Ocena ryzyka zasady i przepisy

5/1. Zasady oceny ryzyka zawodowego – karta

oceny ryzyka

Rozdzia³ 5/1.

5/1. Zasady oceny ryzyka zawodowego – karta oceny ryzyka

5. Ryzyko zawodowe

kwiecieñ 2005

Leszek Pietrzak

Spis treœci

1. Kto, kiedy i dlaczego dokonuje oceny ryzyka

zawodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.1. Przepisy, podstawowe pojêcia . . . . . . . . . . . . .

1.2. Cel dokonywania oceny ryzyka . . . . . . . . . . . .

1.3. Sytuacje, w których nale¿y dokonaæ oceny

ryzyka zawodowego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.4. Osoby oceniaj¹ce ryzyko zawodowe . . . . . . . .

2. Podstawa oceny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Elementy ryzyka zawodowego. . . . . . . . . . . . . . . . .

3.1. Prawdopodobieñstwa urazu lub utraty zdrowia 4

3.2. Czêstotliwoœæ i czas trwania ekspozycji . . . . . .

3.3. Mo¿liwoœæ unikniêcia lub ograniczenia skutków 4

4. Proces oceny ryzyka zawodowego . . . . . . . . . . . . .

5. Zbieranie informacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Identyfikacja zagro¿eñ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7. Metody szacowania ryzyka zawodowego . . . . . . . .

7.1. Lista kontrolna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7.2. Analiza bezpieczeñstwa pracy . . . . . . . . . . . . .

7.3. Analiza „Co–gdy?” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7.4. Technika FMEA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8. Metody szacowania elementów ryzyka . . . . . . . . . . 10

8.1. Szacowanie elementów ryzyka w zgodzie

z Polsk¹ Norm¹ PN-N-18002 . . . . . . . . . . . . . 10

8.1.1. Szacowanie ciê¿koœci nastêpstw. . . . . . . 11

8.1.2. Szacowanie prawdopodobieñstwa . . . . . 12

8.2. Szacowanie na podstawie pomiarów . . . . . . . . 12

9. Ocena ryzyka dokonana na podstawie szacowania . 12

10. Plan dzia³añ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

11. Dokumentacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Wzór karty dokumentowania oceny ryzyka

zawodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

1. Kto, kiedy i dlaczego dokonuje oceny ryzyka

zawodowego

1.1. Przepisy, podstawowe pojêcia

Zgodnie z art. 226 Kodeksu pracy (tj. Dz.U z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.), praco-

dawca ma obowi¹zek:

oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego zwi¹zanego z wykonywan¹

prac¹,

stosowania niezbêdnych œrodków profilaktycznych zmniejszaj¹cych to ryzyko,

kwiecień 2005

OPINIE

Rozdział 5/1.

informowania pracowników o ryzyku zawodowym zwi¹zanym z wykony-

wan¹ przez nich prac¹ oraz

informowania pracowników o zasadach ochrony przed zagro¿eniami.

Obowi¹zek oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego przez pracodawcê

zosta³ zapisany ponadto w § 39 ust. 1 rozporz¹dzenia Ministra Pracy i Polityki So-

cjalnej z 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy

(tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650).

Definicje

podstawowych

pojęć

W § 2 pkt 7 ww. rozporz¹dzenia zdefiniowano ponadto pojêcie ryzyka zawodowe-

go, za które uwa¿a siê prawdopodobieñstwo wyst¹pienia niepo¿¹danych zda-

rzeñ zwi¹zanych z wykonywan¹ prac¹, powoduj¹cych straty, w szczególnoœci

wyst¹pienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku

zagro¿eñ zawodowych wystêpuj¹cych w œrodowisku pracy lub sposobie wyko-

nywania pracy.

W tym samym rozporz¹dzeniu (§ 2 pkt 13) okreœlono tak¿e pojêcie zagro¿enia,

pod którym rozumie siê stan œrodowiska pracy mog¹cy spowodowaæ wypadek lub

chorobê.

Pojêcie ryzyka zawodowego zdefiniowane zosta³o równie¿ w europejskiej normie

PN-EN 1050:1999, wg której jest kombinacj¹ prawdopodobieñstwa wyst¹pienia

i stopnia ciê¿koœci mo¿liwego urazu lub pogorszenia stanu zdrowia w sytuacji za-

gra¿aj¹cej, tj. ka¿dej takiej sytuacji, w której cz³owiek eksponowany jest na jeden

lub wiêcej czynników niebezpiecznych, szkodliwych lub uci¹¿liwych.
W Polskiej Normie PN-N-18001:2004 Systemy zarz¹dzania bezpieczeñstwem i hi-

gien¹ pracy, zdefiniowano inne wa¿ne dla oceny ryzyka zawodowego pojêcia. I tak:

nara¿enie to podleganie oddzia³ywaniu czynników niebezpiecznych, szkodli-

wych lub uci¹¿liwych zwi¹zanych z wykonywaniem pracy,

œrodki ochronne to œrodki ochrony zbiorowej i indywidualnej, a tak¿e inne

œrodki natury technicznej b¹dŸ organizacyjnej stosowane, aby zminimalizowaæ

ryzyko zawodowe.

1.2. Cel dokonywania oceny ryzyka

Podstawowym celem oceny ryzyka zawodowego jest zapewnienie mo¿liwie naj-

lepszej ochrony zdrowia pracowników i zapewnienia ci¹g³ej poprawy bezpie-

czeñstwa pracy, które to bezpieczeñstwo osi¹ga siê poprzez:

sprawdzenie, czy zidentyfikowano wystêpuj¹ce na stanowiskach pracy za-

gro¿enia,

okreœlenie, czy ww. zagro¿enia nios¹ za sob¹ ryzyko zawodowe,

odpowiednie wyposa¿enie stanowisku pracy,

w³aœciwy dobór stosowanych materia³ów,

odpowiedni¹ organizacjê procesu pracy.

Istotnym celem oceny ryzyka jest te¿ wykazanie pracownikom (ich przedstawi-

cielom) i organom nadzoru nad warunkami pracy, ¿e warunki panuj¹ce na poszcze-

gólnych stanowiskach pracy zosta³y gruntownie przeanalizowane, a zastosowane

œrodki ochronne s¹ w³aœciwe.
Efektem oceny powinno byæ rozstrzygniêcie czy ryzyko jest odpowiednio kon-

trolowane i czy mo¿na je uznaæ za akceptowalne, a jeœli nie, to jakie œrodki mo¿na

zastosowaæ w celu jego redukcji.

kwiecień 2005

OPINIE

5. Ryzyko zawodowe

Rozdział 5/1.

