SŁONECZKO - WILCZEK

pwd. Sylwia Wójtowicz

1. Spotkanie z Antkiem Cwaniakiem

Pierwsza zbiórka tego cyklu ma za zadanie zainteresować zuchy początkami ruchu
zuchowego.
Najważniejsze elementy zbiórki:
Drużynowy wita zuchy informacją, że był ostatnio na kominku poświęconym
dziejom zuchów w Polsce. A ponieważ odkrył niedawno wehikuł czasu, zaprasza
zuchy w podróż do czasów pierwszych zuchów.
Przed wyruszeniem trzeba się rozgrzać, a pomoże w tym „Zuchowa gimnastyka".
Następnie drużynowy cofa wskazówki przyniesionego wcześniej budzika. Aby
przenieść się w przeszłość, zuchy zamykają oczy i myślą o Antku Cwaniaku. Kiedy
budzik zaczyna dzwonić, zuchy mogą otworzyć oczy.
Do harcówki wchodzi Antek Cwaniak. Wita się i opowiada historię o Kościuszce,
kapralu Stefanie i myszy („Antek Cwaniak", str. 18-20, Katowice 1957 r.)
Zuchy w szóstkach robią teatrzyk samorodny na temat opowieści Antka Cwaniaka.
Antek obiecuje zuchom zdradzić kilka zuchowych tajemnic i nauczyć zabaw, w
jakie bawiła się jego gromada, ale najpierw chce sprawdzić, czy są silne jak dąb i
sprytne jak mysz.
Lecz zanim podda je próbom, chce ich nauczyć piosenkę o tym, jak być dzielnym.
Uczy zuchy piosenki pt. „Każdy z nas się postara".
Następnie poddaje zuchy kolejnym próbom.

Sprawdzian wytrzymałości fizycznej:
• zamoczyć twarz w misce z wodą
• „drobna kaszka" (Zuchy kręcą się parami lub wokół własnej osi wykonując
określoną ilość obrotów. Aby sprawdzić, komu najbardziej zakręciło się w głowie,
rysujemy na ziemi linię długości ok. 5-6 m i polecamy zuchom przejść po niej).

Sprawdzian celności i refleksu:
• rzucanie do celu
• mierzenie refleksu za pomocą miarki sporządzonej z cienkiego kartonu. (Miarkę
przykładamy do ściany. Jej koniec jest na górze, początek na dole. Przy jej
początku zuch trzyma palec, jednak nie może jej dotykać. Zadaniem zucha jest
przytrzymanie miarki palcem po puszczeniu jej bez uprzedzenia. Im mniejszy
wynik, tym szybszy refleks).

Sprawdzian spostrzegawczości:
• oka - „zmieniony obraz" (Na tablicy lub kartonie rysujemy jakiś obrazek, po
obejrzeniu którego zuchy odwracają się; my tymczasem dorysowujemy lub
ścieramy kilka szczegółów. Zadaniem zuchów jest wskazanie jak największej liczby
„przeróbek");
• ucha - „skąd dobiegł dźwięk" (Zuchy mają zasłonięte oczy. Prowadzący rysuje
na ziemi jakiś mało widoczny znak, z tego miejsca głośno gwiżdże lub coś krzyczy i
odchodzi. Każdy zuch ma za zadanie - nie wiedząc o znaczku - wskazanie miejsca, z
którego dobiegł dźwięk. Kto stanął najbliżej?);
• nosa - w papierowych torebkach zuchy dostają kawałki jarzyn (np. cebulę,
pietruszkę), przyprawy (np. cynamon) lub nasączone papierki (np. perfumami);

zuchy mają za zadanie odgadnąć, co zawiera każda torebka nie otwierając, ani nie
dotykając jej. Antek Cwaniak uczy zuchy tajemniczej mowy słoneczek i wilczków
(tak jak w książce, np. sanek-jate znaczy Janek, mysz to sysz-myte, bądź gotów
-sądź-bote, sotów-gote). Zuchy przybierają tajemnicze pseudonimy i zakładają
Bractwo Tropicieli Antkowych Przygód.
Zuchy, tak jak dzieci z gromady Antka, aby pamiętać o dzielności, rysują do kroniki
Bractwa: armatę kaprala Stefana, sznurek Kościuszki i sprytną mysz.
Zadanie międzyzbiórkowe
- zuchy mają się dowiedzieć, kto z ich babć, dziadków, rodziców w dzieciństwie był
zuchem, w jakiej gromadzie zuchowej i w jakie zabawy się bawili.
Na zakończenie zbiórki zuchy śpiewają piosenkę „Każdy z nas się postara".

