające napięcie powierzchniowe używane do zraszania wody. Z uzyskanych
danych wynika, że w województwie śląskim zatrudnionych
było 28 516
pracowników
pracujących w warunkach przekroczeń najwyższych dopuszczalnych stężeń pyłów.
Stwierdzane przypadki pylic płuc wynikały z wieloletniej ekspozycji pracowników na pył
przemysłowy. Z przekazanych danych wynika także, że część rozpoznanych w 2010 r.
przypadków pylic dotyczyła spawaczy oraz osób zatrudnionych przy rozbiórce azbestu.
Tabela 14. Porównanie liczby pylic płuc wg województw w latach 2009-2010
Lp.
województwo
liczba stwierdzonych przypadków pylic płuc
w 2009 r.
w 2010 r.
1.
dolnośląskie
73
54
2.
kujawsko-pomorskie
0
3
3.
lubelskie
19
15
4.
lubuskie
1
0
5.
łódzkie
5
10
6.
małopolskie
41
36
7.
mazowieckie
35
46
8.
opolskie
2
2
9.
podkarpackie
2
0
10.
podlaskie
0
0
11.
pomorskie
3
2
12.
śląskie
407
597
13.
świętokrzyskie
21
14
14.
warmińsko-mazurskie
0
1
15.
wielkopolskie
17
12
16.
zachodniopomorskie
3
1
Razem:
629
793
3. Choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa
Na drugim miejscu pod względem liczby rozpoznanych chorób zawodowych
w Polsce w 2010 r. znalazły się choroby ujęte w pozycji 26. wykazu chorób zawodowych,
stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r.
III. Choroby zawodowe i ocena narażenia zawodowego w Polsce w 2010 r.
43
w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 105, poz. 869) tj. – choroby zakaźne
lub pasożytnicze albo ich następstwa, których stwierdzonych zostało 736 przypadków
(24,7 % ogółu). W porównaniu do roku ubiegłego zanotowano spadek rozpoznań
w tej grupie chorób o 139 przypadków (15,9 %). Zdecydowanie największy udział
w tej grupie chorób, podobnie jak w roku ubiegłym stanowiła borelioza, której rozpoznano
564 przypadki, WZW typu C (71 przypadków) oraz gruźlicę (50 przypadków).
Tabela 15. Zestawienie liczby chorób zakaźnych w latach 2006-2010
Rok
WZW
typu B
WZW
typu C
WZW
typu
B i C
gruźlica
Inne
razem:
borelioza bruceloza pozostałe
2006
50
124
2
77
315
8
24
600
2007
43
114
3
80
287
7
28
662
2008
28
114
5
64
700
5
34
950
2009
29
92
5
59
653
4
33
875
2010
26
71
1
50
564
2
22
736
Najwięcej przypadków boreliozy odnotowano głównie u pracowników służby
leśnej na obszarach województw: zachodniopomorskiego (91), podlaskiego (82),
warmińsko-mazurskiego (82) oraz kujawsko-pomorskiego (72 przypadki). Znaczna liczba
stwierdzonych zachorowań na boreliozę wśród pracowników nadleśnictw wynikała m.in.
z faktu kierowania pracowników na okresowe badania serologiczne w kierunku badania
obecności antygenu, potwierdzającego zarażenie krętkiem. Zmniejszenie liczby
stwierdzonych o 89 przypadków boreliozy (13,6 %) wskazuje na konieczność prowadzenia
dalszych działań prewencyjnych.
W 2010 r. wirusowe zapalenie wątroby typu C zostało rozpoznane w liczbie 71
przypadków. Była to najczęściej orzekana choroba zawodowa wśród pracowników służby
zdrowia. Liczba rozpoznanych przypadków wirusowego zapalenia wątroby typu C
w porównaniu do 2009 r. zmniejszyła się o 21 rozpoznań. Odnotowano także spadek
liczby stwierdzonych przypadków wirusowego zapalenia wątroby typu B oraz B i C.
Gruźlica w 2010 r. rozpoznana została w 50 przypadkach. Narażeni
na zachorowanie byli zwłaszcza pracownicy służby zdrowia, opieki społecznej, służby
weterynaryjnej, hodowcy bydła oraz pracownicy narażeni na pył – zarówno przemysłowy,
III. Choroby zawodowe i ocena narażenia zawodowego w Polsce w 2010 r.
44
jak i pochodzenia organicznego. Najwięcej przypadków gruźlicy odnotowano
w województwach: małopolskim – 9 oraz mazowieckim – 8.
IV. Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi
45
IV. Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji,
preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym
lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. Nr 280, poz. 2771 z późn. zm.) obejmuje
wykaz czynników rakotwórczych. Szczegółowe kryteria klasyfikacji substancji
rakotwórczych do 22 lutego 2010 r. zawarte były w rozporządzeniu Ministra Zdrowia
z 2 września 2003 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów
chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz. 1666 z późn. zm.), które zostało uchylone
rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 8 lutego 2010 r. w sprawie wykazu substancji
niebezpiecznych wraz z klasyfikacją i oznakowaniem (Dz. U. Nr 27 poz. 140). Z dniem
8 kwietnia 2011 r. weszła w życie ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach
chemicznych i ich mieszaninach, która uchyliła ww. rozporządzenie.
Występowanie
w
części
zewidencjonowanych
zakładów
czynników
rakotwórczych było nieodzownym elementem prowadzonej działalności. W wielu
przypadkach pracodawcy nie mogli ich wyeliminować z produkcji ze względu na brak
mniej szkodliwych zamienników. Z zestawień przekazanych przez poszczególne stacje
sanitarno-epidemiologiczne wynika, że czynniki rakotwórcze występowały w 6,7 %
obiektach objętych ewidencją prowadzących działalność związaną m.in. z:
produkcją drewna, wyrobów drewnianych, mebli – pył drewna twardego,
impregnatów do drewna zawierające związki chromu sześciowartościowego
(sukcesywnie zastępowane innymi impregnatami),
ochroną zdrowia – promieniowanie jonizujące, tlenek etylenu oraz wirus
zapalenia wątroby typu B i C,
produkcją wyrobów metalowych oraz maszyn i urządzeń – związki chromu
sześciowartościowego, tlenku niklu w dymach spawalniczych,
produkcją wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych – tlenek styrenu,
benzo[a]piren,
rozbiórką elementów zawierających azbest.
Najczęściej występującymi w zakładach pracy substancjami, preparatami,
czynnikami, procesami o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w 2010 r. były:
substancje i preparaty chemiczne:
azbest,
IV. Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi
46
akrylonitryl,
niskowrząca niespecyfikowana benzyna,
wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne,
preparaty o działaniu rakotwórczym zawierające związki chromu i niklu,
hydrazyna,
tlenek kadmu (VI),
chlorek kadmu,
siarczan kadmu,
siarczan kobaltu,
sole hydrazyny,
benzen jako składnik paliw płynnych,
dichromian (VI) potasu,
chromian potasu,
o-tolidyna,
epoksyetan,
paki węglowe, tlenek niklu (IV, VI),
czynniki fizyczne:
promieniowanie jonizujące X,
czynniki biologiczne:
WZW B,
WZW C,
prace związane z narażeniem na pył drewna twardego (dąb, buk).
W roku 2010 ewidencją pionu higieny pracy objęto 7 797 zakładów pracy
(w 2008 r. – 5 575, w 2009 r. – 6 571), w których stwierdzono występowanie: substancji,
preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym
lub mutagennym. W niektórych nadzorowanych zakładach czynniki rakotwórcze
i mutagenne nie były stosowane bezpośrednio w procesach technologicznych,
ale stanowiły ich produkty uboczne.
Corocznie liczba zakładów objętych nadzorem przez Państwową Inspekcję
Sanitarną, w których występują czynniki rakotwórcze, systematycznie wzrasta.
W porównaniu do 2009 r. liczba zakładów w ewidencji zwiększyła się o 1 226 obiektów,
w stosunku do 2008 r. o 2 222 obiekty.
IV. Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi
47
Podobnie, jak w latach ubiegłych największą liczbę zakładów, w których
występowało narażenie na czynniki rakotwórcze (tabela nr 17) stanowiły zakłady opieki
zdrowotnej – 36,9 % ogółu (w 2009 r. – 30,7 %) oraz zakłady zajmujące się produkcją
wyrobów z drewna oraz korka – 8,8 % (w 2009 r. – 10,0 %).
Tabela 16. Narażenie na czynniki rakotwórcze w 2010 r. wg województw
Lp.
województwo
liczba
zakładów
w
ewidencji
liczba osób narażonych
na czynniki rakotwórcze
ogółem
kobiet
Mężczyzn
1.
dolnośląskie
563
11 016
4 382
6 634
2.
kujawsko-pomorskie
454
10 843
6 450
4 393
3.
lubelskie
258
6 678
4 660
2 018
4.
lubuskie
234
7 300
5 924
1 376
5.
łódzkie
331
4 806
3 409
1 397
6.
małopolskie
899
27 626
18 873
8 753
7.
mazowieckie
588
18 180
12 172
6 008
8.
opolskie
267
6 566
4 142
2 424
9.
podkarpackie
448
21 335
14 655
6 680
10.
podlaskie
475
14 350
10 941
3 409
11.
pomorskie
715
9 012
6 410
2 602
12.
śląskie
953
47 264
8 250
39 014
13.
świętokrzyskie
170
725
355
370
14.
warmińsko-mazurskie
217
5 073
3 834
1 244
15.
wielkopolskie
929
15 689
9 526
6 163
16.
zachodniopomorskie
296
10 255
7 276
2 979
Razem:
7 797
216 718
121 259
95 464
Łącznie w narażeniu na czynniki rakotwórcze w 2010 r. zatrudnionych było
216 718 osób (w 2008 r. – 162 047 osób, w 2009 r. - 334 871 osób), z czego 56 %
stanowiły kobiety (w 2009 r. – 51,4 %). Zdecydowanie najwięcej kobiet narażonych
na działanie czynników rakotwórczych pracowało w zakładach opieki zdrowotnej
(106 227).
IV. Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi
48
Analogicznie do roku 2009 największą liczbę mężczyzn (35 060) narażonych
na czynniki rakotwórcze stanowili pracownicy zatrudnieni przy wydobyciu węgla
kamiennego i brunatnego (36,7 % ogółu mężczyzn narażonych w 2010 r. na czynniki
rakotwórcze (w 2009 r.- 39,6 %). Analogicznie do ubiegłego roku sprawozdawczego,
najwięcej pracujących w narażeniu na czynniki rakotwórcze odnotowano w województwie
śląskim, gdzie w narażeniu na ww. czynniki pracowały 47 264 osoby (w 2008 r. – 76 551
osób, w 2009 r.- 92 370 osób), z czego 32 813 dotyczy osób zatrudnionych w górnictwie.
W województwie małopolskim w narażeniu na czynniki rakotwórcze zatrudnionych było
27 626 osób (w 2009 r. – 21 454 osób), z czego 21 766 w zakładach opieki zdrowotnej.
Kontrolami w zakresie czynników rakotwórczych w 2010 r. objętych zostało
3 459 zakładów (w 2009 r. - 3 324 zakłady). Pracownicy nadzoru higieny pracy
przeprowadzili w tym zakresie 4 157 kontroli (w 2009 r. - 4 075), z czego najwięcej
w województwach: wielkopolskim (511), pomorskim (384) oraz podkarpackim (381).
Sprawdzano przestrzeganie przez pracodawców przepisów prawa wynikających
z ustawy Kodeks pracy oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r.
w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu
rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. Nr 280, poz. 2771 z późn.
zm). Zakres kontroli obejmował m.in. prowadzenie przez pracodawców rejestru prac,
w których występowało narażenie na czynniki rakotwórcze, prowadzenie rejestru
pracowników
narażonych
na
działanie
substancji,
preparatów,
czynników
lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym a także ocenę
poziomu stężeń szkodliwych czynników rakotwórczych w środowisku pracy
oraz prawidłowość sporządzania corocznych informacji o czynnikach rakotwórczych,
będących podstawą prowadzonej przez Instytut Medycyny Pracy w Łodzi bazy danych.
Ponadto pracownicy pionu higieny pracy zwracali także uwagę na wszelkie
podejmowane przez pracodawców działania profilaktyczne mające na celu zapobieganie
chorobom nowotworowym tj. rodzaj zastosowanej wentylacji, badania lekarskie
pracowników. Sprawdzano także realizację przez pracodawców szkoleń dla pracowników
pracujących w narażeniu na czynniki rakotwórcze, dokładnie analizując ich zakres oraz
tematykę.
W części kontrolowanych podmiotów zalecano pracodawcom przeprowadzenie
bardziej szczegółowych szkoleń z rozszerzoną tematyką dotyczącą czynników
rakotwórczych. Pracodawcy informowali pracowników o ryzyku dla zdrowia oraz
o środkach ostrożności, które powinny być podejmowane w celu ograniczenia narażenia.
IV. Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi
49
Kontrolowano wyposażenie pracowników w środki ochrony indywidualnej zapewniające
bezpieczeństwo i zdrowie pracownikom. Ponadto sprawdzano, czy pracodawcy wykonują
zgodnie z obowiązującą częstotliwością badania i pomiary rakotwórczych czynników
szkodliwych występujących na stanowiskach pracy oraz, czy informują pracowników o ich
wynikach. W przypadku wystąpienia przekroczeń obowiązujących normatywów
higienicznych sprawdzano podejmowane działania w celu obniżenia stężeń czynników
szkodliwych poniżej dopuszczalnych poziomów.
Tabela 17. Działalność kontrolna w zakresie czynników rakotwórczych
wg województw
Lp.
województwo
liczba
skontrolowanych
obiektów
kontroli
wydanych decyzji
administracyjnych
1.
dolnośląskie
196
250
46
2.
kujawsko-pomorskie
186
203
23
3.
lubelskie
214
287
27
4.
lubuskie
108
135
27
5.
łódzkie
112
123
7
6.
małopolskie
256
317
84
7.
mazowieckie
238
280
21
8.
opolskie
102
121
33
9.
podkarpackie
254
381
95
10.
podlaskie
351
362
27
11.
pomorskie
344
384
32
12.
śląskie
285
343
82
13.
świętokrzyskie
61
81
6
14.
warmińsko-mazurskie
126
140
31
IV. Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi
50
15.
wielkopolskie
427
511
44
16.
zachodniopomorskie
199
239
47
Razem:
3 459
4 157
632
W wyniku prowadzonych czynności kontrolnych pracownicy pionu higieny pracy
odnotowali nieprawidłowości:
w 362 zakładach brak rejestru prac, których wykonywanie powoduje
konieczność pozostawania w kontakcie z czynnikami rakotwórczymi
(w 2009 r. – 338),
w 317 zakładach brak rejestru pracowników narażonych na działanie
czynników rakotwórczych (w 2009 r. – 284),
358 zakładów, które nie przekazały wymaganych informacji
do właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego
(w 2009 r. – 594).
Informacje będące podstawą bazy Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi są
przekazywane corocznie przez pracodawców do państwowych wojewódzkich inspektorów
sanitarnych.
Ponadto pracownicy pionu higieny pracy stwierdzali u kontrolowanych brak
oznaczeń miejsc pracy, na których występowało narażenie na czynnik rakotwórczy,
brak aktualnych badań i pomiarów czynników szkodliwych, nieinformowanie
pracowników o narażeniu i wynikach pomiarów czynników rakotwórczych.
W związku ze stwierdzonymi uchybieniami właściwi państwowi inspektorzy
sanitarni wydali łącznie 632 decyzje administracyjne (w 2009 r. – 594) wykazujące 904
nieprawidłowości (w 2009 r. – 983).
IV. Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi
51
89
26
37
42
7
97
31
18
109
45
53
8
36
55
62
189
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
dolnośląskie
k ujaw s k o-pom ors k ie
lube ls k ie
lubus k ie
łódzkie
m ałopolskie
m azow ie ck ie
opols k ie
podk arpack ie
podlas k ie
pom ors k ie
śląskie
św iętokrzyskie
w arm ińsko-m azurskie
w ie lk opols k ie
zachodniopom ors k ie
Rycina 10. Liczba nakazów wydana w zakresie czynników rakotwórczych
w 2010 r. wg województw
Poza nieprawidłowościami wynikającymi z nie przestrzegania przepisów
o substancjach, preparatach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu
rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy, u kontrolowanych podmiotów
stwierdzono także uchybienia w zakresie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy, dotyczące głównie stanu sanitarno-technicznego pomieszczeń pracy oraz
pomieszczeń higienicznosanitarnych dla pracowników. Ponadto stwierdzono również
nieprawidłowości z zakresu stosowania
substancji i preparatów chemicznych.
Długotrwałe narażenie na niektóre substancje chemiczne może spowodować
niekontrolowany wzrost komórek prowadzący do zmian nowotworowych. W zależności
od rodzaju czynnika i wielkości dawki okres upływający od początku narażenia
do wystąpienia klinicznych objawów chorobowych może trwać od kilku
do kilkudziesięciu lat. W obowiązującym wykazie chorób zawodowych nowotwory
złośliwe, które mogą być rozpatrywane, jako choroba zawodowa, zostały wymienione
w pozycji 17, jako powstałe w następstwie działania czynników występujących
w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi. Nowotwory o etiologii zawodowej
mogą być zlokalizowane w różnych miejscach organizmu. Do narządów/układów
szczególnie podatnych na zawodowe czynniki rakotwórcze należą: płuca i oskrzela, skóra,
pęcherz moczowy, układ krwiotwórczy. Wśród czynników przyczynowych nowotworów
złośliwych pochodzenia zawodowego najczęściej wymieniany jest azbest, następnie
IV. Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi
52
wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne oraz promieniowanie jonizujące.
W 2010 r. stwierdzono łącznie 103 przypadki nowotworów uznanych za choroby
zawodowe (w 2009 r. – 87 przypadków). Wzrost liczby zachorowań stwierdzono
w 6 województwach, spadek w 6, natomiast taki sam poziom utrzymał się w 4
województwach. Najwięcej nowotworów tak, jak w latach ubiegłych rozpoznano
w województwach: małopolskim (35 przypadków), śląskim (22) oraz dolnośląskim
i mazowieckim (9). Zaledwie w czterech województwach (lubuskim, podlaskim,
pomorskim i warmińsko-mazurskim) nie rozpoznano żadnego przypadku nowotworu
o etiologii zawodowej.
9
2
2
0
5
21
8
1
2
0
5
17
1
2
7
5
14
1
2
0
2
35
14
2
2
0
0
22
5
0
1
3
0
10
20
30
40
50
do
lno
ślą
sk
ie
ku
ja
w
sk
o-
po
m
or
sk
ie
lu
be
ls
ki
e
lu
bu
sk
ie
łód
zk
ie
ma
łop
ols
kie
m
az
ow
ie
ck
ie
op
ol
sk
ie
po
dk
ar
pa
ck
ie
po
dl
as
ki
e
po
m
or
sk
ie
ślą
sk
ie
św
ięt
ok
rzy
sk
ie
wa
rm
ińs
ko
-m
az
ur
sk
ie
w
ie
lko
po
ls
ki
e
za
ch
od
ni
op
om
or
sk
ie
2009
1010
Rycina 11. Liczba stwierdzonych nowotworów uznanych za choroby zawodowe
w latach 2009-2010 wg województw
V. Ocena warunków pracy podczas zabezpieczania /usuwania wyrobów zawierających
azbest
53
V. Ocena warunków pracy podczas zabezpieczania
/usuwania wyrobów zawierających azbest
Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej na podstawie ustawy z dnia 14 marca
1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851 z późn. zm.)
realizują zadania z zakresu zdrowia publicznego w szczególności poprzez sprawowanie
nadzoru nad warunkami higieny pracy w zakładach pracy. Do zakresu działania
Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego należy
kontrola przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne,
w tym dotyczących ekspozycji zawodowej na czynniki szkodliwe dla zdrowia, m.in.
na azbest.
„Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032” został przyjęty
przez Radę Ministrów w lipcu 2009 r. Określa on główne kierunki działania, potrzebne
środki na jego realizację, a także podaje szacunkowe ilości wyrobów zawierających azbest
w całym kraju oraz poszczególnych województwach i przewiduje zabezpieczenie
wyrobów zawierających azbest, bądź rozbiórki takich elementów, odpowiednio
we właściwym czasie, w zależności od stopnia zniszczenia tych wyrobów.
Prace polegające na usuwaniu lub zabezpieczeniu wyrobów zawierających azbest,
mogą być wykonywane wyłącznie przez wykonawców posiadających odpowiednie
wyposażenie techniczne do prowadzenia takich prac oraz zatrudniających pracowników
przeszkolonych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy usuwaniu i wymianie
materiałów zawierających azbest. Przy wykonywaniu prac w narażeniu na azbest
fundamentalne znaczenie dla bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników
ma właściwe stosowanie odpowiednich środków ochrony indywidualnej oraz odzieży
i obuwia roboczego. Wykonawcy prac powinni posiadać zezwolenie na prowadzenie
działalności w wyniku, której powstają odpady niebezpieczne a przed przystąpieniem
do demontażu wyrobów zawierających azbest, zarówno właściciel jak i wykonawca
powinni poinformować o pracach właściwe organy administracji państwowej.
W 2010 r. ewidencją pionu higieny pracy objętych zostało 913 firm zajmujących
się usuwaniem, zabezpieczaniem lub transportem wyrobów zawierających azbest.
Pracownicy pionu higieny pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej przeprowadzili w 2010
roku na terenie całego kraju 525 kontroli w siedzibach firm zajmujących się usuwaniem,
zabezpieczaniem lub transportem wyrobów zawierających azbest, w tym przeprowadzono
149 kontroli podczas prowadzonych prac powodujących kontakt z azbestem, m.in.:
V. Ocena warunków pracy podczas zabezpieczania /usuwania wyrobów zawierających
azbest
54
w trakcie prac polegających na zabezpieczaniu wyrobów zawierających
azbest – 24 kontroli,
w trakcie prac polegających na usuwaniu wyrobów zawierających azbest –
100 kontroli,
w trakcie prac polegających na transporcie wyrobów zawierających azbest –
16 kontroli,
podczas innych prac powodujących kontakt z azbestem – 9 kontroli.
Wśród wyrobów zawierających azbest, które podlegały min. zabezpieczeniu lub usunięciu
należy wymienić:
pokrycia dachowe budynków mieszkalnych i gospodarczych,
przewody kominowe i wentylacyjne,
osłony ociepleń budynków mieszkalnych,
izolacje cieplne rurociągów,
izolacje budynków inwentarskich, magazynów,
materiał izolujący i uszczelniający, zastosowany w instalacjach
technologicznych,
elementy szaf elektroenergetycznych oraz elektrowozów,
składowanie odpadów azbestowych,
elementy chłodni wentylatorowych,
maszyny wyciągowe w kopalniach.
