w w w . e l e k t r o . i n f o . p l

n r 4 / 2 0 0 5

o c h r o n a p r z e c i w p o r a ż e n i o w a

52

o c h r o n a p r z e c i w p o r a ż e n i o w a

ochrona przeciwporażeniowa
w gospodarstwach rolnych
i ogrodniczych

zasilanych z agregatów prądotwórczych

mgr inż. Zdzisław Strzeżysz – WIGE Warszawa, mgr inż. Julian Wiatr

I

nstalacje odbiorcze w gospodar-
stwach rolnych i ogrodniczych na-

leży projektować zgodnie z zalecenia-
mi normy PN-IEC 60364-7-705 Insta-
lacje elektryczne w obiektach budow-
lanych. Instalacje elektryczne w go-
spodarstwach rolniczych i ogrodni-
czych. Wymagania normy są bardzo
ostre i zachowanie ich przy zasilaniu
z sieci jest dość trudne do zrealizo-
wania. Podczas zasilania z agregatu
mogą pojawić się dodatkowe proble-
my z zachowaniem skutecznej ochro-
ny przeciwporażeniowej przez samo-
czynne wyłączenie. Zagadnienia
ochrony przeciwporażeniowej w go-
spodarstwach rolnych i ogrodniczych
były już wielokrotnie omawiane
przez dr. inż. Lecha Danielskiego
i dr. inż. Witolda Jabłońskiego z Poli-
techniki Wrocławskiej, autorzy ogra-
niczyli się jednak tylko do zagadnień
właściwej współpracy agregatu z sie-
cią elektroenergetyki oraz ochrony
przeciwporażeniowej na styku agre-
gatu z Rozdzielnicą Główną Niskiego
Napięcia.

Elektroenergetyczne sieci niskie-

go napięcia na terenach wiejskich
w większości przypadków zostały
wybudowane w okresie powszech-
nej elektryfikacji wsi, gdy przewidy-
wało się niewielkie obciążenie w bu-

dynkach gospodarstw wiejskich, co
powoduje teraz konieczność moder-
nizacji tych sieci w celu przystosowa-
nia ich do rzeczywistych obciążeń.
Mając na uwadze rodzaj zabudowy
wiejskiej, zasilanie poszczególnych
budynków jest realizowane w ukła-
dzie magistralnym. Dyslokacja sta-
cji transformatorowych SN / nN jest
uzależniona od stopnia zurbanizowa-
nia terenu i na ogół rzadka. Wszyst-
ko to powoduje, że wykonanie zasi-
lania dwustronnego, które umożliwi-
łoby zapewnienie ciągłości zasilania
dla gospodarstw hodowlanych lub
ogrodniczych stwarza wiele trudno-
ści zarówno technicznych, jak też eko-
nomicznych. Zasilanie jednostronne
w przypadku gospodarstw hodowla-
nych ma zbyt małą niezawodność,
a każda przerwa w dostawie energii
elektrycznej z systemu elektroenerge-
tycznego stwarza zagrożenie powsta-
nia dużych strat, na które narażony
jest właściciel gospodarstwa hodow-
lanego lub ogrodniczego.

W celu poprawienia istniejących

warunków zasilania w wielu gospo-
darstwach hodowlanych oraz ogrod-
niczych (uprawa w szklarniach) stosu-
je się, jako awaryjne źródło zasilania,
zespoły spalinowo-elektryczne, które
są uruchamiane w przypadku przerw

w dostawie energii elektrycznej z sys-
temu elektroenergetycznego.

Rozwiązanie takie jest popraw-

ne pod warunkiem spełnienia pod-
stawowych zasad współpracy zespo-
łu spalinowo-elektrycznego z siecią
elektroenergetyczną oraz zachowania
ochrony przeciwporażeniowej w za-
silanych odbiornikach energii elek-
trycznej, zarówno przy zasilaniu z sie-
ci elektroenergetycznej, jak i zespołu
spalinowo-elektrycznego.

