Cz
ęść
A:
Wypełnia WKK:
Cz
ęść
B:
_________________________________________________________________________________________________________________________
Część A (czas pracy – 60 minut)
Zadanie 1.
(5 pkt)
Przeanalizuj rysunki i dla ka
ż
dego z nich okre
ś
l, gdzie b
ę
d
ą
wi
ę
ksze opady – w rejonie
czy
.
(Uwaga: zakładamy,
ż
e we wszystkich przypadkach wilgotno
ść
powietrza jest wystarczaj
ą
ca,
aby mógł wyst
ą
pi
ć
opad).
A/ B/ C/
D/ E/
Wi
ę
ksze opady wyst
ę
puj
ą
: - na rys. A – w rejonie
; - na rys. B – w rejonie
;
- na rys. C – w rejonie
; - na rys. D – w rejonie
; - na rys. E – w rejonie
.
Zadanie 2.
(5 pkt)
Oblicz, w jakiej skali sporz
ą
dzono map
ę
, na której powierzchnia Polski jest równa 125,2 cm
2
. Otrzymany wynik przedstaw
w postaci skali mianowanej, liczbowej i liniowej.
Powierzchnia Polski (z dokładno
ś
ci
ą
do 1 tys. km
2
): 313 tys. km
2
Miejsce na obliczenia:
Skala mianowana:
……………………………………………
Skala liczbowa:
…………………………………………………
Skala liniowa:
nr zadania:
1
2
3
4
5/a
5/b
6
7
Σ
A
maksymalnie pkt
5
5
7
10
3
3
12
3
48
punktacja
8/I
8/II
8/III
8/IV
8/V
9/a
9/b
Σ
B
9
4
4
8
8
10
10
53
Suma punktów:
zDolny Ślązak Gimnazjalista
VII DOLNOŚLĄSKI KONKURS GEOGRAFICZNY
DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH
III ETAP – FINAŁ WOJEWÓDZKI
07.03.2009 r.
, godz. 10
00
Czas trwania 120 minut
WPISZ SWÓJ KOD
Konkurs „zDolny
Ś
l
ą
zak Gimnazjalista” 2008/2009, finał VII Dolno
ś
l
ą
skiego Konkursu Geograficznego
Strona
2
WPISZ SWÓJ KOD
Zadanie 3.
(7 pkt)
Ustal, według jakiego geograficznego kryterium poł
ą
czono rzeki lub jeziora w ka
ż
dym z podanych zestawów.
(Uwaga: dla ka
ż
dego zestawu okre
ś
l inne kryterium)
A/ Missisipi, Nil, Huang-he -
………………………………………………………………………………………………………….
B/ Syr-daria, Tarym, Wołga -
………………………………………………………………………………………………………..
C/ Amazonka, Loara, Oranje -
………………………………………………………………………………………………………
D/ Missouri, Madeira, Irtysz -
…………………………………………………………………………………………………………
E/ J. Aralskie, j. Eyre, Wielkie Jezioro Słone -
…………………………………………………………………………………
F/ j. Bajkał, j. Tanganika, j. Niasa (Malawi) -
…………………………………………………………………………………...
G/ J. Nasera, J. Zegrzy
ń
skie, j. Kariba -
…………………………………………………………………………………………
Zadanie 4.
(10 pkt)
Do ka
ż
dej pary pa
ń
stw dopasuj wspóln
ą
dla nich cech
ę
, wybran
ą
z podanego zestawu (A do L).
(Uwaga: ka
ż
d
ą
cech
ę
mo
ż
esz dopisa
ć
tylko do jednej pary pa
ń
stw)
Cechy pa
ń
stw:
A. pa
ń
stwa basenu Morza Bałtyckiego
B. pa
ń
stwa poło
ż
one na południe od Zwrotnika Kozioro
ż
ca
C. pa
ń
stwa, w których ponad 80% energii elektrycznej wytwarza si
ę
w hydroelektrowniach
D. pa
ń
stwa poło
ż
one na półwyspach
E. pa
ń
stwa, które przyst
ą
piły do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku
F. pa
ń
stwa, w których na cz
ęś
ci terytorium wyst
ę
puje zjawisko dni i nocy polarnych
G. pa
ń
stwa wyspiarskie
H. pa
ń
stwa nale
żą
ce do
ś
wiatowej czołówki producentów w
ę
gla kamiennego
I.
pa
ń
stwa poło
ż
one na dwóch kontynentach
J. pa
ń
stwa, których terytoria przecina równik
K. pa
ń
stwa bez dost
ę
pu do morza
L. pa
ń
stwa basenu Morza
Ś
ródziemnego
Włochy i Szwecja -
………..