Działania kontrolne obejmowały przede wszystkim aspekty bezpieczeństwa i higieny
pracy pracowników zatrudnionych przy rozbiórkach. Ponadto podczas kontroli oceniano:
posiadanie odpowiednich zezwoleń, decyzji, zatwierdzenia programu
gospodarowania odpadami niebezpiecznymi,
prawidłowość
środków
zapobiegawczych
podejmowanych
przez
pracodawców celem zminimalizowania ryzyka utraty zdrowia pracowników
w związku z narażeniem na azbest,
poziom znajomości przepisów regulujących bezpieczne zasady usuwania
bądź unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest,
jakość dokonanej oceny ryzyka zawodowego i jego udokumentowanie,
sposób przestrzegania procedur dotyczących bezpiecznego postępowania
z wyrobami zawierającymi azbest,
V. Ocena warunków pracy podczas zabezpieczania /usuwania wyrobów zawierających
azbest
55
prowadzenie rejestrów wynikających z przepisów regulujących zagadnienia
czynników rakotwórczych obecnych w środowisku pracy,
aspekt profilaktycznej opieki medycznej nad pracownikami,
zagadnienie wykonywania badań środowiskowych na stanowiskach pracy,
zabezpieczenia terenu podczas wykonywania prac rozbiórkowych.
Najczęściej stwierdzane uchybienia sanitarnohigieniczne stwierdzone podczas
przeprowadzonych działań kontrolnych dotyczyły braku:
przekazywania do właściwego PWIS informacji o substancjach i preparatach
rakotwórczych – w 44 firmach,
prowadzonego rejestru prac, których wykonanie powoduje konieczność
kontaktu z substancjami, preparatami, czynnikami lub procesami
technologicznymi o działaniu rakotwórczym – w 39 firmach,
rejestru pracowników narażonych na działanie substancji i preparatów
o działaniu rakotwórczym – w 34 firmach,
oceny i udokumentowania ryzyka zawodowego – w 34 firmach,
planu usuwania wyrobów zawierających azbest – w 15 firmach,
wyposażenia pracowników w odpowiednią odzież i obuwie robocze
oraz środki ochrony indywidualnej stosownie do rodzaju i stopnia narażenia
– w 16 firmach,
aktualnych orzeczeń lekarskich, stwierdzających przeciwwskazania do pracy
na określonym stanowisku – w 14 firmach,
przeszkolenia pracowników i osób kierujących lub nadzorujących w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z zabezpieczaniem
lub usuwaniem wyrobów albo innych materiałów zawierających azbest –
w 9 firmach,
aktualnych badań środowiskowych stężenia pyłów azbestu podczas
wykonywania prac – w 5 firmach.
Kontrole warunków sanitarnohigienicznych w czasie wykonywania prac związanych
z usuwaniem materiałów zawierających azbest, dokonywane były przez organy
Państwowej Inspekcji Sanitarnej również poprzez przeprowadzanie badań stężenia pyłu
azbestu na stanowiskach pracy.
Podczas prowadzonych prac rozbiórkowych, demontażu pokryć dachowych oraz
na składowiskach odpadów oznaczano w pyłach zawierających azbest:
V. Ocena warunków pracy podczas zabezpieczania /usuwania wyrobów zawierających
azbest
56
pył całkowity - metodą filtracyjno-wagową,
włókna respirabilne - stężenie liczbowe włókien.
U 30 wykonawców prac zajmujących się zabezpieczaniem lub usuwaniem wyrobów
zawierających azbest przeprowadzono badania środowiska pracy w zakresie ekspozycji
na azbest, w tym na 6 stanowiskach (2 zakłady pracy) pracy stwierdzono przekroczenia
normatywu higienicznego dla pyłu całkowitego. W jednym zakładzie na jednym
stanowisku pracy stwierdzono przekroczenie normatywów higienicznych dla pyłu
respirabilnego, czyli frakcji pyłów zawierających w swoim składzie azbest, istotnej
z punktu widzenia epidemiologicznego dla etiologii chorób azbestozależnych.
CHOROBY ZAWODOWE
. W 2010 r. organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej stwierdziły prawomocną
decyzją 143 przypadków chorób zawodowych spowodowanych pracą w kontakcie
z azbestem, które przedstawiono w tabeli 18. Szczegółowy wykaz stwierdzonych chorób
zawodowych i ich analizę prowadzi Instytut Medycyny Pracy w Łodzi.
Tabela 18. Choroby zawodowe stwierdzone w 2010 r. u pracowników zatrudnionych
przy pracach podczas zabezpieczania/usuwania wyrobów zawierających azbest
Pozycja
w wykazie
chorób
zawodowych
jednostka chorobowa
liczba stwierdzonych chorób zawodowych
wg wykazu
z 2002 r.
wg wykazu
z 2009 r.
Razem
3.5
pylica azbestowa (oraz
pozostałe pylice krzemianowe)
6
57
63
4.1
choroba opłucnej lub osierdzia
wywołana pyłem azbestu:
rozległe zgrubienia opłucnej
-
24
24
4.2
choroby opłucnej lub osierdzia
wywołane pyłem azbestu:
rozległe blaszki opłucnej lub
osierdzia
-
5
5
17.1
rak płuca, rak oskrzela
-
25
25
17.2
międzybłoniak opłucnej albo
otrzewnej
4
22
26
Razem:
143
V. Ocena warunków pracy podczas zabezpieczania /usuwania wyrobów zawierających
azbest
57
Podstawowe uregulowania prawne w aspekcie zagrożeń związanych
z azbestem
Regulacje prawne dotyczące ochrony przed azbestem obejmują wiele różnej rangi
aktów prawnych. Podstawowe unormowania regulujące kwestie azbestu zawarte
są w ustawie z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających
azbest (Dz.U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20 ze. zm.) oraz w aktach wykonawczych do tej ustawy.
Podstawowe obowiązki wykonawcy prac polegających na bezpiecznym użytkowaniu
i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy
podczas usuwania ww. wyrobów są głównie ujęte w dwóch aktach prawa, wydanych
na podstawie ww. ustawy, tj:
w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia
2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania
i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz.U. Nr 71, poz. 649 z późn. zm.),
w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 października 2005 r.
w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu
i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie
bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz.U. Nr 216, poz. 1824).
W sprawach nieuregulowanych w sposób szczególny w powyższych aktach prawnych
do wykonywania pracy z azbestem zastosowanie mają wszystkie przepisy z obszaru bezpieczeństwa
i ochrony zdrowia, zawarte w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
oraz w rozporządzeniach wykonawczych do tej ustawy. Należą do nich w szczególności:
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004r. w sprawie
substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych
o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U.
z 2004 r. Nr 80, poz. 2771 z późn.zm.),
rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r.
w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu
profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń
lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U.
z 1996 r. Nr 69, poz.332 z późn. zm.);
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie
badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
V. Ocena warunków pracy podczas zabezpieczania /usuwania wyrobów zawierających
azbest
58
(Dz.U. Nr 81, poz. 716 z późn. zm.) od dnia 3 marca 2011 r.
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań
i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
(Dz.U. Nr 33 poz. 166);
rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada
2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników
szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. Nr 217, poz. 1833 z późn.
zm.)
Ponadto należy dodać, iż aktem prawnym uzupełniającym analizowaną materię jest
wydane na podstawie ustawy Kodeks pracy – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
z dnia 26 września 1997 roku w sprawach ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
(tj. Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn zm.).
Podsumowanie
Stosunkowo mała liczba kontroli przeprowadzonych podczas prac powodujących
kontakt z azbestem w porównaniu do liczby firm zajmujących się usuwaniem,
zabezpieczaniem, transportem wyrobów zawierających azbest wynika przede wszystkim
z braku wpływu informacji o przeprowadzaniu takich prac do organów Państwowej
Inspekcji Sanitarnej. Zmiana przepisów prawa w tym zakresie nastąpiła od sierpnia 2010
roku. Obecnie obowiązujące przepisy nakładają obowiązek powiadamiania organów
Państwowej Inspekcji Sanitarnej o terminie i miejscu przeprowadzania prac
rozbiórkowych elementów zawierających azbest - § 6 ust. 2 rozporządzenia Ministra
Gospodarki z dnia 5 sierpnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobów
i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest
(Dz.U. z 2010 r. Nr 162, poz. 1089).
Podczas przeprowadzanych kontroli pracodawcy byli informowani o obowiązku
zapewnienia wyposażenia pracowników w sprzęt specjalistyczny i środki ochrony
indywidualnej oraz zorganizowania zaplecza sanitarno-socjalnego w przypadku
przystąpienia do prac rozbiórkowych. Ponadto informowano pracodawców o konieczności
przedstawienia właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu
corocznie, w terminie do 15 stycznia, informacji o substancjach, preparatach lub procesach
technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym z tytułu wykonywania prac
związanych
z
usuwaniem
materiałów
zawierających
azbest.
VI. Zagadnienia kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego pracowników
wykonujących prace związane z narażeniem na hałas i drgania mechaniczne w 2010 r.
59
VI. Zagadnienia kontroli warunków pracy i oceny
narażenia zawodowego pracowników wykonujących
prace związane z narażeniem na hałas i drgania
mechaniczne w 2010 r.
Realizując
wytyczne dotyczące kontroli warunków pracy i oceny narażenia
zawodowego pracowników wykonujących prace związane z narażeniem na hałas i drgania
mechaniczne, pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej przeprowadzili w 2010 r.
kontrole w zakładach w zakresie higieny pracy.
Łącznie w 2010 r. skontrolowano 14 202 zakłady, w których wykonywane
były prace związane z narażeniem na hałas i drgania mechaniczne. Ogółem
przeprowadzono 17 854 kontrole, w tym 4 721 kontroli sprawdzających w zakresie
przestrzegania przepisów rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia
2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem
na hałas lub drgania mechaniczne (Dz.U. z 2005 r. Nr 157, poz. 1318).
Polskie normy higieniczne odnoszące się do środowiska pracy, rozróżniają
3 kategorie hałasu w zależności od zakresu częstotliwości:
hałas infradźwiękowy,
hałas słyszalny,
hałas ultradźwiękowy.
W potocznym rozumieniu za hałas uważa się drgania akustyczne z zakresu
słyszalnego (50 – 10000 Hz). Ze względu na ochronę słuchu rozporządzenie Ministra
Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie najwyższych
dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
(Dz.U. z 2002 r. Nr 217, poz. 1833 z późn. zm.) ustala najwyższe dopuszczalne wartości
dla hałasu:
poziom ekspozycji na hałas odniesiony w odniesieniu do 8 godzinnego dobowego
lub przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy nie może przekraczać 85 dB,
maksymalny poziom dźwięku A nie może przekraczać 115 dB,
szczytowy poziom dźwięku C nie może przekraczać 135 dB.
Czynnikiem fizycznym stanowiącym istotne zagrożenie zdrowotne w środowisku
pracy jest hałas, którego źródłem są maszyny, urządzenia i procesy technologiczne.
VI. Zagadnienia kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego pracowników
wykonujących prace związane z narażeniem na hałas i drgania mechaniczne w 2010 r.
60
Do najbardziej hałaśliwych maszyn, urządzeń i narzędzi w przemyśle należą:
młotki, przecinaki, młoty mechaniczne, piły tarczowe do cięcia metalu, prasy i gilotyny,
kompresory, silniki spalinowe, krosna, przędzarki, przewijarki, młyny kulowe itd.
Narażenie na hałas i drgania mechaniczne
W wyniku kontroli przeprowadzonych w 2010 r. przez pracowników powiatowych
i wojewódzkich stacji sanitarno – epidemiologicznych w 7 254 zakładach stwierdzono
przekroczenie progów działania dla wielkości charakteryzujących hałas i drgania
mechaniczne w środowisku pracy. Kontrole sprawdzające wykazały przekroczenie progów
działania w 863 zakładach.
Liczba pracowników, dla których stwierdzono przekroczenie progów działania
kształtowała się następująco:
205 134 pracowników w przekroczeniu progu działania hałasu dla poziomu
ekspozycji na hałas odniesionego do 8 – godzinnego dobowego wymiaru czasu
pracy lub tygodnia pracy,
629 pracowników w przekroczeniu progu działania hałasu dla szczytowego
poziomu dźwięku C – 135 dB.
Przekroczenia, o których mowa powyżej dotyczyły głównie stanowisk pracy typu:
ślusarz – spawacz, obróbka metali (cięcie blach stalowych, skrawanie), obsługa: krosien,
maszyn tartacznych i stolarskich, pras, zgrzewarek, urządzeń oczyszczania ścieków,
węzłów betoniarskich, kierowca ciągników rolniczych oraz szlifierz.
W większości zakładów pracy, w sytuacji przekroczenia wartości progów działań
pracodawcy podejmowali czynności mające na celu zmniejszenie ryzyka zawodowego
(6 340 zakładów).
Do działań najczęściej podejmowanych przez pracodawców należały:
rozwiązania techniczne:
automatyzacja procesów pracy lub zmiana technologii,
wymiana zużytego parku maszynowego na nowy (w tym modernizacja),
projektowanie miejsc pracy i rozmieszczenie stanowisk pracy w sposób
umożliwiający izolację od źródeł hałasu,
instalacje kabin dźwiękoszczelnych,
wyciszenie urządzeń poprzez stosowanie układów tłumiących lub izolujących
hałas.
VI. Zagadnienia kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego pracowników
wykonujących prace związane z narażeniem na hałas i drgania mechaniczne w 2010 r.
61
rozwiązania organizacyjne:
skrócenie czasu ekspozycji pracowników poprzez zastosowanie rotacji i przerw
w pracy,
systematyczne dokonywanie przeglądów technicznych i konserwacji maszyn oraz
urządzeń.
powszechnie podejmowane działania:
zastosowanie środków ochrony indywidualnej (odpowiednio dobranych
ochronników słuchu),
monitorowanie poziomu narażenia poprzez wykonywanie pomiarów środowiska
pracy,
wydzielenie i oznakowanie stref ponadnormatywnego hałasu,
objęcie pracowników eksponowanych na hałas badaniami lekarskim (audiometria
słuchu).
W skontrolowanych zakładach pracy przekroczenie progów działania
charakteryzujących drgania mechaniczne w postaci drgań miejscowych stwierdzono
na stanowiskach pracy, na których zatrudniono 7 936 pracowników, drgań mechanicznych
w postaci drgań ogólnych 8 505 pracowników.
Przekroczenie progów działania drgań mechanicznych o działaniu miejscowym
dotyczyło stanowisk pracy operatorów (sprężarek, młotów pneumatycznych, formierek).
W przypadku drgań mechanicznych o działaniu ogólnym przekroczenie progów działania
dotyczyło stanowisk: kierowcy samochodów ciężarowych, operatora (głównie koparko –
ładowarek, wózków widłowych, spycharek).
W 455 zakładach podjęto działania mające na celu zmniejszenie ryzyka
zawodowego wynikającego z narażenia na drgania mechaniczne o działaniu ogólnym
i miejscowym:
systematyczna naprawa sprzętu lub wymiana na nowy (stosowanie sprężynowych
amortyzatorów rękojeści),
środki ochrony indywidualnej - rękawice antywibracyjne ograniczające
przenoszenie drgań,
ograniczenie czasu i poziomu ekspozycji poprzez właściwą organizację pracy,
w szczególności stosowanie skróconego czasu pracy lub rotacji pracowników,
zastosowanie nowych ergonomicznych rozwiązań w obszarze i na stanowiskach
pracy – siedziska antywibracyjne.
VI. Zagadnienia kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego pracowników
wykonujących prace związane z narażeniem na hałas i drgania mechaniczne w 2010 r.
62
W zakresie przekroczenia progów działania zarówno hałasu jak i drgań o działaniu
ogólnym i miejscowym w 684 zakładach pracodawcy podejmowali działania mające
na celu ograniczenie ryzyka zawodowego.
Pomiary na stanowiskach pracy
Jak wynika z materiału pokontrolnego w większości skontrolowanych w 2010 r.
obiektów pracodawcy przestrzegali obowiązku dokonywania pomiarów środowiskowych
z określoną częstotliwością. Brak aktualnych wyników badań w zakresie pomiarów hałasu
stwierdzono w 3 387 zakładach, drgań mechanicznych w 727 zakładach, jednocześnie
hałasu i drgań mechanicznych w 944 zakładach.
W 669 zakładach pracy, pomimo występowania na stanowiskach pracy przekroczeń
NDN hałasu pracodawcy nie wprowadzili w życie programu działań organizacyjno –
technicznych zmierzających do ograniczenia narażenia. W przypadku przekroczenia NDN
hałasu sytuacja taka miała miejsce w 104 zakładach, progu działania drgań w 104
zakładach pracy, hałasu i drgań mechanicznych w 135 kontrolowanych zakładach.
Ocena ryzyka zawodowego
Kontrole przeprowadzone przez pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej
wykazały, że w przeważającej większości zakładów pracy został spełniony obowiązek
dokonania oceny ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas i drgania
mechaniczne o działaniu ogólnym i miejscowym. Brak spełnienia wymogu w zakresie
hałasu dotyczył 901 zakładów, 136 zakładów w odniesieniu do drgań mechanicznych
oraz 305 zakładów w zakresie jednoczesnego działania hałasu i drgań mechanicznych.
W 1 117 zakładach pracy ocena ryzyka nie zawierała wszystkich elementów
wymaganych zgodnie z § 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia
2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem
na hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. z 2005 r. Nr 157, poz. 1318).
Do najczęściej pomijanych elementów w ocenie ryzyka zawodowego związanego
z narażeniem pracowników na hałas i drgania mechaniczne należały:
poziom i rodzaj narażenia, włącznie z narażeniem na hałas impulsowy lub drgania
mechaniczne przerywane i powtarzające się wstrząsy,
czas trwania narażenia, w tym czas pracy w godzinach nadliczbowych oraz
obowiązujących u pracodawcy systemów i rozkładów czasu pracy,
VI. Zagadnienia kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego pracowników
wykonujących prace związane z narażeniem na hałas i drgania mechaniczne w 2010 r.
63
wartości NDN oraz wartości progów działania dla hałasu oraz drgań
mechanicznych,
informacje uzyskane w wyniku profilaktycznych badań lekarskich pracowników,
skutki dla zdrowia i bezpieczeństwo pracowników, w tym należących do grup
szczególnego ryzyka,
dostępność środków ochrony indywidualnej przed hałasem lub drganiami
mechanicznymi o odpowiedniej charakterystyce tłumienia.
W kilku zakładach pracy ocena ryzyka zawodowego nie zawierała żadnego
z elementów wymienionych w § 4 w/w rozporządzenia. Ocenę ryzyka wykonano
na poziomie podstawowym, uwzględniając jedynie informację o narażeniu na czynnik
fizyczny.
Postępowanie administracyjno – egzekucyjne
W przypadkach stwierdzonych podczas kontroli sanitarnych nieprawidłowości
wydawane
były
decyzje
administracyjne.
Wydano
łącznie
5 866
decyzji
administracyjnych, zawierających 16 167 nakazów w tym dotyczących:
przeprowadzenia badań i pomiarów w środowisku pracy – 5 544,
obniżenia natężeń czynników szkodliwych – 1 181,
w zakresie oceny ryzyka zawodowego – 2 139.
Spośród wydanych 5 866 decyzji administracyjnych w 2010 roku wykonano 2 766
decyzji (częściowo ujęto decyzje wydane w latach ubiegłych). Wydano łącznie 5 244
decyzje płatnicze oraz 411 upomnień. W 73 zakładach pracy wszczęto postępowanie
egzekucyjne. Nałożono 60 grzywien na sumę 70 786 zł oraz 10 mandatów karnych
na sumę 3 950 zł.
Tabela 19. Zestawienie liczbowe wyników kontroli z podziałem na województwa
Lp.
województwo
liczba przeprowadzonych
kontroli
liczba decyzji
administracyjnych
wydanych
upomnień
ogółem
sprawdzających
wydanych
w 2010 r.
wykonanych
1.
dolnośląskie
1 172
466
450
194
34
VI. Zagadnienia kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego pracowników
wykonujących prace związane z narażeniem na hałas i drgania mechaniczne w 2010 r.
64
2.
kujawsko -pomorskie
1 099
247
279
134
20
3.
lubelskie
1 749
364
426
220
31
4.
lubuskie
579
157
262
105
25
5.
łódzkie
1 271
203
240
122
17
6.
małopolskie
696
337
467
254
43
7.
mazowieckie
2 066
690
663
294
27
8.
opolskie
328
73
121
58
3
9.
podkarpackie
1 298
406
481
245
24
10
.
podlaskie
1 018
33
345
207
38
11
.
pomorskie
956
291
343
200
26
12
.
śląskie
1 516
524
694
221
9
13
.
świętokrzyskie
755
214
174
69
36
14
.
warmińsko -mazurskie
634
151
309
125
37
15
.
wielkopolskie
2 015
320
357
198
10
16
.
zachodniopomorskie
702
245
255
120
31
Razem:
17 854
4 721
5 866
2 766
411
VI. Zagadnienia kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego pracowników
wykonujących prace związane z narażeniem na hałas i drgania mechaniczne w 2010 r.
65
Tabela 20. Zestawienie liczby pracowników w skontrolowanych zakładach,
w których stwierdzono przekroczenie progów działania
(z podziałem na województwa)
Lp.
województwo
liczba pracowników pracujących
w przekroczeniach hałasu
liczba pracowników pracujących
w przekroczeniach drgań
mechanicznych
dla poziomu
ekspozycji na hałas
w odniesieniu do 8
– godzinnego
dobowego wymiaru
czasy lub tygodnia
pracy
dla
szczytowego
poziomu
dźwięku C
w postaci drgań
miejscowych
dla ekspozycji
dziennej A(8)
w postaci
drgań
ogólnych dla
ekspozycji
dziennej A(8)
1.
dolnośląskie
21 681
0
1 260
2 517
2.
kujawsko -pomorskie
8 039
6
218
27
3.
lubelskie
8 593
0
221
143
4.
lubuskie
8 797
11
189
235
5.
łódzkie
12 067
0
157
227
6.
małopolskie
16 849
5
184
364
7.
mazowieckie
9 505
3
59
68
8.
opolskie
3 655
1
24
30
9.
podkarpackie
13 552
48
1 600
482
10.
podlaskie
7 631
12
272
925
11.
pomorskie
4 479
-
349
25
VI. Zagadnienia kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego pracowników
wykonujących prace związane z narażeniem na hałas i drgania mechaniczne w 2010 r.
66
12.
śląskie
46 715
127
2 068
3 267
13.
