VII Dolno

ś

l

ą

ski Konkurs Geograficzny

Etap finałowy

„zDolny

Ś

l

ą

zak Gimnazjalista” 2008/2009

Schemat punktowania

CZĘŚĆ A (48 punktów):

Nr

zadania

Model odpowiedzi i schemat punktowania

Liczba

punktów

Poprawna odpowied

ź

:

- na rys. A – w rejonie 2; - na rys. B – w rejonie 1; - na rys. C – w rejonie 2;
- na rys. D – w rejonie 2; - na rys. E – w rejonie 1

1

po 1 pkt za ka

ż

dy prawidłowo wskazany rejon wyst

ę

powania potencjalnie

wi

ę

kszych opadów

(5x1 pkt = 5 pkt)

0 - 5

Przykładowy sposób obliczenia:
125,2 cm

2

→

313 000 km

2

1 cm

2

→

x

x = (1 cm

2

·

313 000 km

2

) : 125,2 cm

2

= 2 500 km

2

1 cm

2

→

2 500 km

2

Poprawne odpowiedzi:
Skala mianowana: 1 cm

→

50 km Skala liczbowa: 1:5 000 000

Skala liniowa:

2

1 pkt – za przedstawienie poprawnego merytorycznie sposobu obliczenia skali
mapy
1 pkt – za poprawny zapis logicznego ci

ą

gu działa

ń

oraz prawidłowy wynik

oblicze

ń

(wraz z jednostkami)

1 pkt – za przedstawienie prawidłowego wyniku w postaci skali mianowanej
1 pkt – za przedstawienie prawidłowego wyniku w postaci skali liczbowej
1 pkt – za przedstawienie prawidłowego wyniku w postaci skali liniowej

0 - 5

Przykładowe oczekiwane odpowiedzi:
A/ Missisipi, Nil, Huang-he – rzeki buduj

ą

ce delt

ę

przy uj

ś

ciu do morza

B/ Syr-daria, Tarym, Wołga – rzeki obszarów bezodpływowych

C/ Amazonka, Loara, Oranje – rzeki zlewiska Oceanu Atlantyckiego

D/ Missouri, Madeira, Irtysz – rzeki, które s

ą

dopływami rzek głównych

E/ J. Aralskie, j. Eyre, Wielkie Jezioro Słone – jeziora słone

F/ j. Bajkał, j. Tanganika, j. Niasa (Malawi) – jeziora tektoniczne

G/ J. Nasera, J. Zegrzy

ń

skie, j. Kariba – sztuczne zbiorniki wodne (jeziora

zaporowe)

-

dopuszcza si

ę

odmienne, poprawne merytorycznie sformułowanie

powy

ż

szych kryteriów, a tak

ż

e wskazanie innych, logicznie uzasadnionych

kryteriów geograficznych

-

w przypadku wskazania identycznego kryterium dla dwóch lub wi

ę

cej

zestawów nazw geograficznych, punkt zostanie przyznany tylko za jeden z
nich

3

po 1 pkt za ka

ż

de prawidłowo ustalone kryterium, sformułowane poprawnie

pod wzgl

ę

dem geograficznym i j

ę

zykowym

(7x1 pkt = 7 pkt)

0 - 7

0 50 100 150km

Poprawne odpowiedzi:
Włochy i Szwecja – D

Urugwaj i Nowa Zelandia - B

Ekwador i Indonezja - J
Chiny i Stany Zjedn. – H
Boliwia i Macedonia - K
Grecja i Tunezja - L
Filipiny i Sri Lanka - G
Estonia i Finlandia - A
Polska i Słowenia – E

Kazachstan i Turcja – I

4

po 1 pkt za ka

ż

d

ą

prawidłowo dobran

ą

cech

ę

wspóln

ą

pary pa

ń

stw

(10x1 pkt = 10 pkt)

0 - 10

Poprawna odpowied

ź

:

-

europeidzi: Berberowie, Słowianie

-

mongoloidzi: Chi

ń

czycy, Eskimosi, Indianie, Kirgizi, Polinezyjczycy

-

negroidzi: Buszmeni, Masajowie, Pigmeje

5a

po 1 pkt za ka

ż

d

ą

w pełni prawidłowo uzupełnion

ą

kolumn

ę

tabeli

(3x1 pkt = 3 pkt)

0 - 3

Poprawna odpowied

ź

:

Aborygeni – Australia; Inuici - północna Kanada; Jakuci – Syberia;
Koptowie – Egipt; Lapo

ń

czycy (Samowie) – Skandynawia;

Maorysi - Nowa Zelandia; Metysi – Meksyk; Ormianie – Armenia;
Papuasi - Nowa Gwinea

5b

po 1 pkt za ka

ż

de trzy poprawne przyporz

ą

dkowania obszaru do grupy

ludno

ś

ci, która w nim zamieszkuje

(3x1 pkt = 3 pkt)

0 - 3

6

Przykładowe oczekiwane odpowiedzi:
Eksplozja demograficzna w krajach rozwijaj

ą

cych si

ę

:

-

przyczyny: np. poprawa warunków

ż

ycia; polepszenie stanu higieny;

opanowanie chorób epidemicznych; obni

ż

enie

ś

miertelno

ś

ci

niemowl

ą

t; powszechnie akceptowany w wielu kulturach model

rodziny wielodzietnej i in.

-

skutki: np. nasilenie problemów głodu i niedo

ż

ywienia; wzrost

zapotrzebowania na

ż

ywno

ść

; zachwianie struktury wiekowej

ludno

ś

ci; gwałtowna, niekontrolowana urbanizacja; degradacja

ś

rodowiska naturalnego i in.

Ujemny współczynnik przyrostu naturalnego w krajach wysokorozwini

ę

tych:

-

przyczyny: np. starzenie si

ę

społecze

ń

stw; opó

ź

nianie wieku

zawierania mał

ż

e

ń

stw; choroby cywilizacyjne prowadz

ą

ce do

zaburze

ń

płodno

ś

ci; niesprzyjaj

ą

ce warunki ekonomiczno-bytowe

młodych rodzin; konsumpcyjny styl

ż

ycia i in.

-

skutki: np. niekorzystna struktura wiekowa ludno

ś

ci; trudno

ś

ci ze

znalezieniem pracowników; perspektywa załamania si

ę

systemu

emerytalnego; konieczno

ść

rozpatrzenia mo

ż

liwo

ś

ci „uzupełniaj

ą

cej”

imigracji; dalsze starzenie si

ę

społecze

ń

stwa i in.

Migracje ze wsi do miast w krajach słabiej rozwini

ę

tych gospodarczo:

-

przyczyny: np. przeludnienie obszarów wiejskich; ograniczone zasoby
ziemi uprawnej; trudno

ś

ci z zapewnieniem bytu rodzinie; brak

mo

ż

liwo

ś

ci znalezienia pracy na wsi; ch

ęć

poprawy warunków

ż

ycia i

in.

-

skutki: np. przeludnienie miast; niekontrolowany rozwój slumsów; brak
mieszka

ń

i miejsc pracy dla imigrantów; konflikty z miejscow

ą

ludno

ś

ci

ą

; wzrost przest

ę

pczo

ś

ci i innych patologii społecznych i in.

