bd raport projekt 2012

komentarze metodyczne, przykłady oraz wskazówki odnośnie zamieszczanego w raporcie materiału
- po przeczytaniu należy usunąć i zastąpić właściwym tekstem projektu,

nie należy dokonywać żadnych zmian w spisie treści i tytułach rozdziałów oraz podrozdziałów,

aktualizację numerów stron w spisie treści należy wykonać automatyczne (ustawić kursor w obsza-
rze spisu treści, kliknąć prawy klawisz myszy wywołując menu podręczne, wybrać opcje: Aktualizuj
pole

Aktualizacja wyłącznie numerów stron),

redakcję raportu należy wykonać w sposób profesjonalny, przykładowo, do każdego rysunku
musi być odwołanie w tekście raportu, rysunki wykonywane w MS Word muszą być zawarte
w kanwie rysunku oraz wykonane z wykorzystaniem łączników (rysunki nie mogą być wykonane
w programie PowerDesigner),

dla każdego z punktów raportu określono elementy, które należy zamieścić w raporcie,

przy każdym z punktów raportu podano maksymalną liczbę punktów za wykonanie zadania. ]

PROJEKT SYSTEMU

[ Komentarz metodyczny: Wykonywany w ramach zajęć laboratoryjnych projekt systemu i jego
implementacja obejmują elementy związane, przede wszystkim, z zaprojektowaniem oraz im-
plementacją bazy danych i interfejsów użytkownika bazy danych z pominięciem procedur prze-
twarzania danych i wielu zagadnień związanych z projektowaniem systemów informatycznych,
będących tematem odrębnych zajęć dydaktycznych. Materiał metodyczny został zilustrowany
przykładem projektu i implementacji systemu wspomagającego wypożyczanie książek w biblio-
tece, określanego jako System Informatyczny Wypożyczeń (SIW).

Zamieścić: Krótka informacja o temacie projektu i jego odbiorcy. ]

TUDIUM WYKONANIA PROJEKTU

[ Komentarz metodyczny: Studium wykonania projektu jest określane również jako studium wy-
konalności projektu. Na tym etapie projektowania następuje zdefiniowanie wymagań użytkow-
nika w odniesieniu do projektowanego systemu. W trakcie studium wykonania projektu
następuje:

- określenie celów przedsięwzięcia z punktu widzenia użytkownika systemu (pp. 1.1),
- określenie zakresu i kontekstu przedsięwzięcia (pp. 1.2),
- analiza procesu, którego realizacja ma być wspomagana projektowanym systemem (pp. 1.3),
- wstępne założenia związane z realizacją systemu (pp. 1.4). ]

1.1.

Cele przedsięwzięcia (2)

[ Komentarz metodyczny

Cele przedsięwzięcia są określane jako korzyści dla użytkownika,

wynikające z wprowadzenia systemu. Przykładowo, mogą nimi być: przyspieszenie obsługi
klientów, zmniejszenie ryzyka popełnianych błędów, łatwe i wygodne przeglądanie danych
zgromadzonych w bazie danych, ułatwienie sporządzania raportów, automatyzacja określonych
prac, zwiększenie efektywności realizacji zleceń. ]
Przykład: Biblioteka podjęła już szereg prac związanych z informatyzacją. Powstał Ośrodek
Informatyzacji, dzięki któremu tworzone są bazy danych z danymi o zasobach biblioteki, po-
wstała biblioteka cyfrowa i dostęp do cyfrowych bibliotek zewnętrznych, lecz w dalszym ciągu
znakomita część zbiorów pozostaje w wersji drukowanej, które są wypożyczane przez czytelni-
ków Biblioteki.
Celem przedsięwzięcia jest:

- usprawnienie obsługi czytelników przy wypożyczaniu książek z biblioteki,
- zwiększenie zadowolenia czytelników ze współpracy z biblioteką.

Zamieścić:

cele przedsięwzięcia, określonego tematem projektu.

]

3/21

1.2.

Zakres i kontekst przedsięwzięcia (3)

[ Komentarz metodyczny: Określenie zakresu przedsięwzięcia polega na zdefiniowaniu zakresu
działalności użytkownika (użytkowników), wspomaganego projektowanym systemem. Stosując
podejście procesowe, zakres działalności można zdefiniować przez wskazanie procesów wspo-
maganych systemem. Kontekst przedsięwzięcia jest rozumiany jako środowisko, w którym są
realizowane wskazane procesy, zdefiniowane w odniesieniu do struktury organizacyjnej organi-
zacji wdrażającej system. Pozwala to na ustalenie, które jednostki organizacyjne będą związane
z funkcjonowaniem systemu, jaki będzie zasięg jego oddziaływania, w których jednostkach or-
ganizacyjnych znajdują się przyszli użytkownicy lub osoby odpowiedzialne za funkcjonowanie
systemu.

Przykład: Ustalono, że osiągnięcie zdefiniowanych celów nastąpi przez wykorzystanie
w bibliotece systemu informatycznego, wspomagającego prace administracyjne związane
z wypożyczeniem książki, co spowoduje przyspieszenie obsługi czytelnika i zwiększenie jego
zadowolenia ze współpracy z biblioteką.
Analizując otoczenie systemu, w odniesieniu do struktury organizacyjnej Biblioteki przedsta-
wionej na rys. 1, ustalono, że:

- proces wypożyczenia jest realizowany w jednostkach: Wypożyczalnia Książek oraz Maga-

zyn Książek,

- w okresie eksploatacji systemu, za jego sprawne funkcjonowanie będzie odpowiedzialny

Ośrodek Informatyzacji,

za aktualność danych o zasobach książkowych będzie odpowiedzialny Oddział Opracowa-
nia Książek i Zbiorów Specjalnych.

Rys. 1 Schemat struktury organizacyjnej BIBLIOTEKI

Zamieścić: zakres i kontekst przedsięwzięcia określonego tematem projektu, wraz ze schematem
struktury organizacyjnej jednostki. Schemat może być wykonany, przykładowo, z wykorzysta-
niem programu Word (obowiązkowo w kanwie rysunku z wykorzystaniem łączników lub jako
schemat organizacyjny) lub MS Visio. ]

4/21

1.3.

Analiza procesu aktualnego (4)

[ Komentarz metodyczny: Analiza procesu pozwala na zrozumienie jego realizacji, poznanie
jego użytkowników, ustalenie terminologii związanej z procesem. Wyniki analizy są zwykle
przestawiane jako opis procesu, który jest podstawą do wykonania schematu procesu.
Przykład: Opis procesu wypożyczenia, wykonany na podstawie wywiadów z pracownikami Bi-
blioteki i obserwacji procesu obsługi czytelnika w Bibliotece (przed wprowadzeniem systemu
informatycznego).

1) Gdy czytelnik chce wypożyczyć książkę, udaje się do Wypożyczalni i zgłasza się do dyżu-
rującego tam pracownika, wyrażając chęć wypożyczenia książki.

2) Pracownik Wypożyczalni pyta, czy zgłaszający się jest już zarejestrowanym czytelnikiem
biblioteki, tzn. czy posiada kartę biblioteczną. Jeśli nie, to następuje zapisanie zainteresowanego
do biblioteki przez założenie kartoteki czytelnika i wpisanie do niej jego danych osobowych,
przygotowanie i wydanie karty bibliotecznej z numerem identyfikacyjnym.

3) W celu wypożyczenia książki czytelnik musi wypełnić zamówienie na wypożyczenie książ-
ki, na którym, oprócz własnego identyfikatora, daty wypożyczenia i podpisu, konieczne jest wpi-
sanie danych o książce (tytuł, autor) oraz sygnatury egzemplarza wypożyczanego. W tym celu
czytelnik przegląda katalogi kartkowe z informacjami o zasobach bibliotecznych, na których
zamieszczone są sygnatury.

