mechanik precyzyjny 731[03] z2 05 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Regina Mroczek

Wykonywanie napraw i regulacji maszyn precyzyjnych
731[03].Z2.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Piotr Dubis
mgr inż. Krzysztof Bartosik

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Piotr Dubis

Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[03].Z2.05

”Wykonywanie napraw i regulacji maszyn precyzyjnych” zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu mechanik precyzyjny731[03].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Procedura napraw i regulacji maszyn precyzyjnych

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Ocena jakości napraw maszyn precyzyjnych i dokumentacja serwisowa

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Narzędzia i przyrządy oraz zakres demontażu do naprawy i regulacja maszyn

precyzyjnych

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Naprawa maszyn precyzyjnych przez wymianę części

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Naprawa maszyn precyzyjnych przez usunięcie uszkodzenia

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Naprawa maszyn precyzyjnych przez regenerację lub dorobienie części

5.6.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Uczeń realizuje naukę zawodu w systemie modułowym, w którym materiał nauczania,

zarówno teoretyczny, jak i praktyczny, jest podzielony na moduły, które dzielą się
na jednostki modułowe. Do każdej z nich jest opracowany Poradnik dla ucznia i Poradnik dla
nauczyciela.

Poradnik

dla

ucznia

zawiera

materiał

nauczania,

ćwiczenia wraz

ze wskazówkami, potrzebnymi do zaliczenia danej jednostki modułowej.
Moduł 731[03].Z2 „Eksploatacja maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych” jest jednym
z kluczowych dla zawodu i składa się z 6 jednostek.
Moduł zawiera treści pozwalające uczniowi zdobyć wiedzę dotyczącą napraw i regulacji
maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych. Każda jednostka modułowa ma swoje
określone cele i może być realizowana jako samodzielna część, przy czym ich kolejność nie
jest dowolna. Jednostka modułowa 731[03].Z2.05. Wykonywanie napraw i regulacji maszyn
precyzyjnych jest zrealizowana w module jako piąta po jednostce 731[03].Z2.04.

„Wykonywanie napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych.”. Jednostka ta podzielona
jest na 6 tematów:
1. Procedura napraw i regulacji maszyn precyzyjnych
2. Ocena jakości napraw maszyn precyzyjnych i dokumentacja serwisowa
3. Narzędzia i przyrządy oraz zakres demontażu do naprawy maszyn precyzyjnych.
4. Naprawa maszyn precyzyjnych przez wymianę części.
5. Naprawa maszyn precyzyjnych przez usunięcie uszkodzenia.
6. Naprawa maszyn precyzyjnych przez regenerację lub dorobienie części.

Każdy temat w poradniku dla ucznia zawiera ćwiczenia oraz wskazany jest materiał

nauczania, pomocny w ich wykonaniu. Czasami materiał nauczania musi zostać uzupełniony
przez nauczyciela, zwłaszcza, gdy potrzebne są do tego specjalistyczne materiały źródłowe.
Materiał nauczania dodatkowy znajduje się w podręczniku oraz w dokumentacjach
technicznych maszyn i urządzeń, a także w PN. Brakujący materiał nauczyciel powinien
odpowiednio przygotować dla uczniów w postaci kserokopii lub eksponatów czy literatury
lub tekstu przewodniego. Tematyka i zakres wymaga także przygotowania stanowisk do
praktycznego wykonania zadań.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń, uczeń powinien sprawdzić, czy jest do tego

odpowiednio przygotowany. W tym celu powinien odpowiedzieć na zestaw pytań
zamieszczony po materiale nauczania. Pytania mają zwrócić uwagę uczniowi na to, co jest
w materiale nauczania najważniejsze. Uczeń powinien odpowiedzieć na nie własnymi
słowami. Dobrze, jeśli udzieli odpowiedzi w zeszycie.

Uczeń powinien opanować wszystkie umiejętności. Ćwiczenia należy ocenić w systemie

dwustopniowym – uczeń umie albo nie umie wykonać ćwiczenia. Opanowanie umiejętności
może cechować się różną biegłością. Przed przystąpieniem uczniów do części praktycznej
ćwiczeń należy przedyskutować z nimi zachowanie zasad i przepisów bhp.

Na końcu opracowania każdego z tematów jest zamieszczony sprawdzian postępów,

który pozwoli uczniowi określić swoje osiągnięcia w zakresie poznawanej wiedzy. Jeśli
uzyska pozytywne wyniki, to będzie mógł przejść do następnego tematu, a jeśli nie, to
wiadomości i umiejętności powinien powtórzyć i uzupełnić korzystając z pomocy
nauczyciela.

Życzę owocnej pracy dydaktycznej z uczniami z zastosowaniem opracowanych materiałów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

731[03].Z2

Eksploatacja maszyn, urządzeń i

przyrządów pomiarowych

731[03].Z2.01

Organizowanie stanowiska pracy

731[03].Z2.02

Obsługiwanie maszyn i urządzeń

precyzyjnych

731[03].Z2.03

Diagnozowanie przyczyn

nieprawidłowej pracy maszyn i urządzeń

precyzyjnych

731[03].Z2.04

Wykonywanie napraw i regulacji

mechanizmów precyzyjnych

731[03].Z2.05

Wykonywanie napraw i regulacji

maszyn precyzyjnych

731[03].Z2.06

Wykonywanie napraw i regulacji

narzędzi i przyrządów pomiarowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

określać zadanie diagnostyki technicznej,

–

rozróżniać parametry i symptomy diagnostyczne,

–

charakteryzować metody badań diagnostycznych maszyn i urządzeń precyzyjnych,

–

określać czynności w procesie diagnozowania,

–

dobierać narzędzia, przyrządy i urządzenia do badań diagnostycznych maszyn i urządzeń
precyzyjnych,

–

identyfikować uszkodzenia oraz wady maszyn i urządzeń precyzyjnych,

–

charakteryzować sposoby naprawy mechanizmów precyzyjnych,

–

rozróżniać etapy procesu naprawczego mechanizmów precyzyjnych,

–

rozróżniać narzędzia i przyrządy do wykonania naprawy i regulacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

zastosować przepisy bhp i ochrony środowiska naturalnego podczas wykonywania prac
związanych z naprawą,

–

scharakteryzować sposoby naprawy maszyn precyzyjnych,

–

rozróżnić etapy procesu naprawczego maszyn precyzyjnych,

–

rozróżnić narzędzia i przyrządy do wykonania naprawy i regulacji,

–

dobrać narzędzia i przyrządy niezbędne do wykonywania naprawy zdiagnozowanego
uszkodzenia,

–

wykonać demontaż maszyny w zakresie niezbędnym do wykonania naprawy
zdiagnozowanego uszkodzenia,

–

wykonać naprawę przez dorobienie uszkodzonego elementu maszyny precyzyjnej,

–

wykonać naprawę przez usunięcie uszkodzenia elementu maszyny precyzyjnej,

–

wykonać naprawę przez wymianę części maszyny precyzyjnej,

–

wykonać montaż maszyny precyzyjnej po naprawie,

–

wykonać regulację maszyny po naprawie,

–

dobrać sposób konserwacji maszyn precyzyjnych,

–

wykonać konserwację maszyny precyzyjnej,

–

sprawdzić jakość naprawy maszyny precyzyjnej,

–

wskazać sposób magazynowania maszyn precyzyjnych po naprawie,

–

posłużyć się dokumentacją serwisową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca: .........................................................................................
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03]
Moduł: „Eksploatacja maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych” 731[03].Z2
Jednostka modułowa: „Wykonywanie napraw i regulacji maszyn precyzyjnych” 731[03].Z2.05.

Temat: Ocena jakości napraw maszyn precyzyjnych i dokumentacja serwisowa.

Cel ogólny: nabycie umiejętności oceny jakości napraw maszyn precyzyjnych

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
–

dokonać oceny jakości naprawionego maszyny według kryteriów jakości,

–

dokonać stosownych wpisów do dokumentacji serwisowej,

–

dokonać oceny jakości naprawy maszyny praktycznie,

–

wykonać zadania zgodnie z zasadami bhp.

Metody nauczania–uczenia się:
–

praca z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm, instrukcji,
poradników i pozatekstowych źródeł informacji,

–

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne – praca indywidualna i zespołowa.

Czas trwania zajęć –180÷ 270 minut

Środki dydaktyczne:
–

foliogram z celami zajęć,

–

rzutnik pisma lub rzutnik multimedialny z osprzętem,

–

poradnik dla ucznia,

–

opisy napraw i kryteria oceny tych napraw,

–

przykłady dokumentacji serwisowej,

–

stanowisko do napraw,

–

narzędzia i przyrządy do oceny jakości napraw,

–

środki i przepisy bhp,

–

poradnik mechanika,

–

literatura zgodna z wykazem literatury w poradniku dla ucznia.

Przebieg zajęć:

Część zajęć

Czynności nauczyciela

Czynności ucznia

Środki
dydaktyczne

Część
organizacyjna

Wykonuje czynności
organizacyjne

Przygotowuje się do
zajęć

Część wstępna

– podaje temat, cele
zajęć,
– wyjaśnia organizację
lekcji,

– zapisuje temat
w zeszycie

– foliogram
z celami zajęć,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

lekcji,
– wprowadza do tematu

– rzutnik pisma
lub rzutnik
multimedialny
z osprzętem

Część główna

1. Praca nad
materiałem
nauczania

– poleca zapoznać się
z treścią materiału
nauczania i sporządzenie
pisemnej odpowiedzi
w zeszytach na pytania
sprawdzające znajdujące
się w poradniku dla
ucznia,
– nadzoruje pracę,
wyjaśnia wątpliwości,
– sprawdza efekty
i podsumowuje pracę
uczniów,

– słucha poleceń,

– pyta w razie
wątpliwości,

– realizuje zadanie
indywidualnie,
– odnosi się do efektów
swojej pracy,

– poradnik dla
ucznia,

2. Praca nad
ćwiczeniem 1

– poleca wykonanie
ćwiczenia 1 z poradnika
dla ucznia,
– omawia opisy napraw
i kryteria oceny tych
napraw przygotowane dla
ucznia,
– podejmuje decyzję
o pracy indywidualnej
lub grupowej; określa
liczebność grupy,
– sprawdza
przygotowanie do
stosowania zasad
i środków bhp,
– wyjaśnia wątpliwości,
nadzoruje pracę,

– sprawdza efekty,
i podsumowuje pracę
uczniów

– przygotowuje się do
realizacji ćwiczenia,
– analizuje opisy, zadaje
pytania,

– dyskutuje
o stosowaniu zasad
i środków bhp,

– realizuje zadanie:
dokonuje oceny jakości
naprawy maszyny na
podstawie opisów
i według kryteriów
przygotowanych przez
nauczyciela,

– dokonuje stosownych
wpisów do dokumentacji
serwisowej naprawionej
maszyny,
– prezentuje wyniki
i efekty pracy,
– omawia jakość
przebiegu i efektów pracy

– opisy napraw
i kryteria oceny
tych napraw,
– przykłady
dokumentacji
serwisowej,

3. Praca nad
ćwiczeniem 1 –
część praktyczna

– poleca wykonanie
ćwiczenia 1 z poradnika
dla ucznia – część
praktyczną,

– przygotowuje
praktyczną część
ćwiczenia,

– stanowisko do
napraw,
– narzędzia,
i przyrządy do
oceny jakości
napraw,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

praktyczną,
– omawia maszynę
przekazaną do oceny
jakości naprawy,
– sprawdza
przygotowanie do
stosowania zasad
i środków bhp,
– wyjaśnia wątpliwości,
nadzoruje pracę,
– sprawdza efekty,
i podsumowuje pracę
uczniów

– dyskutuje o
stosowaniu zasad
i środków bhp
– przygotowuje
narzędzia, stanowisko
i realizuje zadanie
– prezentuje wyniki
i efekty pracy, omawia
jakość przebiegu
i rezultatów pracy

i przyrządy do
oceny jakości
napraw,
– środki
i przepisy bhp,

Część
podsumowująca

– poleca wykonać
sprawdzian postępów
dotyczący oceny jakości
napraw,
– podsumowuje zajęcia,

– podaje zadanie
domowe: na co trzeba
zwrócić uwagę w
procesie oceny jakości
naprawy: zbierz wnioski
w zeszycie,
– podaje temat oraz
zakres zajęć następnych.

– realizują sprawdzian
postępów dotyczący
wymiarowania,

– odnosi się do efektów
pracy na zajęciach,
– zadaje pytania
odnośnie zadania
domowego,
– zapisuje temat zajęć
następnych.

– poradnik dla
ucznia,
– zeszyt

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca: .........................................................................................
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03].
Moduł: Eksploatacja maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych 731[03].
Jednostka modułowa: Wykonywanie napraw i regulacji maszyn precyzyjnych 731[03].Z2.05.

Temat: Naprawa maszyn precyzyjnych przez wymianę części.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności wykonania naprawy przez wymianę części.

Po zakończeniu zajęć uczeń potrafi:
–

wyjaśnić, na czym polega naprawa przez wymianę części,

–

wskazać, w jakich sytuacjach naprawia się maszynę precyzyjną przez wymianę części,

–

wymienić, które etapy procedury obowiązują przy naprawie przez wymianę części,

–

określić, jakich zasad należy przestrzegać przy naprawie przez wymianę części,

–

naprawić mechanizmy przez wymianę części zgodnie z procedurą napraw,

–

wykonać konserwację przy wymianie części,

–

oceniać jakość naprawy przez wymianę części,

–

przygotować maszynę po naprawie do odbioru lub magazynowania,

–

skorzystać z dokumentacji techniczno-ruchowej,

–

stosować zasady i środki bhp przy naprawie maszyn przez wymianę części,

Metody nauczania–uczenia się:
–

praca z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm, instrukcji,
poradników i pozatekstowych źródeł informacji,

–

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne – praca indywidualna i zespołowa.

Czas trwania zajęć: 180÷ 270 minut

Środki dydaktyczne:
–

foliogram z celami zajęć,

–

rzutnik pisma lub rzutnik multimedialny z osprzętem,

–

poradnik dla ucznia,

–

stanowisko do napraw,

–

narzędzia i przyrządy do napraw przez wymianę części,

–

części zamienne,

–

środki i przepisy bhp.

Przebieg zajęć:
1.Instruktaż wstępny:

–

sprawdzenie obecności.

–

sprawdzenie samopoczucia uczniów.

–

przeprowadzenie pogadanki na temat bezpieczeństwa i higieny pracy.

–

przedstawienie przebiegu zajęć.

–

podanie tematu zajęć i jego celów.

–

podanie kryteriów ocen.

2.Instruktaz bieżący:

–

praca z poradnikiem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

nadzorowanie pracy uczniów z poradnikiem,

–

sprawdzenie odpowiedzi na pytania sprawdzające,

–

wykonanie ćwiczenia 1 z części 4.4.1 poradnika dla ucznia,

–

udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,

–

sprawdzenie czy uczniowie wykonali polecenia a w szczególności z zakresu
stosowania zasad bhp,

–

wykonanie zadań ćwiczenia dla innych maszyn wskazanych przez nauczyciela,

–

prezentuje wyniki badan i efekty pracy,

–

omawia rezultaty i jakość wykonanej naprawy,

–

przeprowadzenie dyskusji nad powstałymi problemami,

–

omówienie ćwiczenia i wskazanie jak uniknąć błędów.

3.Instruktaż końcowy:

–

wykonanie sprawdzianu postępów,

–

podsumowanie zajęć,

–

wskazać na najlepszy zespół realizujący zadanie,

–

omówienie ćwiczenia zrealizowanego przez wszystkie zespoły,

–

zwrócenie uwagi na popełnione błędy,

–

wystawienie ocen,

–

uporządkowanie stanowisk naprawczych,

–

podanie tematu i zakresu następnych zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Procedura napraw i regulacji maszyn precyzyjnych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ułóż prawidłową kolejność czynności w procedurze napraw i regulacji maszyn

precyzyjnych dla wskazanej maszyny . Porównaj swoją propozycję z procedurą przygotowaną
przez nauczyciela. Przedyskutuj rozbieżności. Oceń znaczenie zachowania kolejności
czynności napraw.

Wskazówki do realizacji
W tym ćwiczeniu celem jest wykorzystanie procedury napraw i regulacji mechanizmów

precyzyjnych do stworzenia procedury napraw maszyn precyzyjnych. Uczeń powinien
dostrzec zarówno podobieństwa jak i różnice w obu procedurach i rozumieć ich źródło.
Należy mieć taką procedurę gotową, by pokazać uczniom dla porównania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ułożyć prawidłową kolejność czynności w procedurze napraw i regulacji maszyn

precyzyjnych,

2) porównać swoją propozycję z procedurą przygotowaną przez nauczyciela (na planszy,

foliogramie, lub w postaci prezentacji multimedialnej),

3) przedyskutować z resztą grupy i nauczycielem różnice,
4) ocenić znaczenie kolejności etapów dla skuteczności napraw i regulacji maszyn

precyzyjnych, w dyskusji,

5) wykonać zadanie w zespole trzyosobowym w postaci plakatu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

zeszyt,

–

procedura napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych,

–

kartki papieru formatu A0,

–

flamastry,

–

środek do mocowania plakatów na tablicy,

–

długopis do pisania,

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z rozdziałem 7

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Ocena jakości napraw maszyn precyzyjnych i dokumentacja

serwisowa

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj oceny jakości naprawy maszyny na podstawie opisów i według kryteriów

przygotowanych przez nauczyciela. Dokonaj stosownych wpisów do dokumentacji
serwisowej naprawionej maszyny. Wymień, jakie należy zachować przepisy bhp przy
ocenianiu jakości napraw. Następnie oceń praktycznie jakość naprawionej maszyny.

Wskazówki do realizacji
Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie różnych naprawionych mechanizmów,

a kryteria oceny ich jakości na piśmie. Niezbędna będzie także dokumentacja serwisowa.
Ćwiczenie wymaga dużej samodzielności ucznia, dlatego ważne jest, by mógł skorzystać
z rad nauczyciela. Jednak rady i pomoc nie mogą powodować wyręczania uczniów. Przed
przystąpieniem uczniów do pracy należy przedyskutować z nimi zachowanie przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

–

dokonać oceny jakości naprawy maszyny na podstawie opisów i według kryteriów
przygotowanych przez nauczyciela,

–

dokonać stosownych wpisów do dokumentacji serwisowej naprawionej maszyny,

–

wymienić, jakie należy zachować przepisy bhp przy ocenianiu jakości napraw,

–

ocenić praktycznie jakość naprawy maszyny wskazanej przez nauczyciela

–

zachować przepisy bhp.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

opisy zakresów napraw maszyn precyzyjnych,

–

opis kryteriów jakości ocenianych maszyn,

–

maszyna do oceny jakości naprawy,

–

dokumentacja serwisową maszyny,

–

środki i przepisy bhp,

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z rozdziałem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Narzędzia i przyrządy oraz zakres demontażu do naprawy

i regulacja maszyn precyzyjnych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ zakres demontażu, zaproponuj odpowiednią konserwację na podstawie opisów

napraw przygotowanych przez nauczyciela. Porównaj swoje propozycje z rozwiązaniami
nauczyciela. Wskaż powstałe błędy, zaplanuj ich uniknięcie. Opisz zasady i środki bhp
niezbędne przy demontażu i konserwacji.

Wskazówki do realizacji
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się dobierania i przygotowania do pracy narzędzi

i przyrządów służących do przeprowadzenia naprawy. Należy zatem przygotować stanowisko
naprawcze wyposażone w odpowiednie narzędzia i przyrządy, w tym przyrządy pomiarowe.
Niezbędna będzie dokumentacja techniczno-ruchowa. Do realizacji zajęć należy przygotować
tekst przewodni, który pomoże uczniowi w pracy nad tym zadaniem. Tekst powinien
zawierać opisy sytuacji naprawczych (można wykorzystać studium przypadku). Tekst ten
można wykorzystać także w następnym ćwiczeniu, wówczas należy przewidzieć to w tekście
przewodnim.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy budowy i zasady działania wskazanych maszyn,
2) na podstawie opisów przykładowych napraw przygotowanych przez nauczyciela określić

zakres demontażu maszyn,

3) zaproponować odpowiednią konserwację maszyn,
4) wykonać zadanie w zeszycie,
5) porównać swoje propozycje z rozwiązaniami nauczyciela przygotowanymi na kartkach,
6) zastanowić się nad przyczynami ewentualnych błędów i zaplanować ich uniknięcie,
7) opisać zasady i środki bhp niezbędne przy demontażu i konserwacji.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

zeszyt,

–

opisy napraw maszyn przygotowane przez nauczyciela,

–

opisy zakresu demontażu i konserwacji do opisanych napraw, przygotowane przez
nauczyciela

–

dokumentacja techniczna maszyn,

–

przepisy bhp,

–

literatura zgodna z rozdziałem 7 poradnika..

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Naprawa maszyn precyzyjnych przez wymianę części

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj procedurę napraw przez wymianę części dla maszyn precyzyjnych i skonsultuj

ją z nauczycielem. Napraw niesprawną maszynę precyzyjną przez wymianę części. Przygotuj
naprawioną maszynę do odbioru lub magazynowania. Skorzystaj z rad i doświadczenia
nauczyciela. Ćwiczenie powtórz dla różnych maszyn.

Wskazówki do realizacji
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się wykonywania napraw z wykorzystaniem

wymiany części przechodząc przez całą procedurę napraw. Należy zatem przygotować
odpowiednie maszyny z uszkodzeniami wymagającymi wymiany części (maszyny
przygotowane do naprawy powinny być różnego rodzaju, by uczeń miał do czynienia
z różnymi sytuacjami i przypadkami naprawczymi). Uczeń powinien uzasadnić za każdym
razem, dlaczego wybrał taki sposób naprawy. Podobnie powinien uzasadnić inne czynności
towarzyszące naprawie. Niezbędna będzie dokumentacja techniczno-ruchowa. Ćwiczenie
zaczyna jednak modyfikacją procedury dla przypadku naprawy przez wymianę części.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować procedurę napraw przez wymianę części dla maszyn precyzyjnych na

podstawie procedury naprawy mechanizmów precyzyjnych i literatury,

2) skonsultować ją z nauczycielem,
3) przeanalizować budowę i zasadę działania maszyny w oparciu o dokumentację

techniczną maszyny,

4) naprawić niesprawną maszynę precyzyjną przez wymianę części postępując zgodnie

z procedurą napraw, pamiętając o konserwacji,

5) przygotować naprawioną maszynę do odbioru lub magazynowania,
6) skorzystać z rad i doświadczenia nauczyciela,
7) powtórzyć ćwiczenie dla różnych maszyn,
8) za każdym razem stosuj zasady i przepisy bhp.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

–

niesprawna maszyna,

–

stanowisko naprawcze wyposażone w niezbędne narzędzia i przyrządy,

–

części zamienne,

–

dokumentacja techniczno-ruchowa maszyn,

–

literatura i inne źródła informacji,

–

środki i przepisy bhp,

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z rozdziałem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Naprawa maszyn precyzyjnych przez usunięcie uszkodzenia

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj procedurę napraw przez usunięcie uszkodzenia dla maszyn precyzyjnych

i skonsultuj ją z nauczycielem. Napraw niesprawną maszynę precyzyjną przez usunięcie
uszkodzenia. Uzasadnij, dlaczego tak właśnie powinna być naprawiona maszyna. Skorzystaj
z rad i doświadczenia nauczyciela Ćwiczenie powtórz dla różnych maszyn.

Wskazówki do realizacji
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się wykonywania napraw przez usunięcie

uszkodzenia, przechodząc przez całą procedurę napraw. Należy zatem przygotować
odpowiednie maszyny z uszkodzeniami naprawianymi przez ich usuniecie (maszyny
przygotowane do naprawy powinny być różnego rodzaju, by uczeń miał do czynienia
z różnymi sytuacjami i przypadkami naprawczymi). Uczeń powinien uzasadnić za każdym
razem, dlaczego wybrał taki sposób naprawy. Podobnie powinien uzasadnić inne czynności
towarzyszące naprawie. Niezbędna będzie dokumentacja techniczno-ruchowa

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować procedurę napraw przez usunięcie uszkodzenia dla maszyn precyzyjnych,
2) skonsultować ją z nauczycielem,
3) przeanalizować budowę i zasadę działania maszyny w oparciu o dokumentację techniczną

maszyny,

4) napraw niesprawną maszynę precyzyjną przez usunięcie uszkodzenia, postępując zgodnie

z procedurą napraw, pamiętając o konserwacji, o ile naprawa nie polegała na konieczności
dokonania konserwacji,

5) przygotować naprawioną maszynę do odbioru lub magazynowania,
6) skorzystać z rad i doświadczenia nauczyciela,
7) powtórzyć ćwiczenie dla różnych maszyn,
8) wykorzystaj dokumentację techniczną maszyny,
9) za każdym razem stosować zasady i przepisy bhp.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

–

niesprawna maszyna,

–

stanowisko naprawcze wyposażone w niezbędne narzędzia i przyrządy,

–

dokumentacja techniczno-ruchowa maszyn,

–

literatura i inne źródła informacji,

–

środki i przepisy bhp,

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z rozdziałem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6.

Naprawa

maszyn

precyzyjnych

przez

regenerację

lub dorobienie części

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj procedurę napraw przez regenerację lub dorobienie części dla maszyn

precyzyjnych i skonsultuj ją z nauczycielem. Napraw niesprawną maszynę precyzyjną przez
regenerację lub dorobienie części. Uzasadnij, dlaczego tak właśnie powinna być naprawiona
maszyna.. Przygotuj naprawioną maszynę do odbioru lub magazynowania. Ćwiczenie
powtórz dla różnych maszyn.

Wskazówki do realizacji
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się wykonywania napraw przez regenerację lub

dorobienie części, przechodząc przez całą procedurę napraw. Należy zatem przygotować
odpowiednie maszyny z uszkodzeniami naprawianymi przez regenerację lub dorobienie
części (maszyny przygotowane do naprawy powinny być różnego rodzaju, by uczeń miał do
czynienia z różnymi sytuacjami i przypadkami naprawczymi – różne części do dorobienia lub
regeneracji). Uczeń powinien uzasadnić za każdym razem, dlaczego wybrał taki sposób
naprawy. Podobnie powinien uzasadnić inne czynności towarzyszące naprawie. Niezbędna
będzie dokumentacja techniczno-ruchowa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować procedurę napraw przez regenerację lub dorobienie części dla maszyn

precyzyjnych na podstawie procedury naprawy mechanizmów precyzyjnych i literatury,

2) skonsultować ją z nauczycielem,
3) przeanalizować budowę i zasadę działania maszyny w oparciu o dokumentację techniczną

maszyny,

4) naprawić niesprawną maszynę precyzyjną przez regenerację lub dorobienie części

postępując zgodnie z procedurą napraw, pamiętając o konserwacji,

5) przygotować naprawioną maszynę do odbioru lub magazynowania,
6) skorzystać z rad i doświadczenia nauczyciela,
7) wykorzystaj dokumentację techniczną maszyny,
8) powtórzyć ćwiczenie dla różnych maszyn,
9) za każdym razem stosować zasady i przepisy bhp.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

–

niesprawna maszyna,

–

stanowisko naprawcze wyposażone w niezbędne narzędzia i przyrządy,

–

dokumentacja techniczno-ruchowa maszyn,

–

środki i przepisy bhp,

–

poradnik dla ucznia, literatura i inne źródła informacji,

–

literatura zgodna z rozdziałem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie napraw
i regulacji maszyn precyzyjnych „

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

zadania 1,2,3,4,9,10,11,12,13,14,15,16,17,18,20 są poziomu podstawowego;

–

zadania 5,6,7,8,19 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za zła odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego w tym 1
z poziomu ponadpodsawowego,

–

dobry – za, rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego w tym 3
z poziomu ponadpodsawowego,

–

bardzo dobry

za, rozwiązanie co najmniej 16 zadań z poziomu podstawowego w tym

4 z poziomu ponadpodsawowego.

Klucz odpowiedzi: 1.c, 2.a, 3.c, 4.b, 5.a, 6.d, 7.c, 8.c, 9.a, 10.b, 11.d, 12.a, 13.b,
14.b, 15.a, 16.d, 17.a, 18.a, 19.b, 20.d.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzalne osiągnięcie ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić, która z napraw obejmuje wymianę
układu hydraulicznego i elektrycznego

2. Wyjaśnić co należy zrobić przed naprawą

3. Wyjaśnić procedury smarowania maszyn

Określić, jaki powinien być koszt naprawy
głównej

Określić,

kiedy

stosujemy

naprawę

przez

regenerację

Wymienić

materiały

stosowane

części

zamienne

Scharakteryzować, do jakich napraw zaliczmy
renowację

Scharakteryzować źródło procedury naprawczej
i regulacyjnej

9. Rozróżnić rodzaje połączeń

10. Wymienić środki do mycia urządzeń

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11. Wyjaśnić przeznaczenie określonych części

12.

Dobrać klucz stosowany do dokręcania śrub z
zadaną siłą

13.

Określić zagrożenia, jakie mogą wystąpić podczas
mycia maszyn

14. Określić zakres, naprawy średniej

15.

Podać

sposoby

zabezpieczeń

powierzchni

zewnętrznych

16. Wymienić cechy techniczne maszyn

17.

Podać źródła w których można znaleźć wykaz
elementów do naprawy maszyn

18. Określić czynności po naprawie maszyny

19.

Scharakteryzować znaczenie symbolu na rysunku
maszynowym

20. Podać znaczenie skrótów technicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią ilość testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Daj uczniom 2 minuty na sprawdzenie, czy otrzymali czytelną i kompletną kopię.
6. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test pisemny zawiera 20 zadań i sprawdza Twoje wiadomości z zakresu wykonywania

napraw i regulacji maszyn precyzyjnych.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Wskaż tylko jedną

odpowiedź prawidłową. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź weź w kółko i zaznacz
odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu pisemnego masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Wymianę układu hydraulicznego i elektrycznego zalicza się do naprawy:

a) bieżącej,
b) średniej,
c) głównej,
d) wielkiej.

2. Wykonując naprawę maszyny precyzyjnej należy dokonać:

a) demontażu,
b) montażu,
c) malowania,
d) konserwowania.

3. Maszyny precyzyjne powinny być smarowane:

a) raz w tygodniu,
b) raz w miesiącu,
c) ściśle według instrukcji smarowania,
d) raz na rok.

4. Naprawy głównej nie przeprowadza się, gdy koszt przekracza:

a) 60% wartości nowej maszyny,
b) 70% wartości nowej maszyny,
c) 80% wartości nowej maszyny,
d) 90% wartości nowej maszyny.

5. Naprawę maszyny przez regenerację stosuje się najczęściej, gdy:

a) koszt naprawy jest tańszy od nowej części,
b) koszt naprawy jest droższy od nowej części,
c) zawsze należy wymieniać części na nowe bez regeneracji,
d) nie należy regenerować części.

6. Części zamienne maszyn precyzyjnych powinny być wykonywane:

a) z dowolnego materiału,
b) z materiału gorszego niż część oryginalna,
c) z materiału lepszego niż część oryginalna,
d) z takiego samego materiału.

7. Renowację maszyny zaliczymy do:

a) naprawy małej,
b) naprawy średniej,
c) naprawy dużej,
d) przeglądu technicznego.

8. Instrukcję czynności konserwacyjnych i regulacyjnych maszyn precyzyjnych można

znaleźć:
a) w instrukcji obsługi maszyny,
b) w podręczniku,
c) w DTR danej maszyny,
d) w karcie pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Połączenia gwintowane należą do połączeń:

a) rozłącznych,
b) nierozłącznych,
c) stałych,
d) spawanych.

10. Do mycia części maszyn precyzyjnych stosujemy między innymi:

a) wodę,
b) benzynę,
c) środki żrące,
d) rozpuszczalniki.

11. Rysunek 1 przedstawia zespół koła zębatego z wałkiem. Który z elementów to pierścień

zabezpieczający?

a) 1,
b) 2,
c) 3,
d) 4.

12. Klucz dynamometryczny służy do dokręcania śrub:

a) z zadaną siłą,
b) z dowolną siłą,
c) największą siłą,
d) najmniejszą siłą.

13. Do jakich skutków w organizmie człowieka może doprowadzić wykonywanie czynność

przemywania części maszyn benzyną?
a) do zatrucia i uszkodzenie wzroku,
b) do bólu głowy i zatrucia,
c) do oparzenia i uczulenia,
d) do zniszczenia elementu.

14. Naprawą średnią nie jest:

a) regeneracja śrub pociągowych,
b) szlifowanie prowadnic,
c) doskrobywanie prowadnic,
d) wymiana elementów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Zewnętrzne powierzchnie zabezpieczamy przed korozją najczęściej przez:

a) malowanie,
b) hartowanie,
c) nawęglanie,
d) napawanie.

16. Cechy techniczne maszyny to:

a) koszt produkcji,
b) wygląd zewnętrzny,
c) trwałość,
d) konstrukcja.

17. Wykaz zużywających się elementów do naprawy maszyn zawarty jest w:

a) dokumentacji techniczno-ruchowej maszyny,
b) instrukcji obsługi maszyny,
c) karcie gwarancyjnej,
d) karcie technologicznej.

18. Maszyna do badań po naprawie powinna być:

a) całkowicie zmontowana,
b) zakonserwowana,
c) rozregulowana,
d) rozłożona na części.

19. Symbol przedstawiony na rysunku oznacza:

a) smarowanie ręczne,
b) smarownie mechaniczne,
c) filtr,
d) wskaźnik.

20. Skrót WOT oznacza:

a) warunki odbioru technologicznego,
b) warunki odbioru technicznego,
c) warunkowy odbiór techniczny,
d) warunkowy odbiór technologiczny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko

..............................................................................................

Wykonywanie napraw i regulacji maszyn precyzyjnych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST PRAKTYCZNY

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie treść zadania.
2. Dokonaj naprawy maszyny precyzyjnej przez wymianę części. Po wykonaniu zadania

doprowadź stanowisko do stanu wyjściowego, od którego zaczynałeś zadanie. Zwróć
uwagę na przepisy bhp.

3. Maszynę do naprawy wskaże Ci nauczyciel.
4. Przeczytaj tekst przewodni.
5. Sporządź plan działania.
6. Zorganizuj stanowisko pracy:

– pobierz konieczne materiały oraz narzędzia niezbędne do realizacji zadania,
– sprawdź ich stan techniczny,
– przygotuj się do wykonywania ćwiczenia stosując odpowiednie środki ochrony

osobistej.

7. Napraw maszynę posługując się dokumentacją techniczną i tekstem przewodnim.
8. Utrzymuj ład i porządek podczas wykonywanej pracy; po wykonaniu zadania uporządkuj

stanowisko pracy oraz zgłoś nauczycielowi zakończenie zadania.

9. Uzasadnij w formie kilkuminutowej prezentacji sposób wykonania zadania oraz przedstaw

wnioski.

10. Na wykonanie zadania masz 90 min.
11. Podczas testu Twoje czynności będą obserwowane i oceniane przez nauczyciela lub

obserwatorów według następujących kryteriów:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA OCENY

LP.

Umiejętność
podlegająca
sprawdzaniu

Kryteria

Punkty

Planowanie
czynności

- sporządzenie planu działania,
- sporządzenie wykazu niezbędnych surowców,
materiałów, sprzętu kontrolno– pomiarowego,
narzędzi,

0 ÷4

Organizowanie
stanowiska pracy

- zgromadzenie i rozmieszczenie na stanowisku
pracy narzędzi, materiałów zgodnie z zasadami
bhp,
- sprawdzenie stanu technicznego narzędzi
i sprzętu,
- dobranie właściwej odzieży roboczej,

0 ÷ 6

Naprawa
wskazanych maszyn
precyzyjnych

- demontaż maszyny precyzyjnej
-rozpoznawanie elementów demontowanych
mechanizmów,
- rozpoznawanie elementów uszkodzonych,
- dobieranie sposobu przeprowadzenia naprawy,
- wymiana uszkodzonych części,
- posługiwanie się narzędziami monterskimi oraz
przyrządami montażowymi zgodnie z ich
przeznaczeniem,
- montowanie i sprawdzanie poprawności
działania naprawionej maszyny,
- posługiwanie się narzędziami i sprzętem
kontrolno– pomiarowym.

0 ÷10

Razem

1. Wymagania na ocenę:

dopuszczający

8 ÷ 10 punktów,

dostateczny

11 ÷ 13 punktów,

dobry

14 ÷ 17 punktów,

bardzo dobry

18 ÷ 20 punktów.

.
Faza I. Informacje

Dokonaj analizy dokumentacji techniczno-ruchowej maszyny, dokonaj oceny zawartych tam
informacji oraz informacji zawartych w innych źródłach dotyczących tego tematu. Zapoznaj
się z opisem i zasadą działania maszyny.

Postaraj się odpowiedzieć na następujące pytania:
1) Na czym polega istota naprawy przez wymianę części?
2) Jakiego rodzaju narzędzi używamy do naprawy maszyn precyzyjnych?
3) Jakie wymagania stawia PN w zakresie naprawy przez wymianę części?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza II. Planowanie

Dokonaj analizy czynności zawartych w dokumentacji technicznej dotyczących naprawy
maszyny precyzyjnej.

Opracuj szczegółowy plan działania, a w szczególności:
1) wypisz najważniejsze czynności prowadzące do zrealizowania zadania, w kolejności ich

wykonania,

2) wypisz niezbędne części zamienne,
3) wypisz narzędzia niezbędne do wykonania zadania,
4) wypisz zestaw sprzętu pomiarowo– kontrolnego niezbędny do wykonania zadania.

Faza III. Ustalenia

Przedstaw swój szczegółowy plan działania nauczycielowi. Jeśli nie będzie akceptacji planu
działania, dokonaj jego weryfikacji. Ponownie skonsultuj się z nauczycielem.

Faza IV. Realizacja

Zgodnie z przyjętymi ustaleniami wykonaj zaprojektowane zadanie, zwracając szczególną
uwagę na:
a) sposób przygotowania stanowiska pracy,
b) sposób ułożenia narzędzi,
c) wykonanie czynności demontażowych,
d) wykonania zaplanowanych czynności i operacji zgodnie z zasadami bezpieczeństwa

i higieny pracy,

e) jakość wykonanej pracy.

Faza V. Sprawdzenie

Napisz protokół z wykonanego zadania, w szczególności uwzględniając:
– dane użytych elementów, materiałów do naprawy,
– operacyjny plan działania,
– wnioski z przeprowadzonych czynności.
Dokonaj oceny swojej pracy i uzgodnij ją z nauczycielem.
Zgromadź dowody swoich osiągnięć.

Faza VI. Analiza

Odpowiedz na następujące pytania:
– Co stanowiło największą trudność w fazie planowania i wykonania zadania?
– Jak poradziłeś sobie z problemami, które pojawiły się w trakcie ćwiczenia?
– Jakie doświadczenie zawodowe zdobyłeś przy realizacji tego zadania?
– Zastanów się, co byś zrobił inaczej, gdybyś zadanie miał powtórzyć?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Ciekanowski A.: Poradnik ślusarza narzędziowego wzorcarza. WNT, Warszawa 1989
2. Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2000
3. Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
4. Kowalewski S., Dąbrowski A., Dąbrowski M.: Zagrożenia mechaniczne. Centralny

Instytut Ochrony Pracy, Warszawa 1997

5. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. Podręcznik dla szkół zasadniczych.

WSiP, Warszawa 1999

6. Maksymowicz A.: Rysunek zawodowy dla szkół zasadniczych. WSiP, Warszawa 1999
7. Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1995
8. Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 1996
9. Richter E:Montaż w budowie maszyn WNT ,Warzsawa 1989