świętokrzyskie
7 890
-
129
59
14.
warmińsko -mazurskie
2 751
-
138
23
15.
wielkopolskie
28 258
408
793
26
16.
zachodniopomorskie
4 672
8
275
87
Razem:
205 134
629
7 936
8 505
Podsumowanie
Z materiału pokontrolnego można wywnioskować, iż w większości
skontrolowanych obiektów sukcesywnie wdraża się rozwiązania odnośnie wymagań
prawnych w zakresie ochrony pracowników zawodowo narażonych na hałas i drgania
mechaniczne o charakterze ogólnym jak i miejscowym.
W skontrolowanych zakładach pracy podejmowane są działania profilaktyczne,
zmniejszające istniejące bądź potencjalne zagrożenie, poprzez zastosowanie nowszych
technologii, np. wymianę parku maszynowego. Jednakże takie działania nie likwidują
w pełni skutków zdrowotnych związanych ze szkodliwym działaniem hałasu i drgań
mechanicznych.
Istnieją zakłady, które od lat mają problemy z obniżeniem poziomu dźwięku
występującego na stanowiskach pracy, gdyż zastosowanie metod technicznych jest bardzo
trudne, a czasami niemożliwe. W takich przypadkach ochronniki słuchu pozostają
głównym, bądź też jedynym środkiem zabezpieczającym pracowników przed szkodliwym
działaniem hałasu.
W wyniku działań kontrolnych zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy
i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy (tj. Dz.U. Nr 129 poz. 844 z późn. zm.) pracodawców, u których
stwierdzono poziom hałasu przekraczający obowiązujący normatyw higieniczny
VI. Zagadnienia kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego pracowników
wykonujących prace związane z narażeniem na hałas i drgania mechaniczne w 2010 r.
67
zobowiązano do podjęcia działań mających na celu zmniejszenia ekspozycji na hałas m. in.
wyposażania pracowników w atestowane ochronniki słuchu dobrane do wielkości
charakteryzujących
hałas
oraz
kontroli
prawidłowości
ich
stosowania.
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
68
VII. Nadzór nad substancjami i preparatami
chemicznymi oraz prekursorami narkotyków kat. 2 i 3
1. Wprowadzanie do obrotu substancji i preparatów
chemicznych
Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej podczas wykonywania czynności
kontrolnych w 2010 r. egzekwowały wymogi prawa określone w ustawie z dnia 11
stycznia 2001 roku o substancjach i preparatach chemicznych (tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 152
poz. 1222) oraz w rozporządzeniu REACH.
Jednym z podstawowych elementów rozporządzenia REACH jest rejestracja
substancji, która zobowiązuje producentów i importerów substancji chemicznych
do dostarczenia odpowiedniego zestawu informacji na temat właściwości substancji
chemicznych w formie dossier rejestracyjnego do Europejskiej Agencji Chemikaliów
w Helsinkach (ECHA). Prawodawstwo Unii Europejskiej w zakresie zarządzania
chemikaliami oprócz rozporządzenia REACH przewidziało wprowadzenie nowego
Globalnego Zharmonizowanego Systemu Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów
(GHS), który został wdrożony
Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)
nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania
substancji i mieszanin, zmieniającym i uchylającym dyrektywy 67/548/EWG
i 1999/45/WE oraz zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (CLP). System GHS
zawiera ujednolicone kryteria klasyfikacji substancji i mieszanin oraz zasady
informowania o zagrożeniach, zawierające wymogi dotyczące oznakowania i kart
charakterystyki. Rozporządzenie CLP weszło w życie 20 stycznia 2009 r.,
z tym, że Tytuły
II (Klasyfikacja), III (Oznakowanie) i IV (Pakowanie) stosuje się w odniesieniu do
substancji od dnia 1 grudnia 2010 r., a w odniesieniu do mieszanin od dnia 1 czerwca
2015 r.
Zgodnie z przepisami przejściowymi zawartymi w CLP do dnia 1 grudnia 2010 r.
substancje mogły być klasyfikowane, oznakowane i pakowane zgodnie z dyrektywą
67/548/EWG. Z kolei mieszaniny do dnia 1 czerwca 2015 r. mogą być klasyfikowane,
oznakowane i pakowane zgodnie z dyrektywą 1999/45/WE.
Natomiast zgodnie z rozporządzeniem Komisji (UE) Nr 453/2010 z dnia 20 maja
2010 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego
i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
69
w zakresie chemikaliów (REACH) od dnia 1 grudnia 2010 r. zmienił się załącznik II
odnoszący się do wymagań dotyczących sporządzania karty charakterystyki.
Państwowa Inspekcja Sanitarna w 2010 r. ewidencją obejmowała 8 686
podmiotów wprowadzających do obrotu substancje i preparaty chemiczne (w 2009 r. -
7 413, w 2008 r. – 6 500). W porównaniu do poprzedniego roku sprawozdawczego
odnotowano wzrost o 1 273 podmioty wprowadzające do obrotu chemikalia (17 %),
a do 2008 r. o 2 186 podmiotów (33 %). Część podmiotów ujętych w zestawieniu, jako
wprowadzający do obrotu substancje i preparaty chemiczne, poza produkcją, zajmowała
się także dystrybucją oraz importem. W 13 województwach ich liczba znacznie
się zwiększyła. Jedynie w województwach: dolnośląskim, lubelskim i łódzkim
odnotowano niewielki spadek ogólnej liczby podmiotów wprowadzających.
W porównaniu do ubiegłego roku sprawozdawczego największy wzrost liczby podmiotów
odpowiedzialnych za ich wprowadzanie zarejestrowano w województwach: małopolskim
(o 327 podmiotów), podlaskim (o 195 podmiotów) i wielkopolskim (o 134 podmioty).
1262
622
178
125
6100
7939
0
2000
4000
6000
8000
10000
producenci
importerzy
dystrybutorzy
2009
2010
Rycina 12. Zestawienie liczbowe producentów, dystrybutorów i importerów
substancji i preparatów chemicznych w ewidencji pionu higieny pracy
w latach 2009-2010
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
70
Tabela 21. Zestawienie liczbowe podmiotów wprowadzających (producentów,
dystrybutorów i importerów) do obrotu substancje i preparaty w latach 2009- 2010
Województwo
wprowadzający
do obrotu
substancje
i preparaty
chemiczne
(ogółem)
producenci
substancji
i preparatów
chemicznych
importerzy
substancji
i preparatów
chemicznych (spoza
UE)
dystrybutorzy
substancji
preparatów
chemicznych
2009 r.
2010 r.
2009 r.
2010 r.
2009 r.
2010 r.
2009 r.
2010 r.
Dolnośląskie
559
543
86
20
9
5
516
518
kujawsko-pomorskie
436
518
87
61
7
4
371
453
Lubelskie
211
195
41
22
6
3
169
170
Lubuskie
196
254
13
15
4
3
194
236
Łódzkie
472
439
100
19
18
17
362
403
Małopolskie
360
687
66
65
9
1
297
621
Mazowieckie
1 066
1 165
135
53
35
42
841
1 070
Opolskie
211
309
50
18
5
0
192
291
Podkarpackie
318
397
168
34
19
5
103
358
Podlaskie
291
486
13
1
2
2
264
483
Pomorskie
473
500
97
54
24
7
391
439
Śląskie
903
985
184
101
25
23
729
861
Świętokrzyskie
224
263
37
39
2
2
186
222
warmińsko-mazurskie
368
420
12
13
0
1
326
406
wielkopolskie
911
1 045
142
86
10
8
829
951
zachodniopomorskie
414
480
31
21
3
2
330
457
Razem:
7 413
8 686
1 262
622
178
125
6 100
7 939
Producenci
Z zestawień przekazanych przez poszczególne stacje sanitarno-epidemiologiczne
wynika, że w 2010 r. znaczna część podmiotów zrezygnowała z produkcji chemikaliów.
Produkcją substancji i preparatów chemicznych zajmowały się 622 podmioty (w 2009 r. –
1 262, w 2008 r. – 1 001). Jedynie w trzech województwach odnotowano nieznaczny
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
71
wzrost liczby producentów: w świętokrzyskim i lubuskim o 2 podmioty oraz
w warmińsko-mazurskim o 1 podmiot. W pozostałych rejonach kraju liczba producentów
chemikaliów wyraźnie spadła. W porównaniu do 2009 r. na terenie całego kraju liczba
producentów zmniejszyła się o 51 %. Największy spadek odnotowano w województwach:
podkarpackim (o 134 podmioty), śląskim (o 83 podmioty), mazowieckim (o 82 podmioty)
oraz łódzkim (o 81 podmiotów).
Importerzy
Importem substancji i preparatów niebezpiecznych spoza UE zajmowało się 125
podmiotów. W porównaniu z rokiem 2009 liczba importerów zmniejszyła się o 53
podmioty. Spadek odnotowano w dwunastu województwach. Natomiast wzrost liczby
importerów dotyczył jedynie dwóch województw: mazowieckiego i warmińsko-
mazurskiego. Analogicznie do ubiegłego roku sprawozdawczego najwięcej importerów
zarejestrowano w województwach: mazowieckim (42) i śląskim (23). W województwie
podlaskim i świętokrzyskim ich liczba w stosunku do roku 2009 nie uległa zmianie.
Jedynie w województwie opolskim nie zarejestrowano żadnego importera substancji
i preparatów chemicznych (w 2009 r. prowadziło działalność 5 importerów).
Dystrybutorzy
Dystrybucją chemikaliów zajmowało się w 2010 r. – 7 939 podmiotów (91,4 %
ogółu wprowadzających substancje i preparaty chemiczne do obrotu). We wszystkich
województwach liczba dystrybutorów wykazała tendencję wzrostową. W porównaniu
do 2009 r. ich liczba zwiększyła się o 1 839 podmiotów gospodarczych. Analogicznie
do ubiegłego roku sprawozdawczego najwięcej dystrybutorów chemikaliów
zarejestrowano na obszarze województw:
mazowieckiego – 1 070,
wielkopolskiego – 951,
śląskiego – 861.
Dystrybucją substancji i preparatów chemicznych zajmowały się głównie:
hurtownie budowlane,
hurtownie chemiczne,
sklepy o dużej powierzchni,
zakłady zajmujące się dystrybucją gazów technicznych,
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
72
stacje paliw.
Z zestawień przekazanych przez poszczególne stacje sanitarno-epidemiologiczne
wynika, że w 2010 r. - 410 podmiotów zobowiązanych było do rejestracji substancji
zgodnie z wymogami Rozporządzenia REACH, z czego najwięcej w województwach:
wielkopolskim (69), śląskim (60) i mazowieckim (49).
19
41
16
10
25
17
49
18
19
1
29
60
22
3
69
12
0
10
20
30
40
50
60
70
80
dolnośląskie
kujaw sko-pomorskie
lubelskie
lubuskie
łódzkie
małopolskie
mazow ieckie
opolskie
podkarpackie
podlaskie
pomorskie
śląskie
św iętokrzyskie
w armińsko-mazurskie
w ielkopolskie
zachodniopomorskie
Rycina 13. Zestawienie wg województw liczby podmiotów zobowiązanych
do rejestracji substancji
W zakresie wprowadzania do obrotu substancji i preparatów chemicznych organy
Państwowej Inspekcji Sanitarnej przeprowadziły 6 444 kontrole sanitarne (w 2009 r. –
6 474). Tak jak w ubiegłym roku sprawozdawczym dominowało województwo
wielkopolskie (1 146). Łącznie kontrolami objęto 5 146 obiektów zajmujących się obrotem
substancjami i preparatami chemicznymi (w 2009 r. - 5 076 obiektów).
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
73
Tabela 22. Liczba kontroli wg województw w zakresie wprowadzania do obrotu
substancji i preparatów chemicznych w latach 2008-2010
Lp.
województwo
liczba kontroli przeprowadzonych w zakresie wprowadzania do
obrotu substancji
chemicznych i ich mieszanin
2008 r.
2009 r.
2010 r.
1.
dolnośląskie
472
555
401
2.
kujawsko-pomorskie
255
261
309
3.
lubelskie
140
230
202
4.
lubuskie
146
122
163
5.
łódzkie
327
298
334
6.
małopolskie
536
368
449
7.
mazowieckie
779
841
814
8.
opolskie
156
191
256
9.
podkarpackie
233
223
337
10.
podlaskie
348
455
378
11.
pomorskie
483
340
365
12.
śląskie
486
555
540
13.
świętokrzyskie
179
169
130
14.
warmińsko-mazurskie
277
231
289
15.
wielkopolskie
878
1 386
1 146
16.
zachodniopomorskie
330
249
331
Razem:
6 025
6 474
6 444
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
74
641; 10%
181; 3%
5622; 87%
producenci
importerzy
dystrybutorzy
Rycina 14. Zestawienie liczbowe przeprowadzonych kontroli w zakresie
wprowadzania do obrotu substancji i preparatów chemicznych
Kontrole ukierunkowane były na ocenę przestrzegania przepisów ustawy z dnia
11 stycznia 2001 roku o substancjach i preparatach chemicznych (tj. Dz.U z 2009 r.
Nr 152 poz. 1222) w zakresie chemikaliów, w tym wymagań wprowadzonych
rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia
2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń
w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów,
zmieniającego dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylającego rozporządzenie Rady (EWG)
nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady
76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE.
W wyniku przeprowadzonych działań kontrolnych stwierdzono, że nieznaczna
część wprowadzających do obrotu chemikalia (60 podmiotów) nie dopełniła obowiązku
wynikającego z art. 23 ustawy o substancjach i preparatach chemicznych
i nie poinformowała Inspektora do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych
o wprowadzeniu do obrotu na teren Rzeczypospolitej Polskiej preparatu niebezpiecznego
(najwięcej w województwie mazowieckim - 29 podmiotów). Natomiast 178
wprowadzających do obrotu chemikalia nie posiadało aktualnego spisu substancji
i preparatów chemicznych. W porównaniu do ubiegłego roku sprawozdawczego ich liczba
zmniejszyła się o 61 podmiotów. U 474 podmiotów wprowadzających do obrotu
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
75
chemikalia stwierdzono, że oznakowanie 1 219 produktów jest niezgodne
z obowiązującym prawem. Największa liczba produktów zakwestionowana została
w województwach: mazowieckim (541 produktów u 109 wprowadzających),
wielkopolskim (99 produktów u 75 wprowadzających) oraz łódzkim (98 produktów u 36
wprowadzających).
Tabela 23. Zestawienie liczbowe stwierdzonych uchybień
u wprowadzających do obrotu substancje i preparaty chemiczne
w latach 2009-2010
Lp.
uchybienia stwierdzane w czasie kontroli:
2009 r.
2010 r.
1.
brak aktualnego spisu substancji i preparatów chemicznych
239
178
2.
nie poinformowanie Inspektora do Spraw Substancji
i Preparatów Chemicznych (zgodnie z art. 23 ustawy)
60
60
3.
niezgodne z prawem oznakowanie substancji i preparatów
chemicznych
373
474
4.
brak karty charakterystyki
359
161
5.
karty charakterystyki niezgodne z prawem
642
492
Tabela 24. Zestawienie liczbowe wprowadzających do obrotu substancje i preparaty
chemiczne, u których zakwestionowano opakowania produktów oraz karty
charakterystyki w latach 2009-2010
Województwo
Liczba
wprowadzających
do obrotu, u
których
stwierdzono
niezgodne
z prawem
oznakowanie
substancji i
preparatów
niebezpiecznych
produktów,
dla których
zakwestionowano
oznakowanie
wprowadzających
do obrotu, u
których
stwierdzono
niezgodne
z prawem karty
charakterystyki
produktów,
dla których
zakwestionowano
karty
charakterystyki
2009 r.
2010 r.
2009 r.
2010 r.
2009 r.
2010 r.
2009 r.
2010 r.
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
76
dolnośląskie
41
33
82
57
29
19
82
47
kujawsko-pomorskie
9
10
29
25
22
22
29
61
lubelskie
23
19
32
24
22
11
32
11
lubuskie
11
21
19
42
5
20
19
44
łódzkie
29
36
86
98
29
44
86
121
małopolskie
24
18
34
28
29
27
34
63
mazowieckie
34
109
124
541
75
119
124
320
opolskie
9
24
27
35
11
18
27
25
podkarpackie
7
7
42
5
166
11
42
18
podlaskie
6
11
58
30
6
24
58
74
pomorskie
48
18
218
30
34
16
218
70
śląskie
42
42
111
86
69
42
111
108
świętokrzyskie
4
3
12
18
4
5
12
16
warmińsko-mazurskie
5
8
10
12
5
4
10
15
wielkopolskie
66
75
161
99
133
88
161
169
zachodniopomorskie
15
40
55
89
3
22
55
46
Razem:
373
474
1 100
1 219
642
492
1 100
1 208
Ponadto u 161 wprowadzających do obrotu substancje i preparaty chemiczne
stwierdzono brak kart charakterystyk. Sytuacja miała miejsce na terenie całego kraju,
jednak w porównaniu do 2009 r. liczba ta zmniejszyła się o 198 podmiotów. Tak znaczny
spadek wynika z systematycznego informowania pracodawców podczas kontroli
o konieczności posiadania kart charakterystyki, coraz lepszej znajomości przepisów prawa
i wynikających z nich obowiązków. Najwięcej podmiotów wprowadzających chemikalia
do obrotu bez kart charakterystyk zarejestrowano w województwie wielkopolskim
(26 podmiotów). Natomiast u 492 wprowadzających (w 2009 r. – u 642) karty
charakterystyki były sporządzone niezgodnie z obowiązującymi przepisami. Sytuację taką
odnotowano we wszystkich województwach, z czego 119 podmiotów funkcjonowało
na terenie województwa mazowieckiego. Negatywie oceniono poprawność sporządzenia
1 208 kart charakterystyk (w 2009 r. – 1 196 kart charakterystyk).
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
77
W ramach prowadzonych działań kontrolnych pracownicy pionu higieny pracy
kontynuowali informowanie kontrolowanych podmiotów o konieczności wdrożenia
do prowadzonej działalności przepisów rozporządzenia REACH, a także innych aktów
prawa zarówno polskich, jak i europejskich. Nieznajomość wymogów prawa u podmiotów
wprowadzających chemikalia do obrotu w znacznej części dotyczyła małych
dystrybutorów lub firm dopiero rozpoczynających działalność. Ponadto w niektórych
przypadkach nieprawidłowe karty charakterystyk dostarczane były polskim dystrybutorom
przez podmioty z krajów Unii Europejskiej.
Ponadto na wniosek Urzędów Celnych właściwi inspektorzy sanitarni wydawali
opinie w sprawach oznakowania importowanych niebezpiecznych substancji/preparatów
i wyrobów chemicznych.
2. Stosowanie
substancji
i
preparatów
chemicznych
w działalności zawodowej
Do podmiotów, które stosowały w działalności zawodowej substancje i preparaty
chemiczne należały głównie:
laboratoria przyzakładowe,
fermy trzody chlewnej, fermy drobiu, piekarnie, masarnie,
drukarnie,
producenci wyrobów gumowych,
odlewnie,
zakłady wyrobów z drewna,
stacje paliw,
myjnie,
warsztaty samochodowe.
Do najczęściej stosowanych substancji i preparatów chemicznych w nadzorowanych
zakładach należały:
preparaty chemii budowlanej,
kleje, farby, rozpuszczalniki,
oleje, smary, paliwa płynne,
detergenty.
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
78
Państwowa Inspekcja Sanitarna corocznie obejmuje ewidencją coraz to większą
liczbę stosujących w działalności zawodowej substancje i preparaty chemiczne.
W 2010 r. skontrolowanych zostało 16 351 obiektów stosujących w działalności
zawodowej chemikalia (w 2008 r. – 15 580 obiektów, w 2009 r. – 15 917 obiektów).
Najwięcej obiektów sprawdzono, analogicznie do ubiegłego roku sprawozdawczego,
w województwach:
wielkopolskim (2 785 obiektów),
mazowieckim (1 938 obiektów),
śląskim (1 414 obiektów).
Stwierdzane podczas kontroli uchybienia były eliminowane przez pracodawców
w trybie natychmiastowym lub na drodze postępowania administracyjnego. W 2010 r.
u 308 stosujących wykazano niezgodne z prawem oznakowanie substancji i preparatów
chemicznych, natomiast u 467 podmiotów karty charakterystyki nie spełniały wymogów
prawa. W przypadku 972 stosujących chemikalia stwierdzono brak kart charakterystyk
stosowanych substancji i preparatów chemicznych (w 2009 r. – u 1 098 stosujących).
Ogółem zakwestionowano 1 137 produktów z niewłaściwymi kartami charakterystyk.
W porównaniu do 2009 r. liczba powyższych produktów zmniejszyła się o 158. Ponadto
spośród wszystkich sprawdzanych produktów 696 posiadało nieprawidłowo oznakowane
opakowanie. Niewłaściwe oznakowanie: pojemników, zbiorników oraz rurociągów
służących do przechowywania substancji niebezpiecznych stwierdzono zaledwie u 243
podmiotów stosujących chemikalia.
Tabela 25. Zestawienie liczbowe stwierdzonych uchybień
u stosujących substancje i preparaty chemiczne w latach 2009-2010
Lp.
uchybienia stwierdzane w czasie kontroli:
2009 r.
2010 r.
1.
niezgodne z prawem oznakowanie stosowanych substancji
i preparatów chemicznych
354
308
2.
brak kart charakterystyk stosowanych substancji
i preparatów niebezpiecznych
1 098
972
3.
niezgodne z prawem karty charakterystyk stosowanych
substancji
i preparatów niebezpiecznych
572
467
4.
liczba produktów, dla których zakwestionowano karty
charakterystyk
1 295
1 137
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
79
5.
liczba produktów, dla których zakwestionowano oznakowanie
693
696
6.
liczba produktów, dla których zakwestionowano oznakowanie
pojemników, zbiorników, niezabudowanych rurociągów
354
243
Większość stwierdzanych uchybień u stosujących substancje i preparaty
chemiczne wykazała tendencję spadkową. Jednakże pomimo poprawy w tym zakresie
nadal na terenie całego kraju stwierdzano różnego rodzaju nieprawidłowości dotyczące
najczęściej kart charakterystyki i oznakowania opakowań. Ponadto wiele podmiotów
nie posiadało aktualnego spisu stosowanych substancji i preparatów niebezpiecznych.
Przyczyną powtarzających się corocznie uchybień w zakresie chemikaliów była głównie
nieznajomość obowiązującego prawa a także niewłaściwy przepływ informacji w łańcuchu
dostaw. W wyniku podjętych działań niebezpieczne produkty zagrażające konsumentom
wycofywano ze sprzedaży i zwracano do dostawców.
Grupa używających w działalności zawodowej substancje i preparaty chemiczne
stanowiła znaczny odsetek ogółu zewidencjonowanych zakładów. Zaledwie część
sprawdzonych w 2010 r. podmiotów objęta była kontrolami w roku ubiegłym. Z tego
względu stwierdzane uchybienia odnoszą się częściowo do innych podmiotów.