Boliwia i Macedonia -
………..
Estonia i Finlandia -
………..
Urugwaj i Nowa Zelandia -
………..
Grecja i Tunezja -
………..
Polska i Słowenia -
………..
Ekwador i Indonezja -
………..
Filipiny i Sri Lanka -
………..
Kazachstan i Turcja -
………..
Chiny i Stany Zjednoczone Ameryki -
………..
Zadanie 5.
(6 pkt)
a) Wpisz wymienione grupy ludno
ś
ci do wła
ś
ciwych kolumn tabeli.
Berberowie, Buszmeni, Chińczycy, Eskimosi, Indianie, Kirgizi, Masajowie, Pigmeje, Polinezyjczycy, Słowianie
Główne odmiany człowieka
europeidzi
mongoloidzi
negroidzi
Konkurs „zDolny
Ś
l
ą
zak Gimnazjalista” 2008/2009, finał VII Dolno
ś
l
ą
skiego Konkursu Geograficznego
Strona
3
WPISZ SWÓJ KOD
b) Poł
ą
cz grupy ludno
ś
ci z obszarami (krajami, regionami), w których głównie zamieszkuj
ą
,
wybranymi spo
ś
ród nast
ę
puj
ą
cych:
Armenia, Australia, Cejlon, Egipt, Haiti, Meksyk, Nowa Gwinea, Nowa Zelandia,
północna Kanada, Półwysep Iberyjski, Skandynawia, Syberia
Aborygeni -
……………………………………
Inuici -
……………………………………
Jakuci -
……………………………………
Koptowie -
……………………………………
Lapo
ń
czycy (Samowie) - ……………………………………
Maorysi -
……………………………………
Metysi -
……………………………………
Ormianie -
……………………………………
Papuasi -
……………………………………
Zadanie 6.
(12 pkt)
Sformułuj po dwie przyczyny oraz po dwa skutki wymienionych zjawisk demograficznych.
Eksplozja
demograficzna
w krajach
rozwijaj
ą
cych si
ę
Ujemny współczynnik
przyrostu naturalnego
w krajach
wysokorozwini
ę
tych
1.
2.
1.
2.
1.
2.
1.
2.
1.
2.
SKUTKI
PRZYCZYNY
Migracje ze wsi
do miast
w krajach słabiej
rozwini
ę
tych
gospodarczo
1.
2.
Konkurs „zDolny
Ś
l
ą
zak Gimnazjalista” 2008/2009, finał VII Dolno
ś
l
ą
skiego Konkursu Geograficznego
Strona
4
WPISZ SWÓJ KOD
Zadanie 7.
(3 pkt)
Rozpoznaj, którego z wymienionych pa
ń
stw (regionów
ś
wiata) dotycz
ą
informacje przedstawione na diagramach
w podpunktach a) i b) oraz kolumnach tabeli w podpunkcie c). Wpisz ich nazwy we wła
ś
ciwych miejscach.
a) Struktura zatrudnienia
- % udział pracuj
ą
cych w głównych sektorach gospodarki w ogólnej liczbie zatrudnionych
• Chiny •Kenia •Stany Zjednoczone Ameryki
............................
............................
............................
b) Struktura wyznaniowa
- % udział wyznawców głównych religii w ogólnej liczbie ludno
ś
ci
• Afryka • Ameryka Łaci
ń
ska • Azja (bez Rosji)
............................ ............................ ............................
c) Demografia – wybrane zagadnienia
• Japonia • Nigeria • Rosja
PA
Ń
STWO:
→
……………..……..
……………..……..