2. Akademia

Dawnych Zabaw

Zuchy zapoznają się z sytuacją dzieci w czasach, gdy działały pierwsze gromady.
Poznają też historię harcerstwa z tego terenu, na którym działają. Jeśli istnieje
taka możliwość, zuchy same mogą w ramach zadania międzyzbiórkowego przy-
gotować materiały do gawędy lub zabaw (np. porozmawiać z kimś, kto niegdyś
działał w ich mieście lub wiosce).

Najważniejsze elementy zbiórki:
Gawęda
Historia, którą chcę wam opowiedzieć, zdarzyła się latem 1914 r. w Zakopanem.
Zaczynała się I wojna
światowa. Wszyscy mieli dużo pracy. Drużyny harcerskie pomagały ludziom w
pracach na polu, organizowały pocztą, a nawet ochronkę dla dzieci, które zgubiły
się rodzicom w czasie ucieczek przed działaniami wojennymi.
Pewnego popołudnia mała gromadka dziewczynek zjawiła się w Komendzie. Śmiało
podeszły do stołu, stanęły „na baczność” i najodważniejsza wypowiedziała jednym
tchem:
- Melduję, że zgłaszamy się do harcerstwa.
- Ile macie lat?
- Siedem, osiem, dziewięć.
- Jeszcze jesteście za młode, a poza tym tyle teraz pracy, że nie mogę się wami
zająć. Po wojnie was przyjmę.
- Kiedy my nie chcemy, żeby się nami zajmowano, my chcemy pracować dla Polski.
Spojrzałam na mówiącą. Miała usta zaciśnięte i widziałam, że z trudem
wstrzymuje łzy.
- Co wy możecie robić?
- Możemy zbierać wśród znajomych płótno i robić szarpie.
(Szarpie - materiał opatrunkowy zrobiony z poszarpanych nitek wyskubanych ze
skrawków starego płótna bawełnianego lub lnianego. Dziś szarpie zastąpione są
przez gazę i watę).
- Dobrze. Będziecie przygotowawczą gromadką, ale zapamiętajcie, że musicie się
same dopilnowywać. Wybierzcie między sobą jedną, która będzie waszych zbiórek
pilnowała i mnie zdawała raport z waszych czynności.
Zaczęła się praca.
Małe chodziły co drugi dzień na zbiórki, a oprócz tego w domu skubały pilnie
szarpie, które potem zanosiły do lecznicy doktora Nowotnego, skąd odsyłano je do

