27. Jak oznaczamy na rysunkach połączenia spawane? Podaj przykłady.

b)

c)

28. Narysuj najprostsze połączenie gwintowe w stopniu uproszczonym

29. Przedstawione umowne połączenia gwintowe narysuj jako rysunek dokładny
umowny

uproszczony

dokładny

30. Podaj przykład rysunku wykonawczego czopa wielowypustowego.
(trzeba to chyba jeszcze zwymiarować)

31. Podaj przykład rysunku wykonawczego piasty wielowypustowego.
(trzeba to chyba jeszcze zwymiarować)

32. Podaj przykład rysunku wykonawczego wałka wielowypustowego o zarysie
ewolwentowym.
(trzeba to chyba jeszcze zwymiarować)

33. Podaj przykład połączenia wielowypustowego

34. Jakie elementy powinien zawierać rysunek wykonawczy koła zębatego

Rysunek wykonawczy jednego elementu z uwzględnieniem wszystkich wymaganych przekrojów i detali (mogą
być umieszczone na oddzielnym arkuszu). Element na rysunku wykonawczym musi być zwymiarowany w
możliwie najpełniejszy sposób. Jeśli tylko jest to potrzebne, podaje się na rysunku wykonawczym informacje na
temat tolerancji, sposobu wykańczania powierzchni i obróbki cieplnej elementu. Na rysunku podaje się także
informację o materiale, z którego ma być wykonany oraz przybliżoną masę i moment bezwładności gdy to jest
wymagane.

35. Przedstawioną przekładnie zębatą uzupełnij oraz narysuj przekrój A-A

36. Podaj przykłady rysowania łożysk tocznych
(Dobrzański str 135-136)

37. Co to jest wymiar rysunkowy i z jakich elementów się
składa?

Elementy wymiaru rysunkowego:

 Linia wymiarowa
 Pomocnicza linia wymiarowa
 Liczba wymiarowa
 Znaki wymiarowe

38. C to jest wymiar pomocniczy?

39. Co oznacza podkreślenie liczby wymiarowej, a co oznacza liczba wymiarowa w
nawiasie?



Podkreślenie liczby – oznacza że liczba wymiarowa nie mieści się w podziałce
rysunku



Liczba w nawiasie – wymiar mający tylko znaczenie orientacyjne jak np. wymiar

zamykający łańcuch wymiarowy

40. Czy na rysunku technicznym maszynowym możemy podawać wymiary w „m” (metrach)

Tylko w szczególnych przypadkach, gdy długość przedmiotu jest zbyt duża. (należy

zaznaczyć jednostkę)

41. Jakich oznaczeń używamy przy wymiarowaniu:
a) średnicy - Ø lub d (D)
b) promienia - R
c) kąta -

lub

42. Podaj przykłady wymiarowania podstaw graniastosłupów prawidłowych
Kwadrat :

Sześciokąt:

43. Podaj przykłady wymiarowania krzywizn powierzchni kulistych

44. Podaj przykłady wymiarowania szeregu powtarzających się jednakowych elementów

45. przedstaw sposoby wymiarowania ścięć krawędzi.

46. Jakich znaków używamy przy wymiarowaniu wielowypustów.

47. Co wiesz o tolerancji i pasowaniach ?

Pasowanie wymiarów

Pasowanie wymiaru jest to połączenie dwóch elementów o jednakowej wartości wymiaru
nominalnego (wewnętrznego i zewnętrznego) i różnych odchyłkach.
Rozróżnia się następujące rodzaje pasowań:

Pasowanie luźne (ruchowe) - jest to połączenie, w którym bez względu na rzeczywistą
wartość wymiaru wewnętrznego i zewnętrznego (mieszczące się w granicach tolerancji)
występuje luz. Elementy pasowane mogą się przemieszczać względem siebie nawet w
przypadku największego wymiaru wałka z pola tolerancji i najmniejszego wymiaru otworu w
polu tolerancji. Wymiar otworu (wewnętrzny) będzie w każdym wypadku większy od
wymiaru wałka (zewnętrznego).
Pasowanie mieszane - jest to połączenie, w którym może wystąpić niewielki luz w
przypadku minimalnego wymiaru wałka i maksymalnego otworu lub niewielki wcisk (luz
ujemny) w przypadku maksymalnego wymiaru wałka i minimalnego otworu.
Pasowanie ciasne - jest to połączenie, w którym bez względu na rzeczywistą wartość
wymiaru wewnętrznego i zewnętrznego (mieszczące się w granicach tolerancji) występuje
wcisk. Elementy pasowane nie mogą się przemieszczać względem siebie nawet w przypadku
najmniejszego wymiaru wałka z pola tolerancji i największego wymiaru otworu w polu

tolerancji. Wymiar otworu (wewnętrzny) będzie w każdym wypadku mniejszy od wymiaru
wałka (zewnętrznego).