……………..……..
przyrost naturalny
25,0 ‰
1,0 ‰
- 3,9 ‰
współczynnik dzietno
ś
ci *
5,4
1,4
1,3
umieralno
ść
niemowl
ą
t **
100
3
18
przeci
ę
tna długo
ść
ż
ycia ***
55 lat
80 lat
74 lata
* przeci
ę
tna liczba dzieci rodzonych przez kobiet
ę
w ci
ą
gu jej
ż
ycia
** liczba zgonów niemowl
ą
t na 1000
ż
ywych urodze
ń
***
ś
rednia dla kobiet i m
ęż
czyzn
Konkurs „zDolny
Ś
l
ą
zak Gimnazjalista” 2008/2009, finał VII Dolno
ś
l
ą
skiego Konkursu Geograficznego
Strona
5
WPISZ SWÓJ KOD
Konkurs „zDolny
Ś
l
ą
zak Gimnazjalista” 2008/2009, finał VII Dolno
ś
l
ą
skiego Konkursu Geograficznego
Strona
6
WPISZ SWÓJ KOD
Konkurs „zDolny
Ś
l
ą
zak Gimnazjalista” 2008/2009, finał VII Dolno
ś
l
ą
skiego Konkursu Geograficznego
Strona
7
WPISZ SWÓJ KOD
Konkurs „zDolny
Ś
l
ą
zak Gimnazjalista” 2008/2009, finał VII Dolno
ś
l
ą
skiego Konkursu Geograficznego
Strona
8
WPISZ SWÓJ KOD
Część B (czas pracy – 60 minut)
Konkurs „zDolny
Ś
l
ą
zak Gimnazjalista” 2008/2009, finał VII Dolno
ś
l
ą
skiego Konkursu Geograficznego
Strona
9
WPISZ SWÓJ KOD
________________________________________________________________________________________
Część B (czas pracy – 60 minut)
Zadanie 8.
(ł
ą
cznie - 33 pkt)
Przeczytaj uwa
ż
nie fragmenty tekstów prasowych, a nast
ę
pnie odpowiedz na pytania
zwi
ą
zane z zasygnalizowanymi w nich problemami.
I. „Gwałtownych zmian klimatycznych zwi
ą
zanych z globalnym ociepleniem nie da si
ę
ju
ż
prawdopodobnie powstrzyma
ć
. Mo
ż
emy
jedynie spróbowa
ć
spowolni
ć
zachodz
ą
ce obecnie procesy. (…) Walka z ociepleniem staje si
ę
modna w
ś
ród polityków i gwiazd
show-biznesu. Gubernator Kalifornii Arnold Schwarzenegger ma auto na wodór, a piosenkarka Sheryl Crow ogranicza zu
ż
ycie
papieru…”
(9 pkt)
1. Który ze zwi
ą
zków chemicznych, według współczesnej wiedzy, jest w najwi
ę
kszym stopniu odpowiedzialny za
zjawisko globalnego ocieplenia? …………………………………………………….
2. Według raportu opublikowanego po dorocznym szczycie gospodarczym G8, w ostatnich latach jednymi
z najwi
ę
kszych „trucicieli” stały si
ę
Chiny, Indie i Brazylia. Wyja
ś
nij, co to jest G8 oraz dlaczego w Chinach, Indiach
i Brazylii zwi
ę
kszyło si
ę
zanieczyszczenie powietrza.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3. Okre
ś
l dwie mo
ż
liwe konsekwencje klimatyczne globalnego ocieplenia.
- ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
- ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
4. Jakich innych bezpo
ś
rednich lub po
ś
rednich skutków globalnego ocieplenia (poza zmianami klimatycznymi) mo
ż
na
si
ę
spodziewa
ć
w przyszło
ś
ci? Wymie
ń
cztery przykłady.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
II. „Globalne ocieplenie dodaje energii cyklonom tropikalnym. A poniewa
ż
Ziemia jest coraz gor
ę
tsza,w przyszło
ś
ci niszczycielska
moc huraganów b
ę
dzie jeszcze wi
ę
ksza.”
(4 pkt)
1. Z jakimi układami ci
ś
nienia zwi
ą
zane s
ą
cyklony tropikalne? …………………………………………...
