INFLACJA W POLSCE ’90 – 2000 r.

Inflacja – jest złożonym zjawiskiem ekonomicznym , różnie definiowanym przez
poszczególne szkoły ekonomiczne. Według monetarystów główną przyczyną
inflacji jest podaż pieniądza. Natomiast zwolennicy innych poglądów widzą wiele
przyczyn leżących również poza obszarem zjawisk pieniężnych. Badanie przyczyn
i skutków inflacji oraz jej zwalczanie jest przedmiotem nauki ekonomii. Z różnych
teorii inflacji wynikają jednak pewne wspólne cechy :
-

wzrost poziomu cen krajowych, - koszty – inflacja kosztowa , inflacja pchana
przez koszt ma miejsce wówczas , gdy koszty czynników produkcji powodują
wzrost cen .

-

występowanie nadwyżek popytu w stosunku do podaży towarów, inflacja
popytowa - inflacja ciągniona przez popyt ma miejsce wówczas kiedy mamy
do czynienia z nadmiernymi wydatkami pieniężnymi i ograniczoną podażą
dóbr i usług jakie mogą być wytworzone przy pełnym zatrudnieniu , inaczej
inflacja nabywców .Inflacja ta jest związana ze zwiększoną ilością pieniądza w
obiegu a to z kolei spowodowane jest przez :

a) zwiększonym wynagrodzeniem bez wzrostu produktywności , oraz

zwiększonymi wydatkami z budżetu państwa

b) nadmierną sprzedażą ratalną
- wzrost podaży pieniądza,
- deprecjacja pieniądza krajowego, czyli postępujący spadek jego siły
nabywczej.

Różnice w pojmowaniu zjawisk inflacyjnych przez różne szkoły

ekonomiczne polegają na przypisywaniu różnej kolejności występowania
powyższych elementów. Monetaryści widzą początek inflacji w nadmiernym
wzroście podaży pieniądza , który wtórnie wywołuje nadwyżkę popytu wywołując
wzrost cen i deprecjację pieniądza krajowego. Natomiast według tzw. teorii
kosztowej , inflacje początkuje wzrost płac i innych kosztów, a w rezultacie cen.
Pociąga to za sobą zwiększenie dochodów ludności i deprecjację pieniądza, a w
konsekwencji wzrost jego podaży. Zakłócenie istniejących relacji między cenami
a płacami wywołuje żądanie podwyższenia płac. Za dochody pieniężne w wyrazie
nominalnym można bowiem nabyć mniejszą ilość towaru. Wzrost płac w jednych
branżach ( związkach zawodowych ) wywołuje żądanie ich podwyższenia w
innych. Rosnące koszty płac zmuszają producentów do podwyższania cen,
potęgując narastanie procesów inflacyjnych.

W zależności od natężenia skutków działania czynników inflacjogennych

rozróżniamy :


inflacje pełzającą



inflacje galopującą



hiperinflacje

Kryterium podziału stanowi stopa inflacji ( % ) mierzona wzrostem

cen. O inflacji pełzającej mówimy, gdy wzrost cen nie przekracza kilku procent
rocznie. Inflacja galopująca ( dwucyfrowa ) i wymykająca się z pod kontroli
wielocyfrowa hiperinflacja hamuje wzrost gospodarczy i w konsekwencji wywołuje
załamanie koniunktury gospodarczej. Już przy inflacji galopującej trudno jest
kontrolować dochody przedsiębiorstw i ludności, przestaje działać system
ekonomicznych motywacji i powstają niebezpieczne napięcia o charakterze
społeczno – ekonomicznym ( np. strajki ). Ludność i podmioty gospodarcze nie są

skłonne do oszczędzania i postępuje proces przyspieszonego wydatkowania przez
nich pieniędzy, rosą ceny i spada siła nabywcza pieniądza. Gdy inflacja
galopująca przerodzi się w hiperinflację trudno cokolwiek zaprogramować i
przeprowadzić rachunek ekonomiczny przy gwałtownie rosnących cenach. Życie
gospodarcze ulega dezorganizacji i całkowicie wymyka się z pod kontroli. Gdy
postępującym procesom inflacyjnym ( wzrost cen ) towarzyszy stagnacja
gospodarcza mówimy wówczas o tzw. stagflacji. W przypadku wystąpienia
recesji gospodarczej , przejawiającej się między innymi wzrostem bezrobocia,
spadkiem produkcji i dochodu narodowego , mówimy o oslumpflacji.

Zjawiska inflacyjne wyrażające się wzrostem cen przypisuje się

nadwyżce globalnego popytu w stosunku do globalnej podaży w gospodarce
narodowej. Tę nadwyżkę popytu wywołuje , zgodnie z teoriom monaterystyczną ,
nadmierna podaż pieniądza . Nadmierna ilość pieniądza w obiegu jest zarówno
przejawem inflacji jak i przyczyną narastania procesów inflacyjnych .
Towarzyszące inflacji obniżenie siły nabywczej waluty krajowej , wyrażające się
równocześnie spadkiem jej kursu w stosunku do walut obcych , nazywa się
dewaluacją . Przeciwieństwem zjawisk inflacyjnych są zjawiska deflacyjne .

Popyt na pieniądz jest związany przede wszystkim z pełnieniem przez

pieniądz funkcji środka wymiany i środka płatniczego . Wykonując te funkcje
pieniądz , uczestnicząc w transakcjach kupna – sprzedaży , krąży między
dłużnikami a wierzycielami i służy regulowaniu innych zobowiązań . Już A. Smith
stwierdził, że ilość pieniądza niezbędna dla obsługi wymiany towarów jest zawsze
mniejsza od sumy obsługiwanych transakcji . Dzieje się tak dlatego , że pieniądz
krąży ( cyrkuluje ) a jednostka pieniądza może obsłużyć w określonym czasie
wiele różnych transakcji .