-

uznawane b

ę

d

ą

odmienne, poprawne merytorycznie sformułowania

powy

ż

szych przykładowych odpowiedzi, a tak

ż

e wskazanie innych

logicznych przyczyn lub skutków wymienionych zjawisk

0 - 12

po 1 pkt za ka

ż

d

ą

poprawnie sformułowan

ą

, merytoryczn

ą

i logiczn

ą

przyczyn

ę

/ skutek wymienionych zjawisk demograficznych
(12x1 pkt = 12 pkt)
Poprawna odpowied

ź

:

a) Struktura zatrudnienia (diagramy kolejno dla pa

ń

stw):

Kenia, Stany Zjednoczone Ameryki, Chiny
b) Struktura wyznaniowa (diagramy kolejno dla regionów):
Azja (bez Rosji), Afryka, Ameryka Łaci

ń

ska

c) Demografia – wybrane zagadnienia (kolejno

ść

pa

ń

stw w kolumnach tabeli):

Nigeria, Japonia, Rosja

7

1 pkt - za poprawne przyporz

ą

dkowanie pa

ń

stw do diagramów w pkt. a)

1 pkt - za poprawne przyporz

ą

dkowanie regionów do diagramów w pkt. b)

1 pkt - za poprawne przyporz

ą

dkowanie pa

ń

stw do kolumn tabeli w pkt. c)

0 - 3

CZĘŚĆ B (53 punkty):

Pyt. 1. Poprawna odpowied

ź

: dwutlenek w

ę

gla (lub: para wodna)

Pyt. 2. Przykładowa oczekiwana odpowied

ź

:

-

G8 to grupa o

ś

miu bogatych, najbardziej uprzemysłowionych i

wpływowych pa

ń

stw

ś

wiata, w skład której wchodz

ą

: Wielka Brytania,

Francja, Niemcy, Włochy, Japonia, Stany Zjednoczone, Kanada i
Rosja. Przywódcy G8 spotykaj

ą

si

ę

co roku na szczytach

gospodarczych i politycznych.

-

Zanieczyszczenie powietrza i wzrost emisji CO

2

jest skutkiem coraz

wi

ę

kszego uprzemysłowienia wymienionych pa

ń

stw

Pyt. 3. Przykładowe oczekiwane odpowiedzi:

-

wzrost

ś

redniej temperatury powietrza

-

fale upałów i susz

-

wyst

ę

powanie gwałtownych powodzi i wichur

-

powstawanie lokalnych tr

ą

b powietrznych oraz szkwałów

Pyt. 4. Przykładowe oczekiwane odpowiedzi:

-

wzrost

ś

redniej temperatury oceanu

ś

wiatowego

-

topnienie l

ą

dolodów i lodowców

-

podniesienie poziomu wód

-

zalanie nisko poło

ż

onych terenów nadmorskich

-

brak wody na wielu obszarach

-

ni

ż

sze plony z powodu susz

-

wysychanie mokradeł

-

wzmo

ż

enie w

ę

drówki zwierz

ą

t szukaj

ą

cych nowych siedlisk

-

obumieranie raf koralowych

-

wymieranie gatunków przystosowanych do

ż

ycia w jednej strefie

klimatycznej

-

zwi

ę

kszenie zasi

ę

gu wyst

ę

powania chorób, w tym tak

ż

e tropikalnych

-

dłu

ż

szy sezon pylenia ro

ś

lin (niekorzystny dla alergików)

-

w odpowiedziach na pyt. 3 i 4 dopuszcza si

ę

sformułowanie innych,

poprawnych i logicznie uzasadnionych konsekwencji globalnego ocieplenia

8/I

1 pkt – za poprawn

ą

odpowied

ź

na pyt. 1

1 pkt – za wyja

ś

nienie, czym jest G8, ze wskazaniem istotnych informacji

(pyt. 2)
1 pkt – za wskazanie post

ę

puj

ą

cego uprzemysłowienia jako przyczyny

zanieczyszczenia powietrza w wymienionych pa

ń

stwach (pyt. 2)

po 1 pkt za ka

ż

d

ą

poprawnie okre

ś

lon

ą

konsekwencj

ę

globalnego ocieplenia,

bezpo

ś

rednio zwi

ą

zan

ą

ze zmianami w klimacie (pyt. 3) (2x1pkt = 2 pkt)

po 1 pkt za ka

ż

d

ą

poprawnie sformułowan

ą

, inn

ą

ni

ż

klimatyczna,

konsekwencj

ę

globalnego ocieplenia (pyt. 4) (4x1pkt = 4 pkt)