4) Jeżeli nie ma informacji o poszukiwanej książce, wówczas czytelnik może ponowić poszu-
kiwania i wybrać inną książkę lub zrezygnować z wypożyczenia książki i opuścić bibliotekę.
Może również pozyskać informacje o wydawnictwach i wykorzystać je, np. do zakupu książki.

5) Jeżeli informacja o książce została odnaleziona, wówczas czytelnik wypełnia zamówienie na
wypożyczenie i przekazuje je pracownikowi Wypożyczalni, który w pierwszej kolejności spraw-
dza, czy czytelnik ma jakieś zobowiązania wobec Biblioteki (np. posiada książki, których termin
zwrotu już minął). W takim przypadku odmawia wypożyczenia kolejnej pozycji. W przypadku
braku zobowiązań, pracownik Wypożyczalni przekazuje zamówienie na wypożyczenie książki
do pracownika Magazynu, który odnajduje wskazany egzemplarz i przekazuje go do pracownika
Wypożyczalni, odnotowując na zamówieniu wydanie egzemplarza z magazynu książek.
W przypadku braku egzemplarza (wszystkie mogą być wypożyczone), informuje o tym czytelni-
ka, który może zacząć poszukiwania informacji o kolejnej książce.

6) Po otrzymaniu książki z magazynu, pracownik Wypożyczalni odnotowuje wypożyczenie
egzemplarza książki przez opieczętowanie zamówienia i postawienie na nim parafki, zamówie-
nie dołącza do kartoteki czytelnika i przekazuje czytelnikowi egzemplarz książki. Tym samym
proces wypożyczenia zostaje zakończony.
Zamieścić

opis procesu przed wprowadzeniem systemu informatycznego.

]

1.4.

Wstępne założenia związane z realizacją systemu (3)

[ Komentarz metodyczny: Wstępne założenia obejmują, między innymi:

- wnioski wynikające z analizy procesu, które stanowią jednocześnie uzasadnienie podjęcia

realizacji przedsięwzięcia,

- ustalenie użytkowników systemu,
- wskazanie, kto będzie odpowiedzialny za poprawną eksploatację systemu i aktualizację da-

nych,

- wskazanie systemów współpracujących z projektowanym systemem,
- wskazanie właściciela procesu.

Przykład: Wstępne założenia związane z realizacją systemu są następujące:

1) wszystkie czynności związane z pozyskiwaniem i przetwarzaniem danych, wykonywane
w sposób manualny (np. założenie kartoteki czytelnika, wypisanie zamówienia na egzemplarz

5/21

książki; adnotacje o wypożyczeniu książki, przeglądanie katalogów), mogą być realizowane przy
wsparciu systemu informatycznego wypożyczeń (SIW);

2) papierowe nośniki danych w postaci: katalogu kartkowego z opisem książkowych zasobów
biblioteki, kartoteki czytelników, formularze zamówień z adnotacjami o wypożyczeniu – mogą
zostać zamienione na elektroniczne nośniki danych; dane o czytelnikach i zasobach książkowych
powinny być zgromadzone w bazach danych (BD);

3) z analizy procesu (pp. 1.3) i struktury organizacyjnej Biblioteki (1.2) wynika, że użytkowni-
kami systemu będą:

pracownicy Wypożyczalni Książek (PWK),

pracownicy Magazynu Książek (PMK),

o oraz czytelnicy (C)

współpracujący z systemem w trybie on-line;

4) administracyjną obsługę systemu przejmie administrator systemu, będący pracownikiem
Ośrodka Informatyzacji, którego pracownicy będą również odpowiedzialni za techniczną obsłu-
gę systemu. Obowiązek aktualizacji danych o książkach ma Oddział Opracowania Książek
i Zbiorów Specjalnych;

5) zarządzanie danymi o czytelnikach przejmą pracownicy Wypożyczalni, mający bezpośredni
kontakt z czytelnikami;

6) jako właściciela procesu ustala się wskazanego pracownika Wypożyczalni.

Ponieważ pracownicy Ośrodka Informatyzacji pełnią rolę administratora i konserwatora syste-
mu, pracownicy Oddziału Opracowania Książek i Zbiorów Specjalnych są odpowiedzialni
za dane o książkach i nie są bezpośrednimi użytkownikami systemu, nie będą oni uwzględniani
w dalszych analizach. Elementy systemu SIW, bezpośrednich jego użytkowników i otoczenie
ilustruje rys. 2.

Przygotowanie systemu informatycznego SIW wymaga zaprojektowania i wykonania:

1) bazy danych (BD), zwierającej wymagane dane o zbiorach książkowych biblioteki, czytel-
nikach, operacjach wypożyczenia (ten element systemu jest określany jako warstwa danych),

2) interfejsów dla każdego z użytkowników (IPMK, IPWK, IC), umożliwiających współpracę
z bazą danych w zakresie ich kompetencji i uprawnień (jest to warstwa prezentacji),

3) jeśli jest to konieczne – również procedur przetwarzania danych (jest to warstwa przetwa-
rzania danych, nazywana również warstwą logiki biznesowej, aplikacją).

Rys. 2 Elementy systemu SIW i jego użytkownicy

Zamieścić

wstępne założenia związane z realizacją projektowanego systemu, wraz ze schema-

tem ilustrującym elementy systemu i jego użytkowników.

]

6/21

NALIZY

OKREŚLENIE WYMAGAŃ INFORMACYJNYCH

[ Komentarz metodyczny:

Po przyjęciu ogólnych założeń dotyczących wykonania systemu, po-

dejmowane są prace analityczne. Wyniki analiz są bardzo istotne z punktu widzenia przydatności
systemu dla użytkowników, ponieważ definiują wymagania użytkownika w odniesieniu do pro-
jektowanego systemu w aspekcie funkcjonalności systemu oraz potrzeb informacyjnych, rozu-
mianych jako dostępność do danych wymaganych w trakcie realizacji procesu.
Prace analityczne obejmują:
1) opracowanie schematu procesu wspomaganego systemem, w celu poznania procesu, ustale-
nia funkcji (czynności, operacji) oraz odpowiedzialnych za ich wykonanie (pp. 2.1),
2) zdefiniowanie przypadków użycia systemu przez poszczególnych użytkowników, co jest
równoznaczne z wyodrębnieniem funkcji procesu, których wykonanie ma być wspomagane sys-
temem SIW (pp. 2.2),
3) specyfikacji i charakterystyki funkcji, których wykonanie jest wspierane systemem SIW
(pp. 2.3),
4) specyfikację obiektów informacyjnych, ich danych i wzajemnych zależności między obiek-
tami (pp. 2.4),
5) opracowanie diagramu związków encji, ilustrującego zbiór danych i ich wzajemne zależno-
ści (pp. 2.5), które są wymagane przy realizacji procesu.
Wyniki prac analitycznych stanowią podstawę dla etapów projektowania systemu:
1) na podstawie wyspecyfikowanych obiektów informacyjnych i ich danych oraz diagramu
związków encji, zostanie przygotowany model konceptualny bazy danych, z którego, przy wy-
korzystaniu narzędzia typu PowerDesigner, będzie można wygenerować model bazy danych
a następnie założyć bazę danych,
2) przypadki użycia systemu będą podstawą do przygotowania interfejsów użytkowników. ]

2.1.

Schemat procesu (7)

[ Komentarz metodyczny: Schemat procesu należy przedstawić jako torowy diagram funkcji, na
którym wskazuje się, z którymi funkcjami jest związany każdy z użytkowników systemu. Sto-
pień szczegółowości schematu może być bardzo zróżnicowany. Zaleca się przyjęcie pewnych
uogólnień. Zbyt duży stopień szczegółowości powoduje nieczytelność schematu i trudność w
jego interpretacji. Pojedyncza funkcja na schemacie może reprezentować podproces, dla którego
można wykonać odrębny schemat.

Przyjęta notacja na schemacie procesu została podana w tabeli 1.

