mechanik precyzyjny 731[03] z2 02 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Grażyna Uhman

Obsługiwanie maszyn i urządzeń precyzyjnych
731[03].Z2.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Jerzy Giemza
mgr inż. Henryk Stańczyk

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Grażyna Uhman

Konsultacja:

mgr inż. Andrzej Zych

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[03].Z2.02.

„Obsługiwanie maszyn i urządzeń precyzyjnych” zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu mechanik precyzyjny 731[03].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń precyzyjnych.

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Zużycie, jego przyczyny i zapobieganie

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Przeglądy techniczne i naprawy, użytkowanie maszyn i urządzeń

precyzyjnych

5.3.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik precyzyjny. Poradnik
zawiera opis wymagań, jakie uczeń powinien spełnić, by przystąpić do bieżącej jednostki
modułowej, cele, jakie osiągnie po zrealizowaniu tej jednostki, dwa przykładowe scenariusze
zajęć oraz zestaw ćwiczenia do poszczególnych tematów. Na końcu poradnika zawarto dwa
narzędzia pomiaru dydaktycznego oraz literaturę. Scenariusze z pozoru są podobne, gdyż
użyto jednego wzorca, jednak zawartość obu różni się od siebie rodzajem ćwiczeń, treścią ich
podsumowania, zastosowanych pomocy dydaktycznych i momentem ich wprowadzenia.
Podobieństwo zaś wynika stąd, że podobny charakter mają zajęcia. Są to zajęcia
ćwiczeniowe, ponadto realizowane w systemie modułowym, wymagają utrzymania reguł
metodycznych dotyczących tego rodzaju zajęć: zwłaszcza poprzedzenie realizacji ćwiczeń
studiowaniem materiału nauczania i odpowiedzią na pytania sprawdzające z właściwym
udziałem nauczyciela oraz posumowanie każdego ćwiczenia oddzielnie.

Poradnik dla ucznia zawiera materiał nauczania, ćwiczenia wraz ze wskazówkami,

potrzebnymi do zaliczenia danej jednostki modułowej, sprawdziany wiedzy i literaturę.

Moduł 731[03].Z2. „Eksploatacja maszyn, przyrządów i urządzeń pomiarowych” składa

się z sześciu jednostek (patrz schemat układu jednostek modułowych).

Schemat jednostek modułowych

731[03].Z2

Eksploatacja maszyn, urządzeń

i przyrządów pomiarowych

731[03].Z2.01

Organizowanie stanowiska pracy

731[03].Z2.02

Obsługiwanie maszyn i urządzeń

precyzyjnych

731[03].Z2.03

Diagnozowanie przyczyn nieprawidłowej

pracy maszyn i

urządzeń precyzyjnych

731[03].Z2.06

Wykonywanie napraw i regulacji

przyrządów pomiarowych

731[03].Z2.05

Wykonywanie napraw i regulacji

maszyn i urządzeń precyzyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł ten pozwala uczniowi zdobyć wiedzę dotyczącą prawidłowej obsługi, napraw

i regulacji maszyn i urządzeń precyzyjnych. Do takiej wiedzy zalicza się także ta, dotycząca
obsługiwania maszyn i urządzeń precyzyjnych. Dzięki niej uczeń będzie umieć dokonać
prawidłowego przygotowania maszyny do pracy, zapobiegać jej zużyciu czy wykonywać
przeglądy i naprawy.

Każda jednostka modułowa ma swoje określone cele i może być realizowana jako

samodzielna część, przy czym ich kolejność nie jest dowolna. Jednostka modułowa
731[03].Z2.02 „Obsługiwanie maszyn i urządzeń precyzyjnych” jest zrealizowana w module
jako druga po jednostce 731[03].Z2.01 „Organizowanie stanowiska pracy”. Jednostka
„Obsługiwanie maszyn i urządzeń precyzyjnych” podzielona jest na trzy tematy:
1. Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń precyzyjnych.
2. Zużycie, jego przyczyny i zapobieganie.
3. Przeglądy techniczne i naprawy, użytkowanie maszyn i urządzeń precyzyjnych.

W Poradniku dla ucznia każdy temat zawiera ćwiczenia oraz wskazany jest materiał
nauczania pomocny w ich wykonaniu. Czasami materiał nauczania musi zostać
uzupełniony przez nauczyciela, zwłaszcza, gdy potrzebne są do tego specjalistyczne
materiały źródłowe. Materiał nauczania dodatkowy znajduje się w podręczniku oraz
w dokumentacjach technicznych maszyn i urządzeń, a także w PN. Brakujący materiał
nauczyciel powinien odpowiednio przygotować dla uczniów w postaci kserokopii,
literatury lub tekstu przewodniego. Tematyka i zakres jednostki wymaga także
przygotowania stanowisk do praktycznego wykonania zadań.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń, uczeń powinien sprawdzić, czy jest do tego

odpowiednio przygotowany. W tym celu powinien odpowiedzieć na zestaw pytań
zamieszczony po materiale nauczania. Pytania sprawdzające mają zwrócić uwagę uczniowi na
to, co jest w materiale nauczania najważniejsze. Uczeń powinien odpowiedzieć na nie
własnymi słowami. Dobrze, jeśli udzieli odpowiedzi w zeszycie.