2. Wymie
ń
przynajmniej cztery rejony, w których tworz
ą
si
ę
cyklony tropikalne (okre
ś
l je, posługuj
ą
c si
ę
konkretnymi
nazwami geograficznymi).
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3. Wymie
ń
trzy nazwy regionalne cyklonów tropikalnych, u
ż
ywane w ró
ż
nych rejonach
ś
wiata.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
zDolny Ślązak Gimnazjalista
VII DOLNOŚLĄSKI KONKURS GEOGRAFICZNY
DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH
III ETAP – FINAŁ WOJEWÓDZKI
07.03.2009 r.
, godz. 10
00
Czas trwania 120 minut
WPISZ SWÓJ KOD
Konkurs „zDolny
Ś
l
ą
zak Gimnazjalista” 2008/2009, finał VII Dolno
ś
l
ą
skiego Konkursu Geograficznego
Strona
2
WPISZ SWÓJ KOD
III. „W 2008 roku Mi
ę
dzynarodowa Unia Astronomiczna awansowała odkryt
ą
w 2005 roku asteroid
ę
2003EL61 do rangi planety.
Nadała jej imi
ę
Haumea, hawajskiej bogini ziemi i płodno
ś
ci. Haumea doł
ą
czyła do grupy planet karłowatych …”
(4 pkt)
1. Uzupełnij zdanie, wpisuj
ą
c liczb
ę
wymienionych ciał niebieskich w Układzie Słonecznym:
W Układzie Słonecznym – według kategorii obowi
ą
zuj
ą
cych od sierpnia 2006 roku – znajduje si
ę
obecnie ……. planet, ……… planet karłowatych oraz tzw. małe ciała Układu Słonecznego
(niekuliste planetoidy, asteroidy i komety).
2. Wymie
ń
dwie istotne cechy wyró
ż
niaj
ą
ce planety karłowate.
-
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
-
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
IV. „Zagadka
ź
ródeł Amazonki, podobnie jak Nilu, od dawna była przedmiotem nieko
ń
cz
ą
cych si
ę
spekulacji i sporów akademickich.
Ustalenie
ź
ródłowego odcinka rzeki głównej zwykle nastr
ę
cza badaczom du
ż
o trudno
ś
ci, bo rzadko spełniane s
ą
równocze
ś
nie
wszystkie kryteria hydrologiczne. (…) Od czasów Humboldta za
ź
ródłowy dopływ Amazonki uwa
ż
ano Maranon.
W 1934 roku pułkownik Gerardo Dinderas sformułował przesłank
ę
,
ż
e jest nim Ukajali, dłu
ż
sza, maj
ą
ca wi
ę
ksze znaczenie w historii
regionu rzeka i odgrywaj
ą
ca wi
ę
ksz
ą
rol
ę
w gospodarce. Teza zyskała aprobat
ę
geografów. (…) Towarzystwo Geograficzne w Limie
rozstrzygn
ę
ło kontrowersyjne hipotezy zwi
ą
zane ze
ź
ródłami królowej rzek, zobowi
ą
zuj
ą
c si
ę
propagowa
ć
raport sporz
ą
dzony przez
wypraw
ę
kierowan
ą
przez Jacka Pałkiewicza w 1996 roku. Pocz
ą
tkiem Amazonki jest strumie
ń
Apacheta.(…) Wiele
ź
ródeł podaje,
ż
e całkowita długo
ść
Amazonki wynosi 6750 km, czyli o 79 km wi
ę
cej od Nilu”
(8 pkt)
1. Wymie
ń
po dwie najdłu
ż
sze rzeki główne nast
ę
puj
ą
cych kontynentów:
Azja: ……………………… i ………………………….; Europa: …………………… i ………………………;
Afryka: ……………………… i ………………………..; Ameryka Północna: ………………………………..
i ……………………………….; Ameryka Południowa: ……………………….. i …………………………….
2. Uzupełnij zdanie:
Potoki
ź
ródłowe Amazonki bior
ą
swój pocz
ą
tek w (nazwa ła
ń
cucha górskiego)
…………………………………………..….
na terenie (nazwa kraju)
…………………………. …………………………….