24002
3544
2555
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
ogólna liczba kontroli
liczba kontroli podczas
których stwierdzono
naruszenie prawa
liczba wystawionych
decyzji
Rycina 15. Zestawienie liczbowe kontroli i wydanych decyzji z zakresu chemii
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
80
Łącznie w zakresie chemikaliów organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej
przeprowadziły 24 047 kontroli (w 2009 r. 24 182 kontrole). W wyniku 3 544 kontroli
stwierdzono naruszenie przepisów prawa dotyczących substancji i preparatów
chemicznych. W stosunku do podmiotów, u których w wyniku działań kontrolnych
stwierdzono nieprawidłowości, zostały podjęte działania mające na celu ich usunięcie.
Część podmiotów uchybienia usuwała przed wydaniem decyzji administracyjnej. Wydano
2 555 decyzji administracyjnych zawierających 4 253 nakazy (odpowiednio w 2009 r. –
3 319 decyzji z 4 692 nakazami).
317
222
253
223
133
367
469
63
220
132
267
720
69
232
345
222
0
100
200
300
400
500
600
700
800
dolnośląskie
kujaw sko-pomorskie
lubelskie
lubuskie
łódzkie
małopolskie
mazow ieckie
opolskie
podkarpackie
podlaskie
pomorskie
śląskie
św iętokrzyskie
w armińsko-mazurskie
w ielkopolskie
zachodniopomorskie
Rycina 16. Liczba nakazów wydana w zakresie substancji i preparatów
chemicznych w 2010 r. wg województw
W związku z rażącymi uchybieniami w ww. zakresie państwowi powiatowi
inspektorzy sanitarni wystawili 31 mandatów, o 26 więcej niż w ubiegłym roku
sprawozdawczym.
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
81
3. Nadzór nad prekursorami narkotyków kategorii 2 i 3
Na podstawie art. 44 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu
narkomanii (Dz.U. Nr 179, poz. 1485 z późn. zm.) nadzór nad prekursorami kategorii
2 i 3 sprawuje państwowy powiatowy inspektor sanitarny właściwy ze względu
na siedzibę wytwórcy, importera lub innego podmiotu wprowadzającego do obrotu.
W bieżącym roku sprawozdawczym kontrola realizacji obowiązków wynikających
z ustawy oraz rozporządzeń WE przeprowadzona została przez pracowników pionu
higieny pracy w 616 obiektach (w 2009 r. w 621).
Państwowa Inspekcja Sanitarna w 2010 r. ewidencją obejmowała 201 podmiotów
wprowadzających prekursory kategorii 2; 853 podmioty wprowadzające do obrotu
prekursory kategorii 3; 16 eksporterów oraz 3 523 stosujących prekursory narkotykowe
w działalności zawodowej. W porównaniu do ubiegłego roku sprawozdawczego liczba
wprowadzających prekursory kategorii 2 zwiększyła się o 30 podmiotów, prekursory
kategorii 3 o 50 podmiotów, natomiast eksporterów o 10 podmiotów. Największa liczba
wprowadzających do obrotu prekursory kategorii 2 i kategorii 3 miała siedzibę
w województwach: śląskim (27 wprowadzających prekursory kategorii 2 oraz 100
wprowadzających prekursory kategorii 3) oraz małopolskim (26 wprowadzających
prekursory kategorii 2 oraz 67 kategorii 3). Eksportem prekursorów do krajów trzecich
zajmowało się ogółem w 2010 r. 16 podmiotów, z czego 9 z terenu województwa
pomorskiego, 4 z województwa mazowieckiego i po 1 z województw: dolnośląskiego,
lubelskiego i śląskiego.
O pozwolenia na wywóz prekursorów do krajów trzecich podmioty zwracały
się do Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 75 przypadkach. Tak, jak w poprzednich latach
najwięcej pozwoleń (58) wydanych zostało w województwie lubelskim. Pozwolenia
na wywóz prekursorów do krajów trzecich wystawiono jeszcze w 4 województwach:
pomorskim (9 pozwoleń), mazowieckim (5 pozwoleń), dolnośląskim (2 pozwolenia)
oraz śląskim (1 pozwolenie). Wzrost liczby wydawanych pozwoleń na wywóz
prekursorów do krajów trzecich obserwowany jest od 2008 r.. W porównaniu do roku
ubiegłego odsetek wydanych w tym zakresie pozwoleń wzrósł o 74,4 %.
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
82
Tabela 26. Liczba wprowadzających do obrotu prekursory narkotyków kategorii
2 i 3, liczba eksporterów (do krajów trzecich) prekursorów narkotyków kategorii 2 i 3
w latach 2007-2010
Lp.
liczba:
2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r.
1.
wprowadzających prekursory kat.2
166
211
171
201
2.
wprowadzających prekursory kat.3
716
816
803
853
3.
eksporterów do krajów trzecich
10
9
6
16
4.
wydanych zezwoleń przez PPIS na wywóz
prekursorów do krajów trzecich
45
39
43
75
5.
wydanych decyzji w zakresie wprowadzania
do obrotu prekursorów kategorii 3
12
24
16
16
19%
80%
1%
wprowadzających do obrotu
prekursory kat.2
wprowadzających do obrotu
prekursory kat.3
eksporterzy prekursorów kat.2 i
3 (do krajów trzecich)
Rycina 17. Struktura wprowadzających do obrotu prekursory narkotyków
kategorii 2, kategorii 3 i eksporterów
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
83
Tabela 27. Liczba wprowadzających do obrotu prekursory narkotyków kategorii 2,
kategorii 3, liczba eksporterów (do krajów trzecich) wg województw w latach 2009-
2010
Województwo
Liczba
wprowadzających
prekursory kat. 2
wprowadzających
prekursory kat. 3
Eksporterów
2009 r.
2010 r.
2009 r.
2010 r.
2009 r.
2010 r.
dolnośląskie
9
9
48
53
1
1
kujawsko-pomorskie
13
15
41
61
0
0
lubelskie
7
8
19
25
1
1
lubuskie
10
8
33
39
0
0
łódzkie
8
10
40
48
0
0
małopolskie
12
26
67
67
0
0
mazowieckie
17
16
60
67
3
4
opolskie
7
4
40
29
0
0
podkarpackie
5
10
39
40
0
0
podlaskie
7
6
77
81
0
0
pomorskie
8
12
66
76
0
9
śląskie
27
27
107
100
1
1
świętokrzyskie
4
4
15
17
0
0
warmińsko-mazurskie
12
13
39
33
0
0
wielkopolskie
18
20
57
51
0
0
zachodniopomorskie
7
13
55
66
0
0
Razem:
171
201
803
853
6
16
Podmioty zajmujące się obrotem prekursorami narkotyków najczęściej
wprowadzały do obrotu następujące prekursory kategorii 3:
aceton (do czyszczenia narzędzi),
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
84
kwas siarkowy (do procesów galwanicznych, do obniżenia pH w nieckach
basenowych, do uzdatniania wody, do oczyszczania ścieków, w przemyśle
spożywczym – produkcji gorzelnianej, do analiz chemicznych),
kwas solny (do trawienia stali, uzdatniania wody, analiz chemicznych),
toluen i metyloetyloketon (do produkcji farb, lakierów i rozpuszczalników),
oraz prekursory kategorii 2:
nadmanganian potasu,
bezwodnik octowy.
Były to głównie hurtownie: chemiczne, materiałów budowlanych oraz odczynników.
W ramach nadzoru nad prekursorami kategorii 2 i 3 pracownicy pionu higieny
pracy przeprowadzili łącznie 2 230 kontroli (w 2008 r.-1 939 kontroli, w 2009 r. - 1 647
kontroli). W większości województw w porównaniu do poprzedniego roku
sprawozdawczego zwiększyła się liczba działań kontrolnych dotyczących prekursorów
narkotykowych, jedynie w województwie świętokrzyskim ilość kontroli corocznie ulega
zmniejszeniu.
Tabela 28. Liczba przeprowadzonych kontroli w zakresie prekursorów narkotyków
wg województw
Lp.
województwo
liczba przeprowadzonych kontroli
u wprowadzających do
obrotu
u stosujących
1.
dolnośląskie
28
49
2.
kujawsko-pomorskie
16
138
3.
lubelskie
16
113
4.
lubuskie
29
49
5.
łódzkie
24
163
6.
małopolskie
43
91
7.
mazowieckie
40
168
8.
opolskie
15
38
9.
podkarpackie
20
109
10.
podlaskie
77
138
11.
pomorskie
37
106
12.
śląskie
47
47
VII.
Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi oraz prekursorami narkotyków
kat. 2 i 3
85
13.
świętokrzyskie
18
62
14.
warmińsko-mazurskie
30
162
15.
wielkopolskie
40
196
16.
zachodniopomorskie
57
77
Razem:
537
1 706
Pracownicy pionu higieny pracy sprawdzali głównie prawidłowość klasyfikacji
oraz zgodność oznakowania wprowadzanych produktów z obowiązującymi przepisami
prawa. W wyniku przeprowadzonych kontroli w części województw nie odnotowano
żadnych nieprawidłowości dotyczących prekursorów.
Na terenie całego kraju podmioty wprowadzające do obrotu prekursory
nie uchylały się od obowiązku zgłaszania państwowym powiatowym inspektorom
sanitarnym
danych
osobowych
funkcjonariusza
odpowiedzialnego
za
handel
sklasyfikowanymi substancjami. Podobnie, jak w ubiegłych latach nie odnotowano
problemów w przekazywaniu właściwym terenowo państwowym powiatowym
inspektorom sanitarnym informacji o ilościach sklasyfikowanych prekursorów kategorii 2.
Dzięki regularnym kontrolom Państwowej Inspekcji Sanitarnej i informowaniu
pracodawców o ich obowiązkach, liczba stwierdzanych nieprawidłowości w zakresie
prekursorów narkotykowych ulega corocznie stopniowemu zmniejszeniu. Organ I instancji
w 2010 r. wydał 16 decyzji administracyjnych, zawierających 18 nakazów (odpowiednio
w 2008 r. - 24 decyzje zawierające 84 nakazy, w 2009 r. - 16 decyzji i odpowiednio 42
nakazy). Decyzje wydane zostały w województwach: warmińsko-mazurskim (6 decyzji),
zachodniopomorskim (3 decyzje), podkarpackim (2 decyzje) oraz w opolskim, pomorskim,
śląskim, świętokrzyskim i wielkopolskim (po 1 decyzji).
VIII.
Nadzór nad produktami biobójczymi
86
VIII. Nadzór nad produktami biobójczymi
Ustawa z dnia 13 września 2002 r. o produktach biobójczych (Dz. U. z 2007 r.
Nr 39, poz. 252), będąca implementacją Dyrektywy 98/8/WE, określiła m. in. warunki
wprowadzania do obrotu i stosowania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej produktów
biobójczych. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 17 stycznia 2003 r.
w sprawie kategorii i grup produktów biobójczych według ich przeznaczenia (Dz.U.
z 2003 r. Nr 16, poz. 150) do produktów biobójczych zalicza się produkty zaklasyfikowane
do odpowiednich grup, podzielonych na cztery kategorie:
kategoria I - produkty dezynfekujące i produkty biobójcze o ogólnym
zastosowaniu,
kategoria II - produkty konserwujące,
kategoria III - produkty biobójcze do zwalczania szkodników,
kategoria IV - inne produkty biobójcze.
W ramach nadzoru nad produktami biobójczymi kontrole przeprowadzono
zarówno w siedzibach podmiotów wprowadzających te produkty do obrotu, jak
i stosujących je w działalności zawodowej. Kontrolami objęto podmioty odpowiedzialne
za uzyskanie pozwolenia na obrót produktem biobójczym oraz dystrybutorów zajmujących
się sprzedażą hurtową i detaliczną substancji i preparatów chemicznych, materiałów
budowlanych, artykułów spożywczych i przemysłowych, środków ochrony roślin
oraz artykułów do produkcji rolnej. U stosujących w działalności zawodowej kontrole
przeprowadzano między innymi w zakładach opieki zdrowotnej, na krytych pływalniach,
u producentów żywności, producentów paszy i karmy dla zwierząt, w zakładach
fryzjerskich, w zakładach zajmujących się ubojem trzody chlewnej i przerobem mięsa
trzody, u hodowców drobiu. Produkty biobójcze stosowane były do dezynfekcji
i utrzymywania czystości pomieszczeń oraz urządzeń.
Zgodnie z definicją zawartą w ustawie z dnia 13 września 2002 r. o produktach
biobójczych (tj. Dz.U. z 2007 r. Nr 39, poz. 252) przez wprowadzanie do obrotu produktu
biobójczego rozumie się jego dostarczanie na terytorium kraju, a także przechowywanie
bądź składowanie produktu biobójczego po jego dostarczeniu. W 2010 r. pod nadzorem
Państwowej Inspekcji Sanitarnej znalazło się łącznie 5 120 podmiotów odpowiedzialnych
za wprowadzanie do obrotu produktu biobójczego (w 2009 r. – 2 650 podmiotów).
W porównaniu z ubiegłym rokiem sprawozdawczym ilość podmiotów zwiększyła
VIII.
Nadzór nad produktami biobójczymi
87
się o 2 470 (93,2 %). Liczba ta znacząco wzrosła w 15 województwach, jedynie
w województwie lubelskim zmniejszyła się o 7 podmiotów.
Największa liczba podmiotów wprowadzających do obrotu produkty biobójcze
była w województwach: mazowieckim (638), wielkopolskim (506) oraz małopolskim
(495).
Tabela 29. Liczba podmiotów wg województw odpowiedzialnych za wprowadzenie
do obrotu produktu biobójczego
Lp.
województwo
liczba podmiotów odpowiedzialnych
za wprowadzenie produktu biobójczego
2009 r.
2010 r.
1.
dolnośląskie
152
354
2.
kujawsko-pomorskie
130
223
3.
lubelskie
212
205
4.
lubuskie
94
168
5.
łódzkie
197
234
6.
małopolskie
240
495
7.
mazowieckie
179
638
8.
opolskie
138
210
9.
podkarpackie
68
175
10.
podlaskie
188
260
11.
pomorskie
128
242
12.
śląskie
309
428
13.
świętokrzyskie
139
256
14.
warmińsko-mazurskie
260
346
15.
wielkopolskie
348
506
16.
zachodniopomorskie
295
380
Razem:
3 077
5 120
VIII.
Nadzór nad produktami biobójczymi
88
W 2010 r. w ramach nadzoru nad produktami biobójczymi przeprowadzono 4 233
kontrole w zakresie wprowadzania do obrotu produktów biobójczych oraz 3 171 kontroli
w zakresie stosowania produktów biobójczych. Naruszenie przepisów prawa stwierdzono
w wyniku 637 kontroli. Największą liczbę kontroli, podczas których zauważono
nieprawidłowości odnotowano w województwach: mazowieckim i opolskim (po 70
kontroli), śląskim (61 kontroli) oraz dolnośląskim i małopolskim (po 58 kontroli).
Tabela 30. Zestawienie wg województw liczby przeprowadzonych kontroli w zakresie
produktów biobójczych
Lp.
województwo
liczba przeprowadzonych kontroli
w zakresie
wprowadzania do
obrotu produktów
biobójczych
w zakresie
stosowania
produktów
biobójczych
1.
dolnośląskie
301
178
2.
kujawsko-pomorskie
209
224
3.
lubelskie
209
308
4.
lubuskie
112
75
5.
łódzkie
231
200
6.
małopolskie
370
77
7.
mazowieckie
533
376
8.
opolskie
207
105
9.
podkarpackie
119
122
10.
podlaskie
232
344
11.
pomorskie
240
98
12.
śląskie
339
227
13.
świętokrzyskie
251
98
VIII.
Nadzór nad produktami biobójczymi
89
14.
warmińsko-mazurskie
216
302
15.
wielkopolskie
410
315
16.
zachodniopomorskie
254
122
Razem:
4 233
3 171
Zakres przeprowadzonych działań inspekcyjnych obejmował przede wszystkim
sprawdzanie pozwoleń na obrót oraz kontrolę składu produktów biobójczych pod kątem
zawartości substancji czynnych. Stwierdzono, że 209 podmiotów wprowadzało
do obrotu produkty biobójcze bez wymaganego pozwolenia na obrót (w 2009 r. – 294
podmioty). Najwięcej podmiotów wprowadzających do obrotu produkty biobójcze bez
wymaganego pozwolenia
odnotowano w województwach: opolskim (29 podmiotów),
śląskim (20 podmiotów) oraz mazowieckim (19 podmiotów). Podobnie, jak w ubiegłym
roku stwierdzano, że produkty zawierały w składzie niedozwolone substancje czynne.
Nieprawidłowość stwierdzono w przypadku 172 podmiotów. Najczęściej kwestionowane
produkty biobójcze zawierały: metomyl, chloropiryfos, s-bioaletrynę i aletrynę.
Tabela 31. Zestawienie liczbowe podmiotów wprowadzających do obrotu produkty
biobójcze bez pozwolenia oraz produktów bez pozwolenia wg województw
Lp.
województwo
Liczba
wprowadzających do
obrotu produkty
biobójcze bez
pozwolenia
produktów
biobójczych bez
pozwolenia
2009 r.
2010 r.
2009 r.
2010 r.
1.
dolnośląskie
6
18
15
50
2.
kujawsko-pomorskie
5
12
363
25
3.
lubelskie
54
13
114
100
4.
lubuskie
13
9
33
15
5.
łódzkie
20
9
41
50
6.
małopolskie
16
12
23
22
7.
mazowieckie
36
19
116
39
8.
opolskie
0
29
0
125
VIII.
Nadzór nad produktami biobójczymi
90
9.
podkarpackie
2
1
3
4
10.
podlaskie
30
11
57
38
11.
pomorskie
16
7
54
123
12.
śląskie
25
20
71
47
13.
świętokrzyskie
17
15
27
57
14.
warmińsko-mazurskie
16
10
38
27
15.
wielkopolskie
24
14
158
18
16.
zachodniopomorskie
14
10
32
27
Razem:
294
209
1 145
767
W stosunku do roku ubiegłego znacząco spadła liczba podmiotów (o 85
podmiotów), które nie dopełniły wymaganej prawem rejestracji produktów biobójczych.
Jest to niewątpliwie efekt ubiegłorocznych działań kontrolnych. W rezultacie w 2010 r.
organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej zakwestionowały 767 produktów bez pozwolenia
na obrót, o 378 produktów mniej niż w 2009 r..
Podczas kontroli sprawdzano także oznakowanie produktów biobójczych.
Kontrole wykazały, że w 2010 r. - 168 podmiotów wprowadzało produkty biobójcze
w niewłaściwie oznakowanych opakowaniach, z czego najwięcej w województwach:
wielkopolskim (21), mazowieckim (19) i śląskim (18). Nieprawidłowości w oznakowaniu
polegały głównie na braku wykazania stężeń substancji czynnych, numeru pozwolenia,
niezbędnego czasu wentylacji pomieszczeń po użyciu produktu oraz zaleceń dotyczących
stosowania. Do najczęściej stwierdzanych uchybień z zakresu produktów biobójczych
można zaliczyć:
brak pozwolenia na wprowadzanie do obrotu,
stosowanie substancji czynnych, które nie mogą wchodzić w skład
produktów biobójczych,
brak lub nieprawidłowe karty charakterystyk produktów biobójczych,
brak zapoznania pracowników z kartą charakterystyki produktu biobójczego,
niewłaściwe przechowywanie,
oznakowanie opakowań produktów biobójczych nie spełniające wymagań
określonych przepisami, zwłaszcza wymagań dodatkowych dla produktów
biobójczych.
VIII.
Nadzór nad produktami biobójczymi
91
W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami w zakresie produktów
biobójczych wydano 370 decyzji administracyjnych zawierających 498 nakazów
(odpowiednio w 2009 r. - 273 decyzje zawierające 660 nakazów). Najwięcej decyzji
dotyczyło wprowadzania do obrotu produktów biobójczych bez wymaganego pozwolenia
(193) oraz wprowadzania produktów biobójczych w niewłaściwie oznakowanych
opakowaniach (91).
23
20
36
32
7
42
39
109
12
30
30
43
16
21
25
13
0
20
40
60
80
100
120
dolnośląskie
kujaw sko-pomorskie
lubelskie
lubuskie
łódzkie
małopolskie
mazow ieckie
opolskie
podkarpackie
podlaskie
pomorskie
śląskie
św iętokrzyskie
w armińsko-mazurskie
w ielkopolskie
zachodniopomorskie
Rycina 18. Liczba nakazów wydana w zakresie produktów biobójczych
w 2010 r. wg województw
W związku z uchybieniami dotyczącymi wprowadzania produktów biobójczych
w 7 województwach na pracodawców nałożono łącznie 21 mandatów karnych (w 2009 r. –
1 mandat).
IX.
Nadzór nad zakładami opieki zdrowotnej
92
IX. Nadzór nad zakładami opieki zdrowotnej
W 2010 r. pion higieny pracy ewidencją obejmował 5 121 zakładów ochrony
zdrowia (w 2007 r. – 3 711, w 2008 r.- 4 341, w 2009 r. - 4 356). Liczba placówek opieki
zdrowotnej objętych ewidencją od kilku lat wykazuje tendencję wzrostową.
W porównaniu do 2009 r. zwiększyła się o 765 podmiotów (17,6 %). Jedynie w dwóch
województwach zanotowano ich spadek (dotyczy województw: lubuskiego
i zachodniopomorskiego). Analogicznie do ubiegłego roku sprawozdawczego najwięcej
placówek zlokalizowanych było w województwie śląskim (696 placówek). W porównaniu
do roku 2009 wyraźnie większą liczbę zakładów ochrony zdrowia odnotowano
w ewidencji województwa małopolskiego (wzrost o 454 zakłady).
Pracownicy pionu
higieny pracy skontrolowali 1 776 placówek opieki zdrowotnej
(34,7 % ogółu), przeprowadzając w nich 2 336 kontroli (w 2008 r. – 2 783,
w 2009 r. - 2 423). Liczba działań inspekcyjnych w ośrodkach służby zdrowia od kilku lat
wykazuje tendencję spadkową, co spowodowane jest szerokim zakresem kontroli oraz
koniecznością egzekwowania w ww. placówkach znacznej liczby przepisów prawa.
Kontrole były najczęściej przeprowadzane w trybie kompleksowym wspólnie
z pionem higieny komunalnej i epidemiologii. Miało to wpływ na znaczne wydłużenie
czasu kontroli oraz tym samym na liczbę sprawdzonych obiektów w danym roku. Ogółem
w skontrolowanych zakładach zatrudnionych było 290 937 pracowników.
W zewidencjonowanych placówkach w narażeniu na leki cytostatyczne pracowało
3 220 osób (1,1% zatrudnionych w skontrolowanych placówkach). W 2010 r. ze 186
zewidencjonowanych zakładów opieki zdrowotnej stosujących leki cytostatyczne
kontrolami objęto 116 placówek (w 2009 r. - 160).