Tabela 1. Notacja schematu procesu

symbol rozpoczęcia procesu

symbol zakończenia procesu

symbol funkcji (pojęciem funkcji rozumie się także operację, podproces, proces)

symbol decyzji: z decyzją związany jest warunek, którego spełnienie lub nie powoduje
wykonanie jednej z dwóch kolejnych alternatywnych funkcji lub decyzji (tzw. rozszczepienie
alternatywne)

symbol koniunkcji: – wykonanie kolejnej funkcji jest możliwe po zakończeniu wykonania

wszystkich funkcji ją poprzedzających (skupienie koniunkcyjne),

– po zakończeniu funkcji zostaną rozpoczęte wszystkie funkcje po niej

następujące (rozszczepienie koniunkcyjne)

wykonanie funkcji jest możliwe po zakończeniu wykonania jednej i tylko jednej z funkcji ją
poprzedzających (tzw. skupienie alternatywne)

symbol wskazujący funkcję kolejną do wykonania

7/21

Przykład:

Rys. 3 Schemat procesu wypożyczenia książki

- ksiązki nie można wypożyczyć z powodu zobowiązań wobec biblioteki

- rezygnacja z wyszukiwania kolejnej książki

- wypożyczenie książki

pracownik magazynu książek

(PMK)

zgłoszenie się w celu
wypożyczenia książki

pracownik wypożyczalni książek

(PWK)

czytelnik

(C)

czy osoba zgłaszająca
się jest czytelnikiem?

wypełnienie deklaracji,
przedłożenie dokumentu
tożsamości

W1. sprawdzenie danych w de-
klaracji z przedłożonym doku-
mentem tożsamości,
wprowadzenie danych do BD

W2. przygotowanie i wydanie
karty bibliotecznej czytelnikowi

pozwolenie na dostęp do
terminala bibliotecznego

C1. wyszukiwanie in-
formacji o książce
w BD

czy jest dostępny

egzemplarz

książki?

C2. zdefiniowanie i
wysłanie zamówienia
do magazynu

M1. przyjęcie zamó-
wienia

odnalezienie egzem-
plarza książki w ma-
gazynie

czy są zobowiązania

w stosunku do Bi-

blioteki?

przekazanie egzempla-
rza książki do Wypo-
życzalni

M2. wprowadzenie do
zamówienia informacji
o wydaniu książki z
magazynu, przesłanie
zamówienia do wypo-
życzalni

przyjęcie egzemplarza
książki z magazynu

W3. wprowadzenie do
zamówienia informacji o
pracowniku wypożyczają-
cym egzemplarz książki i
zlecenie zapisu w systemie
danych o wypożyczeniu

wydanie egzemplarza książki
czytelnikowi

tak

nie

odbiór egzemplarza
książki

czy dalsze

wyszukiwa-

nie??

tak

nie

zakończenia procesu:

8/21

Na rys. 3 zamieszczono schemat procesu wypożyczania książki, zachowując podstawowe funk-
cje z procesu opisanego w rozdz. 1.3, z jednoczesnym uwzględnieniem wstępnych założeń zwią-
zanych z realizacją systemu, sformułowanych w rozdz.

1.4. Kodami funkcji wskazano funkcje,

które w rozdz. 2.2 zostaną zdefiniowane jako przypadki użycia projektowanego systemu.
Schemat nie ilustruje (dla uproszczenia) kompletnego procesu. Na przykład, nie uwzględniono
w nim sytuacji, kiedy egzemplarz zostanie wydany z magazynu, a nie będzie odebrany przez
czytelnika. Wówczas należałoby anulować zamówienie i zwrócić książkę do magazynu.

Zamieścić: schemat procesu wspieranego projektowanym systemem informatycznym.

]

2.2.

Przypadki użycia systemu (3)

[ Komentarz metodyczny: Na schemacie procesu występują zwykle:

- funkcje manualne, wykonywane przez uczestników procesu (np. odnalezienie książki w Ma-

gazynie i przekazanie jej pracownikowi Wypożyczalni),

- funkcje związane z odczytywaniem, zapisywaniem i aktualizacją danych, wykonywane

przez uczestników procesu (np. wprowadzenie danych osobowych czytelnika do bazy da-
nych systemu) w interakcji z systemem SIW,

- funkcje związane z przetwarzaniem danych, wykonywane przez system SIW (np. automa-

tyczne zaznaczenie w bazie danych, że książka jest wypożyczona lub że nie jest dostępna
w magazynie).

Dla określenia funkcjonalności systemu należy wyspecyfikować funkcje, które są wykonywane
przez system lub w interakcji z systemem - ze wskazaniem użytkownika, związanego z ich reali-
zacją. Do tego celu można wykorzystać technikę diagramów przypadków użycia systemu przez
użytkownika. Wymagania funkcjonalne wszystkich użytkowników, stanowią zbiór wymagań
funkcjonalnych względem projektowanego systemu.

Przykład: Dla określenia funkcjonalności systemu SIW, zostały wykonane diagramy przypad-
ków użycia systemu przez każdego z użytkowników (rys. 4 ÷ 6), które stanowią zbiór wymagań
funkcjonalnych stawianych systemowi.

Rys. 4 Diagram przypadków użycia systemu SIW przez czytelnika (C)

C1. wyszukiwanie informacji

o książce i jej egzemplarzach

C2. zdefiniowanie i wysłanie

zamówienia do Magazynu

czytelnik

C3. odczyt danych osobowych i

listy wypożyczeń

C4. odczyt danych o wydawnic-

twach

9/21

Rys. 5 Diagram przypadków użycia systemu SIW przez pracownika Wypożyczalni (PWK)

Rys. 6 Diagram przypadków użycia systemu SIW przez pracownika Magazynu (PMK)

Zamieścić: Diagramy przypadków użycia projektowanego systemu przez jego użytkowników. ]

2.3.

Specyfikacja i charakterystyka funkcji systemu SIW (6)

[ Komentarz metodyczny: Każdy z przypadków użycia systemu wiąże się z wykonaniem okre-
ślonej funkcji. Konieczne jest wyspecyfikowanie funkcji i podanie ich charakterystyki, w celu:

- specyfikacji danych i wyników, towarzyszących wykonaniu funkcji związanej ze wskaza-

nym przypadkiem użycia systemu, co jest konieczne do określenia zawartości bazy danych
systemu,

- ustalenia formy wyników: zapis w bazie, wyświetlenie na formularzu ekranowym czy wy-

drukowanie raportu, co pozwala na wstępne określenie elementów interfejsów użytkowni-
ków,

- określenie procedur przetwarzania danych, jeżeli przetwarzanie danych (np. obliczenia,

sprawdzanie warunków logicznych) jest elementem wykonania funkcji.

Charakterystyka funkcji może być podana:

- w zbiorczej tabeli dla wszystkich funkcji,
- w formie kart funkcji dla każdej funkcji – opis w formie kart jest bardziej szczegółowy i za-

wiera więcej informacji przydatnych w trakcie przygotowywania interfejsów użytkowników.

W niniejszym projekcie zaleca się wykorzystanie tabeli zbiorczej. Przykładowe karty funkcji
zamieszczono w załączniku do raportu (

załącznik

)

, i są one traktowane jako przykłady do wyko-

rzystania przy realizacji prac przejściowych czy dyplomowych. Po ich przejrzeniu, podobnie jak
wszystkie komentarze metodyczne – należy je usunąć.

W1. wprowadzanie, odczyt i

aktualizacja danych osobo-

wych czytelnika

W2. przygotowanie karty bi-

bliotecznej czytelnika

W3. wprowadzenie do systemu

informacji o wypożyczeniu

pracownik

Wypożyczalni

W4. generowanie raportów o

czytelnikach i wypożyczonych

przez nich książkach

M1. przyjęcie zamówienia

M2. wprowadzenie do syste-

mu informacji o wydaniu

książki z magazynu

pracownik
Magazynu

10/21

Przykład:
Przykładowe charakterystyki funkcji podano w tabeli 2.

