KATEDRA PODSTAW KONSTRUKCJI MASZYN
WYDZIAŁ MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY
POLITECHNIKA ŚLĄSKA
M
ETODY
D
IAGNOSTYKI
T
ECHNICZNEJ
Temat:
Pomiar hałasu i mocy akustycznej.
This document was created by the trial version of Print2PDF. !
Once Print2PDF is registered, this message will disappear.!
Purchase Print2PDF at
2
1. Wprowadzenie teoretyczne
Maszyna w trakcie działania emituje sygnał akustyczny, będący efektem
dynamicznego oddziaływania na siebie poszczególnych elementów, ruchów medium,
bądź zachodzących reakcji chemicznych, które ściśle łączą się z działaniem maszyny.
Oceny takiego sygnału akustycznego (hałasu), emitowanego przez maszynę, mogą
być wykorzystywane do wnioskowania o stanie maszyny. W takim ujęciu hałas
zyskuje znaczenie bardzo bogatego źródła informacji.
1.1 Podstawowe pojęcia [1]
Poziom ciśnienia akustycznego. Najniższy poziom dźwięku wykrywalny przez ucho
ludzkie wynosi 20
Pa. Taka zmiana ciśnienia jest tak niewielka, że „powoduje ona
odchylenie membrany ucha ludzkiego na odległość mniejszą niż średnica
pojedynczego atomu. Badania wykazały, że ucho ludzkie może znieść dźwięk o
ciśnieniu ponad milion razy wyższym. Dlatego też, w celu uproszczenia pomiarów
dźwięku i zredukowania olbrzymich wartości liczbowych, wprowadzono
wygodniejszą - liczbowo - logarytmiczną, decybelową (dB) - skalę pomiarową [5].
Jest to wielkość, którą w praktyce stosuje się najczęściej dla określenia stanu
akustycznego środowiska i nosi nazwę poziomu ciśnienia akustycznego L.
Wartość tego poziomu wyraża wzór :
L = 20 lg (p/p
o
) dB ;
w którym p jest ciśnieniem akustycznym w danym punkcie mierzone w Pa, zaś p
0
jest
ciśnieniem odniesienia p
0
= 20
Pa.
Analogiczną wielkością, którą stosuje się dla określenia intensywnośi fali
akustycznej pod względem energetycznym, jest poziom natężenia dźwięku :
L = 20 lg (p/p
o
) = 10 lg (p/p
o
)
2
= 10 lg (I/I
o
) ;
gdzie I jest natężeniem dźwięku, I
0
- natężenie dźwięku porównawczego, które
odpowiada w przybliżeniu progowi słyszalności 1000 Hz i jest równe 10
-12
W/m
2
.
Poziomem odniesienia w skali decybelowej dla dźwięku jest poziom 20
Pa -
zdefiniowany jako 0 dB. 1 dB jest najmniejszą słyszalną zmianą poziomu.
Poziomowi dla częstotliwości górnej (próg odczuwania bólu), którą przestajemy
słyszeć, odpowiada wartość równa 130 dB.
Głośność. Głośność jest subiektywną miarą wrażenia słuchowego. Im ciśnienie
akustyczne dźwięku jest większe, tym „głośniej” jest on przez nas odbierany, więc
większa jest jego głośność. Subiektywność tej miary polega na tym, że np. głośność
dwóch dźwięków o takim samym poziomie ciśnienia akustycznego, ale o różnych
częstotliwościach, może być zupełnie inna. Wynika to z faktu reagowania ludzkiego
ucha. Dla przykładu porównajmy dwa dźwięki : nieprzyjemny, głośny dźwięk w hali
fabrycznej, oraz cichy (szum) dźwięk słyszany przez nas kiedy jedziemy pociągiem.
2
This document was created by the trial version of Print2PDF. !
Once Print2PDF is registered, this message will disappear.!
Purchase Print2PDF at
3
Otóż mogą to być dźwięki o jednakowym natężeniu (ok. 95 dB) lecz przez nas
odbierane jako głośny i cichy.
Stosowane w praktyce mierniki poziomów dźwięków są zaopatrzone w trzy filtry : A,
B, C, a stosunkowo niedawno dodano również i D, których zadaniem jest
przystosować charakterystykę przyrządu do charakterystyki wrażliwości ucha. Czyli
wynikiem pomiaru takim miernikiem jest poziom głośności (miara „obiektywna”).