Praktyka pokazuje, że właściciele

gospodarstw instalują zespoły spa-
linowo-elektryczne bez uzgodnie-
nia z właścicielem sieci elektroener-

getycznej oraz bez sprawdzenia wa-
runków zasilania odbiorników z awa-
ryjnego źródła zasilania (często insta-
lowany zespół spalinowo-elektryczny
nie pokrywa zapotrzebowanej mocy
przez odbiorniki).

ochrona
przeciwporażeniowa

Zespół spalinowo-elektryczny

(agregat) w stosunku do systemu
elektroenergetycznego jest źródłem
„miękkim”, w którym impedancja
obwodu zwarciowego ulega szybkim
zmianom w czasie zwarcia. Problem
zmiany impedancji obwodu zwarcio-
wego na zaciskach generatora zespo-
łu wyjaśnia rysunek 1 i 2. Zmiana
rozkładu strumienia magnetycznego
stojana zachodząca w czasie trwania
zwarcia powoduje, że strumienie ma-
gnetyczne stojana oraz wzbudzenia
w stanie ustalonym zwarcia skiero-
wane są w kierunkach przeciwnych.

Rys. 1 Schematyczny przekrój przez

maszynę synchroniczną [1]

Rys. 2 Przebiegi wypychanego poza wirnik strumienia stojana w czasie zwarcia:

a) stan podprzejściowy, b) stan przejściowy, c) stan ustalony zwarcia [2]

Rys. 3 Charakterystyka prądu zwarciowego w funkcji czasu dla różnych typów

agregatów (impedancja zewnętrzna bliska zeru): 1) PAD-30-3 / 400,
2) PAD-16-3 / 400, 3) PAD-8-3 / 400, PAB-4-3 / 400 [3]

e.i-04-2005.indb 52

e.i-04-2005.indb 52

2005-03-21 15:45:48

2005-03-21 15:45:48

w w w . e l e k t r o . i n f o . p l

n r 4 / 2 0 0 5

53

Strumień wzbudzenia ulega osłabie-
niu, co jest jednoznaczne ze wzrostem
reaktancji zwarciowej generatora. Po-
nieważ strumień magnetyczny stoja-
na przechodzi przez drogę o zmienia-
jącej się oporności magnetycznej, ge-
nerator stanowi źródło o zmiennej re-
aktancji obwodu zwarciowego (reak-
tancja uzwojenia zależy od oporności
magnetycznej drogi strumienia, która
w generatorze w czasie zwarcia ulega
zmianie) [1].

Zmiany te powodują trudności

w zachowaniu warunku samoczyn-
nego wyłączenia zasilania. Problemy
te uwypuklają się szczególnie w ze-
społach starego typu, wycofywanych
z eksploatacji w Siłach Zbrojnych.
Przebiegi prądów zwarciowych na za-
ciskach generatora w wybranych ze-
społach wycofywanych z wojska zo-
stały przedstawione na rysunku 3.

W nowoczesnych zespołach spa-

linowo-elektrycznych producent za-
pewnia (wskutek działania ukła-
dów automatyki) utrzymanie prądu
zwarciowego na zaciskach generato-
ra o wartości 3

⋅I

n

przez 10 s (warto-

ści te stanowią górną granicę przekro-
czenia, które spowoduje przegrzanie
izolacji uzwojeń generatora). Z tego
względu do obliczeń skuteczności sa-

moczynnego wyłączenia można przyj-
mować wartość reaktancji zwarciowej
generatora X

k1G

(na jego zaciskach)

wyliczoną ze wzoru:

X

X

U

S

k G

nG

nG

nG

1

2

0 33

0 33

=

⋅

=

⋅

,

,

Wynika to z następującego rozu-

mowania:

Z

X

U

I

U

U

I

U

I

U

const I

I

X

G

G

nG

nG

nG

nG

nG

k G

nG

k

≈

=

⋅

⋅

=

=

⋅

⋅

=

=

= ⋅

⇒

2

0

0

0

1

3

3

3

3

;

1

1

0

1

3

0 33

G

nG

k G

U

I

X

=

=

⋅

=

⋅

,

gdzie:
U

nG

– napięcie znamionowe genera-

tora zespołu spalinowo-elektryczne-
go, w [kV],
S

nG

– moc znamionowa generatora

zespołu spalinowo-elektrycznego,
w [MVA].