Zależność między ilością pieniądza a sumą obsługiwanych w danym czasie

transakcji przedstawia I . Fischer . Sformułował on w 1911 r. tzw. „ równanie
wymienne Fischera ” , zgodnie z którymi :

M V = P T

gdzie:
- M ilość obiegającego pieniądza
- V szybkość krążenia pieniądza , czyli ilość obrotów jaką wykonał pieniądz w
określonym czasie , co można również wyrazić liczbą transakcji przypadających
przeciętnie na jednostkę pieniądza

-

P średni poziom cen

-

T rozmiary transakcji

Przekształcając powyższe równanie otrzymany :

P = M V / T

co oznacza , że poziom cen jest określony ilością ( M ) pieniądza , szybkością jego
obiegu ( V ) oraz rozmiarami transakcji ( T ) . Ponieważ szybkość obiegu w
krótkim okresie jest względnie stała , wzrost podaży pieniądza , przy
niezmienionych rozmiarach transakcji , wywoła wzrost cen. Stąd można wyliczyć
tzw. transakcyjny popyt na pieniądz :

M = PT / V

gdy przewidujemy , że suma transakcji w przyszłym okresie wyniesie PT , a
szybkość obiegu V jest znana z poprzedniego okresu; można więc wyliczyć ilość
pieniądza M potrzebną do obsługi tych transakcji .

NBP

współdziała w kształtowaniu i realizowaniu polityki gospodarczej państwa ,

mając na względzie w szczególności umacnianie polskiego złotego .

Prezes NBP przekłada Sejmowi projekty rocznych założeń polityki

pieniężnej równocześnie z projektem budżetu państwa przekładanym przez
Rząd . Założenia polityki pieniężnej uchwala Sejm RP i kontroluje ich wykonanie
na podstawie opracowanych przez NBP raportów o stanie pieniądza . NBP opiniuje
także projekt ustawy budżetowej oraz współdziała w opracowaniu bilansu
płatniczego państwa i sporządza sprawozdawczy bilans płatniczy państwa .
Polityka pieniężna jest więc poddana kontroli Sejmu RP , a za jej realizację jest
odpowiedzialny bezpośrednio przed nim prezes NBP .
Głównym celem polityki pieniężnej realizowanej w latach 1990 – 1994 było
ograniczenie zjawisk inflacyjnych oraz umocnienie pozycji złotego w stosunku do
obcych walut .
Trudno rozmawiać na temat przebiegu kształtowania się inflacji na przełomie
ostatnich kilku lat , bez uwzględnienia zarysu historycznego .

Przejście do gospodarki rynkowej: Polska w latach 1989-1994

"Państwo w przebudowie"

Rok 1989 cechowała głęboka destabilizacja gospodarki polskiej , znajdująca
wyraz w wysokiej inflacji i głębokich niedoborach , zarówno rzeczowych , jak i
finansowych Wprowadzony z początkiem 1990 roku program stabilizacyjny był
uzgodniony z Międzynarodowym Funduszem Walutowym programem
dostosowawczym , stanowiącym podstawę do zawartego przez Polskę
porozumienia z MFW . Porozumienie to było warunkiem otrzymania pomocy
finansowej od Funduszu i Banku Świtowego oraz poparcia w staraniach o
redukcję zadłużenia zagranicznego Polski . Kluczową rolę w realizacji programu
odegrała restrykcyjna polityka pieniężna i budżetowa , połączona z liberalizacją
cen i wprowadzeniem wewnętrznej wymienialności złotego . Swobodzie
kształtowania się cen na rynku towarzyszyło wprowadzenie hamulców wzrostu
cen .

Przebieg i wyniki każdego procesu przemian gospodarczych zależą od: 1)

warunków początkowych, 2) strategii gospodarczej, 3) a także od okoliczności
towarzyszących przemianom, które na nie wpływają, a same są w znacznej
mierze lub całkowicie od nich zależne

.

Warunki początkowe
Można wyróżnić co najmniej pięć głównych kategorii warunków
początkowych, które są szczególnie istotne dla przechodzenia do gospodarki
rynkowej. Są to: 1) sytuacja makroekonomiczna, 2) system gospodarczy, 3)
struktura gospodarcza, 4) zadłużenie zagraniczne i 5) wielkość zasobu kapitału
ludzkiego. Warunki początkowe Polski w 1989 r. można scharakteryzować przez
ocenę sytuacji w każdej z tych pięciu dziedzin .
Z innymi krajami socjalistycznymi dzieliła Polska szczególny typ
nierynkowego systemu gospodarczego. System ten, zdominowany przez sektor
państwowy, odznaczał się szczególnie wysokim stopniem koncentracji w
przemyśle. Układ cen był zdeformowany przez powszechne dotacje i
bezpośrednią regulację. Cały system nastawiony był na produkcję
antyimportową, a konkurencja zarówno wewnętrzna jak i zewnętrzna właściwie
nie istniała. Utrzymywano system wielorakich kursów walutowych; nie było
wymienialnej waluty. Brak było niezbędnych instytucji gospodarki rynkowej,
ponieważ kapitalizm został tu zniszczony, a nie tylko zawieszony, jak w
Niemczech Zachodnich przed 1948 r., albo zdeformowany, tak jak w Ameryce
Łacińskiej. Nie istniał prawdziwy bank centralny ani prawdziwe banki komercyjne,
brak było giełdy papierów wartościowych, obligacji państwowych, którymi można
by finansować deficyt budżetowy, nie było również samorządu terytorialnego z
prawdziwego zdarzenia.

http://notatek.pl/inflacja-w-polsce-1990-2000?notatka