Zakład Informatyki Gospodarczej

WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA PW

Przedmiot: Bazy danych - laboratorium

RAPORT - PROJEKT

Zespół nr …

Studia: …

Grupa: …

Dzień i godzina zajęć: …

Prowadzący: …

Skład zespołu:

Lp.	Nazwisko	Imię	Nr albumu	e-mail
1
2

SPIS TREŚCI

Ocena raportu: 55 pkt (zalicza 28 pkt)

W a r s z a w a 2012/13

[ Komentarz metodyczny:

• komentarze metodyczne, przykłady oraz wskazówki odnośnie zamieszczanego w raporcie materiału - po przeczytaniu należy usunąć i zastąpić właściwym tekstem projektu,

• nie należy dokonywać żadnych zmian w spisie treści i tytułach rozdziałów oraz podrozdziałów,

• aktualizację numerów stron w spisie treści należy wykonać automatyczne (ustawić kursor w obszarze spisu treści, kliknąć prawy klawisz myszy wywołując menu podręczne, wybrać opcje: Aktualizuj pole ⇒ Aktualizacja wyłącznie numerów stron),

• redakcję raportu należy wykonać w sposób profesjonalny, przykładowo, do każdego rysunku musi być odwołanie w tekście raportu, rysunki wykonywane w MS Word muszą być zawarte
  w kanwie rysunku oraz wykonane z wykorzystaniem łączników (rysunki nie mogą być wykonane w programie PowerDesigner),

• dla każdego z punktów raportu określono elementy, które należy zamieścić w raporcie,

• przy każdym z punktów raportu podano maksymalną liczbę punktów za wykonanie zadania. ]

PROJEKT SYSTEMU

[ Komentarz metodyczny: Wykonywany w ramach zajęć laboratoryjnych projekt systemu i jego implementacja obejmują elementy związane, przede wszystkim, z zaprojektowaniem oraz implementacją bazy danych i interfejsów użytkownika bazy danych z pominięciem procedur przetwarzania danych i wielu zagadnień związanych z projektowaniem systemów informatycznych, będących tematem odrębnych zajęć dydaktycznych. Materiał metodyczny został zilustrowany przykładem projektu i implementacji systemu wspomagającego wypożyczanie książek w bibliotece, określanego jako System Informatyczny Wypożyczeń (SIW).

Zamieścić: Krótka informacja o temacie projektu i jego odbiorcy. ]

1. Studium wykonania projektu

[ Komentarz metodyczny: Studium wykonania projektu jest określane również jako studium wykonalności projektu. Na tym etapie projektowania następuje zdefiniowanie wymagań użytkownika w odniesieniu do projektowanego systemu. W trakcie studium wykonania projektu następuje:

• określenie celów przedsięwzięcia z punktu widzenia użytkownika systemu (pp. 1.1),

• określenie zakresu i kontekstu przedsięwzięcia (pp. 1.2),

• analiza procesu, którego realizacja ma być wspomagana projektowanym systemem (pp. 1.3),

• wstępne założenia związane z realizacją systemu (pp. 1.4). ]

1. Cele przedsięwzięcia (2)

[ Komentarz metodyczny: Cele przedsięwzięcia są określane jako korzyści dla użytkownika, wynikające z wprowadzenia systemu. Przykładowo, mogą nimi być: przyspieszenie obsługi klientów, zmniejszenie ryzyka popełnianych błędów, łatwe i wygodne przeglądanie danych zgromadzonych w bazie danych, ułatwienie sporządzania raportów, automatyzacja określonych prac, zwiększenie efektywności realizacji zleceń. ]

Przykład: Biblioteka podjęła już szereg prac związanych z informatyzacją. Powstał Ośrodek Informatyzacji, dzięki któremu tworzone są bazy danych z danymi o zasobach biblioteki, powstała biblioteka cyfrowa i dostęp do cyfrowych bibliotek zewnętrznych, lecz w dalszym ciągu znakomita część zbiorów pozostaje w wersji drukowanej, które są wypożyczane przez czytelników Biblioteki.

Celem przedsięwzięcia jest:

• usprawnienie obsługi czytelników przy wypożyczaniu książek z biblioteki,

• zwiększenie zadowolenia czytelników ze współpracy z biblioteką.

Zamieścić: cele przedsięwzięcia, określonego tematem projektu. ]

1. Zakres i kontekst przedsięwzięcia (3)

[ Komentarz metodyczny: Określenie zakresu przedsięwzięcia polega na zdefiniowaniu zakresu działalności użytkownika (użytkowników), wspomaganego projektowanym systemem. Stosując podejście procesowe, zakres działalności można zdefiniować przez wskazanie procesów wspomaganych systemem. Kontekst przedsięwzięcia jest rozumiany jako środowisko, w którym są realizowane wskazane procesy, zdefiniowane w odniesieniu do struktury organizacyjnej organizacji wdrażającej system. Pozwala to na ustalenie, które jednostki organizacyjne będą związane z funkcjonowaniem systemu, jaki będzie zasięg jego oddziaływania, w których jednostkach organizacyjnych znajdują się przyszli użytkownicy lub osoby odpowiedzialne za funkcjonowanie systemu.

Przykład: Ustalono, że osiągnięcie zdefiniowanych celów nastąpi przez wykorzystanie
w bibliotece systemu informatycznego, wspomagającego prace administracyjne związane
z wypożyczeniem książki, co spowoduje przyspieszenie obsługi czytelnika i zwiększenie jego zadowolenia ze współpracy z biblioteką.

Analizując otoczenie systemu, w odniesieniu do struktury organizacyjnej Biblioteki przedstawionej na rys. 1, ustalono, że:

• proces wypożyczenia jest realizowany w jednostkach: Wypożyczalnia Książek oraz Magazyn Książek,

• w okresie eksploatacji systemu, za jego sprawne funkcjonowanie będzie odpowiedzialny Ośrodek Informatyzacji,

• za aktualność danych o zasobach książkowych będzie odpowiedzialny Oddział Opracowania Książek i Zbiorów Specjalnych.




Rys. 1 Schemat struktury organizacyjnej BIBLIOTEKI

Zamieścić: zakres i kontekst przedsięwzięcia określonego tematem projektu, wraz ze schematem struktury organizacyjnej jednostki. Schemat może być wykonany, przykładowo, z wykorzystaniem programu Word (obowiązkowo w kanwie rysunku z wykorzystaniem łączników lub jako schemat organizacyjny) lub MS Visio. ]

1. Analiza procesu aktualnego (4)

[ Komentarz metodyczny: Analiza procesu pozwala na zrozumienie jego realizacji, poznanie jego użytkowników, ustalenie terminologii związanej z procesem. Wyniki analizy są zwykle przestawiane jako opis procesu, który jest podstawą do wykonania schematu procesu.

Przykład: Opis procesu wypożyczenia, wykonany na podstawie wywiadów z pracownikami Biblioteki i obserwacji procesu obsługi czytelnika w Bibliotece (przed wprowadzeniem systemu informatycznego).

1. Gdy czytelnik chce wypożyczyć książkę, udaje się do Wypożyczalni i zgłasza się do dyżurującego tam pracownika, wyrażając chęć wypożyczenia książki.

2. Pracownik Wypożyczalni pyta, czy zgłaszający się jest już zarejestrowanym czytelnikiem biblioteki, tzn. czy posiada kartę biblioteczną. Jeśli nie, to następuje zapisanie zainteresowanego do biblioteki przez założenie kartoteki czytelnika i wpisanie do niej jego danych osobowych, przygotowanie i wydanie karty bibliotecznej z numerem identyfikacyjnym.

3. W celu wypożyczenia książki czytelnik musi wypełnić zamówienie na wypożyczenie książki, na którym, oprócz własnego identyfikatora, daty wypożyczenia i podpisu, konieczne jest wpisanie danych o książce (tytuł, autor) oraz sygnatury egzemplarza wypożyczanego. W tym celu czytelnik przegląda katalogi kartkowe z informacjami o zasobach bibliotecznych, na których zamieszczone są sygnatury.

4. Jeżeli nie ma informacji o poszukiwanej książce, wówczas czytelnik może ponowić poszukiwania i wybrać inną książkę lub zrezygnować z wypożyczenia książki i opuścić bibliotekę. Może również pozyskać informacje o wydawnictwach i wykorzystać je, np. do zakupu książki.

5. Jeżeli informacja o książce została odnaleziona, wówczas czytelnik wypełnia zamówienie na wypożyczenie i przekazuje je pracownikowi Wypożyczalni, który w pierwszej kolejności sprawdza, czy czytelnik ma jakieś zobowiązania wobec Biblioteki (np. posiada książki, których termin zwrotu już minął). W takim przypadku odmawia wypożyczenia kolejnej pozycji. W przypadku braku zobowiązań, pracownik Wypożyczalni przekazuje zamówienie na wypożyczenie książki do pracownika Magazynu, który odnajduje wskazany egzemplarz i przekazuje go do pracownika Wypożyczalni, odnotowując na zamówieniu wydanie egzemplarza z magazynu książek.
   W przypadku braku egzemplarza (wszystkie mogą być wypożyczone), informuje o tym czytelnika, który może zacząć poszukiwania informacji o kolejnej książce.

6. Po otrzymaniu książki z magazynu, pracownik Wypożyczalni odnotowuje wypożyczenie egzemplarza książki przez opieczętowanie zamówienia i postawienie na nim parafki, zamówienie dołącza do kartoteki czytelnika i przekazuje czytelnikowi egzemplarz książki. Tym samym proces wypożyczenia zostaje zakończony.

Zamieścić: opis procesu przed wprowadzeniem systemu informatycznego. ]

1. Wstępne założenia związane z realizacją systemu (3)

[ Komentarz metodyczny: Wstępne założenia obejmują, między innymi:

• wnioski wynikające z analizy procesu, które stanowią jednocześnie uzasadnienie podjęcia realizacji przedsięwzięcia,

• ustalenie użytkowników systemu,

• wskazanie, kto będzie odpowiedzialny za poprawną eksploatację systemu i aktualizację danych,

• wskazanie systemów współpracujących z projektowanym systemem,

• wskazanie właściciela procesu.

Przykład: Wstępne założenia związane z realizacją systemu są następujące:

1. wszystkie czynności związane z pozyskiwaniem i przetwarzaniem danych, wykonywane
   w sposób manualny (np. założenie kartoteki czytelnika, wypisanie zamówienia na egzemplarz książki; adnotacje o wypożyczeniu książki, przeglądanie katalogów), mogą być realizowane przy wsparciu systemu informatycznego wypożyczeń (SIW);

2. papierowe nośniki danych w postaci: katalogu kartkowego z opisem książkowych zasobów biblioteki, kartoteki czytelników, formularze zamówień z adnotacjami o wypożyczeniu - mogą zostać zamienione na elektroniczne nośniki danych; dane o czytelnikach i zasobach książkowych powinny być zgromadzone w bazach danych (BD);

3. z analizy procesu (pp. 1.3) i struktury organizacyjnej Biblioteki (1.2) wynika, że użytkownikami systemu będą:

• pracownicy Wypożyczalni Książek (PWK),

• pracownicy Magazynu Książek (PMK),

• oraz czytelnicy (C)

współpracujący z systemem w trybie on-line;

4. administracyjną obsługę systemu przejmie administrator systemu, będący pracownikiem Ośrodka Informatyzacji, którego pracownicy będą również odpowiedzialni za techniczną obsługę systemu. Obowiązek aktualizacji danych o książkach ma Oddział Opracowania Książek
   i Zbiorów Specjalnych;

5. zarządzanie danymi o czytelnikach przejmą pracownicy Wypożyczalni, mający bezpośredni kontakt z czytelnikami;

6. jako właściciela procesu ustala się wskazanego pracownika Wypożyczalni.

Ponieważ pracownicy Ośrodka Informatyzacji pełnią rolę administratora i konserwatora systemu, pracownicy Oddziału Opracowania Książek i Zbiorów Specjalnych są odpowiedzialni
za dane o książkach i nie są bezpośrednimi użytkownikami systemu, nie będą oni uwzględniani
w dalszych analizach. Elementy systemu SIW, bezpośrednich jego użytkowników i otoczenie ilustruje rys. 2.

Przygotowanie systemu informatycznego SIW wymaga zaprojektowania i wykonania:

1. bazy danych (BD), zwierającej wymagane dane o zbiorach książkowych biblioteki, czytelnikach, operacjach wypożyczenia (ten element systemu jest określany jako warstwa danych),

2. interfejsów dla każdego z użytkowników (IPMK, IPWK, IC), umożliwiających współpracę z bazą danych w zakresie ich kompetencji i uprawnień (jest to warstwa prezentacji),

3. jeśli jest to konieczne - również procedur przetwarzania danych (jest to warstwa przetwarzania danych, nazywana również warstwą logiki biznesowej, aplikacją).




Rys. 2 Elementy systemu SIW i jego użytkownicy

Zamieścić: wstępne założenia związane z realizacją projektowanego systemu, wraz ze schematem ilustrującym elementy systemu i jego użytkowników. ]

2. Analizy, określenie wymagań informacyjnych

[ Komentarz metodyczny: Po przyjęciu ogólnych założeń dotyczących wykonania systemu, podejmowane są prace analityczne. Wyniki analiz są bardzo istotne z punktu widzenia przydatności systemu dla użytkowników, ponieważ definiują wymagania użytkownika w odniesieniu do projektowanego systemu w aspekcie funkcjonalności systemu oraz potrzeb informacyjnych, rozumianych jako dostępność do danych wymaganych w trakcie realizacji procesu.

Prace analityczne obejmują:

1. opracowanie schematu procesu wspomaganego systemem, w celu poznania procesu, ustalenia funkcji (czynności, operacji) oraz odpowiedzialnych za ich wykonanie (pp. 2.1),

2. zdefiniowanie przypadków użycia systemu przez poszczególnych użytkowników, co jest równoznaczne z wyodrębnieniem funkcji procesu, których wykonanie ma być wspomagane systemem SIW (pp. 2.2),

3. specyfikacji i charakterystyki funkcji, których wykonanie jest wspierane systemem SIW
   (pp. 2.3),

4. specyfikację obiektów informacyjnych, ich danych i wzajemnych zależności między obiektami (pp. 2.4),

5. opracowanie diagramu związków encji, ilustrującego zbiór danych i ich wzajemne zależności (pp. 2.5), które są wymagane przy realizacji procesu.

Wyniki prac analitycznych stanowią podstawę dla etapów projektowania systemu:

1. na podstawie wyspecyfikowanych obiektów informacyjnych i ich danych oraz diagramu związków encji, zostanie przygotowany model konceptualny bazy danych, z którego, przy wykorzystaniu narzędzia typu PowerDesigner, będzie można wygenerować model bazy danych
   a następnie założyć bazę danych,

2. przypadki użycia systemu będą podstawą do przygotowania interfejsów użytkowników. ]

1. Schemat procesu (7)

[ Komentarz metodyczny: Schemat procesu należy przedstawić jako torowy diagram funkcji, na którym wskazuje się, z którymi funkcjami jest związany każdy z użytkowników systemu. Stopień szczegółowości schematu może być bardzo zróżnicowany. Zaleca się przyjęcie pewnych uogólnień. Zbyt duży stopień szczegółowości powoduje nieczytelność schematu i trudność w jego interpretacji. Pojedyncza funkcja na schemacie może reprezentować podproces, dla którego można wykonać odrębny schemat. Przyjęta notacja na schemacie procesu została podana w tabeli 1.

Tabela 1. Notacja schematu procesu

	symbol rozpoczęcia procesu
	symbol zakończenia procesu
	symbol funkcji (pojęciem funkcji rozumie się także operację, podproces, proces)
	symbol decyzji: z decyzją związany jest warunek, którego spełnienie lub nie powoduje wykonanie jednej z dwóch kolejnych alternatywnych funkcji lub decyzji (tzw. rozszczepienie alternatywne)
	symbol koniunkcji: - wykonanie kolejnej funkcji jest możliwe po zakończeniu wykonania wszystkich funkcji ją poprzedzających (skupienie koniunkcyjne), - po zakończeniu funkcji zostaną rozpoczęte wszystkie funkcje po niej następujące (rozszczepienie koniunkcyjne)
	wykonanie funkcji jest możliwe po zakończeniu wykonania jednej i tylko jednej z funkcji ją poprzedzających (tzw. skupienie alternatywne)
	symbol wskazujący funkcję kolejną do wykonania

Przykład:





Rys. 3 Schemat procesu wypożyczenia książki

Na rys. 3 zamieszczono schemat procesu wypożyczania książki, zachowując podstawowe funkcje z procesu opisanego w rozdz. 1.3, z jednoczesnym uwzględnieniem wstępnych założeń związanych z realizacją systemu, sformułowanych w rozdz. 1.4. Kodami funkcji wskazano funkcje, które w rozdz. 2.2 zostaną zdefiniowane jako przypadki użycia projektowanego systemu.

Schemat nie ilustruje (dla uproszczenia) kompletnego procesu. Na przykład, nie uwzględniono
w nim sytuacji, kiedy egzemplarz zostanie wydany z magazynu, a nie będzie odebrany przez czytelnika. Wówczas należałoby anulować zamówienie i zwrócić książkę do magazynu.

Zamieścić: schemat procesu wspieranego projektowanym systemem informatycznym. ]

2. Przypadki użycia systemu (3)

[ Komentarz metodyczny: Na schemacie procesu występują zwykle:

• funkcje manualne, wykonywane przez uczestników procesu (np. odnalezienie książki w Magazynie i przekazanie jej pracownikowi Wypożyczalni),

• funkcje związane z odczytywaniem, zapisywaniem i aktualizacją danych, wykonywane przez uczestników procesu (np. wprowadzenie danych osobowych czytelnika do bazy danych systemu) w interakcji z systemem SIW,

• funkcje związane z przetwarzaniem danych, wykonywane przez system SIW (np. automatyczne zaznaczenie w bazie danych, że książka jest wypożyczona lub że nie jest dostępna
  w magazynie).

Dla określenia funkcjonalności systemu należy wyspecyfikować funkcje, które są wykonywane przez system lub w interakcji z systemem - ze wskazaniem użytkownika, związanego z ich realizacją. Do tego celu można wykorzystać technikę diagramów przypadków użycia systemu przez użytkownika. Wymagania funkcjonalne wszystkich użytkowników, stanowią zbiór wymagań funkcjonalnych względem projektowanego systemu.

Przykład: Dla określenia funkcjonalności systemu SIW, zostały wykonane diagramy przypadków użycia systemu przez każdego z użytkowników (rys. 4 ÷ 6), które stanowią zbiór wymagań funkcjonalnych stawianych systemowi.