Na rysunku 3 przedstawiono

uproszczone charakterystyki zmien-
ności reaktancji zwarciowej w genera-
torze oraz zmienności prądu zwarcio-
wego na zaciskach generatora.

Dla generatora o mocy S=100 kVA

bez regulacji zwarciowej prądu

wzbudzenia (x

”

d

=4,5 %; x

’

d

=35 %;

x

d

=300 %): X

G

=1,6

Ω; I

"

k

=3211,3 A;

I

’

k

=412,88 A; I

k

=48,17 A wartość usta-

loną prąd zwarciowy uzyskuje bardzo
szybko, wskutek czego spełnienie wa-
runku samoczynnego wyłączenia jest
praktycznie niemożliwe. Przy zasto-
sowaniu zwarciowego regulatora prą-
du wzbudzenia, przez 10 s impedancja
na jego zaciskach wyniesie 0,33

⋅X

nG

,

natomiast prąd zwarcia jednofazowe-
go (konieczny dla oceny samoczynne-
go wyłączenia) wyniesie:

I

U

X

A

k

k G

1

0

1

0 8

0 8 230

0 528

384 48

=

⋅

=

⋅

=

,

,

,

,

przy I

n

=144,34 A i nastawie wy-

łącznika głównego wynoszącej
2

⋅I

n

=288,68 A, zapewni samoczynne

wyłączenie w wymaganym czasie.

Częstym błędem popełnianym

przez mniej doświadczonych projek-
tantów jest przyjmowanie impedan-
cji zwarciowej generatora na podsta-
wie impedancji transformatora o mo-
cy równej mocy generatora zespołu
spalinowo-elektycznego. Dla porów-
nania tych wartości w tabeli 1 zostały
przedstawione impedancje wybranych
transformatorów oraz generatorów.

Porównując dane przedstawione

w tabeli 1 widać, jak duże rozbież-
ności występują w wartościach im-
pedancji zwarciowych obydwu źró-

deł (transformator zachowuje prak-
tycznie stałą wartość impedancji
zwarciowej w czasie trwania zwar-
cia). W przypadku, gdy zespół spa-
linowo-elektryczny jest oddalony
o kilkanaście metrów od zasilanej
rozdzielnicy, wartość impedancji ob-
wodu zwarciowego w dalszym ciągu
rośnie i powoduje dalsze zmniejsza-
nie się prądów zwarciowych. Znaczna
wartość reaktancji obwodu zwarcio-
wego zasilanego przez generator ze-
społu spalinowo-elektrycznego może
być powodem nieskutecznej ochro-
ny przeciwporażeniowej w instala-
cji, w której zastosowano samoczyn-
ne wyłączenie. Obwód zwarciowy dla
potrzeb ochrony przeciwporażenio-
wej przedstawia rysunek 5.

układy sieci
– praca agregatu

Spośród trzech układów sieci: TT,

IT i TN (TN-C; TN-C-S i TN-S), do za-
silania obiektów budowlanych najbar-
dziej nadaje się układ TN-S lub TN-C-S.