Tabela 2.

Charakterystyka funkcji związanych z przypadkami użycia systemu SIW

PU*

dane

wejściowe

źródło

dane

wyjściowe

ba-

formu

mu-

larz

raport

pro-

cedu-

dane jednoznacznie identy-
fikujące poszukiwany eg-
zemplarz książki: tytuł
książki, nazwiska i imiona
autorów, wydawnictwo, rok
wydania, wykaz identyfika-
torów egzemplarzy książki z
informacją o ich dostępności

dane o egzemplarzu książki
do wypożyczenia lub dane
świadczące o jego braku

…

… … …

…

… … …

…

dane osobowe czytelnika:
nazwisko i imiona czytelni-
ka, adres do korespondencji,
nr telefonu, adres mailowy,
data urodzenia, nr dowodu
tożsamości, wykształcenie,
identyfikator czytelnika

BD lub
dokument
tożsamości
czytelnika,
wypełnio-
na deklara-
cja

dane wejściowe (zaktuali-
zowane, jeśli była aktualiza-
cja danych), uzupełnione o
identyfikator czytelnika,
jeśli dane były wprowadzane
po raz pierwszy

…

… … …

…

… … …

…

dane identyfikujące: czytel-
nika, wypożyczany egzem-
plarz i pracownika
Wypożyczalni

dane o wypożyczeniu i bra-
ku dostępności wypożyczo-
nego egzemplarza

dane o czytelniku: nr karty,
nazwisko imię; dane o wy-
pożyczonych egzempla-
rzach: tytuł, autor, data
wypożyczenia

dane wejściowe zamiesz-
czone w raporcie

*) PU – przypadek użycia systemu

Zamieścić: W formie tabeli zbiorczej podać charakterystyki wszystkich funkcji, odpowiadają-
cych przypadkom użycia systemu przez jego użytkowników. ]

2.4.

Specyfikacja obiektów informacyjnych oraz ich zależności (4)

[ Komentarz metodyczny: Na podstawie opracowanych charakterystyk funkcji, należy wyspecy-
fikować dane, które są wymagane do realizacji procesu i dokonać ich uporządkowania (struktu-
ralizacji). W tym celu trzeba przeanalizować charakterystyki funkcji w pozycjach: dane
wejściowe i źródła danych oraz dane wyjściowe (wyniki). Jeśli występują procedury, należy je
również przeanalizować z jakimi danymi są związane.
Spośród danych wejściowych i wyników należy uwzględnić te, które są odczytywane (jako da-
ne) lub zapisywane (jako wyniki) w bazie danych. Część danych może być wprowadzana manu-
alnie podczas pracy z systemem, niektóre wartości mogą być wykorzystywane na bieżąco i nie
wymagają zapisu w bazie danych. Wynikiem przeprowadzonych analiz jest specyfikacja obiek-
tów i związanych z nimi atrybutów (danych), które muszą zostać wprowadzone do bazy danych.

11/21

Przykład: Przeprowadzona analiza funkcji systemu SIW (uwzględniono charakterystyki wszyst-
kich funkcji, nie tylko zamieszczonych przykładowo), pozwala na ustalenie, że w bazie danych
systemu powinny znaleźć się następujące dane:

- tytuł książki, nazwiska i imiona autorów, wydawnictwo, rok wydania, dziedzina, identyfika-

tor egzemplarza, wykaz egzemplarzy książki z informacją o ich dostępności,

- nazwa wydawnictwa, adres, dane kontaktowe wydawnictwa,
- nazwisko i imiona czytelnika, adres do korespondencji, nr telefonu, adres e-mailowy, data

urodzenia, nr dowodu tożsamości, kategoria zawodowa, wykształcenie, numer identyfika-
cyjny czytelnika,

- informacja o wypożyczeniu - kto, co, komu i kiedy wypożyczył, dane identyfikujące czytel-

nika, wypożyczany egzemplarz i pracownika Wypożyczalni,

Dane z powyższego zestawu są atrybutami takich obiektów jak: czytelnik, książka, egzemplarz
książki, wydawnictwo, pracownik Wypożyczalni (nazywany dalej pracownikiem) i wypożycze-
nie.
Należy zwrócić uwagę, że podczas przeprowadzonych analiz występowały też inne obiekty,
przykładowo: oddziały, dyrektor, zastępca i kierownicy oddziałów i ich pracownicy. W p.1.4c

wyszczególniono obiekty, które są użytkownikami systemu. Na obecnym etapie prac interesują-
ce są obiekty, o których informacje powinny być dostępne podczas realizacji procesu. Dlatego
też zostały one określone jako obiekty informacyjne. Użytkownik systemu może być jednocze-
śnie obiektem informacyjnym (np. jest nim czytelnik i pracownik wypożyczalni), ale nie musi
(pracownik Magazynu jest użytkownikiem systemu lecz nie jest obiektem informacyjnym, in-
formacja o nim nie jest wymagana w systemie). Dalsze prace analityczne dotyczą jedynie obiek-
tów informacyjnych.
Po zgrupowaniu danych do poszczególnych obiektów otrzymuje się informację, o jakich obiek-
tach muszą być zgromadzone dane w bazie danych i jakie to są dane:

CZYTELNIK

: nazwisko i imiona czytelnika, adres do korespondencji, nr telefonu, adres e-

mailowy, data urodzenia, nr dowodu tożsamości, wykształcenie, identyfikator czytelnika,

KSIĄŻKA

: tytuł książki, nazwiska i imiona autorów, wydawnictwo, rok wydania, dziedzina,

wykaz egzemplarzy książki,

EGZEMPLARZ

: identyfikator egzemplarza, dostępność egzemplarza w Magazynie oraz

znacznik wypożyczenia

PRACOWNIK

: identyfikator pracownika,

WYPOŻYCZENIE

z przypisanymi danymi: kto, co, komu i kiedy wypożyczył, nie jest obiek-

tem fizycznym, ale zapisem związku między takimi obiektami jak:

PRACOWNIK

EGZEM-

PLARZ

CZYTELNIK

, z dodatkową informacją: data wypożyczenia; tego typu obiekty

abstrakcyjne są wprowadzane dla umożliwienia wskazania związków między wieloma
obiektami.

Dane, przypisane do każdego obiektu wymagają analizy pod względem:

- kompletności (do każdego obiektu należy dopisać identyfikator obiektu; jeśli nie wynikało

to z dotychczasowej analizy, można wprowadzić dane uzupełniające, które mogą dookreślać
obiekty),

- agregacji (dane nie powinny być zagregowane, tzn. złożone z innych danych; jeśli tak jest,

daną trzeba zapisać jako zestaw danych elementarnych),

- zawierania danych o innych obiektach (w tym przypadku należy wskazać niezależnie

wszystkie obiekty z danymi je opisującymi).

Analiza danych związanych z poszczególnymi obiektami:

CZYTELNIK

- daną „nazwisko i imiona czytelnika” należy zdekomponować na trzy dane: nazwisko, imię1,

imię2,

- daną „adres do korespondencji” należy uznać za daną zagregowaną i dokonać dekompozycji

na dane elementarne, a więc co najmniej na: kod_miasto, ulica_nrDomu_nrMieszkania lub

12/21

na: kod_miasto, ulica, nr_domu, nr_mieszkania; przyjmuje się wariant pierwszy, ponieważ
jest on wystarczający na wydrukowanie etykiety adresowej, która może być przydatna
w przypadku ewentualnej korespondencji z czytelnikiem,

- ostateczny zestaw danych dla obiektu

CZYTELNIK

, to:

identyfikator czytelnika, nazwisko czytelnika, imię1 czytelnika, imię2 czytelnika,
kod_miasto, ulica_nrDomu_nrMieszkania, nr telefonu, adres e-mailowy, data urodze-
nia, nr dowodu tożsamości, wykształcenie.