Tabela 32. Zestawienie liczbowe placówek opieki zdrowia skontrolowanych
w 2010 r. wg województw
Województwo
liczba zakładów opieki zdrowia
liczba
zatrudnionych w
skontrolowanych
zakładach
liczba zakładów stosujących
cytostatyki
w ewidencji
skontrolowanych
w
ewidencji
Skontrolowanych
dolnośląskie
192
52
9 037
18
3
kujawsko-pomorskie
327
107
16 771
10
7
lubelskie
174
140
11 920
11
5
IX.
Nadzór nad zakładami opieki zdrowotnej
93
lubuskie
52
28
7 966
3
2
łódzkie
331
148
26 302
11
7
małopolskie
689
118
28 319
15
14
mazowieckie
538
175
36 508
19
14
opolskie
120
46
6 662
3
0
podkarpackie
166
122
21 967
7
6
podlaskie
473
124
14 489
9
9
pomorskie
555
240
17 604
13
7
śląskie
696
182
36 232
29
12
świętokrzyskie
224
97
10 347
2
0
warmińsko-mazurskie
222
38
7 126
10
6
wielkopolskie
190
82
28 744
19
19
zachodniopomorskie
172
77
10 943
7
5
Razem:
5 121
1 776
290 937
186
116
Ogółem największą liczbę zakładów opieki zdrowia skontrolowano
w województwach: pomorskim (240 placówek), śląskim (182 placówki), mazowieckim
(175 placówek) i łódzkim (148 placówek). Zakres przeprowadzonych kontroli obejmował:
narażenie pracowników na czynniki biologiczne w środowisku pracy,
narażenie na czynniki rakotwórcze występujące w środowisku pracy,
narażenie pracowników na gazy anestetyczne,
warunki pracy osób narażonych na leki cytostatyczne,
narażenie na niebezpieczne preparaty chemiczne, głównie preparaty
biobójcze stosowane do dezynfekcji,
spełnienie ogólnych wymagań higieniczno-sanitarnych.
W zakładach opieki zdrowia organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej
przeprowadziły 2 336 kontroli sanitarnych, z czego najwięcej, tak jak w ubiegłym roku
IX.
Nadzór nad zakładami opieki zdrowotnej
94
sprawozdawczym, w województwach: pomorskim (287), mazowieckim (250) i śląskim
(245). W przypadku 481 kontroli stwierdzono uchybienia higieniczno-sanitarne (w 2009 r.
- 437). Najwięcej uchybień odnotowano w województwach: małopolskim (61),
podkarpackim (55) i śląskim (49). Kontrole przeprowadzone w 2010 r., podobnie jak
w latach ubiegłych, wykazały szereg nieprawidłowości w zakresie szkodliwych czynników
biologicznych w środowisku pracy, które polegały m.in. na braku:
systematycznych
szkoleń
obejmujących
zagadnienia
dotyczące
występowania szkodliwego czynnika biologicznego w środowisku pracy,
oceny ryzyka zawodowego z uwzględnieniem narażenia pracowników
na szkodliwe czynniki biologiczne,
procedur bezpiecznego postępowania ze szkodliwym czynnikiem
biologicznym,
rejestrów prac oraz rejestru pracowników narażonych na działanie
szkodliwych czynników biologicznych zaklasyfikowanych do 3 grupy
zagrożenia,
oznakowania znakiem ostrzegającym przed zagrożeniem biologicznym,
planu postępowania na wypadek awarii z udziałem szkodliwego czynnika
biologicznego zaklasyfikowanego do 3 grupy zagrożenia,
wyposażenia pracowników w odpowiednie środki ochrony indywidualnej
i przechowywania ich w oznakowanych miejscach.
Ponadto stwierdzono uchybienia w zakresie ogólnych wymogów higieniczno-
sanitarnych, które polegały głównie na złym stanie pomieszczeń i urządzeń higieniczno-
sanitarnych, braku szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz braku instrukcji
stanowiskowych. W nielicznych placówkach pracodawcy nadal nie zapewnili
wydzielonego miejsca do przygotowywania leków cytostatycznych i nie wyposażyli
pracowników w odpowiednio dobrane środki ochrony indywidualnej. Częstym
uchybieniem w kontrolowanych placówkach był brak zagwarantowania bezpiecznych
warunków spożywania posiłków i napojów w wydzielonych pomieszczeniach a także
środków higieny osobistej. W kilku obiektach brakowało orzeczeń o braku
przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku pracy.
W zakładach opieki zdrowia, w których istniało narażenie na czynniki
rakotwórcze stwierdzone uchybienia dotyczyły głównie braku lub niewłaściwego
prowadzenia rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania
IX.
Nadzór nad zakładami opieki zdrowotnej
95
w kontakcie z substancjami, preparatami, czynnikami lub procesami o działaniu
rakotwórczym lub mutagennym oraz na braku lub niewłaściwie prowadzonym rejestrze
pracowników narażonych na działanie substancji, preparatów, czynników lub procesów
technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.
Ponadto zgodnie z rozporządzeniem
Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r.
w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu
rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 280 poz. 2771
z późn. zm.) pracodawcy nie przekazywali właściwym wojewódzkim inspektorom
sanitarnym oraz właściwym okręgowym inspektorom pracy informacji o substancjach,
preparatach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym
lub mutagennym według obowiązującego wzoru. Pracownicy pionu higieny pracy zwracali
także uwagę na wyniki badań i pomiarów wykonane na stanowiskach pracy.
Spośród czynników rakotwórczych występujących w zakładach ochrony zdrowia
największe narażenie stanowiło promieniowanie jonizujące, którego źródłem były izotopy
i urządzenia: aparaty RTG, tomografy i mammografy. Pracodawcy zapewniali
pracownikom zatrudnionym w pracowniach RTG rękawice i fartuchy z gumy ołowiowej
oraz okulary ze szkła ołowiowego, a także wyposażali ich w dozymetry rejestrujące
natężenie promieniowania.
W czasie przeprowadzonych kontroli zwracano również uwagę na stosowane
w działalności zawodowej substancje i preparaty niebezpieczne z grupy środków
dezynfekujących, myjących i odczynników do analiz. Sprawdzano karty charakterystyk,
spisy stosowanych chemikaliów a także ich etykiety i miejsca przechowywania
chemikaliów. Ponadto pracownicy piony higieny pracy zalecali umieszczanie informacji
zawartych w kartach charakterystyki w instrukcjach dotyczących prac związanych
ze stosowaniem niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych.
W zakresie stosowania chemikaliów uchybienia dotyczyły głównie: braku spisu
stosowanych substancji i preparatów niebezpiecznych oraz braku kart charakterystyk
dla stosowanych chemikaliów, niezapoznania pracowników stosujących niebezpieczne
substancje i preparaty chemiczne z ich kartami charakterystyk, nieprawidłowych etykiet,
braku instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczących postępowania z materiałami
niebezpiecznymi.
W
części
obiektów
chemikalia
były
przechowywane
w nieoznakowanych i niezabezpieczonych miejscach.
Wyniki przeprowadzonych kontroli wykazały, że stan techniczny szpitali był
bardzo zróżnicowany. Wiele nadzorowanych placówek w Polsce wymaga kompleksowych
IX.
Nadzór nad zakładami opieki zdrowotnej
96
remontów, z uwagi na nieodpowiednie i często niezgodne z obowiązującym prawem
warunki pracy. Pomimo trudnej sytuacji finansowej część zakładów opieki zdrowotnej
została zmodernizowana i dostosowana do standardów unijnych. Wyremontowano
pomieszczenia pracy, ponadto wiele ośrodków wyposażono w nowy sprzęt.
2423
2336
437 481
379
504
0
500
1000
1500
2000
2500
liczba kontroli
liczba uchybień
liczba decyzji
2009
2010
Rycina 19. Porównanie liczby przeprowadzonych kontroli, stwierdzonych
uchybień oraz wydanych decyzji dotyczących zakładów opieki zdrowia
w latach 2009-2010
Szeroki zakres działań kontrolnych w placówkach służby zdrowia znalazł
odzwierciedlenie w liczbie wydanych decyzji administracyjnych. Pracownicy pionu
higieny pracy, pomimo nieznacznie mniejszej liczbie przeprowadzonych kontroli, wydali
o 125 decyzji więcej niż w ubiegłym roku sprawozdawczym.
W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydano 504 decyzje
administracyjne (w 2009 r. – 379) w tym:
191 w zakresie czynników biologicznych (w 2009 r. - 124),
137 dotyczące chemikaliów (w 2009 r.- 84),
84 dotyczące przeprowadzenia badań i pomiarów czynników szkodliwych
dla zdrowia (w 2009 r. - 74).
IX.
Nadzór nad zakładami opieki zdrowotnej
97
Tabela 33. Zestawienie liczbowe dotyczące nadzoru nad cytostatykami w latach
2009-2010 wg województw
Województwo
liczba
skontrolowanych
placówek
stosujących
cytostatyki
liczba narażonych
2009
2010
ogółem
w tym kobiet
2009
2010
2009
2010
dolnośląskie
7
3
336
27
282
27
kujawsko-pomorskie
8
7
189
183
159
158
lubelskie
17
5
61
55
60
54
lubuskie
3
2
106
59
94
44
łódzkie
12
7
199
172
177
169
małopolskie
11
14
324
229
271
206
mazowieckie
19
14
661
380
605
328
opolskie
3
0
58
0
51
0
podkarpackie
7
6
242
248
210
239
podlaskie
9
9
299
302
275
281
pomorskie
10
7
64
58
61
53
śląskie
22
12
482
487
451
438
świętokrzyskie
0
0
0
0
0
0
warmińsko-mazurskie
9
6
196
183
188
178
wielkopolskie
16
19
606
705
559
657
zachodniopomorskie
17
5
102
132
99
124
Razem:
160
116
3 925
3 220
3 542
2 956
W 2010 r. skontrolowano 116 zakładów ochrony zdrowia, w których stosowane
były leki cytostatyczne, o 44 placówki mniej niż w ubiegłym roku sprawozdawczym.
Spadek liczby kontroli odnotowano w 12 województwach, natomiast wzrost
zarejestrowano na obszarze województw: małopolskiego i wielkopolskiego. Na terenie
województw: opolskiego i świętokrzyskiego w 2010 r. nie skontrolowano ani jednej
placówki stosującej cytostatyki.
IX.
Nadzór nad zakładami opieki zdrowotnej
98
W 2010 r. w narażeniu na cytostatyki pracowało 3 220 pracowników, w tym
2 956 kobiet (odpowiednio w 2009 r. - 3 925 pracowników, w tym 3 542 kobiety).
Ze względu na fakt, że praca z lekami cytostatycznymi stanowi duże ryzyko zdrowotne dla
personelu medycznego, pion higieny pracy bardzo wnikliwie kontrolował warunki
bezpieczeństwa i higieny pracy w placówkach stosujących niniejsze leki. Cytostatyki
podawane były doustnie w postaci tabletek lub kapsułek oraz w postaci wlewów
dożylnych. Leki przygotowywano w wydzielonych pomieszczeniach wyposażonych
w wentylację mechaniczną zapewniającą wymaganą wymianę powietrza (okresowo
sprawdzano skuteczność wentylacji), oddzielonych od korytarzy przedsionkiem (śluzą).
Pracownicy wyposażeni zostali w środki ochrony indywidualnej: rękawiczki, fartuchy,
czepki, maski i okulary. Stosowana odzież ochronna była jednorazowego użytku.
Instrukcje dotyczące zasad bezpiecznej pracy z cytostatykami umieszczane były
w miejscach, w których leki przygotowywane są przed podaniem. Z powyższymi
instrukcjami zapoznani byli wszyscy pracownicy mający kontakt z cytostatykami.
W skontrolowanych placówkach wydzielono miejsca na środki ochrony indywidualnej
przeznaczone do zniszczenia i oczyszczenia, które były wyraźnie oznakowane.
Choroby zawodowe u pracowników zakładów opieki zdrowotnej
Liczba stwierdzonych chorób zawodowych wśród pracowników zakładów opieki
zdrowotnej stanowi liczny odsetek ogółu stwierdzanych chorób o etiologii zawodowej.
Ze względu na bezpośredni kontakt z pacjentem oraz materiałem zakaźnym personel
służby zdrowia stanowi grupę zawodową o zwiększonym ryzyku zachorowania
na wirusowe zapalenie wątroby typu B i C. Grupą, u której corocznie odnotowuje
się najwięcej przypadków zawodowych chorób zakaźnych są pielęgniarki. Możliwość
zakażenia następuje najczęściej w wyniku kontaktu z krwią, płynami ustrojowymi
i tkankami zakażonych pacjentów. Ponadto na zachorowanie na WZW typu B i C narażeni
byli również: lekarze, lekarze stomatolodzy, sanitariusze i salowe, a także pracownicy
laboratoriów analitycznych. Pomimo stosowania odpowiednio dobranych środków
ochrony indywidualnej i przestrzegania zaleceń i procedur obowiązujących
w zakładach opieki zdrowotnej, u pracowników służby zdrowia stwierdzono: 26
przypadków wirusowego zapalenia wątroby typu B oraz 71 przypadków wirusowego
zapalenia wątroby typu C.
IX.
Nadzór nad zakładami opieki zdrowotnej
99
29
26
71
93
0
20
40
60
80
100
120
2009 r.
2010 r.
WZW typu B
WZW typu C
Rycina 20. Zestawienie liczbowe stwierdzonych przypadków WZW typu B i C
u pracowników służby zdrowia w latach 2009-2010
Najwięcej przypadków wirusowego zapalenia wątroby typu B i wirusowego
zapalenia wątroby typu C tak jak w ubiegłym okresie sprawozdawczym odnotowano
w województwach: małopolskim i mazowieckim.
Poza chorobami zakaźnymi u personelu zakładów opieki zdrowotnej stwierdzono
także zachorowania na przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane
sposobem wykonywania pracy, choroby skóry, przewlekłe choroby układu ruchu
wywoływane sposobem wykonywania pracy.
X Szkodliwe czynniki biologiczne
100
X. Szkodliwe czynniki biologiczne
W większości nadzorowanych pod kątem występowania szkodliwych czynników
biologicznych zakładach, pracownicy mieli do czynienia z niezamierzonym
występowaniem tych czynników, dotyczyło to prac m.in. przy sortowaniu odpadów,
diagnozowaniu próbek zwierzęcych oraz próbek pochodzących od człowieka. Najczęściej
kontakt z czynnikami biologicznymi mają osoby, które bezpośrednio pracują z materiałami
pochodzenia naturalnego lub materiałami organicznymi (np. gleba, siano słoma itd.),
substancjami pochodzenia zwierzęcego (np. wełna), pyłem organicznym (np. mąka),
odpadami i ściekami, żywnością oraz krwią i płynami ustrojowymi.
Ewidencją pionu higieny pracy w 2010 r. objęto 26 462 zakłady pracy
(w 2008 r. – 22 783, w 2009 r. - 23 672), w których na stanowiskach pracy występowały
szkodliwe czynniki biologiczne. Największy odsetek, podobnie jak w latach ubiegłych,
stanowiły zakłady produkcji artykułów spożywczych – 26,2 % ogółu zakładów, następnie
zakłady opieki zdrowotnej – 16,8 %. Ponadto duże narażenie stwierdzono także wśród
rolników – 10,2 % ogólnej liczby zakładów, w których występowały czynniki
biologiczne), przy produkcji wyrobów z drewna oraz korka z wyłączeniem mebli – 5,8 %
oraz w leśnictwie i przy pozyskiwaniu drewna – 6,1 %.
Zgodnie z przyjętymi planami pracy w zakresie szkodliwych czynników
biologicznych Państwowa Inspekcja Sanitarna w 2010 r. realizowała zagadnienia
dotyczące:
sprawowania bieżącego nadzoru sanitarnego w zakładach pracy, w których
występowało narażenie na czynniki biologiczne,
realizacji zamierzenia dotyczącego zbierania informacji na temat oceny
narażenia zawodowego pracowników narażonych na działanie szkodliwych
czynników biologicznych w archiwach.
Zakres przeprowadzonych kontroli obejmował przestrzeganie przez pracodawców
wymogów przepisów dyrektywy 2000/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
18 września 2000 r. w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym
z narażeniem na działanie czynników biologicznych w miejscu pracy (Dz.U. WE L 262/21
z 17 października 2000 r.) oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia
2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia oraz ochrony zdrowia
X Szkodliwe czynniki biologiczne
101
pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. z 2005 r. Nr 81, poz. 716
z późn. zm.).
11 741
8 826
9 877
8 052
10 781
9 103
0
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
14 000
2008 r.
2009 r.
2010 r.
liczba kontroli
liczba skontrolowanych obiektów
Rycina 21. Porównanie liczby przeprowadzonych kontroli oraz skontrolowanych
obiektów w zakresie czynników biologicznych w latach 2008-2010
W 2010 r. odnotowano wzrost zarówno ilości kontroli i skontrolowanych
obiektów. W porównaniu do 2009 roku nastąpił wzrost o 904 kontrole oraz wzrost liczby
skontrolowanych obiektów o 1 051. Wynika to głównie z objęcia nadzorem większej ilości
obiektów, w których występowały szkodliwe czynniki biologiczne.
Według danych Państwowej Inspekcji Sanitarnej w narażeniu na szkodliwe
czynniki biologiczne w 2010 r. zatrudnionych było ogółem 407 762 pracowników
(w 2008 r.- 538 021, w 2009 r.- 596 197). Część z nich była narażona na więcej niż jeden
czynnik szkodliwy. W porównaniu z ubiegłym rokiem sprawozdawczym, liczba
zatrudnionych w narażeniu na szkodliwe czynniki biologiczne w 2010 roku zmniejszyła
się o 188 435 pracowników. Spadek jest spowodowany zweryfikowaniem liczby osób
narażonych. W zakładach opieki zdrowotnej zmieniła się forma zatrudnienia, w związku
z czym pracownicy nie byli uwzględniani w zestawieniu. Ponadto pracodawcy
po przeprowadzonych przeglądach kart ocen ryzyka zawodowego dostosowali
je do obowiązujących wymagań i rzeczywistego narażenia na czynniki biologiczne.
Wśród kontrolowanych podmiotów najczęściej występowały czynniki biologiczne
zaliczone do grupy 2 i 3 zagrożenia.
Liczba pracowników w zależności od grupy zagrożenia przedstawiała się
następująco:
2 grupa narażenia – 388 017,
X Szkodliwe czynniki biologiczne
102
3 grupa narażenia – 213 466.
Państwowa Inspekcja Sanitarna w 2010 roku objęła kontrolami zakłady,
w których pracownicy mieli kontakt z materiałem zakaźnym, a także miejsca, w których
występowały potwierdzone przypadki chorób wywołanych czynnikami biologicznymi
lub istniało realne ryzyko ich wystąpienia. Skontrolowano następujące typy zakładów
pracy:
gospodarstwa rolne, w tym fermy drobiu i trzody chlewnej, fermy rybne,
wytwórnie pasz,
zakłady prowadzące działalność usługową związaną z leśnictwem
i pozyskiwaniem drewna (nadleśnictwa, zakłady usług leśnych),
zakłady zajmujące się oczyszczaniem ścieków,
zakłady zajmujące się gospodarką odpadami (wywóz, składowanie, recykling
odpadów),
zakłady opieki zdrowotnej (laboratoria diagnostyczne, szpitale, sanatoria,
prosektoria),
zakłady produkujące żywność (piekarnie, ciastkarnie, produkcje makaronu,
młyny, cukrownie, spółdzielnie mleczarskie, rzeźnie, masarnie),
zakłady zajmujące się obróbką drewna (tartaki, zakłady stolarskie),
pralnie,
zakłady metalowe,
zakłady włókiennicze,
biblioteki,
zakłady energetyczne,
archiwa i muzea,
zakłady pogrzebowe,
przychodnie weterynaryjne.
Tabela 34. Działalność kontrolna wg województw w zakresie czynników
biologicznych w 2010 r.
Lp.
województwo
liczba
skontrolowanych
obiektów
kontroli
wydanych decyzji
administracyjnych
wydanych
nakazów
w zakresie
czynników
X Szkodliwe czynniki biologiczne
103
biologicznych
w środowisku
pracy
1.
dolnośląskie
369
464
97
141
2.
kujawsko-pomorskie
630
747
80
89
3.
lubelskie
939
1 108
110
131
4.
lubuskie
259
318
64
112
5.
łódzkie
548
608
49
49
6.
małopolskie
463
548
97
113
7.
mazowieckie
953
1 205
76
120
8.
opolskie
228
244
52
52
9.
podkarpackie
501
625
134
145
10.
podlaskie
671
686
89
81
11.
pomorskie
818
961
94
105
12.
śląskie
684
837
196
431
13.
świętokrzyskie
210
226
10
27
14.
warmińsko-mazurskie
636
768
94
110
15.
wielkopolskie
799
949
59
103
16.
zachodniopomorskie
395
487
90
90
Razem:
9 103
10 781
1 391
1 899
Kontrolami objęto ogółem 9 103 obiekty (w 2008 r. – 8 826 obiektów, w 2009 r.-
8 052
obiekty), z czego zdecydowanie największą ich liczbę odnotowano
w województwach: mazowieckim (953 zakłady), lubelskim (939 zakładów), pomorskim
(818 zakładów) oraz wielkopolskim (799 zakładów). Najczęściej kontrolowane były
zakłady produkcji artykułów spożywczych (2 646 kontroli w 2 234 zakładach), zakłady
opieki zdrowotnej (1 697 kontroli w 1 437 obiektach), gospodarstwa rolne (943 kontrole
w 791 obiektach), zakłady prowadzące działalność produkcyjną wyrobów z drewna
oraz korka (633 kontrole w 530 obiektach) oraz zakłady prowadzące działalność usługową
związaną z leśnictwem i pozyskiwaniem drewna (488 kontroli w 436 zakładach).
X Szkodliwe czynniki biologiczne
104
Tabela 35. Zestawienie zakładów o największej liczbie przeprowadzonych kontroli
w zakresie czynników biologicznych
Lp.
branża
liczba
zakład
ów
pracy
w
ewiden
cji
zakładów pracy
skontrolowanych
w 2010 r.
osób
narażonych
na
szkodliwie
czynniki
biologiczne
przeprowadzonych
kontroli
1.
produkcja artykułów
spożywczych
6 950
2 234
55 956
2 646
2.
ochrona zdrowia
i opieka społeczna
4 454
1 437
183 273
1 697
3.
uprawy rolne, chów
i hodowla zwierząt,
łowiectwo, włączając
w to działalność
usługową
2 711
791
12 994
943
4.
produkcja wyrobów
z drewna oraz korka,
z wyłączeniem mebli
1 545
530
7 298
633
5.
leśnictwo i
pozyskiwanie
drewna
1 501
436
9 423
488
Na podstawie przeprowadzonych w 2010 r. kontroli i podjętych działań przez
Państwową Inspekcję Sanitarną można stwierdzić, że w większości skontrolowanych
zakładów wdrożono, bądź też sukcesywnie wdraża się wymagania prawne w zakresie
ochrony pracowników zawodowo narażonych na czynniki biologiczne. Pracodawcy
stosowali wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie bądź ograniczające jego stopień.