Poszczególne filtry (nazywane również filtrami ważącymi) pracują w następujących
zakresach poziomów głośności :
A - małych, do 55 fonów,
B - średnich, od 55 do 85 fonów,
C - dużych, powyżej 85 fonów,
D - dużych, do pomiarów głośności samolotów (od 100 fonów).
Do pomiaru wcześniej opisanych wielkości, używane są mierniki, dopuszczane przez
polską normę PN-79/T-06460. Są to następujące rodzaje urządzeń :
dozymetry hałasu,
mierniki poziomu dźwięku (w tym całkujące mierniki poziomu dźwięku).
Miernik poziomu dźwięku (inna nazwa to sonometr) jest podstawowym przyrządem
do pomiaru parametrów hałasu. Miarą wpływu hałasu na człowieka nie jest ciśnienie
akustyczne, ale głośność. Z tego powodu przyrządy do pomiarów hałasu powinny być
wyposażone w odpowiednie elementy kształtujące ich charakterystykę tak, aby
rejestrowały dźwięki (dzięki zastosowaniu wcześniej wymienionych filtrów A, B, C,
D) podobnie jak ucho człowieka. Właśnie tę własność, jak i inne posiada miernik
poziomu dźwięku. Może on być zastosowany do pomiaru :
poziomu ciśnienia akustycznego,
poziomu dźwięku („głośności”- zgodnie z krzywymi korekcyjnymi filtrów
A, B, C, D),
widma częstotliwościowego (przy zastosowaniu zestawu filtrów pasmowych),
równoważnego poziomu dźwięku.
Spotykane obecnie mierniki pozimów dźwięku posiadają wiele opcji i dodatkowych
możliwości usprawniających pomiar, a także wizualizację wyników pomiarowych.
Odpowiadają one jednak określonym dokładnościom wskazań, ze względu na którą
to klasę dokładności, polska norma PN-79/ T-06460 dokonuje ich podziału na
mierniki klasy 0, klasy 1, klasy 2, klasy 3. Podstawowymi opcjami miernika przy
załaczeniu których dokonywany jest pomiar są [2] :
S (Slow - wolno), oznacza charakterystykę dynamiczną miernika poziomu
dźwięków ciągłych, określające jego działanie zwane wolnym.
F (Fast - szybko), oznacza charakterystykę dynamiczną miernika poziomu
dźwięków ciągłych, określającej jego działanie zwane szybkim.
I (Impulse - impulsowa ), oznacza charakterystykę do pomiaru poziomu
dźwięków krótkich, o przebiegu impulsowym.
P (Peak - szczytowa), stosowana do pomiaru wartości szczytowej przebiegu.
LIN, oznacza liniową charakterystykę częstotliwościową miernika, która
umożliwia pomiar poziomu ciśnienia akustycznego.
This document was created by the trial version of Print2PDF. !
Once Print2PDF is registered, this message will disappear.!
Purchase Print2PDF at
4
Opcje te wprowadzają zmieny w charakterystyce czasowej układu prostownik -
wskaźnik. W zleżności od klasy dokładności spotykane mierniki zawierają opcje
zgodne z tab.1.
1.2 Orientacyjna metoda określania poziomu mocy akustycznej hałasu
maszyn
Orientacyjna metoda określania mocy akustycznej hałasu zalecana jest przez normę
PN-84/N-01332. W ćwiczeniu laboratoryjnym zastosowana jest metoda opracowana
jedynie do potrzeb wynikających z przeprowadzenia ćwiczenia. Orientacyjna metoda
określania poziomu mocy akustycznej hałasu, opracowana dla celów dydaktycznych
Politechniki Śląskiej, polega na wyznaczeniu poziomów dźwięku w przestrzeni
otaczającej maszynę - obiekt badań. Przestrzenią tą jest powierzchnia półsfery
roztoczona nad powierzchnią odbijającą dźwięk (rysunki: 1 a i b). Powierzchnia
pomiarowa jest poprzecinana płaszczyznami równoległymi do płaszczyzny
powierzchni odbijającej dźwięk. Sześć równoległych płaszczyzn (A, B, C, D, E, F)
(por. rys.2) odległych od powierzchni odbijającej dźwięk o wysokość h
N
, tworzy z
półsferą (jako część wspólna) okręgi, na których porozmieszczane są punkty w
których dokonywane są pomiary poziomów dźwięku emitowanego przez maszynę.