Moc

transformatora

lub generatora

Impedancja

transformatora

na jego

zaciskach

Z

KT

=U

Kr

(U

2

n

/ S

n

)

Reaktancja generatora na jego zaciskach
przyjmowana dla obliczania skuteczności

samoczynnego wyłączenia (rezystancja

uzwojeń stanowi zaledwie 0,03

⋅

X

G

i może zostać pominięta

w obliczeniach praktycznych)

X

k1G

=0,33 (U

2

n

/ S

n

)

[kVA]

[

Ω

]

[

Ω

]

100
160
250
400
500

0,072
0,045
0,028
0,018
0,014

0,528
0,330
0,211
0,132
0,106

Tab. 1 Zestawienie impedancji transformatora i generatora o tej samej mocy [11]

U

o

[V]

Czas wyłączenia [s]

120
230
277
400

>

400

0,8
0,4
0,4
0,2
0,1

Tab. 2 Maksymalne czasy wyłączenia

w układzie TN [8]

Rys. 4 Unormowane charakterystyki generatora z układem regulacji prądu wzbu-

dzenia: a) zmienności reaktancji zwarciowej generatora:

X

X

f T

k G

nG

k

1

100

⋅

=

%

( )

b) zmienności prądu zwarciowego generatora przy zwarciu na jego zaciskach:

I

I

f T

k G

nG

k

1

100

⋅

=

( )

%

Rys. 5 Schemat jednofazowego obwodu zwarcia w instalacji zasilanej z agregatu [7]

e.i-04-2005.indb 53

e.i-04-2005.indb 53

2005-03-21 15:45:50

2005-03-21 15:45:50

w w w . e l e k t r o . i n f o . p l

n r 4 / 2 0 0 5

o c h r o n a p r z e c i w p o r a ż e n i o w a

54

Układ IT może być stosowany tylko
w ograniczonym zakresie (np. blok
operacyjny lub OIOM w szpitalu itp.).
Warunek samoczynnego wyłączenia
w sieci TN należy uznać za spełnio-
ny, jeżeli:

Z

U

I

Z

X

X

X

R

R

S

o

a

S

k G

L

PE

L

PE

≤

=

+

+

+

+

(

)

(

)

1

2

2

gdzie:
Z

s

– impedancja pętli zwarciowej

obejmującej źródło zasilania, prze-
wód roboczy (aż do punktu zwarcia)
i przewód ochronny miedzy punktem
zwarcia a źródłem,
I

a

– prąd powodujący samoczynne za-

działanie urządzenia wyłączającego,
w czasie zależnym od napięcia zna-
mionowego U

o

podanego w tabeli 2,

X

L

– reaktancja przewodu fazowego

linii zasilającej,
R

L

– rezystancja przewodu fazowego

linii zasilającej,
X

PE (PEN)

– reaktancja przewodu ochron-

nego lub ochronno-neutralnego zależ-
nie od typu sieci TN-C lub TN-C,
R

PE (PEN)

– rezystancja przewodu

ochronnego lub ochronno-neutral-
nego zależnie od typu sieci TN-C lub
TN-C,
R

k1G

w generatorach nN może w obli-

czeniach zostać pominięty ze względu
na stosunek:R

G

/X

G

= 0,03 (w dokład-

nych obliczeniach należy uwzględnić
wartość R

G

.

Czas ten może być dłuższy od po-

danego w tabeli 2, ale nie może prze-
kraczać 5 s:

w obwodach rozdzielczych,

w obwodach zasilających jedy-

nie urządzenia stacjonarne, je-
żeli inne obwody odbiorcze (dla
których czas wyłączenia poda-
ny w tabeli 2) są przyłączone do
rozdzielnicy lub do obwodu roz-
dzielczego w sposób spełniają-
cy jeden z poniższych warunków:
a) impedancja przewodu ochronne-
go ZPE między rozdzielnicą i punk-
tem, w którym przewód ochrony
jest przyłączony do głównej szyny
uziemiającej, nie przekracza warto-
ści określonej wzorem:

Z

Z

U

PE

S

o

≤ ⋅

50

b) w rozdzielnicy znajdują się po-

łączenia wyrównawcze przyłączo-
ne do tych samych części prze-
wodzących obcych, co połączenia
wyrównawcze.
Jeżeli uzyskanie wymaganych cza-

sów wyłączeń jest niemożliwe przy
zastosowaniu urządzeń ochronnych
przetężeniowych, należy wykonać
połączenia wyrównawcze dodatko-
we. Alternatywnie ochrona powinna
być zapewniona za pomocą urządze-
nia ochronnego różnicowoprądowe-
go [8]. Przy zasilaniu z agregatu uzy-
skanie skutecznej ochrony przeciw-
porażeniowej przy zastosowaniu tyl-
ko urządzeń przetężeniowych może
być nieskuteczne. Konieczne zatem
wydaje się zastosowanie urządzeń
różnicowoprądowych w instala-
cji odbiorczej. W instalacji zasilają-
cej gniazda, które przeznaczone są
do zasilania odbiorników ręcznych,

należy stosować wyłączniki różni-
cowoprądowe o czułości nie więk-
szej niż 30 mA.

W gospodarstwach rolnych wy-

budowanych przed 1990 rokiem wy-
stępuje instalacja w układzie TN-C,
która eliminuje możliwość zasto-
sowania wyłączników różnicowo-
prądowych w celu poprawy istnie-
jącego stanu bezpieczeństwa w in-
stalacji elektrycznej. W takich go-
spodarstwach, w przypadku ko-
nieczności zainstalowania awa-
ryjnego źródła zasilania w postaci
zespołu spalinowo-elektrycznego,
może okazać się konieczna przebu-
dowa instalacji odbiorczej i wyko-
nania jej w systemie TN-C-S, który
umożliwia instalowanie wyłączni-
ków różnicowoprądowych. Popra-
wienie warunków ochrony prze-
ciwporażeniowej w instalacji zasi-
lanej z generatora zespołu spalino-
wo-elektrycznego nie zwalnia z za-
pewnienia warunków ochrony po-
żarowej w eksploatowanej instala-
cji. Należy pamiętać o zachowaniu
warunku długotrwałej obciążalno-
ści i przeciążalności prądowej prze-
wodów, która wyraża się następują-
cymi wzorami:

I

I

I

I

k I

B

n

Z

Z

n

≤ ≤

≥

⋅

2

1 45

,

gdzie:
I

B

– prąd obciążenia obwodu, w [A],

I

n

– prąd znamionowy zabezpiecze-

nia obwodu, w [A],
I

z

– wymagana minimalna długotrwa-

ła obciążalność przewodu zabezpie-
czanego obwodu, w [A],
k

2

– współczynnik krotności prądu

znamionowego zabezpieczenia za-
pewniający jego zadziałanie w okre-
ślonym czasie przyjmowany jako:
1,6 – 1,9 dla bezpieczników topiko-
wych, 1,45 dla wyłączników instala-
cyjnych bez względu na typ ich cha-
rakterystyki.

Niespełnienie tego warunku spo-

woduje nagrzewanie się kabli lub
przewodów do wartości niedopusz-
czalnej, która może zainicjować za-
palenie się izolacji. Jako zabezpiecze-

nie ppoż. zaleca się również stosowa-
nie wyłącznika różnicowoprądowego
o czułości nie większej niż 300 mA
(w wielu publikacjach jest podawa-
na wartość 500 mA – jest to wartość
nieprawidłowa; badania prowadzone
przez dr. inż. Ryszarda Chybowskie-
go w SGSP wykazały, że prąd upływu
o wartości powyżej 300 mA może spo-
wodować zapłon kurzu osiadającego
na przewodach).

W układzie sieci TN, dla ochrony

od porażeń stosuje się połączenie
części przewodzących dostępnych
z przewodem ochronnym PE lub
ochronno-neutralnym PEN. W sie-
ciach tych wymaga się uziemienia
punktu neutralnego transformatora
(generatora) oraz przewodu ochron-
no-neutralnego. Sieć elektroenerge-
tyczna w układzie TN musi speł-
niać wymagania przedstawione na
rysunku 6

(w przypadku sieci kablo-

wych należy uziemić przewody PEN
w każdym złączu).