Pracowników wyposażano w odzież, obuwie ochronne i środki ochrony indywidualnej.
Ponadto w większości zakładach pracodawcy zapewnili bezpieczne warunki spożywania
posiłków i napojów w wydzielonych pomieszczeniach a także odpowiednie miejsca
do higienicznego przechowywania odzieży własnej i ochronnej. Pracownicy przeszli
X Szkodliwe czynniki biologiczne
105
wymagane szkolenia, w uzasadnionych przypadkach zostali uodpornieni dostępnymi
szczepionkami oraz posiadali aktualne orzeczenia lekarskie o braku przeciwwskazań
do wykonywania pracy na danym stanowisku.
W części skontrolowanych podmiotów pomimo tego, iż rozporządzenie Ministra
Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych
dla zdrowia oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki
obowiązuje od kilku lat, w dalszym ciągu stwierdzano, że pracodawcy nie przeprowadzili
oceny ryzyka zawodowego z uwzględnieniem występujących w zakładzie czynników
biologicznych, co w konsekwencji przełożyło się na skuteczność podejmowanych przez
nich działań profilaktycznych. Brak rzetelnej i dokładnej oceny ryzyka zawodowego
uwzględniającej wszystkie wymagane prawem kryteria wpływało na podejmowane
ograniczone działania zapobiegawcze. Sytuacja dotyczyła najczęściej zakładów dotychczas
niekontrolowanych w zakresie czynników biologicznych.
Do najczęściej stwierdzanych w trakcie kontroli uchybień można zaliczyć:
brak rejestru prac narażających pracowników na działanie szkodliwego
czynnika biologicznego zakwalifikowanego do grupy 3 lub 4 zagrożenia,
brak rejestru pracowników pracujących w narażeniu na działanie
szkodliwego czynnika biologicznego, zakwalifikowanego do grupy 3 lub 4
zagrożenia,
brak uwzględnienia szkodliwych czynników biologicznych w ocenie ryzyka
zawodowego,
brak wykazu i klasyfikacji szkodliwych czynników biologicznych
występujących w środowisku pracy,
brak znaku ostrzegającego przed zagrożeniem biologicznym,
brak zapewnienia pracownikom środków do odkażania rąk w związku
z narażeniem na szkodliwy czynnik biologiczny,
brak procedur bezpiecznego postępowania ze szkodliwymi czynnikami
biologicznymi,
brak systematycznych szkoleń dla pracowników,
brak lub niewłaściwie przeprowadzoną ocenę ryzyka zawodowego
w związku z występowaniem szkodliwych czynników biologicznych (brak
klasyfikacji i wykazu szkodliwych czynników biologicznych, rodzaju stopnia
oraz czasu trwania narażenia na działanie czynnika biologicznego, informacji
X Szkodliwe czynniki biologiczne
106
dotyczącej potencjalnego działania czynnika alergizującego lub toksycznego,
informacji dotyczącej choroby, która ma związek z wykonywaną pracą).
Odsetek wybranych nieprawidłowości w zakresie szkodliwych czynników
biologicznych w skontrolowanych w 2010 r. zakładach pracy przedstawiał się następująco:
brak oceny ryzyka zawodowego dot. czynników biologicznych
12 %,
brak rejestru prac narażających pracowników na działanie czynnika
biologicznego zakwalifikowanego do gr. 3 lub 4 zagrożenia 4,1 %,
brak rejestru pracowników pracujących w narażeniu na działanie
szkodliwego czynnika biologiczne zakwalifikowanego do grupy
3 lub 4 zagrożenia
4 %,
brak wymaganych szkoleń pracowników
3,3 %,
brak procedur i instrukcji
2,9 %.
Podobnie jak w latach ubiegłych, najczęściej stwierdzane uchybienia dotyczyły
braku oceny ryzyka zawodowego – 1 094 przypadki. Zdecydowanie najwięcej
nieprawidłowości w tym zakresie stwierdzono, tak jak i w 2009 r. w województwie
warmińsko-mazurskim (w 158 kontrolowanych podmiotach). Znacznie mniejszy odsetek
stanowiły uchybienia dotyczące braku rejestru prac oraz rejestru pracowników narażonych
na działanie szkodliwego czynnika biologicznego z 3 i 4 grupy zagrożenia oraz braku
szkoleń oraz procedur i instrukcji.
1094
371
368
297
268
brak oceny ryzyka
zawodowego
brak rejestru prac
brak rejestru
pracowników
brak szkoleń
brak procedur i instrukcji
X Szkodliwe czynniki biologiczne
107
Rycina 22. Zestawienie liczbowe najczęściej stwierdzanych uchybień dotyczących
szkodliwych czynników biologicznych
W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydanych zostało 1 391
decyzji administracyjnych zawierających 1 899 nakazów. Liczba wydawanych decyzji
oraz nakazów utrzymała się na poziomie roku 2009, co oznacza, że sytuacja
w zakładach, w których występowało narażenie na czynnik biologicznych nie uległa
pogorszeniu. Zauważalna w stosunku do 2008 r. znaczna poprawa w zakresie
przestrzegania przez pracodawców wymogów dotyczących czynników biologicznych
ma odzwierciedlenie w znacznie niższej liczbie wydanych decyzji oraz nakazów zarówno
w roku 2009, jak i 2010 oraz w mniejszej zapadalności na choroby zawodowe związane
z ekspozycją zawodową na szkodliwy czynnik biologiczny.
2 470
1 304
1 391
3 981
1 890
1 899
0
1 000
2 000
3 000
4 000
5 000
2008 r.
2009 r.
2010 r.
liczba wydanych decyzji
liczba wydanych nakazów
Rycina 23. Zestawienie liczbowe wydanych decyzji administracyjnych
i nakazów w zakresie szkodliwych czynników biologicznych za okres 2008-2010 r.
Konsekwencją narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne były stwierdzane
przypadki zachorowań na choroby zawodowe związane z narażeniem na szkodliwe
czynniki biologiczne zaliczane do 2 i 3 grupy zagrożenia. W porównaniu do ubiegłego
roku sprawozdawczego ilość poszczególnych chorób zawodowych spowodowanych pracą
w narażeniu na czynniki biologiczne uległa zmniejszeniu. W 2010 r. rozpoznano m.in.
564 przypadki boreliozy,
50 przypadków gruźlicy,
X Szkodliwe czynniki biologiczne
108
2 brucelozy,
71 zachorowań na wzw typu C,
26 zachorowań na wzw typu B.
XI Zestawienie zbiorcze z kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego
pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych w archiwach
w 2010 r.
109
XI. Zestawienie zbiorcze z kontroli warunków pracy
i oceny narażenia zawodowego pracowników narażonych
na działanie szkodliwych czynników biologicznych
w archiwach w roku 2010 r.
Realizując plan pracy w 2010 roku organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej pionu
higieny pracy przeprowadziły 1 016 kontroli w zakresie warunków pracy i wypełniania
przez pracodawców obowiązków wynikających z oceny ryzyka zawodowego
pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych
w archiwach. Przeprowadzone kontrole dotyczyły głównie przestrzegania przepisów
rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych
czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia
pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. Nr 81, poz. 716 z późn. zm.).
Kontrole obejmowały ocenę warunków pracy i narażenia zawodowego pracowników
zatrudnionych na stanowisku archiwisty ze szczególnym uwzględnieniem narażenia
na szkodliwe czynniki biologiczne.
Skontrolowano łącznie 898 zakładów, które
posiadały własne archiwa
lub składnice akt, dokumentów lub książek. Kontrolowane były archiwa dokumentacji
papierowej i pergaminowej, archiwa taśm filmowych, biblioteki techniczne, archiwa map,
sądowe i ksiąg wieczystych, archiwa dokumentacji medycznej, klisz rtg, zdjęć,
mikrofilmów, książek, plakatów, muzea, magazyny archeologiczne, numizmatyczne
oraz zbiory sztuki dawnej.
Ze względu na wiek przechowywanych dokumentów oraz warunki, w jakich były
przechowywane, we wszystkich skontrolowanych obiektach występowało zagrożenie
szkodliwymi czynnikami biologicznymi zaliczonymi do 2 grupy zagrożenia. Najczęściej
występującymi czynnikami biologicznymi w pomieszczeniach archiwów były: bakterie
np. Bacillus spp., Streptomyces spp., Brevibacterium linens, Cytophaga allerginae,
Nocardia, grzyby np. Aspergillus fumigatus, Aspergillus niger, Candida albicans,
Penicillium oraz inne czynniki biologiczne występujące w środowisku pracy archiwisty:
rdza źdźbłowa, roztocza kurzu, lotne związki organiczne (aldehydy, alkohole, ketony),
polimery glukozy stanowiące składnik ściany komórkowej grzybów i niektórych bakterii.
Nieprawidłowości stwierdzono w 300 skontrolowanych zakładach, które
dotyczyły m.in. braku:
XI Zestawienie zbiorcze z kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego
pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych w archiwach
w 2010 r.
110
uwzględnienia w przeprowadzonej ocenie ryzyka zawodowego narażenia
na szkodliwe czynniki biologiczne – w 162 zakładach,
uwzględnienia w przeprowadzonej ocenie ryzyka zawodowego informacji
określonych w § 5 ust.1 rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie
szkodliwych czynników biologicznych – w 160 zakładach,
zapewnienia odpowiednich szkoleń dla pracowników mających kontakt
ze szkodliwym czynnikiem biologicznym – w 153 zakładach;
oznakowania stanowisk pracy znakiem ostrzegającym przed zagrożeniem
biologicznym – 145 stanowisk pracy;
zapewnienia właściwego stanu higienicznego pomieszczeń i urządzeń
higieniczno-sanitarnych – w 74 zakładach;
procedur/instrukcji bezpiecznego postępowania ze szkodliwymi czynnikami
biologicznymi – w 65 zakładach;
przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego – w 51 zakładach;
zapewnienia pracownikom niezbędnych środków ochrony zbiorowej – w 32
zakładach;
zapewnienia pracownikom środków ochrony indywidualnej – w 24 zakładach;
aktualnych badań lekarskich – w 11 zakładach.
W 74 podmiotach stwierdzono nieodpowiedni stan higieniczny pomieszczeń
i urządzeń higieniczno-sanitarnych (zawilgocone i zagrzybione miejsca na suficie
i ścianach, ze złuszczającą i odpadającą farbą wraz z tynkiem). Ponadto
w pomieszczeniach archiwalnych znajdujących się w starych budynkach stwierdzano brak
wentylacji. Pomieszczenia, w których wykonywane były prace z dokumentacją
archiwizowaną były wyposażone w meble z miękką tapicerką, pokrytą tkaniną, podłogi
wyłożone były wykładzinami dywanowymi. Takie wyposażenie powodowało absorpcję
kurzu, będącego doskonałym siedliskiem dla grzybów pleśniowych i roztoczy.
W 43 zakładach przeprowadzono badania na obecność szkodliwego czynnika
biologicznego. W większości przypadków (35) badania były przeprowadzone z inicjatywy
własnej pracodawcy dla potrzeb dokonania oceny ryzyka zawodowego lub w wyniku
nakazów wydanych w ramach prowadzonego nadzoru przez organy Państwowej Inspekcji
Sanitarnej i Państwowej Inspekcji Pracy.
XI Zestawienie zbiorcze z kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego
pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych w archiwach
w 2010 r.
111
Rycina 24. Graficzne przedstawienie najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości
w skontrolowanych archiwach.
W skontrolowanych zakładach pracy były także wykonywane pomiary hałasu
lub zapylenia na stanowiskach, na których wykonywane były prace archiwizacyjne.
Sporadycznie przeprowadzane były także pomiary stężeń substancji chemicznych
oraz pomiary oświetlenia na stanowisku archiwisty.
W przypadkach, w których stwierdzono naruszenie wymagań higieniczno-
sanitarnych, zostało wszczęte postępowanie administracyjne mające na celu
wyegzekwowanie od pracodawców wszystkich obowiązków wynikających z przepisów
w zakresie objętym kontrolą sanitarną.
Wydano decyzje administracyjne, które
obejmowały w sumie 540 nakazów, dotyczących m. in.:
przeprowadzenia badań i pomiarów w środowisku pracy – 32 nakazy,
substancji i preparatów chemicznych – 17 nakazów,
oceny ryzyka zawodowego – 141 nakazów.
XI Zestawienie zbiorcze z kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego
pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych w archiwach
w 2010 r.
112
W celu usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości wydano 208 decyzji
administracyjnych, z czego 74 wykonano w terminie do 31 grudnia 2010 r.
tj. do końca
roku objętego sprawozdawczością.
Rycina 25. Zestawienie działań kontrolnych w zakresie oceny ryzyka zawodowego
w zakładach w 2010 roku z podziałem na województwa
Prace związane z archiwizowaniem dokumentów, zbiorów mikrofilmów,
muzealnych, klisz, zdjęć oraz sztuki stanowią istotne zagrożenie dla zdrowia
pracowników. Występujące czynniki biologiczne są skutkiem nieodpowiednich warunków
w pomieszczeniach przeznaczonych na archiwa, w szczególności z brakiem wentylacji
i zapewnienia odpowiedniego poziomu wilgotności. W większości przypadków
dokumenty archiwalne przechowywane są na półkach (metalowych), często w pudłach
archiwizacyjnych.
W wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono, iż na przestrzeni ostatnich
pięciu lat (2005 – 2010) została stwierdzona 1 choroba zawodowa u pracownika
wykonującego prace związane z archiwizowaniem dokumentacji (woj. podkarpackie, rok
XI Zestawienie zbiorcze z kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego
pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych w archiwach
w 2010 r.
113
stwierdzenia – 2005) tj. poz. 6 - astma oskrzelowa
w wykazie chorób zawodowych
stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r.
w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach
zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i
stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów
właściwych w tych sprawach (Dz.U. Nr 132, poz. 1115).
Czynnikami, które wywołały chorobę były: roztocza, grzyby o właściwościach
alergizujących i chorobotwórczych, zarodniki grzybów pleśniowych. Choroba zawodowa
została stwierdzona u pracownika zatrudnionego na stanowisku kreślarza, laboranta,
starszego referenta technicznego, starszego magazyniera.
Tabela 36. Zestawienie działań kontrolnych w archiwach w 2010 roku
z podziałem na województwa
Lp.
województwo
liczba
skontrolowanych
zakładów (archiwa)
w 2010 r.
skontrolowanych
zakładów,
w których
stwierdzono
nieprawidłowości
wydanych decyzji
administracyjnych
1.
dolnośląskie
51
20
14
2.
kujawsko-pomorskie
92
42
9
3.
lubelskie
38
16
13
4.
lubuskie
32
5
4
5.
łódzkie
44
14
15
6.
małopolskie
53
17
15
7.
mazowieckie
66
10
10
8.
opolskie
70
28
26
9.
podkarpackie
23
13
9
10.
podlaskie
30
16
16
11.
pomorskie
29
10
6
12.
śląskie
93
27
27
13.
świętokrzyskie
41
11
10
14.
warmińsko-mazurskie
114
28
10
XI Zestawienie zbiorcze z kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego
pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych w archiwach
w 2010 r.
114
15.
wielkopolskie
86
18
4
16.
zachodniopomorskie
36
25
20
Razem:
898
300
208
Podsumowanie:
Z materiału pokontrolnego można wywnioskować, iż w większości
skontrolowanych obiektów materiały archiwalne przechowywane były prawidłowo.
Pracodawcy zapewnili pracownikom środki ochrony zbiorowej oraz środki ochrony
indywidualnej (fartuchy ochronne, rękawice, maseczki przeciwpyłowe). Udostępniano
również środki dezynfekcyjne. Stan techniczny i higieniczno-sanitarny pomieszczeń,
w których przechowywane są przedmioty archiwizowane oceniono, jako zadawalający.
Znaczna część pomieszczeń była ogrzewana, z zapewnionym prawidłowym oświetleniem.
W większości przypadków zainstalowano wentylację mechaniczną, prowadzono także
pomiar temperatury i wilgotności powietrza.
Należy stwierdzić, iż podjęte przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej
działania przyczyniły się do poprawy warunków pracy pracowników wykonujących prace
związane z archiwizowaniem dokumentacji, a także spowodowały wzrost świadomości
pracodawców m.in. z zakresu zagrożeń zawodowych powodowanych narażeniem
na szkodliwe czynniki biologiczne. Do końca 2009 r. zostały wykonane 74 decyzje
administracyjne nałożone na pracodawców, co stanowi ok. 36 % wydanych decyzji
podczas kontroli zakładów, w których wykonywano prace archiwizacyjne. Realizacja
nałożonych nakazów wpłynęła na poprawę warunków pracy przede wszystkim w zakresie:
analizy czynników szkodliwych środowiska pracy i oceny ryzyka zawodowego
pracowników wykonujących prace archiwizacyjne,
warunków higieniczno-sanitarnych.
Kontrolom towarzyszyły również działania edukacyjne nt. potencjalnych skutków
zdrowotnych wynikających z narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne występujące
w środowisku przechowywania dokumentacji archiwalnej, mikrofilmów, zdjęć itp.
podczas wykonywania prac archiwizacyjnych.
XII Współpraca z Państwową Inspekcją Pracy, Służbą Medycyny Pracy oraz innymi
instytucjami
115
XII.
Współpraca z Państwową Inspekcją Pracy, Służbą Medycyny
Pracy oraz innymi instytucjami
Współpraca z Państwową Inspekcją Pracy
Od kilku lat współpraca organów sprawujących nadzór nad warunkami pracy
oparta jest na porozumieniach zawartych pomiędzy państwowymi wojewódzkimi
inspektorami sanitarnymi a okręgowymi inspektorami pracy.
Zasadniczym celem podejmowanej współpracy było skoordynowanie działań
w nadzorowanych zakładach i wykorzystanie informacji posiadanych przez obie inspekcje.
Współpraca przede wszystkim polegała na wymienianie doświadczeń z przeprowadzonych
kontroli oraz ocenie efektów realizacji obowiązków ujętych w decyzjach państwowych
inspektorów sanitarnych i nakazach okręgowych inspektorów pracy. Ponadto pracownicy
Państwowej Inspekcji Sanitarnej wspólnie z przedstawicielami Państwowej Inspekcji
Pracy, Państwowej Straży Pożarnej oraz przedstawicielami Agencji Nieruchomości
Rolnych uczestniczyli w pracach komisji konkursowej „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne
2010”. Komisja konkursowa przeprowadzała kontrole/wizytacje w wybranych
gospodarstwach rolnych. Obejmowały one zagadnienia z zakresu przestrzegania ogólnych
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, oceny narażenia zawodowego pracowników
na szkodliwe czynniki biologiczne, oceny sporządzonego i udokumentowanego ryzyka
zawodowego, wyposażenia pracowników w środki ochrony indywidualnej, realizacji
szkoleń pracowników w zakresie narażenia na czynniki biologiczne, oceny realizacji
wymogów w zakresie bezpieczeństwa przeciwpożarowego, bezpieczeństwa stosowania
środków ochrony roślin, wyposażenia technicznego, poczynionych w gospodarstwach
inwestycji, utrzymania ogólnego porządku na terenie gospodarstwa oraz efektywności
gospodarowania. Zwracano również uwagę na dostępność kart charakterystyk środków
ochrony roślin. W części wizytowanych gospodarstw pozostawiano wykazy środków
ochrony roślin sklasyfikowanych, jako bardzo toksyczne i toksyczne oraz płyty CD z
materiałami informacyjnymi Państwowej Inspekcji Pracy na temat: „Zagrożenia w
rolnictwie – chemia”, „Zagrożenia w rolnictwie – bezpieczna zagroda”, „Zagrożenia w
rolnictwie – drewno opałowe”. W części województw w związku z przekazanymi przez
Państwową Inspekcją Pracy informacjami o nieprawidłowym oznakowaniu opakowań
produktów biobójczych podejmowano działania kontrolne w ww. zakresie. Ponadto
pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej
przekazywali do Państwowej Inspekcji Pracy
XII Współpraca z Państwową Inspekcją Pracy, Służbą Medycyny Pracy oraz innymi
instytucjami
116
zgłoszenia dotyczące nieprawidłowości w zatrudnieniu pracowników, wykorzystywaniu
urlopów wypoczynkowych oraz wypłacaniu wynagrodzeń.
Państwowa Inspekcja Sanitarna w 2010 r. brała aktywny udział w pracach
Komisji ds. Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w Rolnictwie, stanowiącym organ
konsultacyjno-doradczy Państwowej Inspekcji Pracy. Wspólnie ustalano kierunki
profilaktyki w rolnictwie, działalność szkoleniową i doradztwo w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy. W ramach realizowanej współpracy, Państwowa Inspekcja Sanitarna
udostępniała Państwowej Inspekcji Pracy informacje dotyczące analizy stwierdzonych
chorób zawodowych. Zgodnie z przepisami rozporządzania Ministra Zdrowia z dnia
1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych
chorób (Dz.U. Nr 132 poz. 1121 z 2002 r.) właściwi inspektorzy sanitarni przesyłali
do Państwowej Inspekcji Pracy decyzje o stwierdzeniu lub braku podstaw do stwierdzenia
choroby zawodowej.
Ponadto podczas przeprowadzania rutynowych kontroli zakładów pracy
sprawdzano wykonalność decyzji wystawionych przez Państwową Inspekcję Pracy.
W sporadycznych przypadkach informowano o stwierdzonych uchybieniach. Wymieniano
dane dotyczące zakładów, które dokonały zgłoszeń rozpoczęcia działalności gospodarczej.
Na prośbę Państwowej Inspekcji Pracy udostępniono wykazy podmiotów branży meblowej
oraz produkcji wyrobów poliestrowych, które miały zostać objęte programem
prewencyjnym przez Państwową Inspekcję Pracy.
W ramach podpisanych porozumień organizowano i uczestniczono w szkoleniach
i seminariach mających na celu podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
Współpraca ze Służbą Medycyny Pracy
Współpraca Państwowej Inspekcji Sanitarnej z wojewódzkimi ośrodkami
medycyny pracy obejmowała także nadzór nad zakładami pracy. Wzajemnie informowano
się o zagrożeniach zdrowia występujących na stanowiskach pracy i przedstawiano wnioski
zmierzające do ograniczenia lub likwidacji zagrożeń.