Ilość i rozmieszczenie punktów pomiarowych jest tak dobrana, aby pozwalało to na
określenie sposobu rozchodzenia się dźwięku emitowanego przez obiekt oraz mocy
akustycznej hałasu. Metoda proponowana w ćwiczeniu laboratoryjnym jest metodą
określania poziomu mocy akustycznej hałasu maszyny, polegająca na obliczeniu tej
mocy na podstawie średnich wartości poziomów dźwięku A, zmierzonych w
pomieszczeniach lub otwartej przestrzeni.
Metodę opisaną w tym ćwiczeniu należy stosować dla maszyn wytwarzających w
ośrodku powietrznym hałas ustalony. Należy ją stosować w przypadku gdy dokładne
i techniczne metody (ustanowione w PN-81 / N - 01306) nie mogą lub nie są
konieczne do zastosowania. Metoda ta pozwala na określenie poziomu mocy
akustycznej hałasu maszyn w sposób orientacyjny, oraz pozwala na obrazowe
przedstawienie rozkładu pola akustycznego w pobliżu maszyny.
Tabela 1.
Możliwości pomiarowe mierników poziomu dźwięku w zależności od ich
klasy [4]
Klasa dokładności
0
1
2
3
Poziom dźwięku
A, B, C, D,
A, B, C
A, C
A
Poziom
ciśnienia
akustycznego
LIN
LIN
LIN
LIN
Zakres pomiarów dB
120
100
80
60
Charaktrystyki dynamiczne S F
S F
S F
F
Błąd podstawowy pomiaru 0,4
0,7
1,0
1,5
This document was created by the trial version of Print2PDF. !
Once Print2PDF is registered, this message will disappear.!
Purchase Print2PDF at
5
Rys. 1. a) Półsferyczna powierzchnia pomiarowa wraz z punktami pomiarowymi roztoczona
nad powierzchnią odbijającą dźwięk
b)
Pionowy rzut punktu pomiarowego na siatkę naniesioną na powierzchni
odbijającej dźwięk
This document was created by the trial version of Print2PDF. !
Once Print2PDF is registered, this message will disappear.!
Purchase Print2PDF at
6
2. Opis ćwiczenia
2.1 Cel ćwiczenia
Celem ćwiczenia jest zapoznanie się metodą pomiaru hałasu maszyny, sposobem
wykonywania tego typu pomiarów, oraz poznanie podstawowych określeń i pojęć z
tego zakresu.
2.2 Wymagania ogólne
Pomiary należy przeprowadzać w pomieszczeniach o objętości większej niż 70 m
3
lub w przestrzeni otwartej, nad powierzchnią odbijającą dźwięk. W przypadku
przeprowadzania pomiarów w przestrzeni otwartej, konieczne są dobre warunki
atmosferyczne (brak wiatru, deszczu i mgły). Miejscem przeprowadzenia ćwiczenia
jest Laboratorium podstaw Konstrukcji Maszyn (s. 14). W ćwiczeniu laboratoryjnym
do pomiarów stosuje się miernik poziomu dźwięku T- 01.
2.3 Przygotowanie pomiarów
Dla badanej maszyny należy dokonać pomiaru określającego jej wielkości
geometryczne, bez uwzględnienia wystających części maszyny, które nie są źródłem
emisji dźwięku. W ten sposób badany obiekt przy dalszym postępowaniu jest
„widziany” jako prostopadłościan o liniowych wymiarach a, b, c (rys. 2). Podwojony
największy wymiar 2l
max
stanowi promień R powierzchni pomiarowej - półsfery, na
której rozmieszczone są punkty w których dokonywany jest pomiar. Następnie należy
wyznaczyć na powierzchni odbijającej dźwięk siatkę z naniesionymi na niej
punktami pomiarowymi, będącymi rzutami rzeczywistych punktów rozmieszczonych
na powierzchni półsfery, w których będą dokonywane pomiary. Siatka ta powinna
być wyznaczona w środkowej części pomieszczenia. Każdemu punktowi
pomiarowemu naniesionemu na siatce należy nadać kolejny numer. Sposób
rozmieszczenia punktów pomiarowych, kolejność przyporządkowywania im
numerów oraz ideę tego postępowania obrazują rysunki.