Ocena ryzyka zawodowego musi dostarczyæ niezbêdnych informacji do podej-

mowania dzia³añ naprawczych i ustalania kolejnoœci ich wprowadzania.

1.3. Sytuacje, w których nale¿y dokonaæ oceny ryzyka

zawodowego

Ryzyko zawodowe nale¿y oceniæ zawsze w przypadku:

tworzenia nowych stanowisk pracy,

wprowadzania zmian (technologicznych, organizacyjnych) na stanowisku pracy,

zmian w stosowanych œrodkach ochronnych.

Obowi¹zkowo oceniamy ryzyko zawodowe, jeœli nast¹pi³y zmiany wymagañ do-

tycz¹cych ocenianych stanowisk pracy, a tak¿e za ka¿dym razem po zaistnieniu

wypadku przy pracy.
Dobr¹ praktyk¹ jest ocenianie ryzyka zawodowego okresowo.

1.4. Osoby oceniaj¹ce ryzyko zawodowe

Zespół ds.

oceny ryzyka

zawodowego

Ocena ryzyka zawodowego nie powinna byæ dzie³em jednej osoby. Dobrze jest

w tym celu tworzyæ zespo³y z³o¿one z pracodawcy i pracowników przez niego wy-

znaczonych. Zaleca siê tak¿e, aby w sk³ad zespo³u oceniaj¹cego w³¹czyæ ekspertów

zewnêtrznych.
Cz³onków zespo³u nale¿y powo³ywaæ spoœród osób:

znaj¹cych i rozumiej¹cych zasady oceny ryzyka zawodowego,

maj¹cych odpowiedni zasób wiedzy niezbêdnej do identyfikacji zagro¿eñ,

umiej¹cych prawid³owo oceniæ skutki zagro¿eñ, które wystêpuj¹ na danym sta-

nowisku pracy,

potrafi¹cych okreœliæ sposób dzia³ania prowadz¹cy do wykluczania b¹dŸ mini-

malizowania wystêpuj¹cych zagro¿eñ.

2. Podstawa oceny

Podstaw¹ oceny ryzyka zawodowego zwi¹zanego z konkretn¹ sytuacj¹ lub proce-

sem technologicznym jest kombinacja:

prawdopodobieñstwa wyst¹pienia urazu lub utraty zdrowia,

najwy¿szej daj¹cej siê przewidzieæ ciê¿koœci urazu lub pogorszenia stanu

zdrowia.

Poniewa¿ ciê¿koœæ urazu cia³a lub pogorszenia stanu zdrowia zale¿¹ od wielu czyn-

ników wystêpuj¹cych w danej sytuacji zagro¿enia, a ponadto tylko niektóre z tych

czynników mo¿na (czasem tylko czêœciowo) przewidzieæ, oceniaj¹c ryzyko zawo-

dowe powinno siê zak³adaæ najciê¿szy uraz lub najwiêksze pogorszenie stanu

zdrowia, które mo¿e byæ spowodowane ka¿dym ze zidentyfikowanych zagro¿eñ.

Taki najgorszy z mo¿liwych wariant nale¿y przyjmowaæ zawsze, nawet wówczas,

gdy prawdopodobieñstwo zaistnienia takiego urazu lub pogorszenia siê stanu

zdrowia nie jest wysokie.

kwiecień 2005

5/1. Zasady oceny ryzyka zawodowego – karta oceny ryzyka

OPINIE

Rozdział 5/1.

3. Elementy ryzyka zawodowego

Precyzyjne okreœlenie elementów ryzyka zawodowego, zw³aszcza w ma³ych lub

œrednich zak³adach pracy jest z regu³y trudne i mo¿e byæ oszacowane jedynie

z przybli¿eniem.
Mo¿liwoœæ wyst¹pienia urazu cia³a lub utraty zdrowia sk³ada siê z takich elemen-

tów, jak:

prawdopodobieñstwo wyst¹pienia zdarzenia niebezpiecznego,

czêstotliwoœæ wystêpowania zjawiska i czas ekspozycji,

mo¿liwoœæ unikniêcia (lub ograniczenia) szkody.

3.1. Prawdopodobieñstwa urazu lub utraty zdrowia

Prawdopodobieñstwo wyst¹pienia niebezpiecznego zdarzenia zale¿y od nieza-

wodnoœci elementów struktury: cz³owiek – maszyna – œrodowisko. Prawdopodo-

bieñstwo to mo¿na oszacowaæ na podstawie danych zawartych w:

opisach wypadków i zdarzeñ potencjalnie wypadkowych,

analizach ryzyka na podobnych stanowiskach pracy,

danych statystycznych dotycz¹cych podobnych wydarzeñ.

3.2. Czêstotliwoœæ i czas trwania ekspozycji

Czêstotliwoœæ i czas trwania ekspozycji zale¿¹ od:

czêstoœci dostêpu do stref niebezpiecznych,

koniecznoœci dostêpu i charakteru dostêpu do ww. stref,

czasu przebywania,

liczby osób, które musz¹ przebywaæ w strefach niebezpiecznych.

3.3. Mo¿liwoœæ unikniêcia lub ograniczenia skutków

Ten element ryzyka zawodowego zwi¹zany jest z:

prêdkoœci¹ pojawiania siê zagro¿enia,

mo¿liwoœci¹ unikniêcia wypadku (refleks, zwinnoœæ, unik, ucieczka),

œwiadomoœci¹ ryzyka (wiedza ogólna, wyszkolenie i doœwiadczenie pracowni-

ka, obserwacja urz¹dzeñ sygnalizuj¹cych).

4. Proces oceny ryzyka zawodowego

Zasada syste-

matycznego

działania

Ocena ryzyka zawodowego jest procesem wieloetapowym i mo¿e byæ przeprowa-

dzana „krok po kroku”. Wa¿ne jest, aby dzia³aæ metodycznie, bo tylko tak mo¿na

uzyskaæ pe³ne i wiarygodne dane, konieczne do w³aœciwego zarz¹dzania ryzykiem.
Proces ten przebiega w kilku podanych poni¿ej etapach:

zbieranie informacji niezbêdnych do oceny ryzyka zawodowego,

analiza zebranych informacji i identyfikowanie zagro¿eñ wystêpuj¹cych na sta-

nowisku pracy,

szacowanie i ocena ryzyka zwi¹zanego ze zidentyfikowanymi zagro¿eniami,

kwiecień 2005

OPINIE

5. Ryzyko zawodowe

Rozdział 5/1.

wyznaczanie dopuszczalnoœci ryzyka,

formu³owanie zaleceñ dotycz¹cych dzia³añ eliminuj¹cych lub ograniczaj¹cych

ryzyko.