szpitali. Lecz nie tylko szarpie robiły te pierwsze zuchy. Wkrótce wkręciły się do
warsztatów harcerskich i tam wypełniały szyte przez harcerzy nesesery żołnierskie
nićmi, igłami, guzikami, agrafkami itp. drobiazgami. Mała Wandzia Piasecka
przewodziła gromadce. Kiedyś składała mi sprawozdanie z odbytej zbiórki:
- Skubałyśmy szarpie i uczyłyśmy się piosenek,, Wszystko, co nasze " i „Będzie
wojna z Moskalami", a potem była dyskusja.
- Nad czym!?
- Zastanawiałyśmy się, jak możemy pracować dla Polski i poza zbiórkami...
Tak właśnie wspomina powstanie pierwszej zuchowej gromady dh. Olga
Drahonowska— Małkowska, pierwsza opiekunka gromady zuchów. Ona to właśnie -
gdy zakładała ruch zuchowy - nazwała członków tych gromad „ krasnalami".
Później na dziewczęta mówiono „słoneczka", a na chłopców „wilczęta" (na
początku powstawały oddzielne gromady dla dziewcząt i chłopców). Dziewczynki
miały na beretach słoneczko, a chłopcy główkę wilczka. Gromady wilcząt czytywały
„Księgę dżungli" Rudyarda Kiplinga, a później bawiąc się naśladowały postacie
zwierząt z tej książki. Naśladowały ich zaradność, odwagę, spryt, szlachetność.
Stąd też brała się ich miłość do przyrody.
Szczególnie dużo dla ruchu zuchowego w Polsce obok jego założycielki zrobili dh.
Jadwiga Zwolakowska i dh Aleksander Kamiński.
Druhna Jaga (bo tak nazywano dh. Zwolakowska) bardzo lubiła zuchowanie
— to było jej pasją. Napisała pierwszy podręcznik dla drużynowych „zuchenek", a
także wiele śpiewników zuchowych. O zuchach - chłopcach pisał natomiast dh
Aleksander Kamiński. Kochał dzieci i świetnie się z nimi dogadywał. Napisał też
wiele książek, a wśród nich „Antka Cwaniaka " - książkę o przygodach Antka i jego
gromady zuchowej.
Pierwsza gromada, jaka powstała w naszym mieście, nazywała się...
Drużynowy wykorzystuje informacje, które zdobył w hufcu, a następnie zuchy
opowiadają, czego dowiedziały się od swoich dziadków i rodziców.
Pląs
- „Każdy z nas się postara". Do wcześniej poznanej piosenki dołączamy ruchy.
Zuchy dobierają się parami i trzymając się za barki skaczą bokiem tworząc krąg.
Na słowa „fason trzymać" zuchy stają i tupią w rytm piosenki, na słowa „humor
grunt" odgrażają się pięściami wszystkim smutkom.
Majsterka
- zuchy na podstawie gawędy robią drzewo genealogiczne gromad zuchowych
działających w miejscu ich zamieszkania. (Można zacząć od pierwszej gromady
druhny Olgi).
Na zbiórce znów pojawia się Antek Cwaniak. Mówi, że zuchy już wiedzą, jak
wyglądali członkowie pierwszych gromad, jak żyli, ale jeszcze nie wiedzą, jak się
bawili. Zaprasza więc do Akademii Zabaw.
Gry i ćwiczenia
Wąż- zuchy dzielą się na dwie grupy. Trzymają się w grupach za ręce. Głowy węży
starają się złapać ogon przeciwnika, ogony starają się uciec.
Wyścig stonóg- zuchy w szóstkach ustawiają się w rzędach jeden za drugim.
Stojący na początku szóstkowi podają prawą rękę osobie stojącej za nimi.
Następnie osoba chwyta lewą ręką rękę szóstkowego, a prawą podaje do tyłu itd. W
wyścigu zwycięża ta szóstka - stonoga, która pierwsza, trzymając się za ręce,
dobiegnie do mety.
Psy—koty - berkiem jest pies, pies goni koty, które są bezpieczne wtedy, jeżeli
jeden wskoczy drugiemu na plecy, jakby szykując się do ataku.

Myśliwy i zwierzyna - zuchy podzielone są na dwie grupy stojące w rzędach
naprzeciwko siebie. Jeden rząd to „myśliwi", a drugi - „zwierzyna". Na hasło
„myśliwi", rząd zwierzyny odwraca się i biegnie do linii, myśliwi zaś starają się
schwycić kogoś ze zwierzyny. Na hasło „zwierzyna" sytuacja jest odwrotna. Nie
można łapać zucha, który dotarł już do mety. Wygrywa grupa, która złapała więcej
zuchów.
Kim i różne jego rodzaje (wersja podstawowa: na stole układamy kilkanaście
małych przedmiotów, następnie stół zasłaniamy, a zuchy z pamięci opisują
przedmioty, które były na stole. Zwycięża ten, który najwięcej zapamiętał (w
wersji mundurowej można zmienić coś przy mundurze, polecając zuchom, aby
szukały zmian, lub też dzieci mogą zapamiętywać, co zmieniło się w harcówce
itd.).
Na zakończenie zbiórki Antek Cwaniak mówi, iż większość zabaw dawne zuchy
organizowały w lesie, gdzie poznawały tajniki przyrody.
Zuchy w Kręgu Rady postanawiają na następnej zbiórce wyruszyć do lasu. Przeżyte
zabawy zapisują w kronice Bractwa Tropicieli Antkowych Przygód.

3. Wyprawy pierwszych zuchów

Ta zbiórka odbywa się w lesie - zuchy dowiedzą się wielu ciekawostek na temat
zwierząt zamieszkujących ten teren. Z gawędy dowiedzą się też, jak należy za-
chować się w lesie. Nie zapomnijmy powiadomić rodziców o wyprawie do lasu-
może się przeciągnąć. Jeśli nie uda się zorganizować wyprawy do lasu - można udać
się do parku lub na łąkę (choć wtedy nie zbudujemy szałasów).