Charakterystyczne wymiary siatki należy wyznaczyć z wzorów na :
- promień powierzchni pomiarowej :
R = 2l
max
;
gdzie l
max
jest największym wymiarem liniowym maszyny,
- wysokość płaszczyzn przecinających półsferę :
h
A
= 0,1
R ;
h
B
= 0.3
R ;
h
C
= 0,5
R ;
h
D
= 0,7
R ;
h
E
= 0,9
R ;
h
F
= R ;
This document was created by the trial version of Print2PDF. !
Once Print2PDF is registered, this message will disappear.!
Purchase Print2PDF at
7
- promienie okręgów r
N
powstałych z przecięcia płaszczyzn A, B, C, D, E, F z
półsferą o promieniu R :
r
N
= ( R
2
+ h
N
2
)
0,5
;
gdzie r
N
i h
N
są promieniami i wysokościami odpowiednio dla płaszczyzn A, B, C, D,
E i F. Rzut środka półsfery na powierzchnię odbijającą dźwięk powinien zbiegać się
z rzutem środka prostopadłościanu ograniczającego maszynę.
2.4 Określenie stałej K [3]
W celu przeprowadzenia oceny wpływu dźwięków odbitych w przestrzeni
pomiarowej (pomieszczeniu laboratorium), należy wyznaczyć wielkość stałej K w
dB. Przy pomiarach w przestrzeni otwartej stała K = 0, zaś pomieszczenie zamknięte
Rys. 2. Wymiary powierzchni pomiarowej z rozmieszczonymi 21
punktami pomiarowymi wraz z naniesioną siatką na powierzchni
odbijającej dźwięk, dla orientacyjnej metody określania poziomu
mocy akustycznej hałasu maszyn
This document was created by the trial version of Print2PDF. !
Once Print2PDF is registered, this message will disappear.!
Purchase Print2PDF at
8
spełnia wymagania metody pomiaru jeśli K
7 dB. Stałą K należy wyznaczyć wg.
wzoru :
K = 10 lg [ 1 + 4S / A (1 - A / S
V
) ] ;
w którym :
S - pole powierzchni pomiarowej, S = 2
R
2
;
S
V
- pole powierzchni ograniczających pomieszczenie z podłogą włącznie ;
A - chłonność akustyczna pomieszczenia.
Stałą K dopuszcza się określić również z wykresu na rys. 3, przy przyjęciu wartości
S
z tablicy 2.
Średnią chłonność akustyczną A, w m
2
, należy obliczyć wg wzoru :
A =
S
S
V
;
Rys. 3. Wykres dla określania stałej K, K = S/S
V
, [3].
This document was created by the trial version of Print2PDF. !
Once Print2PDF is registered, this message will disappear.!
Purchase Print2PDF at
9
2.5 Pomiar poziomu dźwięków zakłócających i związane z nim poprawki
Poziom dźwięków zakłócających, pochodzących np. od aerodynamicznego
przepływu powietrza wokół mikrofonu, innych źródeł hałasu, należy zmierzyć w tych
samych wielkościach (poziom dźwięku A) i w tych samych punktach pomiarowych
co hałas badanej maszyny.
W przypadku gdy różnica między zmierzonym poziomem dźwięku A emitowanym
przez badaną maszynę a poziomem dźwięku A dźwięków zakłócających
L jest
większa niż 10 dB, pomiar ten dopuszcza się pominąć.
Wyniku pomiaru w danym punkcie pomiarowym nie można ocenić, jeżeli różnica
L
jest mniejsza niż 3 dB lub jest mniejsza niż 10 dB i zmienna w czasie.
W punktach pomiarowych, w których wartość
L
3 dB, należy odjąć od
zmierzonych wartości poziomu dźwięku A wartości poprawek
zestawione w tab. 3.
Tablica 2.
Wartości
współczynnika
pochłaniania
dźwięku
w
pomieszczeniu
pomiarowym [3]
S
Rodzaj pomieszczenia pomiarowego
0,05
Puste pomieszczenie o gładkich ścianach z betonu,
cegły itp.
0,1
Częściowo puste pomieszczenie o gładkich ścianach
z betonu, cegły itp.
0,15
Pomieszczenie
z
twardymi
meblami,
hala
przemysłowa lub oddział fabryczny (warsztat) z
wyposażeniem technicznym itp.