0 – 9

Pyt. 1. Poprawna odpowied

ź

: układy niskiego ci

ś

nienia / ni

ż

e baryczne

Pyt. 2. Przykładowe oczekiwane odpowiedzi:

-

rejon Zatoki Bengalskiej i Morza Arabskiego

-

u wybrze

ż

y Azji Południowo – Wschodniej

-

w Zatoce Meksyka

ń

skiej i na Morzu Karaibskim

-

u zachodnich wybrze

ż

y Ameryki

Ś

rodkowej

-

w

ś

rodkowej cz

ęś

ci Oceanu Indyjskiego od Afryki po Australi

ę

-

u północnych wybrze

ż

y Australii

-

na Pacyfiku u wschodnich wybrze

ż

y Nowej Gwinei

-

u wybrze

ż

y Afryki w rejonie Zielonego Przyl

ą

dka

-

dopuszcza si

ę

inne sposoby okre

ś

lenia rejonów geograficznych

-

w przypadku wskazania wi

ę

kszej liczby rejonów oceniane s

ą

cztery

odpowiedzi, wymienione w pierwszej kolejno

ś

ci

Pyt. 3. Przykładowe oczekiwane odpowiedzi: tajfun, huragan / hurricane,
cyklon, tornado, orkan, bagujo / bungo, willy-willy, cordonazo

8/II

1 pkt – za poprawn

ą

odpowied

ź

na pyt. 1

po 1 pkt za ka

ż

de dwa wskazane rejony (pyt. 2) (2x1pkt = 2 pkt)

1 pkt za wymienienie 3 nazw regionalnych (pyt. 3)

0 – 4

Pyt. 1. Poprawna odpowied

ź

: „...8 planet, 5 planet karłowatych...”

Pyt. 2. Przykładowe oczekiwane odpowiedzi:

-

kr

ążą

wokół Sło

ń

ca, ale maj

ą

mniejsz

ą

mas

ę

od planet

-

nie s

ą

ksi

ęż

ycami (satelitami planet)

-

nie oczy

ś

ciły s

ą

siedztwa swojej orbity z innych wzgl

ę

dnie du

ż

ych

obiektów (maj

ą

za „s

ą

siadów” inne, podobne sobie obiekty)

-

maj

ą

niemal kulisty kształt; ich masa jest wystarczaj

ą

co du

ż

a, aby siła

grawitacji nadała im kształt kuli (znajduj

ą

si

ę

w równowadze

hydrostatycznej)

8/III

po 1 pkt za poprawne uzupełnienie ka

ż

dej luki w zdaniu – liczba planet; liczba

planet karłowatych (pyt. 1) (2x1pkt = 2pkt)
po 1 pkt za ka

ż

d

ą

z dwóch poprawnie wskazanych cech planet karłowatych

(pyt. 2) (2x1pkt = 2pkt)

0 – 4

Pyt. 1. Poprawna odpowied

ź

:

Azja: Jangcy i Huang-ho / Huang He; Europa: Wołga i Dunaj;
Afryka: Nil i Kongo; Ameryka Północna: Missisipi / Missisipi z Missouri)
i Mackenzie; Ameryka Południowa: Amazonka i Parana

-

ze wzgl

ę

du na ró

ż

nice danych w materiałach

ź

ródłowych i podawanie

długo

ś

ci niektórych rzek z uwzgl

ę

dnieniem długo

ś

ci odcinka od

ź

ródeł ich

głównych dopływów, dopuszcza si

ę

podanie dla Azji, jako drugiej rzeki

obok Jangcy – rzeki Ob, pod warunkiem u

ż

ycia okre

ś

lenia „Ob z Irtyszem”

Pyt. 2. Poprawna odpowied

ź

: „...w Andach na terenie Peru.”