Najważniejsze elementy zbiórki:
Gawęda
- zanim wyruszymy do lasu, drużynowy opowiada zuchom o przygodach, jakie
przydarzyły się gromadzie Antka Cwaniaka podczas wyprawy do lasu („Antek
Cwaniak", str. 39). Z tej opowieści zuchy dowiedzą się, jak zachować się w lesie,
na co zwrócić uwagę w czasie marszu.
Piosenka
- „Naprzód lewa-prawa"
W zabranych ze sobą katalogach (po przybyciu na wybrane miejsce w lesie) zuchy
szukają gatunków zwierząt, na których ślady natknęły się po drodze. Stąd też
dowiadują się o ich zwyczajach.
Zabawy do wykorzystania:
• „Za głosem" - szóstkowi umawiają się ze swoimi szóstkami, jakiego ptaka śpiew
będą naśladować, a potem chowają się o ok. 100 kroków od szóstek. Wygrywa ta
szóstka, której pierwszej uda się dotrzeć do swego „ptaka".
• „Domki zwierząt" - zuchy wybierają sobie jakiś gatunek zwierzęcia żyjącego w
lesie. Mogą to być zwierzęta duże jak i małe, np.: biedronka, motyle, dżdżownica.
Dzieci nie mówią nikomu nazwy zwierzątka. Zadaniem każdego zucha jest
znalezienie w najbliższym otoczeniu domku dla swojego zwierzątka. Następnie
zuchy kolejno prowadzą swoją szóstkę do wybranego miejsca, a zadaniem po-
zostałych zuchów jest odgadnięcie nazwy zwierzątka. W dalszej części zabawy cała
szóstka może wybrać jeden gatunek, a pozostałe szóstki, po miejscu zamieszkania,
odgadują nazwę tych zwierząt.
• „Pogoń" - jeden zuch jest nietoperzem (ma zawiązane oczy), który poluje na
ćmy (2-3 zuchów). Reszta dzieci łapie się za ręce i tworzy koło,

które wyznacza teren polowania. Zadaniem nietoperza jest upolowanie
uciekających owadów za pomocą echolokacji. W tym celu nietoperz wysyła sygnał,
który „odbija się" od ciem i wraca do nietoperza (na okrzyk nietoperza „hop"
zuchy-ćmy odpowiadają „ćma"). Drużynowy powinien zwrócić uwagę, aby ćmy za
każdym razem odpowiadały na sygnał nietoperza - nie mają wyboru, bo przecież to
echo. Lokalizując ćmy, nietoperz musi je wszystkie upolować (dotknąć).
• „Poszukiwanie" - podobnie jak poprzednio, jeden zuch jest nietoperzem i ma
zawiązane oczy. Tym razem nietoperz poluje na muchy (kilkoro zuchów), które
nocą śpią na drzewach. Pozostałe dzieci to drzewa, które tworzą koło. Tym razem
owady nie uciekają, lecz „śpią" schowane koło drzewa. Zadaniem nietoperza jest
obadanie drzew i sprawdzenie, czy nie schowały się tam muchy. Nietoperz wysyła
sygnał „hop", lecz tym razem odbija się nie tylko od owadów, ale także od drzew.
Zuchy-drzewa odpowiadają głośno „drzewo", zaś zuchy-muchy odpowiadają cicho
„mucha". I tym razem nietoperz musi upolować (dotknąć) wszystkie muchy.
Zwiad - zuchy wyruszają na poszukiwanie mrowiska lub dowodów obecności
zwierząt w lesie, obserwują życie mrówek oraz konstrukcję mrowiska.
Zabawy- nasłuchiwanie i naśladowanie głosów ptaków, konkurs - naśladowanie
ruchów leśnych zwierząt.
Majsterka ~ podobnie jak zuchy Antka, zuchy budują szóstkami szałasy dla siebie,
w których zamieszkamy podczas leśnych zabaw.
W Kręgu Rady rozmowa o tym, jakie są mrówki (karne, pracowite, koleżeńskie).
Każdy zuch mówi o zadaniu, jakie będzie się starał wykonywać codziennie do
następnej zbiórki (np. pomoc w domu, gimnastykowanie, pomoc innemu zuchowi).
Drużynowy ustala, które zuchy przyniosą na następną zbiórkę aparaty foto-
graficzne.

4. Poszukiwania cudów natury
Ta zbiórka również odbędzie w lesie. Tym razem poznawane będą rośliny.
Spotykamy się przy zrobionych na poprzedniej zbiórce szałasach.