3. Znaczn
ą
cz
ęść
dorzecza Amazonki porastaj
ą
tropikalne lasy równikowe, których powierzchnia coraz bardziej si
ę
kurczy. Wska
ż
dwie przyczyny zmniejszania si
ę
obszarów le
ś
nych w Amazonii.
-
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
-
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
V. „Tereny, gdzie miał si
ę
znajdowa
ć
biblijny Eden, jeszcze przed 20 laty stanowiły jeden z najciekawszych ekosystemów na
ś
wiecie.
Na obszarze 20 tys. km
2
wpisanym na listy
Ś
wiatowego Dziedzictwa
ż
yły niezliczone gatunki ro
ś
lin, ryb i ptaków. (…) Mokradła były te
ż
kolebk
ą
najstarszych cywilizacji – to tutaj pierwsze miasta wznosili Sumerowie i Babilo
ń
czycy. Do lat 90. ubiegłego wieku tereny były
g
ę
sto zaludnione przez Madanów, czyli Arabów z bagien, którzy
ż
yli w zgodzie z przyrod
ą
, kultywuj
ą
c tradycje sprzed tysi
ę
cy lat. (…)
[W 1991 r. Madanowie przył
ą
czyli si
ę
do rebelii przeciwko dyktatorowi Saddamowi Husseinowi] (…) Saddam szybko zdusił rewolt
ę
,
a wielu powsta
ń
ców schroniło si
ę
na niedost
ę
pnych dla czołgów mokradłach. Wtedy Saddam postanowił osuszy
ć
bagna . (…) nie
przebierał w
ś
rodkach. (…) jego armia bombardowała domy z trzciny pociskami artyleryjskimi, a mokradła zatruwano chemikaliami.
(…) Po upadku Bagdadu (…) ONZ uruchomił za japo
ń
skie pieni
ą
dze projekt restauracji mokradeł. (…) udało si
ę
ju
ż
przywróci
ć
37 proc. bagien. Powraca te
ż
ro
ś
linno
ść
.”
(8 pkt)
1. Uzupełnij zdanie:
Tereny, o których mowa w tym tek
ś
cie, poło
ż
one s
ą
w (nazwa kraju)
……………………………………………………….
u zbiegu dwóch rzek:
………………………………….…….
i
…………………………………..………………. .
2. Jak nazywa si
ę
działaj
ą
ca pod egid
ą
ONZ mi
ę
dzynarodowa organizacja, która patronuje
Li
ś
cie
Ś
wiatowego Dziedzictwa Przyrodniczego i Kulturowego?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
3. Na Li
ś
cie
Ś
wiatowego Dziedzictwa Przyrodniczego i Kulturowego znajduje si
ę
ju
ż
trzyna
ś
cie obiektów z terenu
Polski.
Wymie
ń
przynajmniej 10 z nich.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Konkurs „zDolny
Ś
l
ą
zak Gimnazjalista” 2008/2009, finał VII Dolno
ś
l
ą
skiego Konkursu Geograficznego
Strona
3
WPISZ SWÓJ KOD
Zadanie 9.
(ł
ą
cznie - 20 pkt)
„Krajobraz, a szczególnie krajobraz kulturowy stanowi wspólne dzieło natury i człowieka (…) Parki krajobrazowe s
ą
przykładem
obszarowej ochrony zasobów przyrodniczych ale tak
ż
e pełni
ą
nie mniej wa
ż
n
ą
rol
ę
piel
ę
gnacji dóbr kultury, dziedzictwa kulturowego
– zwłaszcza historycznego. (…) Województwo dolno
ś
l
ą
skie obejmuje swoim obszarem blisko 20 000 kilometrów kwadratowych (…)
Ponad 10% tego obszaru (…) stanowi
ą
parki krajobrazowe, których jest ł
ą
cznie dwana
ś
cie. Ró
ż
norodno
ść
typów i charakterów tych
parków krajobrazowych jest najlepszym przykładem warto
ś
ci przyrodniczych województwa, dokumentuj
ą
cych wielorako
ść
ekosystemów.”