W przypadku uziemienia punk-

tu neutralnego generatora można
przyjmować warunki jak dla trans-
formatora (rys. 5) pod warunkiem,
że zasilanych jest z niego kilka osob-
nych budynków posiadających osob-
ne uziemienia w złączach. W innym
przypadku rezystancja uziemienia
punktu neutralnego generatora
R

BG

≤5 Ω. Rozdział przewodu PEN

na przewód N oraz PE należy wy-
konać w złączu, w którym zgodnie
z wymaganiami ZE instalowany jest
licznik zużytej energii elektrycznej.
W przypadku, gdy w budynku ist-
nieje punkt rozdziału przewodów PE
i N, należy go uziemić. Natomiast,
gdy budynek wznoszony jest od pod-
staw i projekt przewiduje uziemie-
nie fundamentowe, przewody PE
należy uziemić przez Główną Szy-
nę Uziemiającą (GSU) zainstalowa-
ną w budynku [11]. Przedstawio-
ne wymagania dotyczą tylko zasi-
lania obiektów stacjonarnych. Za-
silanie urządzeń polowych podlega
odmiennym przepisom i przedsta-
wionych wymagań nie należy utoż-
samiać z zasilaniem elektroenerge-
tycznych urządzeń polowych.

Rys. 6 Uziemienia ochronne w sieci TN [12]

e.i-04-2005.indb 54

e.i-04-2005.indb 54

2005-03-21 15:45:52

2005-03-21 15:45:52

w w w . e l e k t r o . i n f o . p l

n r 4 / 2 0 0 5

55

układy współpracy
agregatu z siecią
elektroenergetyczną

Niemniej ważnym zagadnieniem

jest zapewnienie właściwej współpra-
cy agregatu z siecią elektroenergetycz-
ną. Agregat stanowi w tym przypadku
źródło awaryjne, które nie może dostar-
czać energii do sieci elektroenergetycz-
nej. Powoduje to konieczność projekto-
wania układów uniemożliwiających pra-
cę równoległą źródeł lub wsteczne poda-
nie napięcia do sieci, podczas gdy została
ona wyłączona. W przypadku agregatów
uruchamianych ręcznie należy stosować
ręczne przełączniki (rys. 7).

Natomiast zespoły wyposażone

w układy samorozruchu i samozatrzy-
mania należy wyposażyć w układy au-
tomatyki SZR z blokadą mechaniczną
i elektryczną. Przykład takiego układu
został przedstawiony na rysunku 8.

W przypadku agregatów wyposa-

żonych w automatykę samorozruchu
i samozatrzymania należy pamiętać,
że część układów automatyki zain-
stalowana jest w zespole i w przy-
padku pozostawania zespołu w wa-
runkach gotowości do pracy wyma-
ga ona zasilania z sieci elektroenerge-
tycznej (grzałki, detektor zaniku faz
itp.). Obwody te należy zabezpieczyć
od przeciążeń, przepięć oraz porażeń
i wykonać w układzie TN-S. Ze wzglę-
du na pewność zasilania nie należy
do ich zabezpieczania stosować wy-
łączników różnicowoprądowych.

Przekroje przewodów należy dobie-
rać tak, by został zachowany warunek
samoczynnego wyłączenia z PN-IEC
60364-4-41 oraz PN-IEC 60364-4-43
(wzór: 2, 4, 5).

Dokonując doboru aparatów elek-

trycznych, zarówno w układzie SZR,
jak i ręcznego przełącznika, należy
uwzględnić największe wartości prą-
dów zwarciowych obliczone osobno do
zasilania z sieci elektroenergetycznej
oraz agregatu [4]. Oznacza to koniecz-
ność wyznaczenia prądów zwarć syme-
trycznych oraz prądów udarowych dla
każdego źródła osobno. Należy rów-
nież pamiętać, że podstawą opraco-
wania projektu zasilania awaryjnego
są warunki techniczne „wpinki” agre-
gatu wydane przez zakład energetycz-
ny, na terenie którego będzie instalo-
wany agregat.