0,2
Pomieszczenie
o
złożonym
kształcie
z
wyposażeniem technicznym lub bez.
0,25
Pomieszczenie z miękkimi meblami, oddział
fabryczny z częściową adaptacją akustyczną, z
konstrukcjami lub ustrojami dźwiękochłonnymi na
ścianach i suficie.
0,35
Pomieszczenie z pełną adaptacją akustyczną na
ścianach i suficie.
0,5
Pomieszczenie wyposażone w specjalne konstrukcje
dźwiękochłonne.
This document was created by the trial version of Print2PDF. !
Once Print2PDF is registered, this message will disappear.!
Purchase Print2PDF at
10
2.6 Wykonanie pomiarów
Przy wykonywaniu pomiarów, mikrofon miernika poziomu dźwięku umieszczony w
punkcie pomiarowym powinien być skierowany w stronę badanej maszyny. Sam
miernik powinien pracować z załączoną opcją dla pomiaru poziomu dźwięku A. W
pobliżu mikrofonu i badanej maszyny nie powinni znajdować się ludzie ani
przedmioty zakłócające pole akustyczne. Odległość, o ile jest to możliwe, między
mikrofonem i osobą wykonującą pomiar powinna wynosić co najmniej 0,5 m.
Odległość mikrofonu od powierzchni ograniczających pomieszczenie nie powinna
być mniejsza niż 1m. Jeżeli mierzony poziom jest zmienny w zakresie 5 dB, pomiar
należy wykonać przy włączonej charakterystyce dynamicznej oznaczonej S (wolno).
Wynik pomiaru jest wartością średnią maksymalnych i minimalnych wskazań
przyrządu.
Przy zastosowaniu ww. wymagań, pomiar dokonywany jest w ten sposób, że
umieszczony mikrofon przyrządu nad punktem pomiarowym siatki na wysokości h
N
rejestruje poziom dźwięku A, który wskazywany jest na skali miernika. Wartość
wskazania należy zapisać do tabeli pomiarowej (tab. 4).
2.7 Określenie poziomu mocy akustycznej [3]
Średnią wartość poziomu dźwięku A dla powierzchni pomiarowej należy obliczyć wg
wzoru :
L
n
m
L
i
n
i
10
1
10
0 1
1
lg
,
- K ;
w którym :
L
i
- poziom dźwięku w i- tym punkcie pomiarowym (dla i = 1, ... , 21),
n - liczba punktów pomiarowych, n = 21.
K - stała K (dla hałasu w przestrzeni otwartej K = 0).
Jeżeli różnice między poszczególnymi wartościami L
i
nie są większe niż 5 dB,
wówczas wartość średnią oblicza się wg wzoru :
L
n
L
K
m
i
i
n
1
1
;
Tablica 3.
Wartość poprawek
w punktach pomiarowych w których wartość różnicy
(poziomu dźwięku emitowanego przez obiekt a poziomu dźwięku tła
akustycznego)
L 3 dB [3]
L, dB
, dB
3
3
od 3 do 5
2
od 6 do 8
1
od 9 do 10
0,5
This document was created by the trial version of Print2PDF. !
Once Print2PDF is registered, this message will disappear.!
Purchase Print2PDF at
11
Poziom mocy akustycznej A, L
P
w dB, należy obliczyć wg. wzoru :
L
P
= L
m
+ 10lg (S / S
0
) ;
w którym :
L
m
- średni poziom dźwięku A w dB,
S - pole powierzchni pomiarowej, S = 2
R
2
w m
2
,
S
0
= 1 m
2
.
2.8 Protokół badań pomiarowych
Protokół badań pomiarowych powinien zawierać wszystkie informacje dotyczące
obiektu, przyrządu pomiarowego, tabeli wielkości geometrycznych określających
rozmieszczenie punktów pomiarowych na powierzchni pomiarowej (tab. 4),
wyników pomiarów (tab. 5) wraz z wszelkimi dokonywanymi obliczeniami.
3. Sposób przeprowadzenia ćwiczenia
1. Wyznaczyć wielkość graniastosłupa ograniczającego obiekt o wymiarach
a,b,c, oraz wyznaczyć promień powierzchni pomiarowej. Wyniki zapisać w
tab. 4.