Piotr
Ś
nigucki, dyrektor Dolno
ś
l
ą
skiego Zespołu Parków Krajobrazowych
Przeczytaj uwa
ż
nie zamieszczone teksty. Rozpoznaj, którego parku krajobrazowego dotyczy ka
ż
dy z nich i zlokalizuj
te obszary na mapce. Uzupełnij tabelk
ę
, wpisuj
ą
c we wła
ś
ciwych miejscach
a) numer tekstu z informacjami o danym parku (10 pkt)
b) liter
ę
, któr
ą
oznaczono ten park na mapce (10 pkt)
Nazwa parku
krajobrazowego
Tekst
- numer…
Lokalizacja -
litera…
Nazwa parku
krajobrazowego
Tekst
- numer…
Lokalizacja -
litera…
PK „Chełmy”
→
Ksi
ąż
a
ń
ski PK
→
PK „Dolina Baryczy”
→
Przemkowski PK
→
PK „Dolina Bystrzycy”
→
Rudawski PK
→
PK Doliny Bobru
→
Ś
l
ęż
a
ń
ski PK
→
PK Gór Sowich
→
Ś
nie
ż
nicki PK
→
(Mapka i teksty opracowane w oparciu o: „Parki krajobrazowe województwa dolno
ś
l
ą
skiego”,
Wydawnictwo Kartograficzne EKO-GRAF na podstawie materiałów DZPK, Wrocław, 2004)
1/
Granic
ę
północno-wschodni
ą
parku tworzy 400-500 m wysoko
ś
ci kraw
ę
d
ź
, wyznaczona przebiegiem sudeckiego
uskoku brze
ż
nego. Pod wzgl
ę
dem geologicznym park obejmuje cz
ęść
gnejsowego bloku, stanowi
ą
cego najstarszy
element budowy Sudetów. Wszystkie potoki płyn
ą
gł
ę
bokimi, w
ą
skimi dolinami o stromych, cz
ę
sto skalistych zboczach.
Teren parku nale
ż
y do obszarów stałego deficytu wody, do czego w niemałym stopniu przyczyniło si
ę
górnictwo w
ę
glowe
i znaczny stopie
ń
urbanizacji regionu. W czasie ostatniej wojny Niemcy r
ę
kami wi
ęź
niów wykuli w skałach rozległy system
sztolni.
2/
Charakterystyczn
ą
cech
ą
krajobrazu parku jest zró
ż
nicowana morfologia grzbietów górskich, liczne wzniesienia
i kulminacje oraz towarzysz
ą
ce im skałki b
ą
d
ź
grupy skalne. Zachowało si
ę
tu wiele
ś
ladów po dawnej, si
ę
gaj
ą
cej
ś
redniowiecza działalno
ś
ci górniczej, zwi
ą
zanej z eksploatacj
ą
złó
ż
rud miedzi, arsenu, ołowiu, srebra i
ż
elaza.
W zwi
ą
zku z rozwojem, zwłaszcza w XVI/XVII w., górnictwa i hutnictwa nast
ą
piły ogromne zmiany w szacie le
ś
nej tego
obszaru.
Konkurs „zDolny
Ś
l
ą
zak Gimnazjalista” 2008/2009, finał VII Dolno
ś
l
ą
skiego Konkursu Geograficznego
Strona
4
WPISZ SWÓJ KOD
Wytrzebiono naturalne kompleksy le
ś
ne z dominuj
ą
cym udziałem buka i jodły, zast
ę
puj
ą
c sukcesywnie te gatunki
nasadzeniami
ś
wierkowymi. Na terenie parku i jego otuliny wytyczono ponad 150 km szlaków turystycznych, z głównym
w
ę
złem przy popularnym schronisku „Szwajcarka” w Górach Sokolich, wybudowanym w stylu tyrolskim.