Pyt. 3. Przykładowe oczekiwane odpowiedzi:

-

wycinanie lasów dla uzyskania nowych terenów rolniczych

-

górnictwo i przemysł wydobywczy

-

budowa dróg i linii kolejowych (rozwój infrastruktury transportowej)

-

pozyskiwanie drewna na cele opałowe i u

ż

ytkowe

-

dopuszcza si

ę

inne sformułowanie odpowiedzi lub wskazanie innych

przyczyn (poprawne pod wzgl

ę

dem merytorycznym i j

ę

zykowym)

8/IV

po 1 pkt za podanie prawidłowych nazw dwóch najdłu

ż

szych rzek na ka

ż

dym z

wymienionych kontynentów (pyt. 1) (5x1 pkt = 5 pkt)
1 pkt – za prawidłow

ą

odpowied

ź

na pyt. 2 (uzupełnienie obu luk w zdaniu)

po 1 pkt za okre

ś

lenie ka

ż

dej przyczyny kurczenia powierzchni lasów w

Amazonii (pyt. 3) (2x1pkt = 2 pkt)

0 – 8

Pyt. 1. Poprawna odpowied

ź

: „...w Iraku (...) rzek Tygrys i Eufrat.”

Pyt. 2. Poprawna odpowied

ź

: UNESCO / Organizacja Narodów

Zjednoczonych do Spraw O

ś

wiaty, Nauki i Kultury

Pyt. 3. (Lista wszystkich obiektów): Stare Miasto w Krakowie; Zabytkowa
Kopalnia Soli w Wieliczce; Auschwitz-Birkenau, niemiecki nazistowski
obóz koncentracyjny i zagłady; Puszcza Białowieska; Stare Miasto w
Warszawie; Stare Miasto w Zamo

ś

ciu;

ś

redniowieczny zespół miejski

Torunia; zamek krzy

ż

acki w Malborku; Kalwaria Zebrzydowska – zespół

architektoniczno-krajobrazowy i park pielgrzymkowy; Ko

ś

cioły Pokoju w

Jaworze i

Ś

widnicy; drewniane ko

ś

cioły południowej Małopolski; Park

Mu

ż

akowski; Hala Stulecia we Wrocławiu

8/V

1 pkt - za wpisanie nazwy pa

ń

stwa w pyt. 1

1 pkt - za wpisanie nazw obydwu rzek w pyt. 1
1 pkt – za prawidłow

ą

odpowied

ź

na pyt. 2

po 1 pkt za ka

ż

de dwa wymienione polskiej obiekty z Listy

Ś

wiatowego

Dziedzictwa (pyt. 3) (5x1pkt = 5pkt)

0 – 8

Poprawna odpowied

ź

:

PK „Chełmy”

→

9 Ksi

ąż

a

ń

ski PK

→

6

PK „Dolina Baryczy”

→

3 Przemkowski PK

→

10

PK „Dolina Bystrzycy”

→

7 Rudawski PK

→

2

PK Doliny Bobru

→

5

Ś

l

ęż

a

ń

ski PK

→

4

PK Gór Sowich

→

1

Ś

nie

ż

nicki PK

→

8

9/a

po 1 pkt za ka

ż

dy tekst prawidłowo przyporz

ą

dkowany do parku

krajobrazowego
(10x1 pkt = 10 pkt)

0 – 10

Poprawna odpowied

ź

:

PK „Chełmy”

→

K Ksi

ąż

a

ń

ski PK

→

H

PK „Dolina Baryczy”

→

B Przemkowski PK

→

A

PK „Dolina Bystrzycy”

→

I Rudawski PK

→

J

PK Doliny Bobru

→

L

Ś

l

ęż

a

ń

ski PK

→

F

PK Gór Sowich

→

E

Ś

nie

ż

nicki PK

→

D

9/b

po 1 pkt za ka

ż

dy prawidłowo zlokalizowany na mapce park krajobrazowy

(10x1 pkt = 10 pkt)

0 – 10