w w w . e l e k t r o . i n f o . p l
n r 4 / 2 0 0 5
p r e z e n t a c j a
44
p r e z e n t a c j a
dobór właściwych narzędzi
i sprzętu ochronnego
do prowadzenia prac montażowych,
kontrolnych i serwisowych sieci energetycznej
Wytwórnia Sprzętu Ochronnego „WAEL”-bis
N
a licznych konferencjach poświę-
conych bezpieczeństwu w ener-
getyce często padają stwierdzenia, że
dla energetyki „do przyjęcia jest tylko
ryzyko porażeń równe zero”. Miarą wy-
padkowości jest współczynnik liczby
porażeń w ciągu roku na milion miesz-
kańców. W uprzemysłowionych kra-
jach Europy wynosi on 1,0
÷ 2,0, u nas
około 6,5 (!). Z urządzeniami elektro-
energetycznymi w naturalny sposób
związane jest zagrożenie dla życia
i zdrowia pracownika, którym jest
obecność napięcia. Niestety, liczba wy-
padków spowodowanych porażeniem
przez prąd ciągle jest zbyt duża.
Jak słusznie zauważono [1], ryzy-
ko porażenia bywa spotęgowane: po-
wszechnością robót prowadzonych
w różnych, przeważnie trudnych, wa-
runkach, pośpiechem, a także rutyną
prowadzącą do lekceważenia zagrożeń.
W energetyce wymaga się i egzekwuje,
poprzez środki prawne i organizacyjne,
by miejsce pracy było właściwie przy-
gotowane (brak napięcia), albo, kiedy
prace mają być wykonywane pod na-
pięciem, z całą surowością przestrze-
gane były zatwierdzone i wyćwiczo-
ne procedury [2, 3, 4]. Między innymi
dlatego podstawowym „narzędziem”
i „sprzętem ochronnym” powinna być
najpierw świadomość pracowników.
Nie do przecenienia jest również wła-
ściwe przygotowanie miejsca pracy
i odpowiednie procedury
– stale ak-
tualizowane i uzupełniane.
Do wykonania określonej pracy nie-
zbędne są narzędzia i sprzęt. Oferta
producentów takiego sprzętu jest bar-
dzo bogata. Naczelne zasady, których
powinni przestrzegać zarówno produ-
cenci, jak i użytkownicy to:
używany sprzęt musi mieć ate-
sty na zgodność z odpowiednimi
normami lub warunkami tech-
nicznymi
wydanymi przez upo-
ważnione instytucje,
producenci sprzętu powinni wy-
kazać się wdrożonym systemem
jakości
(posiadanie właściwych
certyfikatów),
użytkownicy powinni posiadać
system kontroli
stanu narzędzi
i sprzętu w trakcie eksploatacji.
Jak wiadomo, przepływ prądu przez
ciało człowieka lub zwierzęcia powodu-
je skutki patofizjologiczne – od mro-
wienia do migotania komór serca lub
zmiany fizykalne – oparzenia, uszko-
dzenia wzroku, słuchu, itp. Naukowcy
ustalili, że o zagrożeniu dla organizmu
decyduje wartość prądu, czas przepły-
wu prądu oraz droga rażenia (ręka-rę-
ka, ręka lewa-stopy, ręka-pierś). Jak po-
daje prof. Henryk Markiewicz [5], war-
tość prądu rażeniowego wynosi śred-
nio od 0,4 mA (próg odczuwania prze-
pływu prądu w miejscach styku z elek-
trodą) do około 40 mA (możliwość mi-
gotania komór serca), przy czym war-
tości te zależą od wielu czynników,
a jeden z istotniejszych to czas prze-
pływu prądu. Migotanie komór serca
może jeszcze nie wystąpić przy prądzie
rzędu nawet 500 mA, jeśli czas przepły-
wu będzie nie większy niż 10 ms, ale
już przy czasie przepływu 2 s zagro-
żenie może spowodować prąd o war-
tości ok. 40 mA. Wartość prądu i czas
jego przepływu przez organizm decy-
dują o zagrożeniu życia. W przepisach
przyjęło się określanie zagrożenia przez
tzw. graniczną dopuszczalną wartość
napięcia rażenia. Przyjmuje się za do-
puszczalną wartość napięcia 50 V prą-
du przemiennego i 120 V prądu stałe-
go w warunkach normalnych, a przy
zwiększonej wilgotności czy przewo-
dzącym podłożu odpowiednio wartości
o połowę mniejsze (25 V i 60 V). W ten
sposób można określić stopień zagroże-
nia przy pracach montażowych, kontro-
lnych czy przy usuwaniu awarii.
W pracach wykonywanych bez napię-
cia, najczęściej przy pracach konserwa-
cyjnych, różnego rodzaju przeglądach,
usuwaniu awarii, wymagane jest zawsze
założenie uziemiacza, który jest osta-
tecznym zabezpieczeniem
, gdyby za-
wiodły wszystkie wcześniej zastosowa-
ne środki bezpieczeństwa
. Zadaniem
uziemiacza jest sprowadzenie potencja-
łu miejsca pracy do potencjału ziemi lub
napięcia bezpiecznego dla człowieka.
Pozorna prostota uziemiaczy zupeł-
nie nie ma odzwierciedlenia w szczegó-
łowych przepisach dotyczących ich bu-
dowy, badania, instrukcji doboru, użyt-
Przekrój
przewodu uziemiacza
Ciężar [kg]
Oporność
I
∆
U na
12 m
[mm
2
]
1 m
12 m
[
Ω
/ m]
[kA]
[V]
16
0,2
2,4
0,0011
4
52,61
25
0,3
3,6
0,0007
6,5
54,76
35
0,35
4,2
0,0005
9
54,11
50
0,55
6,6
0,00035
13
54,76
70
0,75
9
0,00025
18,5
55,72
95
0,95
11,4
0,00019
25
55,50
120
1,3
15,6
0,00015
31,5
55,19
Tab. 1 Minimalny ciężar i spadek napięcia dla przewodu miedzianego uziemiaczy
o różnym prądzie znamionowym
Fot. 1 Uziemiacz przenośny do urządzeń stacyjnych i liniowych
Fot. 2 Uziemiacz zatrzaskowy z uchwytem izolacyjnym do 30 kV
e.i-04-2005.indb 44
e.i-04-2005.indb 44
2005-03-21 15:44:54
2005-03-21 15:44:54