3/
Małe spadki terenu umo
ż
liwiły budowanie wielkich zbiorników wodnych tanim kosztem ju
ż
w
ś
redniowieczu. Obecnie w całym parku istniej
ą
liczne stawy rybne o ł
ą
cznej powierzchni blisko 7 500 ha, otoczone
polami uprawnymi, ł
ą
kami lub lasami. W parku stwierdzono 34 gatunki ryb,
w tym hodowane karpie w odmianie karp lustrze
ń
, a tak
ż
e poza nim niewielkie ilo
ś
ci szczupaka, lina, amura białego,
tołpygi białej i pstrej. Najwi
ę
kszym zainteresowaniem ciesz
ą
si
ę
jednak ptaki. Stwierdzono ich tutaj a
ż
277 gatunków,
w tym 169 l
ę
gowych, z których wi
ę
kszo
ść
cennych gatunków gniazduje w rezerwacie ornitologicznym.
4/
Szczyt buduje twarde, odporne na wietrzenie gabro. Północno-zachodnie i zachodnie stoki s
ą
zbudowane
z górnokarbo
ń
skich granitów. Rumowiska skalne pokrywaj
ą
ce stoki od wysoko
ś
ci 300 m n.p.m. s
ą
pozostało
ś
ci
ą
po
dwóch zlodowaceniach skandynawskich, podczas których ten obszar sterczał ponad l
ą
dolód jako nunatak. Teren parku
jest starym obszarem kulturowym, bogatym w relikty przeszło
ś
ci. W epoce br
ą
zu istniał tu o
ś
rodek kultowy, w którym
oddawano cze
ść
bóstwu słonecznemu.
5/
Olbrzymie szkody gospodarcze, jakie spowodowała powód
ź
w dniach 29-31 lipca 1897 r., stały si
ę
dla ówczesnych
władz podstaw
ą
do prawnego uregulowania spraw ochrony, m.in. tego obszaru, przed kolejnymi kataklizmami. Prace
przygotowawcze i organizacj
ę
placu budowy dla zapory rozpocz
ę
to jesieni
ą
1903 r., a cało
ść
uko
ń
czono w 1912 r. Jest to
obecnie najwi
ę
ksza budowla hydrotechniczna na
Ś
l
ą
sku. Obszar parku od
ś
redniowiecza nale
ż
ał do ksi
ę
stwa
ś
widnicko-
jaworskiego. Do najcenniejszych obiektów gotyckiego budownictwa
ś
wieckiego nale
ż
y rycerska wie
ż
a mieszkalna
(z unikalnymi XIV-wiecznymi malowidłami
ś
ciennymi o tematyce dworskiej).
6/
Obszar parku zbudowany jest z górnodewo
ń
skich i dolnokarbo
ń
skich skał osadowych. S
ą
to przewa
ż
nie zlepie
ń
ce
i piaskowce. Strome zbocza dolin wy
ż
łobionych przez przepływaj
ą
ce potoki dochodz
ą
do 80 m wysoko
ś
ci. Miejscami s
ą
one usiane skałkami, mi
ę
dzy którymi prowadz
ą
malownicze
ś
cie
ż
ki i mostki zawieszone nad przepa
ś
ciami. Z ro
ś
lin
obj
ę
tych całkowit
ą
ochron
ą
odnotowano 19 gatunków, w tym najliczniej reprezentowany jest cis pospolity, porastaj
ą
cy
głównie skaliste zbocza dolin. Ro
ś
nie tam około 130 drzew, mi
ę
dzy innymi blisko 400-letni cis „Bolko”. W sztolniach
wykutych pod kompleksem zamkowo-pałcowym znajduje si
ę
jedyne na Dolnym
Ś
l
ą
sku obserwatorium sejsmologiczne.
7/
Generalnie teren parku jest nachylony ku północnemu wschodowi. Na terenie parku znajduje si
ę
sztuczny zbiornik
retencyjny o powierzchni 9,2 km
2
. Z dna zbiornika prowadzona jest eksploatacja kruszywa. Jednym z głównych zada
ń
,
jakie ma spełnia
ć
zbiornik, jest polepszenie warunków
ż
eglugowych na Odrze w okresach niskich stanów wód. Teren
parku ma charakter typowo rolniczy, nie zlokalizowano w nim wi
ę
kszego przemysłu. Nie jest jeszcze dostatecznie
zagospodarowany turystycznie i krajoznawczo, co spowodowane jest zarówno słabo rozwini
ę
t
ą
baz
ą
turystyczn
ą
,
jak i niewielk
ą
liczb
ą
szlaków.