5. Zbieranie informacji

Przegląd stano-

wisk pracy

Przygotowuj¹c siê do oceny ryzyka zawodowego nale¿y dokonaæ przegl¹du sta-

nowiska pracy i zastanowiæ siê co mo¿e powodowaæ zagro¿enie. Dobrze jest w tym

celu przyjrzeæ siê:

lokalizacji stanowiska pracy,

zadaniom, jakie na tym stanowisku s¹ wykonywane,

osobom zatrudnionym na tym stanowisku (uwaga – nale¿y uwzglêdniæ osoby,

które obowi¹zuj¹ szczególne uregulowania w prawie pracy np. m³odocianych,

kobiety w ci¹¿y, czy osoby niepe³nosprawne),

stosowanym œrodkom pracy, materia³om i operacjom technologicznym,

sposobom wykonywania pracy,

stosowanym œrodkom ochronnym.

Źródła

informacji

Potrzebne do oceny ryzyka zawodowego informacje znajd¹ Pañstwo tak¿e anali-

zuj¹c:

dane techniczne maszyn lub narzêdzi (mo¿na je otrzymaæ od producenta lub

dostawcy);

procedury technologiczne i instrukcje obs³ugi;

wyniki pomiarów czynników szkodliwych i niebezpiecznych, wystêpuj¹cych

na stanowisku pracy;

czynniki psychologiczne, spo³eczne i fizyczne;

organizacjê przedsiêwziêæ zmierzaj¹cych do zapewnienia w³aœciwych warun-

ków pracy,

dokumentacjê:

wypadków przy pracy i zdarzeñ potencjalnie wypadkowych,

chorób zawodowych,

awarii;

przepisy prawne, normy i literaturê naukowo-techniczn¹;

karty charakterystyk substancji niebezpiecznych (jeœli s¹ wykorzystywane

w produkcji).

Nie wolno te¿ zaniedbaæ obserwacji:

czynników zewnêtrznych, mog¹cych wp³yn¹æ na stanowisko pracy (np. czyn-

ników atmosferycznych, czy sytuacji, kiedy praca na stanowisku jest wykony-

wana okazjonalnie przez innych pracowników),

œrodowiska pracy,

zadañ wykonywanych na stanowisku pracy i poza nim.

Warto sprawdziæ te¿, czy praca jest wykonywana zgodnie z ustalonymi procedu-

rami.

Wywiad z pra-

cownikami

Bardzo wa¿nym elementem w ca³ej procedurze dokonywania oceny ryzyka zawo-

dowego jest wywiad z zatrudnionymi na danym stanowisku pracownikami. Ele-

mentu tego nie wolno lekcewa¿yæ i pomijaæ, gdy¿ to w³aœnie pracownicy mog¹ za-

uwa¿aæ rzeczy, które nie s¹ oczywiste na pierwszy rzut oka.

kwiecień 2005

5/1. Zasady oceny ryzyka zawodowego – karta oceny ryzyka

OPINIE

Rozdział 5/1.

6. Identyfikacja zagro¿eñ

Identyfikacja zagro¿eñ powinna obejmowaæ:

okreœlenie wszelkich czynników niebezpiecznych i szkodliwych wystêpuj¹cych

na stanowisku pracy,

wybór tych w³aœciwoœci czynników szkodliwych i niebezpiecznych, których

oddzia³ywanie ma decyduj¹cy wp³yw na cz³owieka i okreœlenie ich wartoœci,

ustalenie w jaki sposób czynniki te mog¹ oddzia³ywaæ na cz³owieka,

okreœlenie czasu lub czêstotliwoœci ekspozycji cz³owieka na istniej¹ce zagro-

¿enia,

ustalenie liczby osób nara¿onych.

Koncentracja

na najważniej-

szych zagroże-

niach

Zagro¿enia zwi¹zane z czynnikami niebezpiecznymi, których oddzia³ywanie

prowadzi najczêœciej do urazów o ró¿nej ciê¿koœci, powinny byæ okreœlane wed³ug

ich rodzaju i nasilenia wystêpowania. Przy prowadzeniu oceny ryzyka nale¿y

skoncentrowaæ siê na najistotniejszych zagro¿eniach mog¹cych byæ przyczyn¹ po-

wa¿nych urazów lub chorób zawodowych.

Lista czynników

szkodliwych

Prowadz¹c identyfikacjê zagro¿eñ zwi¹zanych z czynnikami szkodliwymi do-

brze jest ustaliæ listê tych czynników i zebraæ dane o ich w³aœciwoœciach. Dane

o w³aœciwoœciach czynników szkodliwych mo¿na uzyskaæ z odpowiednich kart

charakterystyk i norm, które czêsto okreœlaj¹ metody pomiaru okreœlonych w³aœ-

ciwoœci.
Ustalaj¹c liczbê osób nara¿onych nale¿y uwzglêdniæ tak¿e osoby, które mog¹

przebywaæ na stanowisku pracy okazjonalnie np. dostawców i podwykonaw-

ców, personel techniczny, konserwatorów, osoby sprz¹taj¹ce, czy goœci. Oni tak¿e

s¹ nara¿eni na czynniki niebezpieczne i szkodliwe.
Dobra ocena potencjalnych skutków powodowanych przez zagro¿enia umo¿liwia

podjêcie odpowiednich dzia³añ prewencyjnych we w³aœciwej kolejnoœci.

7. Metody szacowania ryzyka zawodowego

Oszacowanie ryzyka obejmuje przyporz¹dkowanie miar poszczególnym elemen-

tom ryzyka:

prawdopodobieñstwu urazu lub utraty zdrowia i

ciê¿koœci mo¿liwego urazu lub utraty zdrowia.

Wybór prostych

metod

Identyfikacja zagro¿eñ mo¿e byæ prowadzona przy zastosowaniu ró¿nych proce-

dur, nie ma tu jednego uniwersalnego sposobu, który mo¿na zastosowaæ do ka¿de-

go stanowiska. Polska Norma PN-N-18002:2000 zaleca do identyfikacji zagro¿eñ

metody o ma³ym stopniu skomplikowania i sformalizowania, których stosowanie

nie wymaga wiedzy specjalistycznej. Takimi w³aœnie s¹ m.in.:

listy kontrolne oraz

metoda analizy bezpieczeñstwa pracy.