Najważniejsze elementy zbiórki:
Gawęda
- Antek Cwaniak chwali zuchy za wspaniałe szałasy i opowiada o różnych ciekawych
gatunkach roślin (np. o rosiczce), o ziołach, o dawnych wierzeniach związanych z
roślinami. Można wykorzystać tu różne legendy i podania ludowe.
Zuchy czeka zadanie: mają 20 min na rozejście się i „złowienie okazów"
-fotografują omawiane wcześniej gatunki, które napotkały tu, w lesie, zbierają też
„leśne skarby", które wykorzystają na następnej zbiórce.
Zabawy:
• „Leśny berek" - zuchy ratują się przed goniącym je berkiem oparciem plecami o
drzewo.
• „Mój leśny przyjaciel" - zuchy dobierają się parami. Jedno dziecko ma
zawiązane oczy. Drugie wybiera mu przyjaciela-dowolny obiekt w lesie, np.
drzewo, kamień, pień. Zuch z zawiązanymi oczami może dotknąć, powąchać swego
„przyjaciela". Później będzie szukał swego przyjaciela już z odwiązanymi oczami.

•

„Jaka to roślina" - jeden z zuchów wybiera sobie w myśli jakąś roślinę. Reszta
zadaje mu pytania, na które zuch musi odpowiedzieć „tak" lub „nie". Kto
pierwszy zgadnie?

Teatr - zuchy przedstawiają scenki, o których była mowa w gawędzie z wy-
korzystaniem przyniesionych okazów.

W Kręgu Rady rozmowa, w czym możemy pomóc mieszkańcom lasu.
Pożyteczne prace - pomoc mrówkom poprzez wykonanie ogrodzenia mrowiska.
Zadanie międzyzbiórkowe
-

na następną zbiórkę dzieci przynoszą „leśne skarby" znalezione w lesie (jeśli nie
zostawiamy ich w zuchówce) oraz papier, gwoździe, kapsle, puszki itp.

5. Krakowiacy Majster-klepki

Najważniejsze elementy zbiórki:
Gawęda - o Krakowiakach - spryciarzach („Antek Cwaniak", str. I9l).
Gry i ćwiczenia zręcznościowe:
• Ciupy - do gry potrzeba pięciu kamyków. Gra toczy się w szóstkach. Polega na
podrzucaniu w górę jednego kamyka i zbieraniu z ziemi reszty w określony sposób -
wszystkich do jednej ręki.
Etap I:
I tura: z rozrzuconych na ziemi pięciu kamyków wybieramy jeden i podrzucamy go
do góry, w tym czasie podnosimy kolejny kamyk - leżący na ziemi. Kamyk
spadający z góry chwytamy w dłoń, w której mamy kamyk podniesiony z ziemi.
Następnie podrzucamy jeden z trzymanych kamyków (drugi w tym czasie pozostaje
w dłoni) i zbieramy z ziemi kolejny. Razem w dłoni mamy już trzy kamyki. Znowu
podrzucamy jeden kamyk i zbieramy kolejny z ziemi, aż zgromadzimy w dłoni wszy-
stkie pięć kamyków.
II tura: tym razem zbieramy po dwa kamyki naraz. Podrzucamy jeden kamyk do
góry i z ziemi zbieramy dwa kamyki. Razem mamy w dłoni trzy. Podrzucamy znowu
jeden kamyk i zbieramy z ziemi pozostałe dwa kamyki. W dłoni trzymamy razem
pięć kamyków.
III tura: zbieramy trzy, a następnie jeden kamyk.
IV tura: cztery kamyki zbieramy naraz,
Etap 2:
podrzucamy wszystkie pięć kamyków i staramy się jak najwięcej spadających
złapać na zewnętrzną stronę dłoni. Za każdy złapany kamyk zuch otrzymuje 20
punktów i następną partię zaczyna się od tury odpowiadającej liczbie złapanych
kamieni (np. złapano trzy - tura III: zbieranie trzech i jednego kamienia). Najlepszy
w szóstce zuch reprezentuje ją na forum gromady.
• Wykradanie skarbu - w środku koła o średnicy 4 m siedzi przyboczny, który ma
zawiązane oczy. Obok niego leżą szyszki-skarby. Zuchy stoją na zewnątrz linii koła.
Na sygnał, zuchy skradają się do skarbu, aby go wykraść. Kiedy przyboczny usłyszy
skradającego się zucha, wskazuje ręką i jeśli wskazał trafnie, zuch musi wycofać
się za linię. Zabawa trwa do momentu, aż ktoś dotknie skarbu.
• Rękawka - drużynowy podrzuca do góry kolejno szyszki (lub piłeczki), a zuchy
starają sieje złapać. Inny wariant tej zabawy polega na tym, że drużynowy z
drzewa rzuca (lekko) szyszki w dół, a zuchy starają się je łapać. Wygrywa zuch,
który zbierze najwięcej szyszek.
Piosenki i pląsy
— taniec krakowiak. Zuchy stoją parami naprzeciwko siebie w kole tak, że mamy
koło wewnętrzne i zewnętrzne. Zaczynamy taniec od tego, że najpierw każde koło
tańczy cwałem w prawo, a po 8 krokach
- cwałem w lewo (zuchy z jednej pary spotykają się). Następnie zuchy w parach
tańczą wiatraczek w prawo - 8 kroków i w lewo - 8 kroków. Powtarzamy cwał w
prawo, a po 8 krokach - cwał w lewo. Zuch stojący na zewnątrz klęka na jedno