Uczeń powinien opanować wszystkie umiejętności. Ćwiczenia należy ocenić w systemie

dwustopniowym – uczeń umie albo nie umie wykonać ćwiczenia. Opanowanie umiejętności
może cechować się różną biegłością.

Na końcu opracowania każdego z tematów jest zamieszczony sprawdzian postępów,

który pozwoli uczniowi określić swoje osiągnięcia w zakresie poznawanej wiedzy. Jeśli
uzyska pozytywne wyniki, to będzie mógł przejść do następnego tematu, a jeśli nie, to
wiadomości i umiejętności powinien powtórzyć i uzupełnić korzystając z pomocy
nauczyciela.

Metody pracy z uczniem
Główną metodą pracy w tej jednostce modułowej są samodzielne ćwiczenia uczniów.

Zaproponowano zarówno ćwiczenia do pracy indywidualnej, jak i zespołowej. Są i takie,
które – w zależności od możliwości uczniów – mogą być wykonywane indywidualnie lub
grupowo. Daje to możliwość indywidualizacji pracy z uczniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

dobierać, zgodnie z dokumentacją technologiczną, narzędzia do prac naprawczych,

–

dobierać, zgodnie z dokumentacją technologiczną, maszyny i oprzyrządowanie do prac
naprawczych,

–

dobierać narzędzia do kontroli prac naprawczych,

–

organizować stanowiska pracy przy naprawie i pomiarach diagnostycznych maszyn
i urządzeń precyzyjnych zgodnie z zasadami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz ochrony środowiska,

–

rozróżniać materiały eksploatacyjne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić ogólne pojęcia dotyczące eksploatacji obiektów technicznych,

−

rozróżnić systemy eksploatacyjne maszyn i urządzeń: użytkowanie, obsługiwanie,
zasilanie,

−

scharakteryzować warunki techniczne użytkowania maszyn i urządzeń precyzyjnych,

−

przygotować do pracy maszyny i urządzenia precyzyjne,

−

obsłużyć maszyny i urządzenia zgodnie z zasadami eksploatacji,

−

scharakteryzować typowe okresy zużycia części maszyn w toku pracy maszyny,

−

rozróżnić metody zapobiegania zużyciu,

−

wyjaśnić budowę i zasadę działania obsługiwanej maszyny i (lub) urządzenia
precyzyjnego,

−

określić zakres przeglądu okresowego, naprawy bieżącej, średniej i głównej,

−

zaproponować modernizację konstrukcji maszyny i urządzenia precyzyjnego,

−

zastosować przepisy bhp i ochrony środowiska podczas obsługi maszyn i urządzeń
precyzyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca.........................................................................................
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03]
Moduł: Eksploatacja maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych 731[03].Z2
Jednostka modułowa: Obsługiwanie maszyn i urządzeń precyzyjnych 731[03].Z2.02

Temat: Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń precyzyjnych.

Cel ogólny: umiejętność określenia związków między zjawiskami eksploatacji i zużycia.

Cele kształcenia:

Cele szczegółowe:

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
–

wymienić kryteria podziału maszyn lub urządzeń,

–

podać rodzaje maszyn lub urządzeń według tych kryteriów,

–

określić zależność zużycia od czasu pracy urządzenia,

–

określić, na czym polega zużycie mechaniczne,

–

znaleźć w literaturze lub innych źródłach sposoby wydłużenia czasu eksploatacji do
wystąpienia zużycia niszczącego,

–

wymienić te sposoby,

–

określić, na czym polega zużycie chemiczne.

Metody nauczania – uczenia się:
–

samokształcenie z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm,
instrukcji, poradników i pozatekstowych źródeł informacji,

Formy organizacyjne pracy uczniów: praca indywidualna i zespołowa.

Czas: 240 minut

Środki dydaktyczne:
–

foliogram z celami zajęć,

–

rzutnik pisma lub rzutnik multimedialny z osprzętem,

–

poradnik dla ucznia,

–

przygotowane źródła informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

Część zajęć

Czynności nauczyciela

Czynności ucznia

Środki

dydaktyczne

Część
organizacyjna

Wykonuje

czynności

organizacyjne

Przygotowuje

się

do zajęć

Część wstępna

– podaje temat, cele zajęć,
– wyjaśnia organizację

lekcji,

– wprowadza do tematu

– zapisuje temat

w zeszycie

– foliogram

z celami zajęć,
rzutnik pisma
lub rzutnik
multimedialny
z osprzętem

Część główna

1. Praca nad
materiałem
nauczania

– poleca zapoznanie się

z treścią materiału
nauczania
i dokonanie pisemnej
odpowiedzi w zeszytach
na pytania sprawdzające
znajdujące się
w poradniku dla ucznia,

– nadzoruje pracę,

wyjaśnia wątpliwości,

– sprawdza efekty

i podsumowuje pracę
uczniów

– słucha poleceń,
– pyta w razie

wątpliwości,

– realizuje zadanie

indywidualnie,

– odnosi się do

efektów swojej
pracy,

– poradnik dla

ucznia

2. Praca nad
ćwiczeniem 1

– poleca wykonanie

ćwiczenia 1 z poradnika
dla ucznia,

– rozdaje materiały,
– nadzoruje pracę,

wyjaśnia wątpliwości,

– prowadzi dyskusję

i podsumowuje

– przygotowuje się

do realizacji
ćwiczenia,

– realizuje

zadanie,

– prezentuje

wyniki
i dyskutuje nad
nimi,

– poradnik dla

ucznia

– przygotowane

źródła
informacji

Część
podsumowująca

– poleca wykonanie

sprawdzianu postępów,

– podsumowuje zajęcia,
– podaje zadanie domowe:

Dla wybranej maszyny
precyzyjnej zrealizuj
zadanie według ćwiczenia
1.

– podaje temat oraz zakres

zajęć następnych.

– realizuje

sprawdzian
postępów,

– odnosi się do

efektów pracy na
zajęciach,

– zadaje pytania

odnośnie zadania
domowego,

– zapisuje temat

zajęć następnych.

– poradnik dla

ucznia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca .........................................................................................
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03]
Moduł: Eksploatacja maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych 731[03].Z2
Jednostka modułowa: Obsługiwanie maszyn i urządzeń precyzyjnych 731[03].Z2.02

Temat: Zużycie, jego przyczyny i zapobieganie

Cel ogólny: umiejętność zapobiegania zużyciu.

Cele szczegółowe:

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
–

dobrać zabezpieczenie antykorozyjne,

–

wykonać zabezpieczenie antykorozyjne,

–

dobrać zabezpieczenie przed skutkami tarcia,

–

wykonać zabezpieczenie przed skutkami tarcia,

–

uzasadnić dobrane zabezpieczenia,

–

wykonać zadania zgodnie z bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska.

Metody nauczania – uczenia się:
–

samokształcenie z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm,
instrukcji, poradników i pozatekstowych źródeł informacji,

–

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne: praca indywidualna i zespołowa.

Czas:

135 minut

Środki dydaktyczne:

–

foliogram z celami zajęć,

–

rzutnik pisma lub rzutnik multimedialny z osprzętem,

–

poradnik dla ucznia,

–

opis wymagań technicznych dla różnych części,

–

części wymagające zabezpieczenia przed korozją,

–

materiały zabezpieczające przed korozją,

–

materiały zabezpieczające przed skutkami tarcia,

–

części wymagające zabezpieczenia przed skutkami tarcia,

–

środki i przepisy bhp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

Część zajęć

Czynności nauczyciela

Czynności ucznia

Środki

dydaktyczne

Część
organizacyjna

Wykonuje czynności
organizacyjne

Przygotowuje się do
zajęć

Część wstępna

– podaje temat, cele

zajęć,

– wyjaśnia organizację

lekcji,

– wprowadza do tematu

– zapisuje temat

w zeszycie

– foliogram

z celami zajęć,

– rzutnik pisma

lub rzutnik
multimedialny

z osprzętem

Część główna

1. Praca nad
materiałem
nauczania

– poleca zapoznanie się

z treścią materiału
nauczania
i sporządzenie
pisemnej odpowiedzi
w zeszytach na
pytania sprawdzające
znajdujące się
w poradniku dla
ucznia,

– nadzoruje pracę,

wyjaśnia wątpliwości,

– sprawdza efekty

i podsumowuje pracę
uczniów

– słucha poleceń,
– pyta w razie

wątpliwości,

– realizuje zadanie

indywidualnie,

– odnosi się do

efektów swojej
pracy

– poradnik dla

ucznia

2. Praca nad
ćwiczeniem 1

– poleca wykonanie

ćwiczenia 1
z poradnika dla
ucznia,

– wyjaśnia wątpliwości,

nadzoruje pracę

– sprawdza wyniki,

i podsumowuje pracę
uczniów

– przygotowuje się

do realizacji
ćwiczenia,

– realizuje zadanie,

– prezentuje wyniki

i efekty pracy

– poradnik dla

ucznia

3. Praca nad
ćwiczeniem 1 -
część praktyczna

– nadzoruje

przygotowanie

części

praktycznej

ćwiczenia 1,

– nadzoruje praktyczne

wykonanie ćwiczenia,

– podsumowuje

ćwiczenie

– przygotowuje

praktyczną część
ćwiczenia,

– wykonuje

praktyczną część
ćwiczenia,

– omawia wykonaną

pracę

– opis wymagań

różnych części,

– same części,
– materiały

zabezpieczające
przed korozją,

– części

wymagające
zabezpieczenia,

– środki i przepisy

bhp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Praca nad

ćwiczeniem 2

– poleca wykonanie

ćwiczenia 2
z poradnika dla
ucznia,

– wyjaśnia wątpliwości,

rozdaje materiały,

– nadzoruje pracę,

wyjaśnia wątpliwości,

– prowadzi dyskusję

i podsumowuje pracę
uczniów

– przygotowuje się

do realizacji
ćwiczenia,

– realizuje zadanie,

– prezentuje wyniki

i efekty pracy,
dyskutuje nad nimi

– poradnik dla

ucznia

– przygotowane

materiały
(eksponaty
części, opisy
właściwości
części)