Ponadto pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w związku z podejrzeniem
chorób zawodowych przeprowadzali oceny narażenia zawodowego na wniosek
wojewódzkich ośrodków medycyny pracy. Natomiast jednostki orzecznicze I stopnia
na wniosek państwowych powiatowych/granicznych inspektorów sanitarnych
lub państwowych wojewódzkich inspektorów sanitarnych dokonywały uzupełnienia
XII Współpraca z Państwową Inspekcją Pracy, Służbą Medycyny Pracy oraz innymi
instytucjami
117
uzasadnień orzeczeń lekarskich, które były podstawą wydania decyzji o stwierdzeniu
lub braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. Zgodnie z przepisami
rozporządzania Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu
dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób (Dz.U. Nr 132 poz. 1121
z 2002 r.) Państwowa Inspekcja Sanitarna przesyłała do wojewódzkich ośrodków
medycyny pracy decyzje o stwierdzeniu lub braku podstaw do stwierdzenia choroby
zawodowej. Ponadto do służby medycyny pracy były przekazywane wyroki
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wydawane w przedmiocie choroby zawodowej.
Państwowa Inspekcja Sanitarna wspólnie z wojewódzkimi ośrodkami medycyny
pracy prowadziła szkolenia dla lekarzy i pielęgniarek służby medycyny pracy. W ramach
zebrań naukowo-szkoleniowych Polskiego Towarzystwa Medycyny Pracy przedstawiano
ocenę warunków pracy oraz epidemiologię chorób zawodowych, omawiano zagadnienia
dotyczące nadzoru nad substancjami i preparatami chemicznymi w środowisku pracy
oraz promocji zdrowia w zakładach pracy.
W
części
stacji
sanitarno-epidemiologicznych
lekarze
specjalizujący
się w dziedzinie medycyny pracy odbywali staże kierunkowe. Uczestniczyli we wspólnych
kontrolach oraz pomiarach środowiska pracy.
Współpraca z Inspekcją Weterynaryjną
Współpraca Państwowej Inspekcji Sanitarnej z Inspekcją Weterynaryjną polegała
na ustaleniu wykazu obiektów zajmujących się hodowlą i chowem zwierząt. Na wniosek
Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Inspekcja Weterynaryjna przekazywała wykazy
gospodarstw ferm drobiu, zakładów przetwórstwa drobiowego oraz ferm trzody chlewnej.
W wybranych przypadkach uczestniczono we wspólnych kontrolach w ubojniach,
masarniach, fermach drobiu i mleczarniach. Ponadto w związku z prowadzonym nadzorem
nad produktami biobójczymi Państwowa Inspekcja Sanitarna nawiązała także współpracę
z powiatowymi lekarzami weterynarii w zakresie wprowadzania do obrotu lub stosowania
kwestionowanych produktów biobójczych.
Współpraca z Inspekcją Ochrony Środowiska
W ramach współpracy z Inspektoratem Ochrony Środowiska przekazywano
informacje dotyczące uciążliwości dla środowiska funkcjonujących zakładów pracy
XII Współpraca z Państwową Inspekcją Pracy, Służbą Medycyny Pracy oraz innymi
instytucjami
118
oraz informacje o nieprawidłowych kartach charakterystyk substancji i preparatów
chemicznych. Wspólnie rozpatrywano interwencje dotyczące gospodarki odpadami
oraz zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery przez zakłady pracy.
Współpraca z Państwową Inspekcja Handlową
W ramach współpracy z Inspekcją Handlową, Państwowa Inspekcja Sanitarna
współuczestniczyła
w
części
rozpatrywaniu
skarg
konsumenckich
poprzez
przeprowadzanie postępowań wyjaśniających dotyczących szkodliwych czynników
chemicznych. Na skutek otrzymywanych powiadomień o niewłaściwie oznakowanych
substancjach i preparatach chemicznych znajdujących się w handlu detalicznym,
przeprowadzono kontrole związane z nadzorem nad ich wprowadzaniem do obrotu, w tym
także nad obrotem produktami biobójczymi. Współpracowano z Inspektorami Inspekcji
Handlowej przy wycofywaniu zabawek stwarzających zagrożenia dla bezpieczeństwa
i zdrowia dziecka m.in. lalek, lornetek, zestawów koników.
Współpraca z Inspekcją Ochrony Roślin
Wymieniano informacje dotyczącej ewidencji podmiotów gospodarczych
sprzedających i stosujących chemiczne środki ochrony roślin. Przeprowadzane kontrole
miały na celu sprawdzenie zgodności prowadzonej działalności z warunkami udzielonej
koncesji oraz zgodności stanu środków ochrony roślin z wykazem dopuszczenia
do obrotu i stosowania.
Współpraca z Inspekcją Nadzoru Budowlanego
W ramach współpracy z Powiatowymi Inspektoratami Nadzoru Budowlanego
wymieniano informacje dotyczące braku decyzji o zmianie sposobu użytkowania
pomieszczeń oraz przeprowadzano wspólne kontrole dotyczące skarg mieszkańców
na uciążliwości związane z działalnością zakładów produkcyjnych. Wymieniano
informacje na temat firm zajmujących się rozbiórką i naprawą pokryć dachowych,
w tym wymianą pokryć eternitowych.
Współpraca z Państwową Strażą Pożarną i Centralnym Biurem
Śledczym
XII Współpraca z Państwową Inspekcją Pracy, Służbą Medycyny Pracy oraz innymi
instytucjami
119
Pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej uczestniczyli w akcjach
ratowniczych związanych z zagrożeniem chemicznym oraz w ćwiczeniach dotyczących
bezpieczeństwa, prognozując i oceniając ryzyko oraz przedstawiając propozycje związane
z usuwaniem skutków przewidywanych w sytuacjach awaryjnych
.
W ramach współpracy z Centralnym Biurem Śledczym Komendy Głównej Policji
przekazywano pisemne informacje o prowadzonym nadzorze nad prekursorami
narkotyków w minionym roku i analizie informacji składanych przez podmioty
gospodarcze dotyczących prowadzonych transakcji z udziałem prekursorów narkotyków
.
W związku z ogólnopolską akcją dotyczącą wycofywania z obrotu wyrobu
o nazwie „Tajfun” określonego, jako przeznaczony do celów kolekcjonerskich
oraz wszystkich podobnych produktów, mogących mieć wpływ na bezpośrednie
zagrożenie życie lub zdrowia ludzi – pracownicy higieny pracy ściśle współpracowali
z Policją, Urzędem Kontroli Skarbowej, Izbą Celną, Wydziałem Bezpieczeństwa
i Zarządzania Kryzysowego Urzędu Wojewódzkiego, Wojewódzkim Inspektorem
Farmaceutycznym, Wojewódzkim Inspektorem Inspekcji Handlowej. Czynności kontrolne
oraz zabezpieczanie sklepów z „dopalaczami” były wykonane przy współudziale policji.
W związku z prowadzonymi przez Policję dochodzeniami w sprawie „dopalaczy”
niektórzy pracownicy byli przesłuchiwani, jako świadkowie.
Współpraca z Urzędem Statystycznym
W części województw przekazywano informacje na temat ilości stwierdzanych
chorób zawodowych
.
Współpraca z Biurem do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych
Państwowa Inspekcja Sanitarna współpracowała w 2010 r. z Biurem do Spraw
Substancji i Preparatów Chemicznych w zakresie oznakowania i kart charakterystyk
substancji niebezpiecznych. Prowadzono konsultacje w zakresie informacji o ftalanach.
Ponadto Biuro zorganizowało w swojej siedzibie cykl dwudniowych warsztatów/szkoleń.
Obejmowały one przepisy rozporządzenia CLP, wprowadzającego do przepisów Unii
Europejskiej zasady Globalnie Zharmonizowanego Systemu Klasyfikacji, Oznakowania
i Pakowania Chemikaliów (GHS). Był to drugi etap rozpoczętej w 2009 r. kampanii,
polegającej na zwiększaniu świadomości organów nadzoru w zakresie obowiązków jakie
na przedsiębiorców nakłada rozporządzenie CLP.
XII Współpraca z Państwową Inspekcją Pracy, Służbą Medycyny Pracy oraz innymi
instytucjami
120
Współpraca z Urzędem Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów
Medycznych i Produktów Biobójczych
Prowadzona była w sprawach wymagających uzyskania koniecznych opinii
dotyczących zakwalifikowania produktów chemicznych, jako produktów biobójczych
oraz detergentów. Ponadto nawiązano współpracę, celem wyjaśnienia wątpliwości
dotyczących wprowadzanych do obrotu produktów biobójczych.
Współpraca z Centrum Zarządzania Kryzysowego
Państwowa Inspekcja Sanitarna współpracowała z Centrum Zarządzania
Kryzysowego w zakresie bezpieczeństwa chemicznego oraz ochrony środowiska.
Państwowa Inspekcja Sanitarna informowała o przewozie dużych ilości niebezpiecznych
substancji chemicznych. Ponadto uczestniczono w akcjach ratowniczych związanych
z zagrożeniem chemicznym oraz w ćwiczeniach dotyczących bezpieczeństwa, prognozując
i oceniając zagrożenia oraz przedstawiając propozycje związane z usuwaniem skutków
przewidywanych w sytuacjach awaryjnych.
Współpraca z jednostkami samorządu terytorialnego
Powiatowe oraz wojewódzkie stacje sanitarno-epidemiologiczne (zbiorczo
z całego terenu) opracowywały informacje na temat stanu sanitarnego w zakładach pracy
i przekazywały je do właściwych terytorialnie organów. Państwowa Inspekcja Sanitarna
otrzymywała wykazy firm zajmujących się rozbiórką elementów zawierających azbest.
Uczestniczono w pracach powiatowych zespołów ds. koordynacji i inicjowania
przedsięwzięć w sprawach ochrony w rolnictwie indywidualnym. Ponadto w związku
z prowadzonymi akcjami mającymi na celu likwidację komarów Wydziały Ochrony
Środowiska i Infrastruktury Urzędu Miasta konsultowały użycie produktów biobójczych
wykorzystywanych do eliminacji owadów z właściwymi terytorialnie inspektorami
sanitarnymi.
Współpraca z Starostami Powiatowymi wynikała z nadzoru nad warunkami
usuwania i zabezpieczenia wyrobów zawierających azbest. Starostwa Powiatowe
przekazały wykazy firm posiadających zezwolenia na świadczenie usług w zakresie
usuwania azbestu oraz wykazy podmiotów, które posiadały decyzje zatwierdzające
program gospodarowania odpadami niebezpiecznymi.
XII Współpraca z Państwową Inspekcją Pracy, Służbą Medycyny Pracy oraz innymi
instytucjami
121
Współpraca z Kasą Rolniczego Ubezpieczenia
W ramach współpracy prowadzono szkolenia dla rolników indywidualnych
z zakresu bezpieczeństwa pracy i ochrony środowiska przy usuwaniu azbestu. Współpraca
polega na uzyskiwaniu informacji potrzebnych do uzupełnień dokumentacji w chorobach
zawodowych osób pracujących we własnych gospodarstwach rolnych.
Współpraca Zakładem Ubezpieczeń Społecznych
Prowadzono uzgodnienia w zakresie egzekwowania obowiązku przesyłania druku
zawiadomienia o skutkach choroby zawodowej oraz przekazywano informacje
dot. uprawomocnienia decyzji w przedmiocie chorób zawodowych. W związku
z obchodami Światowego Dnia Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Pracy
oraz Międzynarodowego Dnia Pamięci Ofiar Wypadków i Chorób Zawodowych
28 kwietnia 2010 r. zorganizowano w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych - Seminarium,
w
którym
uczestniczyli
pracownicy
stacji
sanitarno-epidemiologicznych
oraz przedstawiciele Państwowej Inspekcji Pracy.
Współpraca z innymi pionami Państwowej Inspekcji Sanitarnej:
higieną komunalną:
- załatwianie skarg na uciążliwość zakładów pracy,
- wspólne kontrole w placówkach służby zdrowia, domach pomocy społecznej,
nadzorem zapobiegawczym:
- udzielanie informacji potrzebnych przy opiniowaniu projektów zakładów,
- nowobudowanych i przebudowywanych,
epidemiologią:
- wspólne kontrole w placówkach służby zdrowia,
oświatą zdrowotną i promocją zdrowia,
higieną dzieci i młodzieży
- wspólne kontrole w placówkach oświatowo-wychowawczych,
laboratorium oceny środowiska pracy.
Współpraca między stacjami sanitarno-epidemiologicznymi
XII Współpraca z Państwową Inspekcją Pracy, Służbą Medycyny Pracy oraz innymi
instytucjami
122
W ramach współpracy z innymi wojewódzkimi stacjami sanitarno-
epidemiologicznymi,
przedstawiciele
Państwowych
Powiatowych/Granicznych
Inspektorów Sanitarnych przeprowadzali dochodzenia epidemiologiczne w związku
z podejrzeniem chorób zawodowych. Ponadto stacje sanitarno-epidemiologiczne
wzajemnie informowały się o nieprawidłowościach dot. wprowadzania do obrotu
substancji i preparatów chemicznych, produktów biobójczych i wydanych w tym zakresie
decyzjach administracyjnych.
Współpraca z Izbą Celną
Dotyczyła przekazywania informacji o przypadkach importu substancji,
preparatów lub wyrobów, które budzą wątpliwości organu celnego, co do przestrzegania
przez importerów warunków określonych w załączniku nr XVII rozporządzenia (WE)
nr 1907/2006 – REACH w zakresie substancji i preparatów chemicznych
oraz zabezpieczenia funkcjonariuszy w odpowiednie ochrony dróg oddechowych
w związku z podejrzeniem zatrucia u funkcjonariusza celnego niezidentyfikowaną
substancją chemiczną, która została rozlana w samochodzie poddanym kontroli celnej.
Na wniosek Urzędów Celnych właściwi inspektorzy sanitarni wydawali opinie
w sprawach oznakowania importowanych niebezpiecznych substancji/mieszanin
chemicznych / wyrobów.
Ponadto współpraca dotyczyła określenia badań i pomiarów czynników
szkodliwych występujących w środowisku pracy.
Współpraca z Jednostką Ratownictwa Górniczego i Urzędem Górniczym
W ramach akcji popowodziowej (dezynfekcji obiektów użyteczności publicznej),
podjęto współpracę z Jednostką Ratownictwa Górniczego Spółka z o.o. w Tarnobrzegu.
Pod nadzorem pracowników inspekcji sanitarnej przeprowadzono zabiegi dezynfekcyjne
na terenach popowodziowych metodą zamgławiania i oprysku strumieniem. Okręgowy
Urząd Górniczy we Wrocławiu informował o decyzjach dotyczących pozwoleń
na nabywanie i przechowywanie materiałów wybuchowych przez zakłady pracy
prowadzące prace górnicze.
XIII Promocja zdrowia
123
XIII. Promocja zdrowia
W 2010 r. pracownicy pionu higieny pracy angażowali się w inicjatywy
prozdrowotne na rzecz pracujących. Podstawową formą oddziaływania promocyjnego była
edukacja zdrowotna pracodawców i pracowników służąca prozdrowotnemu kształtowaniu
środowiska pracy.
W 2010 r. kontynuowano realizację zagadnień podjętych w latach poprzednich.
W czasie kontroli sanitarnych w zakładach pracy zwracano szczególną uwagę m.in.
na kwestie dotyczące:
zagrożeń występujących w środowisku pracy,
organizacji bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
przeprowadzania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia
w środowisku pracy,
szczepień ochronnych u pracowników zatrudnionych w narażeniu
na szkodliwe czynniki biologiczne,
podejmowania działań profilaktycznych w celu zapobiegania występowaniu
chorób zawodowych,
zapewnienia pracownikom właściwego stanu pomieszczeń produkcyjnych
i sanitarnohigienicznych.
Pracodawcom udzielano informacji na temat:
sposobów zabezpieczania pracowników przed negatywnym wpływem
warunków pracy,
konieczności stosowania zabezpieczeń indywidualnych i zbiorowych,
zasad ergonomii w organizacji stanowisk pracy,
skutków zdrowotnych u osób narażonych na działanie szkodliwych
czynników fizycznych, chemicznych, biologicznych i uciążliwych.
W związku z realizowanymi działaniami w zakresie czynników biologicznych
przeprowadzanym
kontrolom
towarzyszyły
również
działania
edukacyjne
nt. potencjalnych skutków zdrowotnych wynikających z narażenia na szkodliwe czynniki
biologiczne. Szczególnie zwracano uwagę na czynniki występujące w środowisku
przechowywania dokumentacji archiwalnej, mikrofilmów, zdjęć itp. podczas
wykonywania prac archiwizacyjnych oraz na sposoby ich ograniczenia.
XIII Promocja zdrowia
124
W gospodarstwach rolnych pozostawiano ulotki i plakaty na temat bezpiecznej
pracy w rolnictwie oraz usuwania i zabezpieczanie wyrobów zawierających azbest
np.: „Prace i czynności szczególnie niebezpieczne, których nie należy powierzać dzieciom
do lat 15 w gospodarstwach rolnych”, „Azbest w środowisku zagrożeniem dla ciebie,
twoich najbliższych i otoczenia”, „Azbest a zdrowie twojej rodziny”
W nadzorowanych obiektach kontynuowano prowadzoną w latach ubiegłych
akcję uświadamiającą szkodliwość palenia tytoniu. Informowano o negatywnym wpływie
tytoniu na zdrowie człowieka oraz o szczególnym zagrożeniu dla zdrowia wynikającym
z palenia papierosów na stanowiskach pracy, na których występuje czynnik o działaniu
rakotwórczym lub mutagennym. Wśród pracodawców i pracowników promowano styl
życia bez używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Ponadto przypominano pracodawcom
o konieczności przestrzegania w zakładach pracy przepisów ustawy z dnia 9 listopada
1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych
(Dz. U. z 1996 r., Nr 10, poz. 55 z późn.zm.). Wyświetlano antynikotynowe spoty
telewizyjne oraz przedstawiano „kodeks zdrowego życia”. Przekazano pracodawcom
materiały (plakaty) informujące o następstwach używania tytoniu i wyrobów tytoniowych
w zakładach pracy, informowano o możliwości wprowadzenia programu ograniczenia
palenia tytoniu w miejscu pracy, rozdawano materiały (płyty CD i plakaty). Informowano
o sankcjach prawnych wynikających z braku przestrzegania przepisów prawa.
Podczas kontroli pracodawców zatrudniających pracowników przy zabezpieczaniu
i usuwaniu wyrobów zawierających azbest wyjaśniano, na czym polega i jakie mogą być
skutki narażenia zawodowego na pyły azbestu. Przede wszystkim koncentrowano
się na informowaniu o możliwościach skutecznego zmniejszania zagrożeń podczas
demontażu wyrobów zawierających azbest. W lokalnych telewizjach uczestniczono
w programach, w których przedstawiano sposoby zabezpieczenia substancji chemicznych
i ich mieszanin na terenach objętych powodzią.
Omawiano rygorystyczne egzekwowanie stosowania środków zapobiegających
zachorowaniom na choroby przenoszone przez kleszcze w tym:
środków odstraszających kleszcze (repelentów, służących do smarowania
odkrytych części ciała),
odpowiedniej odzieży i obuwia zabezpieczających ciało,
wyposażenia apteczek do pracy w terenie.
XIV Działalność laboratoryjna
125
XIV. Działalność laboratoryjna
W
roku
2010
stacje
sanitarno-epidemiologiczne
zobowiązane były
do opracowania danych dotyczących narażenia na czynniki szkodliwe oraz liczby
przeprowadzonych badań w tzw. układzie szczegółowym. Oznacza to, iż placówki
w przesłanych sprawozdaniach wykazywały dokładnie wszystkie czynniki szkodliwe,
niezależnie od tego, czy znajdowały się one w wykazie NDS i NDN. Nazwę czynnika
szkodliwego w przypadku występowania danego czynnika w zakładach objętych
nadzorem, wpisywano zgodnie z obowiązującym wykazem najwyższych dopuszczalnych
stężeń i najwyższych dopuszczalnych natężeń. W celu uniknięcia błędów statystycznych
polegających na wielokrotnym liczeniu tych samych pracowników narażonych na
jednym stanowisku na kilka czynników np. chemicznych, placówki przesłały dodatkowe
zweryfikowane tabele zbiorcze druku MZ -50.
W ramach działalności laboratoryjnej pracownicy pionu higieny pracy w 2010 r.
w celu dokonania higienicznej oceny stanowisk pracy w nadzorowanych zakładach
przeprowadzili 246 790 oznaczeń czynników szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia
(w 2009 r. – 251 533). Wykonano 193 161 oznaczeń czynników szkodliwych tj. 78,3 %
(w 2009 r. – 191 097), a z zakresu czynników uciążliwych – 53 629 oznaczeń (w 2009 r. –
60 436 oznaczeń).
Tabela 37. Zestawienie liczbowe oznaczeń czynników szkodliwych wykonanych
przez stacje sanitarno-epidemiologiczne w latach 2006 - 2010
Lp.
rodzaj czynnika
liczba oznaczeń
w 2006 r.
w 2007 r.
w 2008 r.
w 2009 r.
w 2010 r.
1.
czynniki chemiczne
38 857
34282
36 100
28 666
23 046
2.
Pyły
24 276
21986
23 176
18 246
16 931
3.
Hałas
159 920
150538
150 144
131 844
137 833
4.
drgania
11 736
11698
13 892
11 605
13 109
5.
mikroklimat gorący
1 045
984
1 108
554
550
6.
mikroklimat zimny
265
262
200
182
195
7.
biologiczne
brak danych
461
brak danych brak danych
560
8.
Inne
brak danych
2638
brak danych brak danych
937
Razem:
236 099
222 849
224 620
191 097
193 161
XIV Działalność laboratoryjna
126
Rycina 26. Liczba wykonanych oznaczeń czynników chemicznych, pyłów oraz drgań
mechanicznych w latach 2006-2010
159 920
131 844
137 833
150 583
150 144
130 000
135 000
140 000
145 000
150 000
155 000
160 000
165 000
2006r.
2007r.
2008r.
2009r.
2010r.
li
czba
o
zna
cze
o
hałas
Rycina 27. Liczba wykonanych oznaczeń hałasu w latach 2006-2010
38 857
28 666
23 046
24 276
21 986
23 176
18 246
16 931
11 736
11 698
11 605
13 109
34 282
36 100
13 892
0
5 000
10 000
15 000
20 000
25 000
30 000
35 000
40 000
45 000
2006r.
2007r.
2008r.
2009r.
2010r.
li
czba
o
zna
cze
o
czynniki chemiczne
pyły
drgania
XIV Działalność laboratoryjna
127
Badania i pomiary poszczególnych czynników: chemicznych w ilości 23 046
oznaczeń - stanowiły 12,3 % ogółu wykonanych oznaczeń, pyłów – 16 931 (9,0 %), hałasu
– 137 833 (70,4 %), drgań – 13 109 (7,0 %), mikroklimatu gorącego – 550 (0,3 %),
mikroklimatu zimnego – 195 (0,1 %), czynników biologicznych – 560 (0,3 %) oraz innych
czynników – 937 (0,5 %). Zdecydowanie największy odsetek oznaczeń wykonanych przez
laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej stanowiły, tak jak i w roku ubiegłym, badania
hałasu – 70,4 % ogółu wykonanych oznaczeń czynników szkodliwych.