2. Wyznaczyć wielkości geometryczne (h
N
, r
N
) potrzebne do narysowania siatki
pomiarowej na powierzchni odbijającej dźwięk oraz rozmieszczenia na niej
rzutów punktów pomiarowych i wyniki zapisać w tab. 4. Narysować siatkę
pomiarową.
3. Umieścić maszynę na powierzchni odbijającej dźwięk (w środku
geometrycznym siatki) i sporządzić szkic ustawienia maszyny na siatce
pomiarowej.
4. Zbadać poprzez wyznaczenie stałej K, czy pole akustyczne, w którym
dokonywany będzie pomiar, spełnia wymagania pola swobodnego dla tej
metody.
5. Dokonać pomiaru poziomu tła akustycznego.
6. Dokonać pomiaru poziomu dźwięku A w kolejnych punktach pomiarowych i
zapisać odczytywane wyniki w tab. 5.
7. Powtórzyć jeszcze dwukrotnie czynności w powyższym punkcie.
8. Sporządzić protokół pomiaru, zawierający następujące informacje :
a) dane maszyny lub urządzenia (dane znamionowe, przeznaczenie, stan),
b) warunki pomiarów:
- wymiary i własności akustyczne pomieszczenia (S
V
, A), pole
powierzchni pomiarowej S, wartość wyznaczonej stałej K,
- typ i nr przyrządu pomiarowego,
c) wyniki pomiarów i obliczeń :
- informacje dotyczące poziomu tła akustycznego,
This document was created by the trial version of Print2PDF. !
Once Print2PDF is registered, this message will disappear.!
Purchase Print2PDF at
12
4. Zawartość sprawozdania
Sprawozdanie powinno zawierać :
- tabele wyników pomiarowych (tab. 4 i tab. 5),
- szkic siatki pomiarowej z punktami pomiarowymi i usytuowaną na niej maszyną,
- protokół pomiarowy,
- wnioski i uwagi,
Tablica 4.
Tabela
wielkości geometrycznych określających rozmieszczenie punktów
pomiarowych na powierzchni pomiarowej
WYMIARY PROSTOPADŁOŚCIANU
OGRANICZAJĄCEGO MASZYNĘ
PROMIEŃ POWIERZCHNI
POMIAROWEJ
a
b
c
l
max
R = 2 l
max
Odległość płaszczyzn od powierzchni
odbijającej dźwięk
Promienie okręgów
h
A
= 0,1R
r
A
h
B
= 0,3R
r
B
h
C
= 0,5R
r
C
h
D
= 0,7R
r
D
h
E
= 0,9R
r
E
h
F
= R
r
F
This document was created by the trial version of Print2PDF. !
Once Print2PDF is registered, this message will disappear.!
Purchase Print2PDF at
13
Tablica 5.
Tabela wyników pomiarowych
Wysokość
pomiarowa
Nr punktu
pomiaru
Pomiar
[dB (A)]
Średnia z
pomiarów
I
II
III
[dB (A)]
1
h
A
=
2
3
4
5
h
B
=
6
7
8
9
h
C
=
10
11
12
13
h
D
=
14
15
16
17
h
E
=
18
19
20
h
A
= R =
21
Literatura
[1] Stawinoga J. Praca Przejściowa 1. Opracowanie ćwiczenia laboratoryjnego pt.:
„Pomiar hałasu i mocy akustycznej”. Pol. Śl. 1996.
[2] Engel Z. Ochrona środowiska przed drganiami i hałasem. Warszawa: PWN 1993.
[3] PN - 84 / N - 01332. Hałas. Orientacyjna metoda określania poziomu mocy akustycznej
hałasu maszyn, 1984.
[4] PN - 79 / T - 06460. Mierniki poziomu dźwięku. Ogólne wymagania i badania, 1979.
[5] Bruel & Kjaer, Pomiary dźwięków.
[6] Żyszkowski Z. Miernictwo akustyczne. Warszawa: WNT 1987.
[7] Łączkowski R. Wibroakustyka maszyn i urządzeń. Warszawa: WNT 1983.
This document was created by the trial version of Print2PDF. !
Once Print2PDF is registered, this message will disappear.!
Purchase Print2PDF at
14
This document was created by the trial version of Print2PDF. !
Once Print2PDF is registered, this message will disappear.!
Purchase Print2PDF at