W przywo³anej powy¿ej Polskiej Normie, podano ogólne wytyczne na temat metod

zbierania informacji, identyfikacji zagro¿eñ i szacowania elementów ryzyka. Infor-

macje te w zakresie dotycz¹cym identyfikacji zagro¿eñ wywo³uj¹ jednak obawy

o mo¿liwoœci dokonania oceny ryzyka we w³asnym zakresie. Ocena ryzyka nie

musi byæ trudna i nie powinna stanowiæ problemu nawet dla pracodawcy z ma³ego

kwiecień 2005

OPINIE

5. Ryzyko zawodowe

Rozdział 5/1.

przedsiêbiorstwa. Oszacowuj¹c ryzyko zawodowe nie nale¿y zbytnio kompliko-

waæ dzia³añ. W ma³ych firmach wystêpuje na ogó³ kilka zagro¿eñ, zwykle dobrze

znanych, a niektóre z nich s¹ ju¿ zapewne ocenione. Jeœli w produkcji wykorzystuje

siê materia³y toksyczne lub substancje niebezpieczne, mo¿na od razu wykonaæ sza-

cowanie ryzyka i dobraæ, zgodnie z normami, œrodki ochronne. W³aœciciele ma³ych

przedsiêbiorstw najczêœciej doskonale znaj¹ specyfikê wykonywanych prac i mog¹

bez wiêkszych problemów oceniæ ryzyko samodzielnie. W wiêkszych przedsiê-

biorstwach do wykonania tego zadania nale¿y powo³aæ specjalne zespo³y, w któ-

rych sk³ad mog¹ wchodziæ pracownicy s³u¿b bhp. Je¿eli wystêpuj¹ problemy, mo-

¿na zawsze skorzystaæ z norm, przepisów lub uzyskaæ poradê w odpowiednich

instytucjach, np. w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy – Pañstwowym Instytu-

cie Badawczym.
Ocena ryzyka jest dok³adnym sprawdzeniem tego, co mo¿e byæ przyczyn¹ za-

gro¿enia na stanowisku pracy i jakie skutki mog¹ powodowaæ wystêpuj¹ce za-

gro¿enia, a jej wynik jest decyduj¹cy dla podejmowania dzia³añ prewencyjnych

i stosowania w³aœciwych œrodków ochronnych. Bez wzglêdu na to, kto oszacowuje

ryzyko zawodowe, to zawsze pracodawca jest bezpoœrednio odpowiedzialny za

to, czy ocena zosta³a wykonana dobrze.
Przystêpuj¹c do oceny ryzyka musimy pamiêtaæ, ¿e zagro¿eniem jest wszystko to,

co mo¿e spowodowaæ szkodê (uraz lub pogorszenie stanu zdrowia), a ryzyko

zwi¹zane z wystêpowaniem zagro¿eñ okreœla prawdopodobieñstwo (du¿e lub

ma³e), ¿e ktoœ mo¿e ulec wypadkowi lub chorobie o okreœlonym stopniu ciê¿koœci.

Do zadañ pracodawcy nale¿y podjêcie decyzji czy dane zagro¿enie jest znacz¹ce.

Ten sam czynnik w ró¿nych warunkach i na ró¿nych stanowiskach pracy mo¿e

zostaæ oceniony odmiennie.

PRZYKŁAD

Z pr¹dem elektrycznym mog¹cym spowodowaæ pora¿enie, a nawet utratê ¿ycia spotykamy siê co-

dziennie. Prawdopodobieñstwo wypadku, wiêc i ryzyko z nim zwi¹zane jest z regu³y raczej niewielkie,

pod warunkiem, ¿e zosta³ zastosowany odpowiedni rodzaj izolacji i w³aœciwe uziemienie. Jednak ist-

niej¹ sytuacje i stanowiska pracy, na których zagro¿enie pora¿eniem pr¹dem elektrycznym nale¿y

oceniæ jako znaczne.

7.1. Lista kontrolna

W metodzie listy kontrolnej stosuje siê odpowiednie zestawy pytañ umo¿liwiaj¹ce

sprawdzenie stanu bezpieczeñstwa maszyn i urz¹dzeñ oraz procesów pracy. Listy

kontrolne s³u¿¹ do identyfikacji zgodnoœci praktyki z istniej¹cymi normami, stano-

wi¹ podstawê do zidentyfikowania i podstawowego oszacowania zagro¿eñ i ich

skutków. Ze wzglêdu na to, ¿e niektóre zagadnienia mog¹ byæ przez listê kontroln¹

pominiête, listy ³¹czone s¹ z innymi technikami identyfikacji zagro¿eñ np. z metod¹

„Co – gdy”.

Tworzenie listy

Listê pytañ tworzy siê najczêœciej w oparciu o istniej¹ce normy na zasadzie ustala-

nia ró¿nic lub braków. Na liœcie umieszczamy pytania typu:

„Czy stosuje siê?”,

„Czy wykonuje siê w okreœlony sposób?”,

„Czy jest wystarczaj¹ca liczba informacji?” itp.

kwiecień 2005

5/1. Zasady oceny ryzyka zawodowego – karta oceny ryzyka

OPINIE

Rozdział 5/1.

Odpowiedzial-

ność

pracodawcy

Odpowiedzi udzielane na pytania musz¹ byæ jednoznaczne „TAK” lub „NIE”.

Dopiero po ustosunkowaniu siê do wszystkich pytañ dokonujemy szczegó³owego

przegl¹du wyników.

PRZYKŁAD

Przedstawiona lista kontrolna nie obejmuje wszystkich mo¿liwych sytuacji, ale pozwala zidentyfiko-

waæ podstawowe zagro¿enia mog¹ce wyst¹piæ na stanowisku pracy. Mo¿na j¹ wykorzystaæ bezpo-

œrednio. Niemniej jednak warto zastanowiæ siê czy nie wymaga ona uzupe³nienia o pytania oddaj¹ce

charakter produkcji i specyfikê pracy we w³asnym zak³adzie. Mo¿e te¿ okazaæ siê, ¿e czêœæ z podanych

poni¿ej pytañ jest w przypadku naszego zak³adu niepotrzebna.

Lista kontrolna

Lp.