kolano i podaje do góry rękę partnerowi, a ten (zuch z koła środkowego) w 8 kro-
kach obchodzi go dookoła. Po tym jest zmiana. I wszystko znowu od początku.
Krąg Rady - szóstki (na podstawie gawędy) ustalają, jakiej historii przygotują
inscenizację i jakie kukiełki będą im do tego potrzebne.
Majsterka — zuchy wykonują z „leśnych skarbów" postaci - kukiełki do inscenizacji.
Z wykonanych przedmiotów urządzimy wystawę w harcówce.

6. Wielki turniej

Jest to ostatnia zbiórka z cyklu. Zbiórka podsumowująca. Może się odbyć w formie
turnieju - rywalizacji między szóstkami.
Turniej z udziałem Antka Cwaniaka odbywa się w czterech płaszczyznach:
historycznej, przyrodniczej, zręcznościowej, sprawnościowej.

!

~

Przykładowe zadania:
• Jak kiedyś nazywano zuchy w Polsce?
a/ gwiazdki i skrzaty
b/ słoneczka i wilczki
c/ sarenki i liski
• „Coś tu nie wyrosło"
Na kartkach rysujemy różne rośliny, ale np. zapominając o listkach lub kwiatach.
Zadaniem zuchów jest dorysować brakujące części w odpowiednim kształcie i
kolorze.
• „Wojna krążków": na ziemi rysujemy 3 współśrodkowe koła. Zadaniem szóstek
jest wrzucić wycięte wcześniej kolorowe (dla każdej szóstki inny kolor), tekturowe
krążki do kółek. Gracze muszą być oddaleni od kół o ok. 4 m. Za trafienie do
najmniejszego koła liczy się 10 punktów, większego - 5 punktów, największego - 1
punkt. Która szóstka zdobędzie więcej punktów?
• Przeciąganie liny, wyścig na szczudłach.
• Jednym z zadań jest inscenizacja przygotowanej na poprzedniej zbiórce historii
z wykorzystaniem leśnych kukiełek.
W trakcie turnieju wykorzystujemy gry, które zuchy poznały na wcześniejszych
zbiórkach.
Po zakończonym turnieju Krąg Rady decyduje, kto zasłużył na zdobycie sprawności
„słoneczko - wilczek".
Obrzęd nadania sprawności.

Każdy z nas się postara

słowa: L. Ziółka muzyka: śląska melodia ludowa

1.
Każdy z nas się postara, postara, postara,
żeby nie był ofiara, ofiara, leń.
Fason trzymać cała rzecz!
Śmiech to zdrowie, z płaczem precz!
Humor grunt, troski w kąt.
Zuchy robią wielki bunt. (bis)
2.
Choć nas bieda przyciska, przyciska, przyciska,
od nas, zuchów, śmiech tryska, śmiech tryska wciąż.
Płacze tylko mazgaj, tchórz!

Lecz my, zuchy, ani rusz!
I kto chce i kto chce,
lecz my, zuchy, nigdy nie! (bis)

Książki, z których korzystałam, a i tobie mogą się przydać:
1. Aleksander Kamiński: Antek Cwaniak, Katowice 1957 r.
2. Marek Wardecki: Zuchy, Warszawa 1982 r.
3. Jadwiga Zwolakowska: W gromadzie zuchów, Katowice 1933 r.
4. Leon Dmytrowski: Trzy młodości ruchu zuchowego, Warszawa 1989 r.
5. Józef Bartosiński: Technika w klasach I—III, Kielce.
6. Wojciech Śliwerski: Harcerskie gry i zabawy, Kraków 1990 r.
7. Wesół i śmiały. Piosenki zuchowe, Warszawa 1987 r.
8. „Zuchowe Wieści", nr 5(9) maj 1991 r.
9. „Zuchowe Wieści", nr 10(14) październik 1991 r. \