KSIĄŻKA

- wśród danych dotyczących książki znajduje się informacja o kolejnym obiekcie, a mianowi-

cie przy każdej z nich jest podawany wykaz jej autorów (nazwiska i imiona), którzy są od-
rębnymi obiektami wymagającymi zdefiniowania; należy wprowadzić więc nowy obiekt
informacyjny, którym jest

AUTOR

i jego zestaw danych:

identyfikator autora, nazwisko autora, imię autora

oraz wskazać powiązania pomiędzy poszczególnymi książkami i ich autorami,

- ostateczny zestaw danych dla obiektu

KSIĄŻKA

, to:

identyfikator książki, tytuł książki, wydawnictwo, rok wydania, dziedzina

EGZEMPLARZ

- Zestaw danych o obiekcie

EGZEMPLARZ

uznaje się za kompletny i jest on następujący:

identyfikator egzemplarza, znacznik dostępności egzemplarza w Magazynie, znacznik wy-
pożyczenia.

PRACOWNIK

- Ten obiekt wymaga dookreślenia, kto jest pracownikiem o wskazanym identyfikatorze. Pro-

ponuje się więc uzupełnienie danych o obiekcie

PRACOWNIK

do następującego zestawu:

identyfikator pracownika, nazwisko pracownika, imię pracownika, nr telefonu.

WYPOŻYCZENIE

- Abstrakcyjny obiekt

WYPOŻYCZENIE

, jak każdy z obiektów powinien posiadać identyfi-

kator, zawiera więc dane:

identyfikator wypożyczenia, data wypożyczenia

- Wskazanie: kto, co, komu wypożyczył, nastąpi przez ustalenie związków między obiektem

WYPOŻYCZENIE

i obiektami:

PRACOWNIK

(kto),

EGZEMPLARZ

(co),

CZYTELNIK

(ko-

mu); zapisanie przy wypożyczeniu, np. nazwiska pracownika i czytelnika oraz danych o eg-
zemplarzu jest niedopuszczalne, ponieważ spowodowałoby powtórzenie danych zapisanych
już przy innych obiektach (powstałoby zjawisko tzw. redundancji danych, czyli wielokrotne-
go zapisu tej samej wartości tej samej danej).

Ustalony zestaw danych często ulega uzupełnieniu. Dwie, najczęściej spotykane sytuacje zwią-
zane są z (a) tworzeniem formularzy i raportów oraz (b) parametryzacją procedur.

(a) Formularze i raporty zwykle zawierają nagłówki z informacjami o jednostce, która generuje
raporty lub jest ich odbiorcą. Umieszczanie nagłówków jako tekstów na każdym raporcie i for-
mularzu, powodowałoby konieczność wielokrotnego wprowadzenia tych samych tekstów i ich
aktualizacji przy zmianie każdej danej dotyczącej jednostki (np. przy zmianie nazwy jednostki
czy numeru telefonu). W takiej sytuacji wskazane jest wprowadzenie obiektu np.

JEDNOSTKA

któremu zostaną przypisane dane o jednostce i tak jak każde inne będą mogły być odczytywane
z bazy danych. Przykładowo, mogą to być dane: identyfikator jednostki, nazwa jednostki i jed-
nostki nadrzędnej, kod, dane adresowe, telefon jednostki.

(b) Druga sytuacja jest związana z procedurami przetwarzania danych. Jeżeli przetwarzanie jest
określone formułami zawierającymi zmienne w czasie parametry (współczynniki), wówczas
należy unikać zapisu aktualnych wartości parametrów w formułach, ponieważ zmiana tych war-
tości wymagałaby korekty formuł. Rozwiązaniem problemu jest wprowadzenie obiektu

informa-

cyjnego PARAMETRY

i przypisanie mu danych odpowiadających poszczególnym parametrom.

13/21

Przeprowadzona analiza pozwala na specyfikację obiektów informacyjnych i ich danych:

CZYTELNIK -

identyfikator czytelnika, nazwisko czytelnika, imię1 czytelnika, imię2 czytelnika,

kod_miasto, ulica_nrDomu_nrMieszkania, nr telefonu, adres e-mailowy, data urodzenia, nr do-
wodu tożsamości, wykształcenie

AUTOR

identyfikator autora, nazwisko autora, imię autora

KSIĄŻKA

identyfikator książki, tytuł książki, wydawnictwo, rok wydania, dziedzina

EGZEMPLARZ

identyfikator egzemplarza, znacznik dostępności egzemplarza w Magazynie

PRACOWNIK

identyfikator pracownika, nazwisko pracownika, imię pracownika, nr tele-

fonu

WYPOŻYCZENIE -

identyfikator wypożyczenia, data wypożyczenia

JEDNOSTKA

identyfikator jednostki, nazwa jednostki i jednostki nadrzędnej, kod, dane

adresowe, telefon jednostki

Kolejnym etapem prac projektowych jest określenie związków, jakie zachodzą między obiek-
tami informacyjnymi. Zdefiniowanie związku wymaga podania jego opcjonalności (może być
w związku) lub obligatoryjności (musi być w związku) oraz liczności związku (jeden lub wiele).
Związki pomiędzy wyspecyfikowanymi obiektami informacyjnymi zostały zapisane w tabeli 3.

Tabela 3.

Związki między obiektami

para obiektów
informacyjnych

związki między obiektami

KSIĄŻKA - AUTOR

- każda książka może mieć jednego lub wielu autorów,
- każdy autor może być autorem jednej lub wielu książek

KSIĄŻKA - EG-
ZEMPLARZ

- każda książka może być w jednym lub w wielu egzemplarzach,
- każdy egzemplarz musi być egzemplarzem jednej książki

CZYTELNIK - WY-
POŻYCZENIE

- każdy czytelnik może wypożyczać wielokrotnie, czyli może brać udział w wielu wypoży-

czeniach,

- w jednym procesie wypożyczenia bierze udział tylko jeden czytelnik

EGZEMPLARZ -
WYPOŻYCZENIE

- każdy egzemplarz może być wielokrotnie wypożyczany różnym czytelnikom lub temu

samemu czytelnikowi,

- w jednym procesie wypożyczenia zostaje wypożyczony tylko jeden egzemplarz

PRACOWNIK -
WYPOŻYCZENIE

- pracownik może realizować wiele procesów wypożyczenia,
- w jednym procesie wypożyczenia musi uczestniczyć tylko jeden pracownik

JEDNOSTKA

- obiekt JEDNOSTKA nie jest związany z żadnym obiektem (gdyby należało uwzględnić,

w jakiej jednostce organizacyjnej pracuje pracownik, wówczas obiekt ten byłby związany
z obiektem PRACOWNIK)

Zamieścić: specyfikację obiektów informacyjnych i ich dane oraz związki między obiektami. ]

2.5.

Model konceptualny danych - diagram związków encji (4)

[ Komentarz metodyczny: W dotychczasowych analizach odwoływano się do rzeczywistych
obiektów i ich atrybutów, których wartości, jako dane, powinny być dostępne podczas realizacji
procesu wypożyczania książki. Na poziomie modelowania nie występują rzeczywiste obiekty
lecz ich modele. Do skonstruowania modelu konceptualnego danych, ilustrującego obiekty, ich
dane i związki między obiektami najczęściej wykorzystuje się technikę diagramów związków
encji, w której reprezentacją obiektu jest tzw. encja, reprezentacją danych o obiekcie są atrybuty
encji. Encja wraz z atrybutami tworzy model informacyjny obiektu. Zależności między obiekta-
mi są modelowane jako związki encji w postaci diagramu związków encji. Najczęściej stosowa-
na notacja zapisu diagramu związków encji została podana na rys. 7.

14/21

Rys. 7 Notacja diagramu związków encji

Przykład:

Na rys.8 został zamieszczony model konceptualny, jako diagram związków encji, dla procesu
wypożyczenia książki, do którego wprowadzono encje reprezentujące obiekty opisane w rozdz.

2.4 i związki między encjami, które reprezentują związki między obiektami, określone
w tabeli 3. Diagram związków encji jest podstawą do projektowania, a następnie założenia bazy
danych systemu SIW. Definiuje się w nim nazwy encji oraz atrybutów

Ponieważ diagram związków encji jest podstawą do projektowania, a następnie założenia bazy
danych systemu SIW, zaproponowano zapis nazw encji oraz atrybutów w formie przyjętej
w systemach zarządzania bazami danych. W systemach tego typu zaleca się krótkie nazwy, zre-
zygnowanie ze znaków diakrytycznych charakterystycznych dla języka narodowego (w przy-
padku języka polskiego są to przykładowo ą, ę, ó) oraz niewprowadzanie do nazw spacji. Dla
każdego z atrybutów należy określić typ atrybutu i jego obligatoryjność (*) lub opcjonalność ( ).
Dla każdej encji należy wskazać atrybut, będący jednoznacznym identyfikatorem każdego obiek-
tu reprezentowanego przez encję, który w bazie danych będzie pełnił rolę klucza głównego,
(przykładowo przez zamieszczenie przy atrybucie znaku #).

W niniejszym projekcie zaleca się zapis modelu konceptualnego w formie uproszczonej,
w której w ikonach encji wprowadza się jedynie nazwę encji. Specyfikację atrybutów każdej
encji należy zamieścić w formie tabelarycznej lub listy. Przykład zapisu modelu podano na
rys. 8, specyfikację atrybutów zawiera tabela 4.

Rys. 8 Uproszczony diagram związków encji, definiujący zestaw i strukturę danych dla procesu wypo-
życzenia książki

obligatoryjność
wystąpienia w związku

opcjonalność

wystąpienia w związku

jeden

wiele

NAZWA ENCJI A

<<lista atrybutów>>

NAZWA ENCJI B

<<lista atrybutów>>

Możliwe kombinacje
oznaczeń:

1,1 (jeden i tylko jeden)

1,n (jeden lub wiele)

0,1 (zero lub jeden)

0,n (zero lub wiele)

15/21

Zamieścić: dla systemu wspomagającego proces określony tematem projektu zespołowego,
opracować model konceptualny danych w formie uproszczonego diagramu związków encji oraz
specyfikacje wszystkich atrybutów każdej encji - w formie tabelarycznej. ]

3. P

ROJEKT INTERFEJSU UŻYTKOWNIKA

[ Komentarz metodyczny: Kolejnym elementem wymagającym zaprojektowania jest interfejs
użytkownika, za pomocą którego każdy z użytkowników będzie mógł realizować funkcje okre-
ślone na przygotowanym dla niego diagramie przypadków użycia systemu. Na projekt interfejsu
użytkownika składa się:

- projekt panelu przełączania wraz z projektem stron połączonych z panelem głównym,
- projekt wymaganych elementów interfejsu użytkownika (np. formularzy ekranowych, rapor-

tów, etykiet),

W projekcie interfejsu należy określić jego elementy, bez wskazywania sposobu ich realizacji,
która następuje w fazie implementacji projektu (tzn. wykonania systemu zgodnie z projektem). ]

3.1.

Projekt panelu przełączania (4)

[ Komentarz metodyczny: Znakomita większość interfejsów użytkowników zawiera panel prze-
łączania (określany również jako: panel główny użytkownika, panel sterujący, formularz sterują-
cy, formularz startowy), za pomocą którego użytkownik może wskazywać do realizacji funkcje,
odpowiadające zdefiniowanym przez niego przypadkom użycia systemu. Tak więc na każdym
panelu przełączania powinno znaleźć się menu, obejmujące przypisane użytkownikowi przypad-
ki użycia systemu oraz co najmniej jeden dodatkowy przycisk - umożliwiający zakończenie pra-
cy.
Często po wyborze przypadku użycia, należy dokonać wyboru jednej z opcji kolejnego menu,
co powoduje, że panel przełączania może mieć strukturę hierarchiczną (wielopoziomową, wielo-
stronicową, tzn. do głównego panelu przełączania są dołączane strony, które również mają cha-
rakter paneli przełączania).

Przykład:

Dla ilustracji metodyki projektowania interfejsu, został zaprojektowany interfejs dla jednego
użytkownika SIW - pracownika Wypożyczalni.

Tabela 4.

Specyfikacja przykładowych atrybutów

CZYTELNIK
# idCzytelnika (serial)
* nazwiskoC (text (35))
* imie1C (text(15))

imie2C (text(15))

* kodMiastoC (text(35))
* ulNrdNrmC (text(45))

nrTelefonuC (text(15))
adresMailowyC (text(20))

* dataUrodzeniaC (data)
* nrDowoduTozsamosci (text(9))

wyksztalcenie (text(15))

KSIAZKA
#idKsiazki (serial)
*tytulKsiazki (text(70))

rokWydania (integer)

*dziedzina (text(25))

EGZEMPLARZ
#idEgzemplarza (text(25))
*znDostMagazynowej (Boolean)
*znWypozyczenia (Boolean)

16/21

Podstawą do zaprojektowania interfejsu są przypadki użycia systemu (pp. 2.2), którymi dla pra-
cownika Wypożyczalni są:

- W1. wprowadzanie, odczyt i aktualizacja danych osobowych czytelnika,
- W2. przygotowanie karty bibliotecznej czytelnika,
- W3. wprowadzenie do systemu informacji o wypożyczeniu,
- W4. generowanie raportów o książkach, czytelnikach i ich relacjach.

Wzorzec funkcjonalności interfejsu dla pracownika Wypożyczalni, został przedstawiony
na rys. 9.

Rys. 9 Projekt funkcjonalności interfejsu użytkownika PWK

Odpowiadający założonej funkcjonalności projekt panelu przełączania ilustruje rys. 10, ze wska-
zaniem wprowadzonych do panelu przygotowanych wcześniej formularzy i raportów.

Rys. 10 Projekt interfejsu dla użytkownika PWK

Zamieścić: projekt panelu przełączania. Ze względów dydaktycznych, należy zapewnić związa-
nie z panelem takich elementów jak kwerendy, formularze czy raporty, które zostały wymienio-
ne poniżej. ]

17/21

3.2.

Projekty elementów interfejsu użytkownika wykonanych w MS Access

[ Komentarz metodyczny: Wybór elementu na panelu przełączania najczęściej jest związany
z żądaniem pojawienia się formularza ekranowego, wygenerowania raportu, wykonania przez
system zapytania do bazy danych i udostępnienia wyników jego wykonania, czy realizacji okre-
ślonych operacji na bazie danych.
Projekty wymaganych formularzy ekranowych, raportów i zapytań są wykonywane w zróżnico-
wanym stopniu szczegółowości. Najistotniejsze jest jednoznaczne zdefiniowanie zawartości
formularza, raportu czy wyniku wykonania kwerendy.
Przykładowo:

- w odniesieniu do formularza należy wyspecyfikować zestaw danych widocznych na formu-

larzu (np. dane o czytelniku), ustalić ewentualnie formularze z nim zespolone (np. formularz
zawierający wykaz pozycji wypożyczonych przez czytelnika), ustalić formę wyboru danych
do wyświetlenia (np. przez wybór czytelnika),

- projekt raportu powinien zawierać informacje: o zawartości raportu, kryterium grupowania

i sortowania danych, wymaganych podsumowaniach,

- opis procedur przetwarzania danych powinien być na tyle szczegółowy, żeby umożliwić ich

zapis już w określonym języku programowania; wymagane są więc zapisy procedur w posta-
ci formuł matematycznych czy szczegółowych schematów blokowych.

Praktyczne uwagi:

- w wielu przypadkach formularz i raporty muszą być odwzorowaniem istniejących dokumen-

tów; w takich przypadkach, do dokumentacji projektu powinny zostać dołączone dokumenty
wzorcowe,

- raporty, jako dokumenty drukowane, powinny zawierać oprócz danych, dodatkowe elemen-

ty, takie jak: wymagane nagłówki, numerację stron, datę wydruku, itp. ]

3.2.1. Projekty kwerend: (a) wielotabelowa z kryterium wyboru, (b) parametryczna (4)

[

Przykład

(a) Kwerenda wybierająca wielotabelowa z kryterium wyboru

element panelu przełączania: Wypożyczenia
funkcja: wykaz wypożyczeń wszystkich czytelników, którzy wypożyczyli książki przed mie-

siącem,

dane w kwerendzie (z podaniem tabeli, w której są przechowywane):

CZYTELNIK:

identyfikator czytelnika, nazwisko i imię czytelnika, wiek czytelnika, wykształcenie

EGZEMPLARZ:

identyfikator egzemplarza;

WYPOZYCZENIE:

data wypożyczenia

uporządkowanie danych: rosnąco według nazwiska i imienia czytelnika, rosnąco według

identyfikatora egzemplarza, malejąco według daty wypożyczenia.

kryterium wyboru rekordów: od daty wypożyczenia minęło 30 dni

(b) Kwerenda parametryczna

element panelu przełączania: Karta biblioteczna
funkcja: wyszukanie danych wymaganych do wystawienia karty bibliotecznej dla wskazane-

go czytelnika, kwerenda pomocnicza do wygenerowania etykiety, będącej kartą biblioteczną
czytelnika,

dane w kwerendzie:

nazwa Biblioteki, identyfikator czytelnika, nazwisko i imię czytelnika, data urodzenia czytelni-
ka, numer dowodu tożsamości czytelnika,

parametr: numer karty bibliotecznej.

Zamieścić: projekt kwerendy wybierającej wielotabelowej z kryterium wyboru oraz projekt
kwerendy parametrycznej. ]

18/21

3.2.2. Projekt formularza zespolonego z wyborem rekordów (2)

[ Przykład

(a) Formularz zespolony (formularz główny z podformularzem), z wyborem rekordów

element panelu przełączania: Wypożyczenia
funkcja: odczyt danych osobowych wskazanego czytelnika, z jednoczesnym wyświetleniem

informacji o wypożyczanych przez niego egzemplarzach książek, możliwość odnotowania ko-
lejnego wypożyczenia,

dane w formularzu głównym (z podaniem tabeli, w której są przechowywane):
są danymi o czytelniku z tabeli

CZYTELNIK

: identyfikator czytelnika, nazwisko czytelnika,

imię1 czytelnika, data urodzenia, nr dowodu tożsamości,

dane w podformularzu (z podaniem tabeli, w której są przechowywane) są danymi o wypo-

życzeniu:

WYPOZYCZENIE

: identyfikator wypożyczenia, data wypożyczenia

EGZEMPLARZ

: identyfikator egzemplarza

PRACOWNIK

: identyfikator pracownika wypożyczającego egzemplarz książki

warunki dodatkowe:

- zapewnienie możliwości wyboru czytelnika z listy czytelników,
- uporządkowanie wypożyczonych egzemplarzy książek malejąco według daty wypoży-

czenia,

- zapewnienie aktualizacji znaczników dotyczących wypożyczenia i dostępu książki

w magazynie.

Zamieścić: projekt formularza zespolonego z wyborem rekordów. ]

3.2.3. Projekt raportu (raport z grupowaniem i podsumowaniami, etykieta) (4)

[ Przykład

(a) Raport z grupowaniem i podsumowaniami

element panelu przełączania: Analiza wypożyczeń,
funkcja: przestawienie danych o wypożyczonych egzemplarzach, pogrupowanych zgodnie

z wykształceniem czytelników; określenie średniej wieku w każdej grupie i średniej wieku
wszystkich czytelników,

dane w raporcie:

- dane do raportu:

CZYTELNIK

: nazwisko i imię czytelnika, identyfikator czytelnika, wiek

czytelnika,

EGZEMPLARZ:

identyfikator wypożyczonego egzemplarza,

WYPOZYCZENIE:

data wypożyczenia,

- dane pogrupowane według wykształcenia czytelnika,
- dane w każdej grupie uporządkowane malejąca według daty
- dla każdej grupy i całego raportu należy wyznaczyć średnią wieku czytelników,

(a) Etykieta

element panelu przełączania: Karta biblioteczna,
funkcja: wydrukowanie karty bibliotecznej dla wskazanego czytelnika, o którym dane są już

w bazie danych,

dane na karcie: nazwa Biblioteki (tekst),

CZYTELNIK

: identyfikator czytelnika (będący nume-

rem karty), nazwisko i imię czytelnika oraz jego data urodzenia i nr dowodu tożsamości,

warunek dodatkowy: system powinien umożliwić wybór czytelnika, dla którego jest przygo-

towywana karta, przez podanie numeru jego karty bibliotecznej lub wybór czytelnika z listy.

Zamieścić: projekt raportu z grupowaniem i podsumowaniami oraz projekt etykiety. ]

19/21

4. P

ROJEKT ELEMENTÓW APLIKACJI

[ Komentarz metodyczny: Zapewnienie poprawnej pracy z systemem bazodanowym wymaga
przygotowania odpowiednich narzędzi pomocniczych, będących elementami aplikacji systemu
bazodanowego. Przede wszystkim są to transakcje, które odpowiadają za poprawność operacji
zmieniających stan i zawartość bazy danych. Będą to także procedury składowane oraz funkcje
bazodanowe, które pełnią podwójną funkcję: ułatwiają obsługę bazy danych oraz ograniczają
operacje użytkownika na danych w bazie danych tylko do tych, które udostępnione są poprzez te
narzędzia. Odpowiedni zestaw narzędzi bazodanowych znacząco wpływa zarówno na komfort
pracy użytkowników, jak i na automatyzację administracji i zarządzania bazą danych.]

4.1.

Projekt transakcji (2)

[Komentarz metodyczny: Jednym z podstawowych warunków poprawnego funkcjonowania ba-
zy danych jest zapewnienia spójności i integralności danych w bazie przy wykonywaniu operacji
na danych. Podstawowym zabezpieczeniem stosowanych w tym celu jest zastosowanie transak-
cji, czyli bloku instrukcji, których wynik działania jest zapisywany w bazie danych pod warun-
kiem, że każda ze składowych operacji zostanie zakończona poprawnie.
Przykład

Transakcja rejestracji wypożyczeń:

element panelu przełączania: Wypożyczenia
funkcja: rejestracja wypożyczenia książki przez Czytelnika w bazie danych,
operacje transakcji:

o zarejestrowanie danych o wypożyczeniu w tabeli Wypozyczenie,
o dokonanie zmiany wartości znaczników w tabeli Egzemplarz.

zapis w SQL:

BEGIN TRY

BEGIN TRANSACTION

INSERT INTO dbo.Wypozyczenie (idWypozyczenia , idEgzemplarza , id czytelnika , idPra-
cownika , dataWyp )

VALUES (17, '02110007', '00032007',1, '2009-10-07')

UPDATE dbo.Egzemplarz

SET znDostMag = 'false', znWypozyczenia ='true'

WHERE idEgzemplarza = '02110007'

COMMIT TRANSACTION

END TRY
BEGIN CATCH

RAISERROR ('BLAD! Rejestracja nie może być przeprowadzona',0,0)

ROLLBACK

END CATCH

Zamieścić: projekt transakcji zabezpieczającej spójność i integralność danych w bazie danych. N

ie może

być to kopia zamieszczonej transakcji jedynie ze zmianą nazw atrybutów

]

4.2.

Projekt parametrycznej procedury składowanej (3)

[Komentarz metodyczny: Procedura składowana to zbiór instrukcji SQL, zapisywany w bazie
danych i możliwy do wykorzystywania przez wielu użytkowników. Użytkownicy systemu łącząc
się z bazą danych, zamiast tworzyć swoje własne zbiory instrukcji, obciążające działanie serwera
i sieci, przesyłają jedynie polecenie oraz parametry wywołania procedury i otrzymują wynik jej
wykonania.

20/21

Przykład
Procedura składowana:

element panelu przełączania: Lista czytelników
funkcja: przedstawienie danych dotyczących listy aktywnych czytelników w wybranym

okresie czasu,

parametry procedury: początek okresu sprawozdawczego i koniec okresu sprawozdawczego,

operacje procedury:

wyszukanie danych o czytelnikach, którzy dokonali wypożyczeń w zdefiniowanym
przez parametry procedury okresie czasu (@Podaj_DataPocz, @Podaj_DataKon),

wyświetlenie raportu z danymi wyszukanych czytelników, ich wypożyczeń oraz obli-
czonej wartości procedury (Return Value) na podstawie liczby analizowanych dni wy-
pożyczeń (RETURN CAST(@Podaj_DataKon-(@Podaj_DataPocz as INT).

zapis w SQL:

CREATE PROCEDURE Lista_aktywnych_czytelnikow

@Podaj_DataPocz datetime,

@Podaj_DataKon datetime

BEGIN

SELECT Czytelnik.idCzytelnika, imie1C, nazwiskoC, Ksiazka.idKsiazki, tytulK, dataWyp

FROM

Czytelnik INNER JOIN Wypozyczenie ON Czytelnik.idCzytelnika=Wypozyczenie.idCzytelnika

INNER JOIN Egzemplarz ON Wypozyczenie.idEgzemplarza = Egzemplarz.idEgzemplarza

INNER JOIN Ksiazka ON Egzemplarz.idKsiazki=Ksiazka.idKsiazki

WHERE Wypozyczenie.dataWyp>=@Podaj_DataPocz AND Wypozyczenie.dataWyp<=@Podaj_DataKon

RETURN CAST(@Podaj_DataKon-@Podaj_DataPocz as INT)

END

Zamieścić: projekt parametrycznej procedury składowanej. N

ie może być to kopia zamieszczonej

procedury jedynie ze zmianą nazw atrybutów

21/21

[ Załącznik: Przykładowe karty funkcji zamieszczono w tabelach 5 ÷ 7. Szczegółowe informacje
nt. kart funkcji zamieszczone są w pozycji: Ostrowska T.M.: Relacyjne systemy bazodanowe.
Problemy projektowania i eksploatacji. OW PW, Warszawa 2002, rozdz. 2.3. Specyfikacja po-
trzeb informacyjnych.

[powrót]

Tabela 5

Karta funkcji: Wyszukiwanie informacji o książce i jej egzemplarzach

Przypadek użycia C1: wyszukiwanie informacji o książce i jej egzemplarzach

1.Opis funkcji

umożliwienie przeglądania przez użytkownika informacji o książkowych zasobach
bibliotecznych przy użyciu ustalonych kryteriów i ich kombinacji w celu pozy-
skania informacji o dostępnych egzemplarzach książki; przykładowe kryteria:
nazwisko i imię autora/autorów, tytuł, wydawnictwo, dziedzina, rok wydania;

2. Typ funkcji

aktualizacyjna / informacyjna / proceduralna

3. Dane wejściowe

dane jednoznacznie identyfikujące poszukiwane egzemplarze książki (tytuł książ-
ki, nazwiska i imiona autorów, wydawnictwo, rok wydania), wykaz egzemplarzy
książki z informacją o ich dostępności

3.1. Źródło danych

baza danych o książkach

3.2. Forma wprowadzenia

odczyt z bazy danych za pomocą wyboru z menu właściwego formularza

4. Wyniki (dane wyjściowe)

dane o egzemplarzu książki do wypożyczenia lub dane świadczące o jego braku

4.1 Forma prezentacji

formularz ekranowy

5. Inicjacja funkcji

wybór z menu ekranowego

6. Warunek realizacji

7. Procedura

Tabela 6

Karta funkcji: Wprowadzanie, odczyt i aktualizacja danych osobowych czytelnika

Przypadek użycia W1: wprowadzanie, odczyt i aktualizacja danych osobowych czytelnika

1.Opis funkcji

pracownik wypożyczalni wprowadza do bazy danych dane osobowe czytelnika
jednorazowo, przy pierwszym wypożyczeniu książki; ma prawo dokonać ich ak-
tualizacji lub usunięcia za zgodą czytelnika

2. Typ funkcji

aktualizacyjna / informacyjna / proceduralna

3. Dane wejściowe

dane osobowe czytelnika: nazwisko i imiona czytelnika, adres do korespon-
dencji, nr telefonu, adres e-mailowy, data urodzenia, nr dowodu tożsamości,
wykształcenie, identyfikator czytelnika

3.1. Źródło danych

dokument tożsamości czytelnika, informacje wpisane do deklaracji lub odczyt
danych z bazy

3.2. Forma wprowadzenia

wskazanie za pomocą wyboru z menu właściwego formularza i wprowadzenie
danych przez formularz

4. Wyniki (dane wyjściowe)

dane wejściowe zapisane w bazie danych

4.1 Forma prezentacji

formularz ekranowy

5. Inicjacja funkcji

wybór z menu ekranowego

6. Warunek realizacji

7. Procedura

Tabela 7

Karta funkcji: Wprowadzenie do systemu informacji o wypożyczeniu

Przypadek użycia W3: wprowadzenie do systemu informacji o wypożyczeniu

1.Opis funkcji

po otrzymaniu z Magazynu egzemplarza książki oraz odbioru wysłanego również
z magazynu zamówienia (na którym jest potwierdzenie wydania książki z maga-
zynu), następuje wskazanie pracownika wypożyczającego i zapis danych w bazie
danych o wypożyczeniu

2. Typ funkcji

aktualizacyjna / informacyjna / proceduralna

3. Dane wejściowe

dane identyfikujące: czytelnika, wypożyczany egzemplarz i pracownika Wy-
pożyczalni

3.1. Źródło danych

baza danych o pracownikach i dane z zamówienia

3.2. Forma wprowadzenia

wskazanie za pomocą wyboru z menu na formularzu ekranowym

4. Wyniki (dany wyjściowe)

dane o wypożyczeniu i braku dostępności wypożyczonego egzemplarza

4.1 Forma prezentacji

formularz ekranowy

5. Inicjacja funkcji

po otrzymaniu z magazynu egzemplarza książki i zamówienia

6. Warunek realizacji

odbiór egzemplarza przez czytelnika

7. Procedura

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
bd raport projekt2011
bd raport implementacja 2012
bd raport projekt 12
bd raport projekt-Lucyna-Anna, Semestr 3, SEMESTR III, Bazy danych, aaProjekt
bd raport projekt2011
Zmiana w organizacji - projekt 2012
Raport z projektu
Wodne część 3 (krzywa eksploatacyjna), Budownictwo, Budownictwo Wodne, Mój projekt (2012)
Raport styczen 2012
Wykład 1 + program wykładów RACH KOSZ projekt 2012
Raport marzec 2012
0 Wytyczne do projektu 2012
Wodne część 1, Budownictwo, Budownictwo Wodne, Mój projekt (2012)
ZD Projekt 2012, 1. ROLNICTWO, Projekt z mech
Wodne część 5, Budownictwo, Budownictwo Wodne, Mój projekt (2012)
Wodne część 4, Budownictwo, Budownictwo Wodne, Mój projekt (2012)
Wodne część 3, Budownictwo, Budownictwo Wodne, Mój projekt (2012)
raport PROJEKT MODELU OBLICZANIA?NY ZAMKNIĘCIA PAPIERU WARTOŚCIOWEGO NA ROK NASTĘPNY W SPÓŁCE?CORA

więcej podobnych podstron