Czy pracownik na stanowisku pracy mo¿e:

Tak Nie

Uwagi

1. Potkn¹æ siê, poœlizgn¹æ lub upaœæ na p³aszczyŸnie?
2. Upaœæ z wysokoœci lub do zag³êbieñ?
3. Zostaæ uderzony, przygnieciony, lub pochwycony przez: ma-

szyny, narzêdzia, przemieszczane lub spadaj¹ce przedmioty?

4. Uderzyæ siê o nieruchome przedmioty?
5. Wejœæ w kontakt z przedmiotami ostrymi lub bêd¹cymi w ruchu?
6. Wejœæ w kontakt z powierzchniami gor¹cymi lub zimnymi?
7. Doznaæ urazu w w¹skich dojœciach i ograniczonych przestrze-

niach?

8. Doznaæ urazu podczas wytrysku cieczy pod ciœnieniem?
9. Doznaæ urazu podczas po¿aru lub wybuchu?

10. Doznaæ urazu podczas pêkniêcia czêœci maszyn lub urz¹dzeñ

oraz narzêdzi?

11. Doznaæ urazu podczas zawalenia siê wykopów, wyrobisk, za-

lania, zasypania itp.?

12. Byæ pora¿ony pr¹dem elektrycznym?
13. Byæ nara¿ony na dzia³anie elektrycznoœci statycznej?
14. Byæ nara¿ony na ha³as?
15. Byæ nara¿ony na drgania mechaniczne?
16. Byæ nara¿ony na promieniowanie podczerwone, nadfioletowe?
17. Byæ nara¿ony na promieniowanie laserowe?
18. Byæ nara¿ony na promieniowanie jonizuj¹ce?
19. Byæ nara¿ony na dzia³anie pola magnetycznego lub elektrycznego?
20. Byæ nara¿ony na oddzia³ywanie substancji chemicznych?
21. Byæ nara¿ony na py³y powoduj¹ce pylicê?
22. Byæ nara¿ony na substancje rakotwórcze?
23. Byæ nara¿ony na wdychanie gazów toksycznych, aerozoli prze-

mys³owych, dymów?

24. Byæ obci¹¿ony du¿ym wysi³kiem fizycznym?
25. Byæ poddany du¿emu obci¹¿eniu psychicznemu?

kwiecień 2005

OPINIE

5. Ryzyko zawodowe

Rozdział 5/1.

W oparciu o wnioski p³yn¹ce z analizy listy kontrolnej podejmowane s¹ decyzje

o dalszych dzia³aniach nakierowanych na redukcjê ryzyka.

7.2. Analiza bezpieczeñstwa pracy

Zasada postę-

powania

Identyfikacja zagro¿eñ metod¹ analizy bezpieczeñstwa pracy to systematyczne ba-

danie nastêpuj¹cych po sobie czynnoœci, wykonywanych na stanowisku pracy.

Analizuj¹c zagro¿enia zwi¹zane z wykonywaniem poszczególnych czynnoœci na-

le¿y rozwa¿yæ:

jakiego rodzaju wypadki mog¹ wyst¹piæ?

czy mog¹ wyst¹piæ problemy lub odchylenia od normalnego przebiegu pracy?

czy wykonywanie zadañ wymaga du¿ego wysi³ku fizycznego lub obci¹¿enia

psychicznego?

czy czynnoœci mog¹ byæ wykonywane w inny sposób ni¿ ten ustalony w proce-

durach lub instrukcjach stanowiskowych?

czy podczas wykonywania czynnoœci pracownik jest eksponowany na szkodli-

we czynniki fizyczne (ha³as, drgania, promieniowanie itp.), chemiczne lub bio-

logiczne?

7.3. Analiza „Co – gdy?”

Burza mózgów

Analiza „Co – gdy?” (ang. „What if?”) wspomaga listy kontrolne i jest technik¹ zbli¿-

on¹ do tzw. „burzy mózgów”. Zasada jest prosta – zespó³ prowadz¹cy identyfikacjê

zagro¿eñ dyskutuje na temat mo¿liwych niepo¿¹danych zdarzeñ. Stawiane w trak-

cie dyskusji pytania mog¹ dotyczyæ ró¿nych obszarów zwi¹zanych z procesem pra-

cy i s¹ formu³owane w oparciu o doœwiadczenie, istniej¹ce na stanowisku pracy ry-

sunki, schematy oraz procedury. W trakcie dyskusji, jak¹ w istocie jest ta metoda,

okreœlane s¹ mo¿liwe sytuacje wypadkowe, ich konsekwencje oraz istniej¹ce œrodki

ochronne. W efekcie powstaje tabela, gdzie obok wyszczególnienia sytuacji wy-

padkowych znajdzie siê opis urazów, jakie mog¹ wyst¹piæ oraz wykaz istniej¹cych

i proponowanych œrodków zabezpieczaj¹cych.

7.4. Technika FMEA

Do identyfikacji zagro¿eñ wystêpuj¹cych na stanowiskach pracy zwi¹zanych ze

z³o¿onymi obiektami technicznymi mo¿e byæ wykorzystana metoda FMEA (ang.

Failure Modes and Effects Analysis), która okreœla awarie elementów technicznych

i ich skutki dla instalacji, maszyny i pracownika. Rodzaje awarii opisywane s¹

przez uszkodzenia, jakich mog¹ doznaæ poszczególne fragmenty obiektu. FMEA

identyfikuje awarie, które w sposób bezpoœredni mog¹ przyczyniaæ siê do wy-

st¹pienia wypadku. B³êdy pracownika nie s¹ przedmiotem analizy w metodzie

FMEA, jakkolwiek efekty b³êdnych dzia³añ cz³owieka s¹ w³¹czane do awarii tech-

nicznych. Do stosowania analizy metod¹ FMEA niezbêdne jest posiadanie:

informacji o obiekcie, w tym o jego funkcjach i wyposa¿eniu,

wiedzy o dzia³aniu poszczególnych elementów sk³adowych,

rodzajach awarii, które mog¹ wyst¹piæ.

kwiecień 2005

5/1. Zasady oceny ryzyka zawodowego – karta oceny ryzyka

OPINIE

Rozdział 5/1.

8. Metody szacowania elementów ryzyka

Do szacowania elementów ryzyka (prawdopodobieñstwa urazu lub utraty zdro-

wia oraz stopnia ich ciê¿koœci) najczêœciej wykorzystywane s¹ tabele zawieraj¹ce

odpowiednie przedzia³y prawdopodobieñstwa wyst¹pienia oraz stopnia ciê¿koœci

urazu lub utraty zdrowia. Znajduje siê w nich tak¿e interpretacja przyjêtych pojêæ

(np. w PN-N-18002:2000). Niekiedy przyjmowane s¹ pewne wartoœci punktowe dla

elementów ryzyka (np. w metodzie wskaŸnika poziomu ryzyka WPR, metodzie

PHA (Preliminary Hazard Analysis), metodzie Risk Score itp.

8.1. Szacowanie elementów ryzyka w zgodzie z Polsk¹ Norm¹

PN-N-18002:2000

Godnym polecenia jest prosty sposób oszacowania elementów ryzyka przedsta-

wiony w polskiej normie PN-N-18002:2000. Jest on bardzo wygodny do stosowania

zarówno w ma³ych, jak i wiêkszych przedsiêbiorstwach. Mo¿na go z powodzeniem

wykorzystywaæ na typowych stanowiskach pracy.
W normie zaleca siê oszacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej lub

piêciostopniowej.

Szacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej

Prawdopodobieñstwo

Ciê¿koœæ nastêpstw

Ma³a

Œrednia

Du¿a

Ma³o prawdopodobne

Ma³e

Œrednie

Prawdopodobne

Ma³e

Œrednie

Du¿e

Wysoce prawdopodobne

Œrednie

Du¿e

Szacowanie ryzyka zawodowego w skali piêciostopniowej

Prawdopodobieñstwo

Ciê¿koœæ nastêpstw

Ma³a

Œrednia

Du¿a

Ma³o prawdopodobne

Bardzo ma³e

Ma³e

Œrednie

Prawdopodobne

Ma³e

Œrednie

Du¿e

Wysoce prawdopodobne

Œrednie

Du¿e

Bardzo du¿e

kwiecień 2005

OPINIE

5. Ryzyko zawodowe

Rozdział 5/1.

8.1.1. Szacowanie ciê¿koœci nastêpstw

Zaleca siê wykorzystywaæ powy¿sze tabele przede wszystkim podczas oceny ryzy-

ka zwi¹zanego z oddzia³ywaniem czynników niebezpiecznych (g³ównie czynni-

ków mechanicznych). W normie podano odpowiedni¹ interpretacjê stopnia ciê¿ko-

œci mo¿liwych nastêpstw oraz prawdopodobieñstwa ich wyst¹pienia z podzia³em

na nastêpstwa:

o ma³ej szkodliwoœci,

o œrednim stopniu szkodliwoœci,

o du¿ym stopniu szkodliwoœci.

Nastêpstwa o ma³ej szkodliwoœci

Zalicza siê tu urazy i choroby nie powoduj¹ce d³ugotrwa³ych dolegliwoœci i absen-

cji w pracy. S¹ to czasowe pogorszenia stanu zdrowia, takie jak:

niewielkie st³uczenia i zranienia,

podra¿nienie oczu,

niewielkie zatrucia,

bóle g³owy.

Nastêpstwa o œrednim stopniu szkodliwoœci

Do tej grupy nastêpstw zaliczane s¹ urazy i choroby powoduj¹ce niewielkie, ale

d³ugotrwa³e lub nawracaj¹ce okresowo dolegliwoœci, powoduj¹ce okresow¹ absen-

cjê w pracy. S¹ to np.:

zranienia,

oparzenia I i II stopnia na niewielkiej powierzchni cia³a,

alergie skórne,

proste z³amania oraz

zespo³y przeci¹¿eniowe uk³adu miêœniowo-szkieletowego itp.

Nastêpstwa o du¿ym stopniu szkodliwoœci

Zaliczane s¹ tu urazy i choroby powoduj¹ce ciê¿kie i sta³e dolegliwoœci, a nawet

œmieræ osoby poszkodowanej. Wœród urazów i chorób zaliczanych do tej grupy mo-

¿na wymieniæ:

oparzenia II i III stopnia dotycz¹ce du¿ej powierzchni cia³a,

amputacje,

skomplikowane z³amania z nastêpow¹ dysfunkcj¹,

choroby nowotworowe,

toksyczne uszkodzenia narz¹dów wewnêtrznych i uk³adu nerwowego,

zespó³ wibracyjny,

uszkodzenie s³uchu,

astmê, zaæmê, itp. choroby zawodowe znacznie skracaj¹ce ¿ycie lub powo-

duj¹ce œmieræ,

wypadki œmiertelne.

kwiecień 2005

5/1. Zasady oceny ryzyka zawodowego – karta oceny ryzyka

OPINIE

Rozdział 5/1.

8.1.2. Szacowanie prawdopodobieñstwa

Interpretacjê prawdopodobieñstwa wyra¿ono przez liczbê mo¿liwych zdarzeñ

w ci¹gu okresu aktywnoœci zawodowej pracownika. Nale¿y przy tym pamiêtaæ,

¿e nie jest to jedyny element decyduj¹cy o prawdopodobieñstwie urazu lub utraty

zdrowia!

Ma³o prawdopodobne

S¹ to wszystkie nastêpstwa zagro¿eñ, które nie powinny wyst¹piæ podczas ca³ego

okresu aktywnoœci zawodowej pracownika.

Prawdopodobne

Zalicza siê tu nastêpstwa zagro¿eñ, które mog¹ wyst¹piæ nie wiêcej ni¿ kilka razy

w ca³ym okresie aktywnoœci zawodowej pracownika.

Wysoce prawdopodobne

Do grupy tej zalicza siê nastêpstwa zagro¿eñ, które mog¹ wyst¹piæ wielokrotnie

w okresie aktywnoœci zawodowej pracownika.

8.2. Szacowanie na podstawie pomiarów

Bardzo wygodna jest metoda szacowania poziomu ryzyka na podstawie zmierzo-

nych wartoœci wielkoœci charakteryzuj¹cej nara¿enie. Je¿eli dysponujemy wyni-

kami pomiarów czynników szkodliwych wystêpuj¹cych na stanowisku pracy,

mo¿emy w prosty sposób oszacowaæ ryzyko zwi¹zane z wystêpowaniem zagro¿eñ

powodowanych tymi czynnikami. Dla czynników szkodliwych, dla których ustalo-

no wartoœci graniczne (NDS i NDN), ryzyko mo¿na oceniæ od razu jako:

ma³e, gdy wyniki pomiarów zawieraj¹ siê poni¿ej 0,5 NDN i NDS,

œrednie – wyniki z zakresu 0,5 do 1 NDS, NDN,

du¿e – wyniki pomiarów powy¿ej wartoœci NDS i NDN (wg PN-N-18002:2000).

9. Ocena ryzyka dokonana na podstawie szacowania

Jeœli ju¿ oszacowaliœmy ryzyko zawodowe, kolejnym krokiem jest dokonanie

jego oceny. Inaczej mówi¹c nale¿y odpowiedzieæ sobie na pytanie: „Czy to ryzyko

mo¿na zaakceptowaæ?”.

Akceptowanie

ryzyka

Decyzja o akceptacji ryzyka lub koniecznoœci zastosowania odpowiednich œrod-

ków w celu jego ograniczenia wymaga ustalenia kryteriów oceny.
Podstawowym kryterium dla podejmowania decyzji o akceptacji ryzyka lub ko-

niecznoœci jego obni¿enia s¹ wymagania obowi¹zuj¹cych przepisów i norm tech-

nicznych (mo¿na tak¿e przyj¹æ kryteria surowsze ni¿ dopuszczaj¹ przepisy).
Gdy okreœlone w obowi¹zuj¹cych przepisach wymagania nie s¹ spe³nione, to

wówczas ryzyka nie mo¿na zaakceptowaæ.
W ka¿dym przypadku, jeœli przepisy lub normy nie ustalaj¹ jednoznacznych wy-

magañ, nale¿y kierowaæ siê ogólnie przyjêtymi zasadami, opiniami ekspertów

kwiecień 2005

RADY

5. Ryzyko zawodowe

Rozdział 5/1.

z dziedziny bhp, uwzglêdniaæ wyniki analiz ekonomicznych oraz opinie zaintere-

sowanych pracowników.
Ryzyko zawodowe z zasady nale¿y obni¿yæ do najni¿szego poziomu, który uza-

sadniony jest rachunkiem ekonomicznym.

Ocena ryzyka i wynikaj¹ce z niej zalecenia

(oszacowanie w skali trójstopniowej)

Oszacowanie

ryzyka

zawodowego

Dopuszczalnoœæ

ryzyka

zawodowego

Niezbêdne dzia³ania

Du¿e

Niedopuszczalne

Je¿eli ryzyko zawodowe zwi¹zane jest z prac¹

ju¿ wykonywan¹, dzia³ania w celu jego zmniej-

szenia trzeba podj¹æ natychmiast. Najszybciej

mo¿na to osi¹gn¹æ stosuj¹c œrodki ochrony in-

dywidualnej. Planowana praca nie mo¿e byæ

rozpoczêta do czasu zmniejszenia ryzyka do po-

ziomu dopuszczalnego.

Poziom wyznaczony przez przepisy, normy NDS i NDN

Œrednie

Dopuszczalne

Zaleca siê zaplanowanie i podjêcie dzia³añ, któ-

rych celem jest zmniejszenie ryzyka.

Ma³e

Konieczne s¹ dzia³ania zapewniaj¹ce, ¿e ryzyko

zawodowe pozostaje co najwy¿ej na tym samym

poziomie.

Ocena ryzyka i wynikaj¹ce z niej zalecenia

(oszacowanie w skali piêciostopniowej)

Oszacowanie

ryzyka

zawodowego

Dopuszczalnoœæ

ryzyka

zawodowego

Niezbêdne dzia³ania

Bardzo du¿e

Niedopuszczalne

Praca nie mo¿e byæ rozpoczêta ani kontynuowa-

na do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego

do poziomu dopuszczalnego.

Du¿e

Je¿eli ryzyko zawodowe zwi¹zane jest z prac¹

ju¿ wykonywan¹, dzia³ania w celu jego zmniej-

szenia trzeba podj¹æ natychmiast. Najszybciej

mo¿na to osi¹gn¹æ stosuj¹c œrodki ochrony in-

dywidualnej. Planowana praca nie mo¿e byæ

rozpoczêta do czasu zmniejszenia ryzyka do po-

ziomu dopuszczalnego.

Poziom wyznaczony przez przepisy, normy NDS i NDN

Œrednie

Dopuszczalne

Zaleca siê zaplanowanie i podjêcie dzia³añ, któ-

rych celem jest zmniejszenie ryzyka.

Ma³e

Zaleca siê rozwa¿enie mo¿liwoœci dalszego

zmniejszania poziomu ryzyka zawodowego lub

zapewnienie, ¿e ryzyko pozostanie najwy¿ej na

tym samym poziomie.

Bardzo ma³e

Nie jest konieczne prowadzenie ¿adnych dzia³añ.

kwiecień 2005

5/1. Zasady oceny ryzyka zawodowego – karta oceny ryzyka

RADY

Rozdział 5/1.

10. Plan dzia³añ

Przeprowadzona ocena ryzyka zawodowego powinna stanowiæ podstawê planu

dzia³añ zmierzaj¹cych do eliminacji lub ograniczenia poziomu ryzyka. Planuj¹c,

zawsze trzeba rozwa¿yæ, czy istnieje mo¿liwoœæ ca³kowitego wyeliminowania za-

gro¿enia. Je¿eli nie jest to mo¿liwe, nale¿y:

najpierw stosowaæ œrodki techniczne ograniczaj¹ce lub eliminuj¹ce zagro¿enie

u Ÿród³a jego powstania,

nastêpnie œrodki ochrony zbiorowej,

w kolejnoœci œrodki organizacyjne i zwi¹zane z procedur¹ postêpowania,

a wreszcie

w ostatecznoœci œrodki ochrony indywidualnej.

Œrodki ochrony indywidualnej mog¹ byæ zastosowane w ostatecznoœci, gdy inne

œrodki i metody ograniczania zagro¿enia s¹ niemo¿liwe do zastosowania, lub kosz-

ty ich by³yby niewspó³miernie wysokie.

Ocena propo-

nowanych

działań

Zespó³ przeprowadzaj¹cy ocenê ryzyka zawodowego powinien zaproponowaæ

plan dzia³añ i oceniæ czy proponowane dzia³ania obni¿¹ poziom ryzyka oraz czy po

ich wprowadzeniu nie powstan¹ nowe zagro¿enia. Powinna byæ tak¿e brana pod

uwagê op³acalnoœæ alternatywnych rozwi¹zañ. Wa¿ne jest tak¿e sprawdzenie sku-

tecznoœci zastosowanych œrodków zmniejszaj¹cych ryzyko.
Pomimo zastosowania nawet najlepszych œrodków bezpieczeñstwa zawsze pozo-

stanie pewne ryzyko, tzw. ryzyko szcz¹tkowe. Powinno byæ ono jak najmniejsze.

Minimalizacja stopnia ryzyka szcz¹tkowego jest zadaniem pracodawcy.
Poprawa bezpieczeñstwa na stanowiskach pracy w mniejszych przedsiêbior-

stwach na ogó³ nie wymaga du¿ych nak³adów. Zastosowanie np. odpowiedniego

materia³u na œliskich stopniach, zaokr¹glenie ostrych krawêdzi lub zainstalowa-

nie porêczy nie nale¿¹ do przedsiêwziêæ drogich, a w sposób istotny zmniejszaj¹

ryzyko.

11. Dokumentacja

Ocena ryzyka zawodowego powinna byæ udokumentowana. Celowe jest po-

wi¹zanie dokumentacji odnosz¹cej siê do oceny ryzyka z innymi dokumentami, do

sporz¹dzania których przedsiêbiorstwo jest zobowi¹zane wymaganiami odrêb-

nych przepisów. Do tego celu nale¿y wykorzystaæ samodzielnie opracowane karty

oceny ryzyka. Mog¹ byæ to tak¿e zaadoptowane dokumenty przygotowane w spe-

cjalistycznych instytucjach, takie jak – „Karta bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia na

stanowisku pracy”, opracowana w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy. „Karta”

zawiera w sobie wymagany obligatoryjnie „Rejestr wyników badañ i pomiarów

czynników szkodliwych dla zdrowia na stanowisku pracy”. Umo¿liwia to równo-

czesne udokumentowanie przeprowadzonej oceny ryzyka oraz wynikaj¹cych z niej

podjêtych dzia³añ profilaktycznych.
Przyk³ad karty, która mo¿e s³u¿yæ do dokumentowania przeprowadzonej oceny ry-

zyka zawodowego przedstawiono poni¿ej. Mo¿na w niej:

zapisaæ dane dotycz¹ce stanowiska pracy,

podaæ zidentyfikowane zagro¿enia i ich Ÿród³a,

kwiecień 2005

OPINIE

5. Ryzyko zawodowe

Rozdział 5/1.

Kolejność

stosowania

środków

ochronnych

zanotowaæ wyniki pomiarów oraz

opisaæ wyniki oszacowania elementów ryzyka.

Wynik oceny ryzyka zapisujemy dla ka¿dego zidentyfikowanego zagro¿enia, nato-

miast dla ka¿dego zagro¿enia, z którym zwi¹zany jest œredni lub du¿y poziom ry-

zyka (przy przyjêciu np. skali trójstopniowej wg PN-N-18002:2000) nale¿y zapisaæ

propozycjê dzia³añ profilaktycznych, które nale¿y koniecznie podj¹æ.

Wype³nienie takiej karty dla konkretnego stanowiska pracy, przy wspó³udziale

zatrudnionego tam pracownika lub przedstawienie temu pracownikowi wyników

oceny ryzyka, np. podczas szkoleñ, pozwoli pracodawcy spe³niæ obowi¹zek infor-

mowania pracowników o ryzyku zawodowym zwi¹zanym z wykonywan¹ prac¹.

kwiecień 2005

5/1. Zasady oceny ryzyka zawodowego – karta oceny ryzyka

OPINIE

Rozdział 5/1.

Wzór karty dokumentowania oceny ryzyka zawodowego

Rozdzia³ 5/1.

KARTA OCENY RYZYKA NA STANOWISKU PRACY

Data …...........

Numer Karty .................................
Sporz¹dzi³ zespó³

Stanowisko pracy .................................................................................................................................

Liczba

nara¿onych
........................

.........................................................
.........................................................
.........................................................

Charakterystyka stanowiska pracy:
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

Dokumenty odniesienia:

– .................................................................................... ,
– .................................................................................... ,
– .................................................................................... ,
– .................................................................................... ,
– .................................................................................... ,

Lp.

Zagro¿enie

Cród³o zagro¿enia

Wyniki pomiarów

Ciê¿koœæ

Prawdopodobieñstwo

Oszacowanie

ryzyka

Dzia³ania

profilaktyczne

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

10.

Uwagi: ..................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................

Zatwierdzi³:
.........................................................

Lista kontrolna

Lp.

Czy pracownik na stanowisku pracy mo¿e:

Tak Nie

Uwagi

1. Potkn¹æ siê, poœlizgn¹æ lub upaœæ na p³aszczyŸnie?
2. Upaœæ z wysokoœci lub do zag³êbieñ?
3. Zostaæ uderzony, przygnieciony, lub pochwycony przez: ma-

szyny, narzêdzia, przemieszczane lub spadaj¹ce przedmioty?

niach?

8. Doznaæ urazu podczas wytrysku cieczy pod ciœnieniem?
9. Doznaæ urazu podczas po¿aru lub wybuchu?

10. Doznaæ urazu podczas pêkniêcia czêœci maszyn lub urz¹dzeñ

oraz narzêdzi?

11. Doznaæ urazu podczas zawalenia siê wykopów, wyrobisk, za-

lania, zasypania itp.?

mys³owych, dymów?

24. Byæ obci¹¿ony du¿ym wysi³kiem fizycznym?
25. Byæ poddany du¿emu obci¹¿eniu psychicznemu?

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Or Wstęp i zasady, Ocena-Ryzyka-DOC
ZASADY OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO W ZAKŁADZIE, Ocena ryzyka zawodowego(2)
ocena ryzyka przy kredytowaniu przedsiębiorstw
Ocena ryzyka poĹ‚oĹĽniczego II
Prezentacja ocena ryzyka
Ocena ryzyka zawodowego dla spawacza w zakładzie remontowym
ocena ryzyka dla bibliotekarza
Or Wózek widłowy, Ocena-Ryzyka-DOC
Or Dekarz, Ocena-Ryzyka-DOC
ZB Analiza i Ocena Ryzyka Zawodowego punkt 4
Ocena ryzyka w SMTP
ocena ryzyka 3 id 329416 Nieznany
Ocena ryzyka zawodowego pracownik magazynowy (operator wózka jezdniowego) ebook demo
Or Operator pilarki, Ocena-Ryzyka-DOC
2 spawacz nowe, Ocena ryzyka zawodowego

więcej podobnych podstron