Natomiast eksploatacja agregatu

może być prowadzona przez osoby
posiadające świadectwa kwalifikacyj-
ne grupy I, obejmujące swoim zakre-
sem agregaty niskiego napięcia o mo-
cy równej lub większej niż zainsta-
lowany zespół spalinowo-elektrycz-
ny (dotyczy tylko agregatów o mo-
cy większej niż 50 kW – eksploatacja
agregatów o mocy do 50 kW nie wy-
maga świadectw kwalifikacyjnych).
Eksploatację należy prowadzić na
podstawie instrukcji współpracy ru-
chowej agregatu z siecią elektroener-
getyczną, którą należy uzgodnić w za-
kładzie energetycznym wydającym
warunki „wpinki”.

W przypadku zastosowania ukła-

du automatyki SZR sieć / agregat na-
leży również opracować program pra-
cy tej automatyki. Przykładowe roz-
wiązanie układu automatyki SZR oraz
program jego pracy przedstawiają ry-
sunki 9

i 10 (www.elektro.info.pl).

Układy współpracy agregatu z siecią
elektroenergetyczną należy zawsze
instalować za układem pomiarowym
ze względu na to, że agregat stanowi
własność użytkownika.

badania agregatów

Do podstawowych badań stoso-

wanych przy ocenie bezpieczeństwa
elektrycznego agregatów prądotwór-
czych należy zaliczyć następujące po-
miary:

rezystancji izolacji,

wytrzymałości elektrycznej izolacji,

prądu upływu,

czasu i progu działania zabezpie-

czeń,

rezystancji przejścia pomiędzy do-

stępnymi częściami metalicznymi,

rezystancji uziemienia,

impedancji pętli zwarcia.

wyznaczenie impedancji
pętli zwarcia

Pomiar impedancji pętli zwarcia

jest trudny do praktycznego wyko-
nania z uwagi na zmieniającą się
w czasie zwarcia reaktancję genera-
tora i brak dostępnych na rynku przy-

Rys. 7 Ręczny przełącznik sieć / agregat

Rys. 8 Układ automatyki SZR sieć / agregat

rządów pomiarowych pozwalających
na wykonanie takiego pomiaru. Osza-
cowanie skuteczności samoczynnego
wyłączenia zabezpieczeń w instalacji
zasilanej przez agregat prądotwórczy
jest możliwe w obliczeniach i ma cha-
rakter przybliżony. Częstym błędem
popełnianym przez osoby wykonują-
ce pomiary jest pomiar skuteczności
samoczynnego wyłączenia w odbior-
nikach zasilanych z agregatu za po-
mocą powszechnych mierników im-
pedancji pętli zwarciowej. Miernik
taki wymusza przepływ niewielkiego
prądu zwarciowego o wartości 5-40 A
(w zależności od typu miernika).

Taka wartość prądu pomiaro-

wego jest zadowalająca przy zasila-
niu ze źródła o niezmiennych para-
metrach (system elektroenergetycz-
ny), natomiast przy pomiarze obwo-
du zwarciowego ze źródła o zmien-
nych parametrach wyniki pomia-
ru uzyskane przy pomiarze przyrzą-
dami powszechnie stosowanymi są
nie do przyjęcia. Popełniany błąd
może wynosić nawet 800 %. Pozosta-
łe pomiary omówiono szczegółowo
w [4] i w artykule zostały pominięte.

Artykuł powstał na podstawie

referatu wygłoszonego przez auto-
rów na II Ogólnopolskiej Konfe-
rencji Elektroenergetyka na Tere-
nach Wiejskich, która odbyła się
w dniach 23-25 listopada 2004 r.
w Jachrance koło Warszawy.

Od redakcji

: Literatura do artyku-

łu na www.elektro.info.pl.

e.i-04-2005.indb 55

e.i-04-2005.indb 55

2005-03-21 15:45:53

2005-03-21 15:45:53