Na 28 485
skontrolowanych badaniami stanowisk pracy przekroczenia najwyższego dopuszczalnego
poziomu hałasu stwierdzono na 6 691 stanowiskach pracy (23,5 % skontrolowanych
badaniami stanowisk). Przeprowadzone w 2010 r. kontrole podmiotów gospodarczych
wykazały, że w narażeniu na hałas powyżej najwyższego dopuszczalnego natężenia
zatrudnionych było
– 166 463
pracujących (w 2009 r. - 153 500, w 2008 r. – 177 653).
Liczba osób narażonych na jego oddziaływanie stanowiła znaczny odsetek zatrudnionych
w różnych gałęziach gospodarki.
Największy odsetek zatrudnionych w warunkach szkodliwych dla zdrowia
(przekroczeniach hałasu) odnotowano w branży zajmującej się produkcją wyrobów
z drewna
oraz korka, z wyłączeniem mebli produkcji wyrobów ze słomy i materiałów
używanych do wyplatania (10,4 % ogółu zatrudnionych w warunkach przekroczenia
najwyższego dopuszczalnego natężenia hałasu). Zdecydowanie najwięcej osób narażonych
na ponadnormatywne wartości hałasu odnotowano podobnie, jak i w roku ubiegłym
w województwach: śląskim (30 853), wielkopolskim (27 665)
oraz dolnośląskim (19 679).
Na 137 833 wykonanych przez laboratoria Państwowej Sanitarnej oznaczeń hałasu -
16,5 %
przeprowadzonych zostało w województwie podkarpackim, 12,5 %
w województwie kujawsko-pomorskim oraz 11,8 % w województwie mazowieckim.
Zdecydowanie najmniejsza ilość oznaczeń hałasu została przeprowadzona przez
laboratoria zlokalizowane na terenie województwa dolnośląskiego – 2 025 oznaczeń.
XIV Działalność laboratoryjna
128
29049
6136
28485
6691
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
2009r.
2010r.
liczba skontrolowanych stanowisk
liczba stanowisk z przekroczeniami
Rycina 28. Liczba stanowisk skontrolowanych pomiarami hałasu oraz liczba
stanowisk z przekroczeniami NDN hałasu
Tabela 38. Zestawienie liczbowe oznaczeń czynników szkodliwych wykonanych
przez laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Województwo
ogółem wykonanych oznaczeń w 2010 r.
hałasu
czynników
chem.
pyłów
drgań
mikroklimatu
czynników
biologicznych
innych
gorącego
zimnego
Dolnośląskie
2 025
378
674
324
0
0
0
0
kujawsko-
pomorskie
17 234
3 149
2 480
637
54
23
54
260
Lubelskie
4 697
897
723
495
14
2
0
0
Lubuskie
2 398
935
220
261
6
3
0
248
Łódzkie
5 346
1 084
990
1 017
38
19
0
0
Małopolskie
9 867
1 529
1 436
540
26
15
99
0
mazowieckie
16 255
2 028
1 503
482
114
12
0
0
XIV Działalność laboratoryjna
129
Opolskie
1 220
143
182
300
10
20
54
0
podkarpackie
22 801
4 339
3 033
3 850
161
17
82
270
Podlaskie
2 415
242
249
621
1
1
7
1
Pomorskie
5 617
837
587
111
0
10
0
0
Śląskie
8 913
950
437
561
3
0
3
0
świętokrzyskie
6 119
895
792
738
14
4
12
0
warmińsko-
mazurskie
10 459
1 091
1 156
769
6
2
0
0
wielkopolskie
8 557
1 352
479
279
36
7
249
0
zachodniopomorskie
13 910
3 197
1 990
2 124
67
60
0
158
Razem:
137 833
23 046
16 931
13 109
550
195
560
937
Na drugim miejscu pod względem ilościowym znalazły się oznaczenia czynników
chemicznych – 23 046. W porównaniu do roku 2009 odsetek wykonanych oznaczeń uległ
spadkowi o 19,6 % (w 2009 r. przeprowadzonych zostało - 28 666 oznaczeń). Na 12 817
skontrolowanych stanowisk pracy przekroczenia wystąpiły na 322 stanowiskach (w 2009 r.
– 10 556 i odpowiednio na 368 stanowiskach), z czego 66 stanowisk (20,5 %)
zlokalizowanych było na terenie województwa podkarpackiego.
Analiza przeprowadzona na poziomie klas działalności wykazała, że najgorzej
przedstawiała się sytuacja w produkcji wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych, gdzie
na 612 stanowisk skontrolowanych badaniami 52 nie spełniało wymogów określonych
w przepisach prawa. Pracownicy narażeni byli jednocześnie na kilka czynników
chemicznych m.in. styren, aceton, diizocyjanian tolueno-2,4-diylu, butan 2-on, tritlenek
glinu. Znacznie lepiej przedstawiała się sytuacja w branży prowadzącej produkcję
metalowych wyrobów gotowych, z wyjątkiem maszyn i urządzeń, gdzie na 1 433
skontrolowane badaniami stanowiska pracy przekroczenia stwierdzono na 40
stanowiskach. Ogółem największą liczbę oznaczeń czynników chemicznych
przeprowadzono w województwach: podkarpackim (4 339), zachodniopomorskim (3 197)
oraz kujawsko-pomorskim (3 149 oznaczeń). W województwie podkarpackim najczęściej
oznaczanym był: tlenek węgla (464 oznaczeń), tlenek azotu (290 oznaczeń), ditlenek azotu
(289 oznaczeń), w zachodniopomorskim: tlenek węgla (573 oznaczeń),
tlenek azotu
XIV Działalność laboratoryjna
130
(207 oznaczeń). Natomiast w kujawsko-pomorskim głównie prowadzono oznaczenia
tlenku węgla (361 oznaczeń) i WWA (200 oznaczeń).
Badaniami pyłów objęto łącznie 16 931 stanowisk pracy (w 2009 r. – 12 312), z czego
najwięcej w produkcji artykułów spożywczych (1 733 stanowisk pracy) oraz w produkcji
wyrobów z drewna oraz korka (1 980 stanowisk). Najwięcej stanowisk z przekroczeniami
NDS pyłów zanotowano w produkcji artykułów spożywczych (231 stanowisk pracy).
Z przekazanych przez laboratoria zestawień jednoznacznie wynika, że najczęściej
oznaczenia pyłów przeprowadzano w województwie podkarpackim (3 033 oznaczenia)
i kujawsko-pomorskim (2 480 oznaczeń). Łącznie w narażeniu na działanie czynnika
szkodliwego w wartościach powyżej najwyższego dopuszczalnego stężenia pyłów
zatrudnionych było 52 249 pracowników (w 2009 r. – 78 567). Zdecydowanie najwięcej
osób w narażeniu na ponadnormatywne stężenia pyłów zatrudnionych było
w województwie śląskim (28 516 pracowników).
W ramach sprawowanego nadzoru pracownicy pionu higieny pracy
przeprowadzili pomiary na 93 670 stanowiskach pracy (w 2009 r. na 97 360 stanowiskach
pracy); oznacza to, że dla higienicznej oceny poszczególnego stanowiska wykonano
przeciętnie 2,6 pomiaru. Na 18 914
stanowiskach pracy, co stanowi 20,2 %
wszystkich
skontrolowanych przez laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej pomiarami stanowisk,
stwierdzono przekroczenia wartości obowiązujących normatywów higienicznych NDS
i NDN lub niezgodność z obowiązującymi normatywami czynników uciążliwych:
mikroklimatu umiarkowanego i oświetlenia. Przekroczenia wartości normatywów
higienicznych NDS i NDN stwierdzone zostały na 8 792 (9,4 %)
stanowiskach pracy,
objętych pomiarami czynników szkodliwych, a niezgodność z obowiązującymi
normatywami czynników uciążliwych na 10,8 %
stanowiskach pracy (10 122).
Badania
szkodliwych
czynników
biologicznych
dla
zdrowia
na stanowiskach pracy
W 2010 r. kontynuowano badania czynników biologicznych w powietrzu
na stanowiskach pracy. Ogółem wykonanych zostało 560 oznaczeń, z czego zdecydowanie
największa ich ilość została zrealizowana w województwie wielkopolskim (249 oznaczeń).
Badania szkodliwych czynników biologicznych wykonane zostały przez
laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej na 266 stanowiskach pracy w następujących
zakładach: hodowli drobiu, wodociągów i kanalizacji, archiwach, bibliotekach i szpitalach.
Ogółem 30 stanowisk pracy (11,3 % objętych badaniami) nie spełniało wymaganej klasy
XIV Działalność laboratoryjna
131
czystości powietrza. Klasyfikacji bakterii dokonano na podstawie rozporządzenia Ministra
Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla
zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych
na te czynniki (Dz.U. 2005 nr 81 poz.716 z późn. zm.).
W ramach działalności statutowej badaniami czynników biologicznych objęto
przede wszystkim administrację publiczną, która w swoich strukturach miała biblioteki
oraz inne zasoby dokumentacji archiwalnej. Dzięki przeprowadzonym przez laboratoria
badaniom wykonane przez Państwową Inspekcję Sanitarną zbiorcze opracowanie
dotyczące oceny narażenia pracowników archiwum na szkodliwe czynniki biologiczne
zostało potwierdzone wynikami środowiska pracy.
Mikroklimat gorący i zimny
Z danych Państwowej Inspekcji Sanitarnej wynika, że w warunkach zagrożenia
mikroklimatem gorącym i zimnym zatrudnionych było 8 545 pracowników, z czego 14,5
% w województwie śląskim. Laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej pomiarami
objęły 658 stanowisk pracy, z czego przekroczenia obowiązujących normatywów
stwierdzono na 97 stanowiskach pracy. Najczęściej pomiary wykonywano w branży
zajmującej się produkcją artykułów spożywczych (PDK 10).
W warunkach mikroklimatu zimnego pracowało 1 782 pracowników, w tym
w przetwórstwie przemysłowym 95,8 %. Zdecydowanie więcej osób narażonych było
na mikroklimat gorący (6 763 pracowników), a ponad 43 % zatrudnionych było
w górnictwie rud metali.
XV. Podsumowanie
132
XV. Podsumowanie
Wyniki sprawowanego w 2010 roku nadzoru sanitarnego nad warunkami
środowiska pracy, opartego na działalności kontrolnej jednostek organizacyjnych
Państwowej Inspekcji Sanitarnej pionu higieny pracy, pozwalają na wyciągnięcie
następujących wniosków:
1
W 2010 roku Państwowa Inspekcja Sanitarna objęła ewidencją 115 796
zakładów pracy; tj. większą liczbę zakładów (o 2 507), w porównaniu
do roku poprzedniego objętego sprawozdawczością.
2
W 2010 roku kontrolą objęto 43 988 zakładów pracy – w wyniku
prowadzonych działań kontrolnych wydane zostały 18 482 decyzje
administracyjne o naruszeniu przepisów higieniczno-sanitarnych.
3
Największy odsetek uchybień stwierdzonych w kontrolowanych zakładach
stanowił brak badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia –
17,1 %, który w porównaniu do roku ubiegłego spadł o 1,3 %.
4
Zwiększeniu uległa w 2010 r. liczba zakładów, w których stwierdzono
przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników
szkodliwych dla zdrowia (o 1 795 zakładów w porównaniu do 2009 r.)
5
Odnotowano w 2010 r. spadek liczby stwierdzonych chorób zawodowych
– o 170 przypadków w porównaniu z rokiem 2009. Największy spadek
odnotowano w grupie przewlekłych chorób narządu głosu spowodowanych
nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym, co najmniej 15 lat – o 47,5 %.
6
Wśród chorób zawodowych w 2010 r. dominowały pylice płuc – (793
stwierdzone przypadki). W porównaniu z rokiem 2009 nastąpił wzrost
stwierdzonych przypadków tej kategorii chorób o 26,0 %.
7
W 2010 r. wydano 632 decyzje administracyjne w zakresie czynników
rakotwórczych – (w 2009 r. – 594 decyzje), co było konsekwencją objęciem
nadzorem większej liczby zakładów pracy, w których występowało narażenie
na czynniki rakotwórcze.
8
Odnotowano w 2010 r. wzrost o 1 273 podmioty wprowadzające do obrotu
substancje i preparaty chemiczne (w 2010 r. – 8 686 podmiotów) przy
jednoczesnym zmniejszeniu liczby producentów i importerów.
XV. Podsumowanie
133
9
Zanotowano spadek liczby wprowadzających do obrotu substancje i preparaty
chemiczne bez kart charakterystyki (o 198 podmiotów w porównaniu
do 2009 r.)
10 W porównaniu do 2009 r. stwierdzono wzrost o 101 podmiotów
wprowadzających do obrotu substancje i preparaty chemiczne, u których
stwierdzono niezgodne z prawem oznakowanie.
11 Stwierdzono w porównaniu do roku 2009 spadek
liczby podmiotów
wprowadzających do obrotu produkty biobójcze bez wymaganego pozwolenia
Ministra Zdrowia (o 85 podmiotów) oraz liczby zakwestionowanych
produktów biobójczych, które nie spełniały wymogów prawa w tym zakresie
(spadek o 378 produktów).
12 Na 18 914
stanowiskach pracy objętych pomiarami przez laboratoria
Państwowej Inspekcji Sanitarnej, stwierdzono przekroczenia wartości
obowiązujących normatywów higienicznych NDS i NDN lub niezgodność
z obowiązującymi normatywami czynników uciążliwych.
13
W działalności kontrolnej organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej
stosowane były w skali całego kraju ujednolicone procedury kontroli oraz ich
udokumentowanie.
XVI. Spis rycin
134
XVI. Spis rycin
Rycina 1
Graficzne przedstawienie liczby podmiotów gospodarczych w ewidencji
pionu higieny pracy w latach 2007-2010
Rycina 2
Struktura zakładów pracy w ewidencji pionu higieny pracy w 2010 r.
wg liczby zatrudnionych pracowników
Rycina 3
Działalność kontrolna pionu higieny pracy w latach 2008-2010
Rycina 4
Liczba nakazów wg województw w zakresie obniżenia stężeń i natężeń
czynników szkodliwych dla zdrowia
Rycina 5
Liczba wydanych decyzji i nakazów wg województw w zakresie
obniżenia stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w latach
2008-2010
Rycina 6
Struktura najistotniejszych uchybień stwierdzonych w skontrolowanych
zakładach pracy w 2010 r.
Rycina 7
Postępowanie egzekucyjne w latach 2009-2010
Rycina 8
Zestawienie graficzne liczby chorób zawodowych stwierdzonych
w latach 2006-2010
Rycina 9
Choroby zawodowe w Polsce w 2010 r.
Rycina 10
Liczba nakazów wydana w zakresie czynników rakotwórczych
w 2010 r. wg województw
Rycina 11
Liczba stwierdzonych nowotworów uznanych za choroby zawodowe
w latach 2009-2010 wg województw
Rycina 12
Zestawienie liczbowe producentów, dystrybutorów i importerów
substancji i preparatów chemicznych w ewidencji pionu higieny pracy
w latach 2009-2010
Rycina 13
Zestawienie wg województw liczby podmiotów zobowiązanych
do rejestracji substancji
Rycina 14
Zestawienie
liczbowe
przeprowadzonych
kontroli
w
zakresie
wprowadzania do obrotu substancji i preparatów chemicznych
Rycina 15
Zestawienie liczbowe kontroli i wydanych decyzji z zakresu chemii
Rycina 16
Liczba nakazów wydana w zakresie substancji i preparatów
chemicznych w 2010 r. wg województw
XVI. Spis rycin
135
Rycina 17
Struktura wprowadzających do obrotu prekursory narkotyków kategorii
2, kategorii 3 i eksporterów
Rycina 18
Liczba nakazów wydana w zakresie produktów biobójczych w 2010 r.
wg województw
Rycina 19
Porównanie liczby przeprowadzonych kontroli, stwierdzonych uchybień
oraz wydanych decyzji dotyczących zakładów opieki zdrowia w latach
2009-2010
Rycina 20
Zestawienie liczbowe stwierdzonych przypadków WZW typu B i C
u pracowników służby zdrowia w latach 2009-2010
Rycina 21
Porównanie liczby przeprowadzonych kontroli oraz skontrolowanych
obiektów w zakresie czynników biologicznych w latach 2008-2010
Rycina 22
Zestawienie liczbowe najczęściej stwierdzanych uchybień dotyczących
szkodliwych czynników biologicznych
Rycina 23
Zestawienie liczbowe wydanych decyzji administracyjnych i nakazów
w zakresie szkodliwych czynników biologicznych za okres 2008-2010 r.
Rycina 24
Graficzne przedstawienie najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości
w skontrolowanych archiwach
Rycina 25
Zestawienie działań kontrolnych w zakresie oceny ryzyka zawodowego
w zakładach w 2010 roku z podziałem na województwa
Rycina 26
Liczba wykonanych oznaczeń czynników chemicznych, pyłów oraz
drgań mechanicznych w latach 2006-2010
Rycina 27
Liczba wykonanych oznaczeń hałasu w latach 2006-2010
Rycina 28
Liczba stanowisk skontrolowanych pomiarami hałasu oraz liczba
stanowisk z przekroczeniami NDN hałasu
XVII. Spis tabel
136
XVII. Spis tabel
Tabela 1
Struktura podmiotów gospodarczych objętych ewidencją pionu higieny
pracy w latach 2007- 2010
Tabela 2
Dynamika zmian liczby podmiotów gospodarczych i liczby
zatrudnionych pracowników objętych ewidencją pionu higieny pracy
w latach 2007- 2010
Tabela 3
Ewidencja podmiotów gospodarczych w Polsce wg województw
w 2010 r.
Tabela 4
Działalność kontrolna pionu higieny pracy w poszczególnych
województwach w latach 2009 - 2010
Tabela 5
Postępowanie administracyjne w ramach bieżącego nadzoru
sanitarnego w poszczególnych województwach w 2010 r.
Tabela 6
Województwa o największej liczbie zakładów z przekroczeniami
dopuszczalnych poziomów czynników szkodliwych dla zdrowia
Tabela 7
Liczba zakładów oraz stanowisk pracy wg województw, w których
wystąpiły przekroczenia dopuszczalnych poziomów czynników
szkodliwych dla zdrowia
Tabela 8
Liczba pracowników pracujących w warunkach przekroczeń
NDS/NDN czynników szkodliwych środowiska pracy wg województw
Tabela 9
Działalność Państwowej Inspekcji Sanitarnej w przypadkach
stwierdzonych przekroczeń dopuszczalnych wartości normatywnych
czynników szkodliwych
Tabela 10
Postępowanie egzekucyjne prowadzone przez pion higieny pracy
Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2010 r.
Tabela 11
Postępowanie administracyjne w trybie I instancji w przedmiocie
chorób zawodowych w 2010 r. wg województw
Tabela 12
Porównanie liczby chorób zawodowych wg województw w latach
2006-2010
Tabela 13
Liczba chorób zawodowych wg wykazu, stwierdzonych w latach
2009-2010
Tabela 14
Porównanie liczby pylic płuc wg województw w latach 2009-2010
XVII. Spis tabel
137
Tabela 15
Zestawienie liczby chorób zakaźnych w latach 2006-2010
Tabela 16
Narażenie na czynniki rakotwórcze w 2010 r. wg województw
Tabela 17
Działalność kontrolna w zakresie czynników rakotwórczych wg
województw
Tabela 18
Choroby zawodowe stwierdzone w 2010 r. u pracowników
zatrudnionych
przy
pracach
podczas
zabezpieczania/usuwania
wyrobów zawierających azbest
Tabela 19
Zestawienie liczbowe wyników kontroli z podziałem na województwa
Tabela 20
Zestawienie liczby pracowników w skontrolowanych zakładach,
w których stwierdzono przekroczenie progów działania (z podziałem
na województwa)
Tabela 21
Zestawienie liczbowe podmiotów wprowadzających (producentów,
dystrybutorów i importerów) do obrotu substancje i preparaty
chemiczne w latach 2009- 2010
Tabela 22
Liczba kontroli wg województw w zakresie wprowadzania do obrotu
substancji i preparatów chemicznych w latach 2008-2010
Tabela 23
Zestawienie liczbowe stwierdzonych uchybień u wprowadzających
do obrotu substancje i preparaty chemiczne w latach 2009-2010
Tabela 24
Zestawienie liczbowe wprowadzających do obrotu substancje
i preparaty, u których zakwestionowano opakowania produktów oraz
karty charakterystyki w latach 2009-2010
Tabela 25
Zestawienie liczbowe stwierdzonych uchybień u stosujących
substancje i preparaty chemiczne w latach 2009-2010
Tabela 26
Liczba wprowadzających do obrotu prekursory narkotyków kategorii 2
i 3, liczba eksporterów (do krajów trzecich) prekursorów narkotyków
kategorii 2 i 3 w latach 2007-2010
Tabela 27
Liczba wprowadzających do obrotu prekursory narkotyków kategorii 2,
kategorii 3, liczba eksporterów (do krajów trzecich) wg województw w
latach 2009-2010
Tabela 28
Liczba
przeprowadzonych
kontroli
w
zakresie
prekursorów
narkotyków wg województw
Tabela 29
Liczba
podmiotów
wg
województw
odpowiedzialnych
XVII. Spis tabel
138
za wprowadzenie do obrotu produktu biobójczego
Tabela 30
Zestawienie wg województw liczby przeprowadzonych kontroli
w zakresie produktów biobójczych
Tabela 31
Zestawienie liczbowe podmiotów wprowadzających do obrotu
produkty biobójcze bez pozwolenia oraz produktów bez pozwolenia
wg województw
Tabela 32
Zestawienie liczbowe placówek opieki zdrowia skontrolowanych
w 2010 r. wg województw
Tabela 33
Zestawienie liczbowe dotyczące nadzoru nad cytostatykami w latach
2009-2010 wg województw
Tabela 34
Działalność kontrolna wg województw w zakresie czynników
biologicznych w 2010 r.
Tabela 35
Zestawienie zakładów o największej liczbie przeprowadzonych
kontroli w zakresie czynników biologicznych
Tabela 36
Zestawienie działań kontrolnych w zakładach w 2010 roku z podziałem
na województwa
Tabela 37
Zestawienie liczbowe oznaczeń czynników szkodliwych wykonanych
przez stacje sanitarno-epidemiologiczne w latach 2006-2010
Tabela 38
Zestawienie liczbowe oznaczeń czynników szkodliwych wykonanych
przez laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej