1

Księstwo Warszawskie

Legiony Polskie

 działająca w Paryżu Agencja Polska (Józef Wybicki, Franciszek Barss) zwraca się do

Napoleona o utworzenie ochotniczych oddziałów polskich; misji do Włoch podjął się
gen. Jan Henryk Dąbrowski

 Legiony Polskie utworzone w styczniu 1797 roku; po pokoju w Campo Formio

pozostały we Włoszech jako korpus posiłkowy Republiki Cisalpińskiej

 po pokoju w Luneville – generał Karol Kniaziewicz i jego ludzie opuszczają Legiony;

reszta pozostaje w Królestwie Etrurii, a część zostaje wysłana na Santo Domingo do
tłumienia powstania miejscowej ludności

Okoliczności powstania Księstwa

 gen. Jan Henryk Dąbrowski wezwany do Berlina, gdzie stacjonował Napoleon

(październik 1806); utworzenie polskich sił zbrojnych; 6 listopada gen. Dąbrowski i
Józef Wybicki wkraczają do Poznania i rozpoczynają organizowanie administracji
cywilnej

 14 stycznia 1807 roku na mocy dekretu Napoleona powołana została w Warszawie

Komisja Rządząca, sprawująca pełnię władzy wykonawczej na terenach polskich
zajętych przez armię francuską; jej prezesem został Stanisław Małachowski, były
marszałek Sejmu Wielkiego;

 sformowano armię złożoną z trzech legii pod dowództwem ks. Józefa Poniatowskiego

oraz gen. Jana Henryka Dąbrowskiego i gen. Józefa Zajączka (liczyła ok. 40 tys.
żołnierzy)

 7-9 lutego 1807 roku – nierozstrzygnięta bitwa pod Iławą pomiędzy wojskami

francuskimi a armią pruską; 14 czerwca 1807 – decydujące zwycięstwo Napoleona
pod Frydlandem nad armią prusko-rosyjską, dowodzoną przez rosyjskiego generała
Leontija Benningsona

 7 lipca 1807 roku – francusko-rosyjski traktat pokojowy w Tylży:



utworzenie Księstwa Warszawskiego, w skład którego weszły ziemie II

i III zaboru pruskiego; Gdańsk wolnym miastem pod protektoratem
Francji; do Księstwa przyłączono także Bydgoszcz i Toruń (z I
zaboru); okręg białostocki dostała Rosja; w sumie obszar Księstwa
wyniósł 104 tys. km

2

(1/7 Polski przedrozbiorowej), mieszkało w nim

2,6 mln ludności



Rosja zobowiązuje się zerwać stosunki dyplomatyczne z Anglią i

przyłączyć się do blokady kontynentalnej

 w traktacie francusko-pruskim (podpisanym 9 lipca również w Tylży) Prusy

utraciły ziemie na zachód od Łaby, z których Napoleon utworzył Królestwo Westfalii;
jego królem został Hieronim, brat Napoleona

Konstytucja Księstwa

 nadana 22 lipca 1807 roku przez Napoleona I – podyktowana w Dreźnie

 zniesienie podziału stanowego; zasada równości wszystkich obywateli wobec prawa;

zniesienie poddaństwa osobistego chłopów

2

 monarchia dziedziczna; tron dla saskiej dynastii Wettinów; władcą Księstwa został

Fryderyk August I, wnuk króla polskiego Augusta III

 król posiada pełnię władzy wykonawczej i inicjatywę ustawodawczą, a także prawo

sankcji, czyli zatwierdzania ustaw sejmowych

 Rada Ministrów mianowana przez władcę i Rada Stanu (do jej kompetencji należało

przygotowywanie w imieniu króla projektów ustaw, kontrolowanie działalności rządu,
funkcje sądu najwyższego; w jej skład wchodzili mianowani przez króla prezes,
referendarze oraz ministrowie)

 sejm miał prawo dyskutowania oraz uchwalania projektów ustaw w kwestiach

podatkowych, monetarnych i kodyfikacji prawa przedkładanych przez monarchę; nie
mógł zgłaszać własnych projektów

 w Izbie Poselskiej zasiadali posłowie szlacheccy wybierani przez sejmiki ziemskie

(prawa wyborcze przysługiwały szlachcie-posesjonatom) oraz deputowani wybierani
na zgromadzeniach gminnych według cenzusu majątkowego i zasług (początkowo
60 posłów i 40 deputowanych, od roku 1810 liczby te zwiększono do 100 posłów i 66
deputowanych); w zgromadzeniach gminnych uczestniczyli ludzie posiadający
nieruchomość lub przedsiębiorstwo wartości co najmniej 10 tys. złotych, plebani i
wikariusze, zasłużeni artyści i przedstawiciele wolnych zawodów, zasłużeni żołnierze
i podoficerowie oraz wszyscy oficerowie

 w Senacie zasiadali biskupi, wojewodowie i kasztelanowie (początkowo 18, od 1809

roku 30 senatorów)

 dawne sądownictwo stanowe zostało zastąpione przez jednolite sądownictwo dla

wszystkich obywateli

 obowiązywał Kodeks Napoleona

Dekret grudniowy (21 XII 1807)

 wszelka własność ziemska należy do pana, w tym również własność ruchoma

(narzędzia i inwentarz), a chłopi są jedynie jej dzierżawcami

 utrzymanie pańszczyzny; świadczenia miały być określane w dwustronnych umowach

rejestrowanych przez notariuszy

 umowa pan-chłop mogła być rozwiązana przez pana za rocznym wypowiedzeniem, co

w praktyce pozwalało dziedzicom na usuwanie chłopów z ziemi

Odzyskanie tzw. Nowej Galicji

 14 kwietnia 1809 roku wojska austriackie przekraczają granicę Księstwa

Warszawskiego; 19 kwietnia bitwa pod Raszynem – zwycięstwo księcia Józefa
Poniatowskiego; kapitulacja Warszawy po przybyciu posiłków austriackich; wyprawa
księcia Poniatowskiego do Galicji – zajęcie Lublina, Zamościa, Sandomierza

 pokój w Schönbrunnie: Księstwo uzyskuje tzw. Nową Galicję, czyli ziemie

austriackie z III rozbioru