Stosowane są dwa sposoby pasowania elementów:

Pasowanie na zasadzie stałego otworu – gdzie wymiar wałka (zewnętrzny) jest
dopasowywany do wymiaru otworu (wewnętrznego). W tym wypadku średnicę otworu
toleruje się zawsze w głąb materiału, a więc EI=0 (położenie pola tolerancji H), a żądane
pasowanie uzyskuje się poprzez dobranie odchyłek dla wałka.

np.: 20H7/f6 – pasowanie luźne, 20H7/p6 – pasowanie ciasne.

Zasada ta jest najczęściej stosowana ze względu na łatwiejszą obróbkę powierzchni
zewnętrznych (wałków) niż otworów, co umożliwia zmniejszenie ilości użytych narzędzi i
sprawdzianów do pomiaru otworów.

Pasowanie na zasadzie stałego wałka – gdzie wymiar otworu (wewnętrzny) jest
dopasowywany do wymiaru wałka (zewnętrznego). W tym wypadku średnicę wałka toleruje
się zawsze w głąb materiału, es=0 (położenie pola tolerancji h), a żądane pasowanie uzyskuje
się poprzez dobranie odchyłek dla otworu.

np.: 20F7/h6 – pasowanie luźne, 20S7/h6 – pasowanie ciasne.

Zasadę tą stosuje się np. w przypadku potrzeby osadzenia wielu elementów na jednej średnicy
wałka.

Tolerowanie wymiarów
Różnica między wymiarem maksymalnym a minimalnym nosi nazwę tolerancji wymiaru.

Oznaczenia związane z tolerowaniem wymiarów są normalizowane, przy czym odchyłki
wymiarów wewnętrznych (otworów) podawane są dużymi literami, natomiast odchyłki
wymiarów zewnętrznych (wałków) podawane są małymi literami:
N – wymiar normalny,
A – dopuszczalny wymiar minimalny, zwany wymiarem górnym,
B – dopuszczalny wymiar minimalny, zwany wymiarem dolnym,
T – tolerancja wymiaru, będąca różnicą wymiaru B i A,
ES – odchyłka górna dla wymiaru wewnętrznego,
es – odchyłka górna dla wymiaru zewnętrznego,
EI – odchyłka dolna dla wymiaru wewnętrznego,
es – odchyłka dolna dla wymiaru zewnętrznego.

Powyższy opis został zobrazowany rysunkiem:





Rozróżnia się następujące rodzaje tolerowań:

- tolerowanie symetryczne – obie odchyłki są jednakowe i różnią się tylko znakiem np.
40±0,1.
Wymiar ten oznacza, że wymiar rzeczywisty może się różnić od wymiaru nominalnego
(40mm) o 0,1mm w górę lub w dół, czyli dopuszcza się wymiar od 39,9mm do 40,1mm.

- tolerowanie asymetryczne – jedna z odchyłek jest równa zero np. 40+0,1.
Wymiar ten oznacza, że wymiar rzeczywisty może się różnić od wymiaru nominalnego
(40mm) o 0,1mm tylko w górę, czyli dopuszcza się wymiar od 40mm do 40,1mm (40-0,1
oznacza dopuszczalny wymiar od 39,9mm do 40mm).

- tolerowanie asymetryczne dwustronne – dwie odchyłki o różnych znakach i wartościach np.

czyli dopuszcza się wymiar od 39,9mm do 40,2mm,

- tolerowanie asymetryczne jednostronne – dwie odchyłki o jednakowym znaku, np.

czyli dopuszcza się wymiar od 40,1mm do 40,2mm.

Ze względu na sposób zapisu tolerowania wymiaru mogą być: znormalizowane lub
swobodne, dobierane według uznania konstruktora.

48. z jakich elementów składa się znak chropowatości (pełne oznacznie)

a – wartość chropowatości poprzedzona symbolem skali (np.

Ra, Rz);
b – wartość reprezentująca naddatek materiału na obróbkę;
c – symbol kierunkowości struktury powierzchni;
d – informacja o metodzie wykonania, rodzaju obróbki;
e – wartość reprezentująca wysokość falistości, poprzedzona
odpowiednim symbolem lub długość odcinka elementarnego
jeżeli nie jest wyszczególniony w normie (ISO 4288);

f – wartość parametru chropowatości innego niż Ra
poprzedzona symbolem skali.

49. Wymień znane ci znaki chropowatości.:

50. Co oznacza znak

√

? Podaj jego zastosowanie na przykładach

51

. Zaznacz chropowatość Ra 5 na następujących powierzchniach wewnętrznych.

A.
1. Przedstawione umowne połączenie gwintowe przedstaw jako rysunek dokładny
2. Rysunek wykonawczy piasty (otworu) wielowypustowego

3. Jakie oznaczenia używamy przy wymiarowaniu:
- średnicy
- promienia
- kata (otworu)

4. Zaznaczyć chropowatość
B.
1. Przedstawione umowne połączenie gwintowe przedstaw jako rysunek dokładny
2. Rysunek wykonawczy czopa wielowypustowego

3. Jakie oznaczenia używamy przy wymiarowaniu:
-promienia
-średnicy kuli

-podstawy graniastosłupa prawidłowego (chyba)
4. Zaznaczyć chropowatość