5. Praca nad
ćwiczeniem 2
część praktyczna

– nadzoruje

przygotowanie do
części praktycznej
ćwiczenia,

– nadzoruje praktyczne

wykonanie ćwiczenia,

– podsumowuje

ćwiczenie

– przygotowuje

praktyczną część
ćwiczenia,

– wykonuje

praktyczna część
ćwiczenia,

– omawia wykonaną

pracę

– poradnik dla

ucznia

– opis wymagań

różnych części,

– same części,
– materiały

zabezpieczające
przed skutkami
tarcia,

– części

wymagające
zabezpieczenia,

– środki i przepisy

bhp.

Część
podsumowująca

– poleca wykonanie

sprawdzianu
postępów,

– podsumowuje zajęcia,
– podaje zadanie

domowe: Dla
wybranej maszyny
precyzyjnej zrealizuj
zadanie według
ćwiczenia nr 1.

– podaje temat oraz

zakres zajęć
następnych.

– realizuje

sprawdzian
postępów,

– odnosi się do

efektów pracy na
zajęciach,

– zadaje pytania

odnośnie zadania
domowego,

– zapisuje temat

zajęć następnych.

– poradnik dla

ucznia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń precyzyjnych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykorzystując dostępne materiały, wyszukaj sposoby wydłużenia czasu eksploatacji

przed wystąpieniem zużycia niszczącego? Ćwiczenie wykonaj w zespole dwuosobowym a
jego wynik przedstaw na plakacie.

Wskazówki do realizacji
Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie pracowni do pracy z różnymi źródłami

informacji i do powieszenia plakatów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) znaleźć w literaturze, jak można wydłużać czas eksploatacji, zanim wystąpi zużycie

niszczące,

2) wykonać w zespole dwuosobowym plakat zawierający informacje wymienione

w punkcie 1,

3) zaprezentować i ocenić efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania - uczenia się: ćwiczenia

Środki dydaktyczne:

–

zeszyt,

–

arkusze papieru formatu A0,

–

flamastry,

–

środek do mocowania plakatów na tablicy,

–

literatura i inne źródła informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Zużycie, jego przyczyny i zapobieganie

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie opisanych wymagań technicznych dla różnych części mechanizmów

precyzyjnych dobierz do nich właściwe zabezpieczenie przed korozją chemiczną.
Wykorzystaj dokumentację techniczną tych części. Możesz wykonać zadanie w parze.

Wskazówki do realizacji
Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie opisów wymagań różnych części i samych

części do zabezpieczenia antykorozyjnego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) na podstawie opisanych wymagań technicznych dla różnych części mechanizmów

precyzyjnych dobrać do nich właściwe zabezpieczenie przed korozją chemiczną i opisać
je w zeszycie lub na plakacie,

2) uzasadnić swój wybór zabezpieczenia,
3) przedyskutować propozycje z resztą grupy i nauczycielem,
4) wykonać zadanie praktycznie, stosując się do przepisów bhp, ochrony ppoż. i ochrony

środowiska.

Zalecane metody nauczania – uczenia się: ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

zeszyt,

–

opis wymagań technicznych różnych części,

–

materiały zabezpieczające przed korozją,

–

części wymagające zabezpieczenia,

środki i przepisy bhp.

Ćwiczenie 2

Na podstawie opisanych wymagań różnych części mechanizmów precyzyjnych dobierz

do nich właściwe zabezpieczenie przed skutkami tarcia. Następnie wykonaj zadanie
praktycznie. Wykorzystaj dokumentację techniczną tych części. Możesz wykonać zadanie
w parze.

Wskazówki do realizacji

Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie opisów wymagań technicznych dla różnych

części i samych części do zabezpieczenia przed skutkami tarcia oraz odpowiednich środków
do zabezpieczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) na podstawie opisanych wymagań technicznych dla różnych części maszyny dobrać do

nich właściwe zabezpieczenie przed skutkami tarcia i zapisać to w zeszycie lub na
plakacie,

2) uzasadnić swoje propozycje i przedyskutować je z resztą grupy i nauczycielem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) wykonać zadanie praktycznie, stosując się do przepisów bhp, ochrony ppoż. i ochrony

środowiska.
Zalecane metody nauczania – uczenia się: ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

zeszyt,

–

opis wymagań technicznych dla różnych części,

–

materiały zabezpieczające przed skutkami tarcia,

–

części wymagające zabezpieczenia,
środki i przepisy bhp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Przeglądy techniczne i naprawy, użytkowanie maszyn

i urządzeń precyzyjnych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dokumentacji techniczno-ruchowej przygotuj maszynę do pracy.

Przeanalizuj najpierw budowę i zasadę działania maszyny. Skorzystaj z rad i doświadczenia
nauczyciela. Przestrzegaj zasad i użyj środków bhp.

Wskazówki do realizacji:
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się przygotowania maszyny do pracy. Należy zatem

przygotować odpowiednią sprawną maszynę do wykonania zadania. Niezbędna będzie
dokumentacja techniczno-ruchowa. Do realizacji zajęć należy przygotować tekst przewodni,
który pomoże uczniowi w pracy nad tym zadaniem. Ćwiczenie można powtórzyć dla różnych
maszyn.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować budowę i zasadę działania maszyny, wykorzystując jej dokumentację

techniczną,

2) przeanalizować procedurę i czynności przygotowania maszyny do pracy, wykorzystując

jej dokumentację techniczną,

3) przygotować maszynę do pracy, korzystając z rad i doświadczenia nauczyciela

i przestrzegając zasad bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska.

Zalecane metody nauczania – uczenia się: ćwiczenia w grupach.

Środki dydaktyczne:

–

sprawna maszyna,

–

tekst przewodni przygotowany przez nauczyciela,

–

dokumentacja techniczno-ruchowa maszyny,

–

literatura i inne źródła informacji,

–

środki i przepisy bhp.

Ćwiczenie 2

Na podstawie dokumentacji techniczno-ruchowej przygotuj do pracy urządzenie.

Wskazówki do realizacji:
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się przygotowania do pracy urządzenia. Należy

zatem przygotować odpowiednie urządzenie do wykonania zadania. Niezbędna będzie
dokumentacja techniczno-ruchowa. Do realizacji zajęć należy przygotować także tekst
przewodni, który pomoże uczniowi w pracy nad tym zadaniem. Ćwiczenie można powtórzyć
dla różnych urządzeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować budowę i zasadę działania urządzenia, wykorzystując jego dokumentację

techniczną,

2) przeanalizować procedurę i czynności przygotowania urządzenia do pracy wykorzystując

jego dokumentację techniczną,

3) przygotować urządzenie do pracy, korzystając z rad i doświadczenia nauczyciela,

przestrzegając zasad bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska, pamiętając
o samokontroli i samodzielnym korygowaniu błędów.

Zalecane metody nauczania – uczenia się: ćwiczenia grupowe

Środki dydaktyczne:

–

sprawne urządzenie,

–

dokumentacja techniczno-ruchowa tego urządzenia,

–

literatura i inne źródła informacji,

–

środki i przepisy bhp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Obsługiwanie maszyn
i urządzeń precyzyjnych”

Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 22 są
z poziomu podstawowego,

−

zadania 5, 6, 7, 8, 21 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1.a, 2.c, 3.a, 4.d, 5.a, 6.a, 7.b, 8.b, 9.a, 10.b, 11.d, 12.d, 13.c,
14.a, 15.c, 16.c, 17.a, 18.c, 19.a, 20.a, 21.b, 22.b.

Plan testu

zadania

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia uczniów)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Wyjaśnić właściwą definicję
eksploatacji maszyn lub urządzeń.

Wyjaśnić właściwą definicję
użytkowania maszyn lub urządzeń.

Wyjaśnić właściwą definicję
obsługiwania maszyn lub urządzeń.

Wyjaśnić właściwą definicję
przechowywania maszyn lub urządzeń.

Określić zużycia od czasu pracy
urządzenia.

Wskazać definicję zużycia
mechanicznego.

Wskazać definicję zużycia
chemicznego.

Wskazać sposoby wydłużenia czasu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

eksploatacji do wystąpienia zużycia
niszczącego.

Wymienić straty spowodowane korozją.

10.

Rozróżnić rodzaje korozji.

11.

Wskazać zabezpieczenia przed korozją

12.

Rozróżnić rodzaje tarcia.

13.

Wskazać zabezpieczenia przed skutkami
tarcia.

14.

Podać, w jakich sytuacjach wykonuje
się przegląd techniczny.

15.

Wyjaśnić, na czym polega konserwacja.

16.

Rozróżnić naprawę średnią i naprawę
główną.

17.

Wskazać, gdzie uregulowane są zakresy,
przebiegi i sposoby wykonania napraw
i konserwacji.

Zinterpretować procedurę
przygotowania maszyny do pracy.

21.

Określić znaczenie autokontroli
i samodzielnego korygowania błędów
w czasie pracy.

22.

Określić znaczenie stosowania się do
przepisów BHP, ochrony ppoż.
i ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Proszę ustalić z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co

najmniej jednotygodniowym.

2. Proszę przygotować odpowiednią ilość testów i kart odpowiedzi.
3. Należy zapewnić uczniom samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu proszę przeczytać Instrukcję dla uczniów.
5. Proszę zapytać, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszystkie wątpliwości należy

wyjaśnić.

6. Ocenianie oprócz podania wyniku testu powinno zawierać informację o tym, jakie

umiejętności ma uczeń opanowane, a z jakich tematów powinien powtórzyć materiał
nauczania i ćwiczenia. Należy wyjaśnić uczniowi, co umie, a co powinien uzupełnić i jak.

7. Nie należy przekraczać czasu przeznaczonego na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 22 zadania. Do każdego z nich podane są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko

jedna jest w poprawna.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej KARCIE ODPOWIEDZI, stawiając

w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić poprawną odpowiedź.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz mieć pewność, ze sprawdziłeś swoją

wiedzę.

7. Nie musisz zachowywać kolejności rozwiązywania zadań.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
9. Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Eksploatacja maszyn lub urządzeń to:

a) zespół czynności obejmujący swym zakresem planowanie, użytkowanie, obsługiwanie

i przechowywanie maszyn lub urządzeń.

b) zespół czynności obejmujący swym zakresem przechowywanie maszyn lub urządzeń.
c) zespół czynności obejmujący swym zakresem użytkowanie maszyn lub urządzeń.
d) instrukcja obsługi maszyn lub urządzeń.

2. Użytkowanie maszyn lub urządzeń to:

b) obsługiwanie i przechowywanie maszyn lub urządzeń.
c) bieżąca kontrola.
d) etap lub etapy eksploatacji, w czasie których odbywa się praca sprawnej

maszyny oraz bieżąca kontrola jej stanu technicznego.

e) użytkowanie, obsługiwanie i przechowywanie maszyn lub urządzeń.

3. Obsługiwanie maszyn lub urządzeń to:

a) zespół działań, które są wykonywane między etapami użytkowania maszyny i mają

na celu przywrócenie jej pierwotnego stanu technicznego.

b) użytkowanie i przechowywanie maszyn lub urządzeń.
c) etapy eksploatacji, w czasie których odbywa się praca sprawnej maszyny.
d) praca na sprawnej maszynie.

4. Przechowywanie maszyn lub urządzeń to:

a) etapy eksploatacji, w czasie których odbywa się praca sprawnej maszyny.
b) użytkowanie maszyn lub urządzeń.
c) zespół działań, które są wykonywane między etapami użytkowania maszyny.
d) oczekiwanie maszyny lub urządzenia (najczęściej w magazynach) na przekazanie do

użytkowania, obsługi lub naprawy.

5. Zużycie urządzenia v

zależy od czasu pracy urządzenia t według wykresu:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Zużycie mechaniczn następuje na skutek:

a) tarcia powstającego między współpracującymi ze sobą powierzchniami, powoduje

ono zmianę wymiarów i kształtów współpracujących części, a zatem powstawanie
nadmiernych luzów.

b) zmian w strukturze powierzchni współpracujących części.
c) oddziaływania kwasów zawartych w olejach i smarach.
d) zmian parametrów eksploatacyjnych.

7. Zużycie chemiczne polega na:

a) zmianach w strukturze powierzchni współpracujących części, powstających w wyniku

oddziaływania kwasów.

b) zmianach w strukturze powierzchni współpracujących części, powstających w wyniku

oddziaływania kwasów zawartych w olejach i smarach oraz oddziaływania środowiska.

c) tarciu między współpracującymi ze sobą powierzchniami.
d) zmianach w sposobie pracy mechanizmu.

8. Wydłużenia czasu eksploatacji do wystąpienia zużycia niszczącego można dokonać

przez:
a) oszczędzanie czasu pracy urządzenia.
b) użycie lepszych jakościowo smarów i olejów.
c) oszczędzanie na materiałach eksploatacyjnych.
d) nie można uzyskać takiego wydłużenia.

9. Straty spowodowane korozją to:

a) nakłady na malowanie, zabezpieczanie przeciwkorozyjne mechanizmów, koszty

związane z wymianą skorodowanych elementów i przestojami maszyn i urządzeń,
zmniejszona

wydajność

skorodowanych

elementów,

wypadki

spowodowane

skorodowanymi częściami.

b) tylko koszty wypadków, spowodowanych skorodowanymi częściami.
c) tylko koszty malowania i koszty związane z wymianą skorodowanych elementów.
d) brzydki wygląd maszyn.

10. Korozja elektrochemiczna to:

niszczące działanie gazów lub cieczy nie będących elektrolitami.

proces niszczenia metalu związany z przepływem prądu elektrycznego przez granicę
faz metal – elektrolit.

korozja powodująca nieznaczne zmniejszenie właściwości wytrzymałościowych
materiału.

proces degradacji.

11. Wskaż odpowiedź zwierającą wszystkie rodzaje zabezpieczenia przed korozją:

a) ochrona elektrochemiczna.
b) nakładanie i wytwarzanie powłok ochronnych.
c) dobór właściwych materiałów i prawidłowa konstrukcja elementów narażanych na

korozję.

d) wszystkie wymienione zabezpieczenia.

12. Tarcie suche to:

a) tarcie, gdy między powierzchniami czopa i panwi stale występuje warstewka smaru.
b) tarcie, przy którym powierzchnie współpracujące częściowo stykają się.
c) tarcie, które jest nieszkodliwe.
d) tarcie, przy którym współpracujące powierzchnie nie są smarowane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Zabezpieczeniem przed skutkami tarcia jest:

a) zmniejszenie dokładności wykonania.
b) odsunięcie od siebie elementów.
c) odprowadzanie z obszaru współpracy części zużytych cząstek materiałów.
d) pozostawienie w obszarze współpracy części zużytych cząstek materiałów.

14. W jakich sytuacjach wykonuje się przegląd techniczny?

a) przegląd techniczny wykonuje się bez wyłączania z pracy maszyny lub urządzenia,

wykorzystując przestoje podczas wolnej zmiany albo dni wolne od pracy.

b) przegląd techniczny wykonuje się z wyłączaniem z pracy maszyny.
c) przegląd techniczny wykonuje się w czasie pracy.
d) przegląd techniczny wykonuje się z wyłączaniem z pracy maszyny lub urządzenia,

w czasie pracy.

15. Konserwacja polega na:

a) smarowaniu.
b) utrzymywaniu w czystości.
c) właściwym smarowaniu, utrzymaniu w czystości i zabezpieczeniu powierzchni

przed korozją.

d) zalewaniu specjalnym płynem konserwującym.

16. Czym różni się naprawa średnia i naprawa główna?

a) naprawa średnia musi być wykonywana na stanowisku pracy maszyny, naprawy

głównej maszyn należy dokonać po zdemontowaniu jej i usunięciu z miejsca
pracy.

b) naprawa średnia nie może być wykonywana na stanowisku pracy maszyny,

naprawa główna maszyn wykonywana jest na stanowisku pracy maszyny.

c) naprawa średnia może być wykonywana na stanowisku pracy maszyny lub po

zdemontowaniu jej - w wydziale lub stanowisku naprawczym, a naprawy
głównej maszyn dokonuje się przeważnie po zdemontowaniu jej i usunięciu
z miejsca pracy i przetransportowaniu do wydziału naprawczego lub
stanowiska naprawczego.

d) naprawa średnia nie może być wykonywana na stanowisku pracy maszyny

i naprawa główna także.

17. Zakresy, przebiegi i sposoby wykonania napraw i konserwacji uregulowane są w:

a) dokumentacji techniczno - ruchowej (DTR).
b) Polskich Normach.
c) literaturze fachowej.
d) ofertach firm.

18. Zespół czynności w procedurze napraw to:

a) luzowanie nakrętek.
b) odłączenie maszyny od sieci elektrycznej.
c) operacje wstępne, do których zaliczamy odłączenie maszyny od sieci

elektrycznej, wymontowanie z miejsca pracy, transport do wydziału napraw
lub na stanowisko naprawcze i czyszczenie zewnętrzne.

d) transport do wydziału napraw lub na stanowisko naprawcze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Zespołem czynności w procedurze napraw są:

a) operacje naprawcze.
b) przygotowanie maszyny do pracy.
c) uprzątnięcie maszyny po pracy.
d) ustawienie parametrów wykonawczych.

20. Ostatnim zespołem czynności w procedurze napraw jest:

a) zespół operacji końcowych, do których zaliczamy: ostateczny montaż,

regulację, konserwację, ewentualnie malowanie i odbiór po naprawie.

b) regulacja.
c) montaż.
d) operacje naprawcze.

21. Poprawność wykonania zadań zawodowych można uzyskać dzięki:

a) tylko kontroli przełożonego.
b) jedynie sprawności maszyn.
c) tylko komórce kontroli jakości.
d) sprawności maszyn oraz autokontroli i samodzielnemu korygowaniu błędów w czasie

pracy.

22. Stosowanie się do przepisów bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska jest:

a) uciążliwe.
b) koniecznością i elementem etyki zawodowej.
c) zbyteczne.
d) sposobem na zyski firm produkujących środki bhp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ............................................................................................................................

Obsługiwanie maszyn i urządzeń precyzyjnych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test praktyczny

Podstawą zaliczenia jednostki modułowej „Obsługiwanie maszyn i urządzeń

precyzyjnych” oprócz testu powinna być próba pracy: Przygotowanie maszyny lub urządzenia
do pracy. Jednostka ta ma bowiem charakter praktyczny i poprzestanie na testach
o charakterze teoretycznym jest nieuzasadnione, gdyż nie pomoże w diagnozie ważnych
umiejętności zawodowych.

Temat: Przygotowanie maszyny lub urządzenia do pracy

Przygotuj maszynę precyzyjną do pracy. Po wykonaniu zadania doprowadź stanowisko

do stanu wyjściowego, od którego zaczynałeś zadanie. Zwróć uwagę na przepisy bhp,
ochrony ppoż. i ochrony środowiska. Na wykonanie zadania masz 45 min.

PLAN TESTU

zadania

Osiągnięcia ucznia

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Planuje wykonanie zadania

Przygotowuje maszynę lub urządzenie do pracy

Sprawdza poprawność wykonania zadania

Stosuje środki i zasady bhp

Prezentuje i uzasadnia wybór sposobu pracy

KRYTERIA OCENY TESTU – MODEL PUNKTOWANIA

Podczas obserwacji należy wpisać do arkusza obserwacji:
–

za bezbłędne wykonanie czynności – maksymalną liczbę punktów,

–

za błędne wykonanie czynności – 0 punktów,

–

za nieprawidłowości w trakcie wykonywania zadania – pośrednią liczbę punków,

–

błędy wykryte samodzielnie i poprawione nie obniżają oceny.

Przedmiot oceny

Zadanie wykonano poprawnie,

jeśli:

Punktacja

maksymalnie

Uzyskane

punkty

a) dokonano analizy czynności
zawartych w DTR,
ukierunkowanych na pierwszą
obsługę maszyny.

1. Planowanie

b) opracowano szczegółowy plan
wykonania zadania, a w
szczególności: kolejność
czynności podczas uruchamiania
maszyny

Razem

2 punkty

a) wybrano poprawnie środki do
przygotowania maszyny do pracy

b) sprawdzono stan środków do
przygotowania maszyny do pracy

2. Organizacja

c) dobrano środki ochrony
osobistej

Razem

5 punktów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

a) zachowano prawidłową
kolejność czynności

b) prawidłowo wykonano
czynności

3. Wykonanie

c) wykonano czynności
z zachowaniem zasad bhp

Razem

4. Prezentacja

a) uzasadniono sposób wykonania
zadania

Razem

4 punkty

Łącznie 30 punktów

Instrukcja dla nauczyciela:

1. Przygotowanie uczniów do testu praktycznego:

–

ustalenie z uczniami terminu testu praktycznego,

–

określenie celów pomiaru dydaktycznego,

–

zapoznanie uczniów ze specyfiką testu praktycznego,

–

przeprowadzenie prób testu praktycznego.

2. Przygotowanie stanowisk dydaktycznych:

–

zgromadzenie materiałów, narzędzi i przyrządów,

–

sprawdzenie narzędzi i przyrządów,

–

przygotowanie maszyn i urządzeń do zadania,

–

przygotowanie środków bhp.

3. Przygotowanie materiałów piśmiennych:

–

przygotowanie kart oceny testu,

4. Przeprowadzenie testowania.
5. Analiza wyników testowania – ocenę pozytywną otrzyma uczeń, jeżeli prawidłowo

wykona przygotowanie stanowiska do napraw. Jeżeli wynik będzie negatywny, powinien
powtórzyć materiał nauczania i ćwiczenia z tych części jednostki modułowej, z których
umiejętności nie zostały w pełni opanowane.

6. Podsumowanie testu wspólnie z uczniami - należy wyjaśnić uczniowi, co umie, a co

powinien uzupełnić i jak.

Materiały dydaktyczne:
–

materiały, narzędzia i przyrządy niezbędne do przygotowania maszyny lub urządzenia do
pracy,

–

maszyny i urządzenia do zadania,
apteczka pierwszej pomocy,
podręczny sprzęt gaśniczy,
gaśnice,
sprzęt ochrony indywidualnej,
niezbędne środki medyczne,
instrukcja bhp i ochrony ppoż.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Instrukcja dla ucznia:

1. Przeczytaj uważnie treść zadania.
2. Przygotuj maszynę precyzyjną do pracy. Po wykonaniu zadania doprowadź stanowisko

do stanu wyjściowego, od którego zaczynałeś zadanie. Zwróć uwagę na przepisy bhp. Na
wykonanie zadania masz 45 min.

3. Maszynę lub urządzenie, które należy przygotować do pracy wskaże Ci nauczyciel.
4. Przeanalizuj dokumentację techniczno-ruchową maszyny lub urządzenia.
5. Sporządź plan działania.
6. Zorganizuj stanowisko pracy:

–

pobierz konieczne materiały oraz narzędzia niezbędne do realizacji zadania,

–

sprawdź ich stan techniczny,

–

przygotuj się do wykonywania ćwiczenia, stosując odpowiednie środki ochrony
osobistej.

7. Przygotuj maszynę do pracy zgodnie z dokumentacją techniczno-ruchową.
8. Utrzymuj ład i porządek podczas wykonywanej pracy; po wykonaniu zadania uporządkuj

stanowisko pracy oraz zgłoś nauczycielowi zakończenie zadania.

9. Uzasadnij w formie kilkuminutowej prezentacji sposób wykonania zadania oraz

przedstaw wnioski.

10. Podczas testu Twoje czynności będą obserwowane i oceniane przez nauczyciela lub

obserwatorów według następujących kryteriów:

–

za planowanie wykonania zadania - 2 punkty,

–

za organizowanie pracy

- 5 punktów,

–

za wykonanie zadania

- 18 punktów,

–

za prezentację

- 4 punkty.

Jeśli uzyskasz co najmniej 15 punktów, otrzymasz ocenę dopuszczającą.
Jeśli uzyskasz co najmniej 20 punktów, otrzymasz ocenę dostateczną.
Jeśli uzyskasz co najmniej 24 punkty, otrzymasz ocenę dobrą.
Jeśli uzyskasz co najmniej 27 punktów, otrzymasz ocenę bardzo dobrą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7 LITERATURA

1. Ciekanowski A.: Poradnik ślusarza narzędziowego wzorcarza. WNT, Warszawa 1989r.
2. Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2000
3. Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP, Warszawa 1995
4. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. Podręcznik dla szkół zasadniczych.

WSiP, Warszawa 1999

5. Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1995
6. Okoniewski S.: Podstawy technologii mechanicznej, WNT, Warszawa 1983
7. Legutko St.: Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń, WSiP, Warszawa 2004
8. Pawlicki K.: Transport w przedsiębiorstwie. Maszyny i urządzenia. WSiP, Warszawa 1996
9. Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 1996