8/
Na całym obszarze parku spotyka si
ę
bogactwo form morfologicznych: podszczytowe powierzchnie zrówna
ń
, gł
ę
boko
wci
ę
te doliny potoków, wodospady, malownicze skałki, blokowiska na stokach
i niektórych wierzchołkach, a na obszarach krasowych: leje krasowe, ponory, wywierzyska, suche dolinki i jaskinie. Na
tym obszarze biegnie główny europejski dział wód, rozdzielaj
ą
cy cieki nale
żą
ce do zlewisk mórz: Bałtyckiego, Czarnego
i Północnego. W
ś
ród niezmiernie rzadkich elementów flory
na szczególne podkre
ś
lenie zasługuje wyst
ę
powanie seslerii tatrza
ń
skiej. Ro
ś
lina ta, znana dotychczas w Polsce tylko
z wysokogórskich i reglowych muraw naskalnych w Tatrach wapiennych, ma tu swoj
ą
zachodni
ą
granic
ę
wyst
ę
powania.
9/
Na obszarze parku znajduje si
ę
przeci
ę
cie współrz
ę
dnych geograficznych 51°N i 16°E. Liczne trzeciorz
ę
dowe pokrywy
wulkaniczne law bazaltowych z charakterystycznym odsłoni
ę
ciem słupowym tworz
ą
główny element współczesnego
krajobrazu parku. Zbiorowiska le
ś
ne wyró
ż
niaj
ą
ce park spo
ś
ród innych na Dolnym
Ś
l
ą
sku to jaworzyna górska
z j
ę
zycznikiem zwyczajnym i paprotnikiem kolczystym. Obszar ten posiada wielowiekowe tradycje górnicze zwi
ą
zane
z eksploatacj
ą
metali (złoto,
ż
elazo, mied
ź
) i barytu.
10/
Centrum parku to zalesiony garb morenowy, zaj
ę
ty głównie przez bory sosnowe porastaj
ą
ce wydmy. Na
wierzchowinach wydm, szczególnie na byłych poligonach wojskowych, zachowały si
ę
ogromne wrzosowiska. Bogata jest
chiropterofauna, zwi
ą
zana ze starymi drzewami; zim
ą
nietoperze wykorzystuj
ą
zaadaptowane bunkry poradzieckie jako
swoje zimowiska. Na skraju parku ro
ś
nie słynny d
ą
b „Chrobry” – uwa
ż
any za najstarszy d
ą
b szypułkowy w Polsce.
_______________________________________________________________________________________________
(Fragmenty tekstów do zad. 8 zaczerpni
ę
to z artykułów, które ukazały si
ę
w roku 2007 i 2008
w nast
ę
puj
ą
cych gazetach i czasopismach: Angora, Dziennik, Gazeta Wyborcza)
Konkurs „zDolny
Ś
l
ą
zak Gimnazjalista” 2008/2009, finał VII Dolno
ś
l
ą
skiego Konkursu Geograficznego
Strona
5
WPISZ SWÓJ KOD
Konkurs „zDolny
Ś
l
ą
zak Gimnazjalista” 2008/2009, finał VII Dolno
ś
l
ą
skiego Konkursu Geograficznego
Strona
6
WPISZ SWÓJ KOD
Konkurs „zDolny
Ś
l
ą
zak Gimnazjalista” 2008/2009, finał VII Dolno
ś
l
ą
skiego Konkursu Geograficznego
Strona
7
WPISZ SWÓJ KOD
Konkurs „zDolny
Ś
l
ą
zak Gimnazjalista” 2008/2009, finał VII Dolno
ś
l
ą
skiego Konkursu Geograficznego
Strona
8
WPISZ SWÓJ KOD
Część B (czas pracy – 60 minut)
Konkurs „zDolny
Ś
l
ą
zak Gimnazjalista” 2008/2009, finał VII Dolno
ś
l
ą
skiego Konkursu Geograficznego
Strona
9
WPISZ SWÓJ KOD