Rys. 4 Diagram przypadków użycia systemu SIW przez czytelnika (C)





Rys. 5 Diagram przypadków użycia systemu SIW przez pracownika Wypożyczalni (PWK)





Rys. 6 Diagram przypadków użycia systemu SIW przez pracownika Magazynu (PMK)

Zamieścić: Diagramy przypadków użycia projektowanego systemu przez jego użytkowników. ]

1. Specyfikacja i charakterystyka funkcji systemu SIW (6)

[ Komentarz metodyczny: Każdy z przypadków użycia systemu wiąże się z wykonaniem określonej funkcji. Konieczne jest wyspecyfikowanie funkcji i podanie ich charakterystyki, w celu:

• specyfikacji danych i wyników, towarzyszących wykonaniu funkcji związanej ze wskazanym przypadkiem użycia systemu, co jest konieczne do określenia zawartości bazy danych systemu,

• ustalenia formy wyników: zapis w bazie, wyświetlenie na formularzu ekranowym czy wydrukowanie raportu, co pozwala na wstępne określenie elementów interfejsów użytkowników,

• określenie procedur przetwarzania danych, jeżeli przetwarzanie danych (np. obliczenia, sprawdzanie warunków logicznych) jest elementem wykonania funkcji.

Charakterystyka funkcji może być podana:

• w zbiorczej tabeli dla wszystkich funkcji,

• w formie kart funkcji dla każdej funkcji - opis w formie kart jest bardziej szczegółowy i zawiera więcej informacji przydatnych w trakcie przygotowywania interfejsów użytkowników.

W niniejszym projekcie zaleca się wykorzystanie tabeli zbiorczej. Przykładowe karty funkcji zamieszczono w załączniku do raportu (załącznik), i są one traktowane jako przykłady do wykorzystania przy realizacji prac przejściowych czy dyplomowych. Po ich przejrzeniu, podobnie jak wszystkie komentarze metodyczne - należy je usunąć.

Przykład:

Przykładowe charakterystyki funkcji podano w tabeli 2.

Tabela 2. Charakterystyka funkcji związanych z przypadkami użycia systemu SIW
PU*	dane wejściowe	źródło	dane wyjściowe	baza	formularz	raport	procedura
C1	dane jednoznacznie identyfikujące poszukiwany egzemplarz książki: tytuł książki, nazwiska i imiona autorów, wydawnictwo, rok wydania, wykaz identyfikatorów egzemplarzy książki z informacją o ich dostępności	BD	dane o egzemplarzu książki do wypożyczenia lub dane świadczące o jego braku	-	X	-	-
…	… … …	…	… … …	…	…	…	…
W1	dane osobowe czytelnika: nazwisko i imiona czytelnika, adres do korespondencji, nr telefonu, adres mailowy, data urodzenia, nr dowodu tożsamości, wykształcenie, identyfikator czytelnika	BD lub dokument tożsamości czytelnika, wypełniona deklaracja	dane wejściowe (zaktualizowane, jeśli była aktualizacja danych), uzupełnione o identyfikator czytelnika, jeśli dane były wprowadzane po raz pierwszy	X	X	-	-
…	… … …	…	… … …	…	…	…	…
W3	dane identyfikujące: czytelnika, wypożyczany egzemplarz i pracownika Wypożyczalni	BD	dane o wypożyczeniu i braku dostępności wypożyczonego egzemplarza	X	X	-	-
W4	dane o czytelniku: nr karty, nazwisko imię; dane o wypożyczonych egzemplarzach: tytuł, autor, data wypożyczenia	BD	dane wejściowe zamieszczone w raporcie	-	-	X	-
*) PU - przypadek użycia systemu

Zamieścić: W formie tabeli zbiorczej podać charakterystyki wszystkich funkcji, odpowiadających przypadkom użycia systemu przez jego użytkowników. ]

1. Specyfikacja obiektów informacyjnych oraz ich zależności (4)

[ Komentarz metodyczny: Na podstawie opracowanych charakterystyk funkcji, należy wyspecyfikować dane, które są wymagane do realizacji procesu i dokonać ich uporządkowania (strukturalizacji). W tym celu trzeba przeanalizować charakterystyki funkcji w pozycjach: dane wejściowe i źródła danych oraz dane wyjściowe (wyniki). Jeśli występują procedury, należy je również przeanalizować z jakimi danymi są związane.

Spośród danych wejściowych i wyników należy uwzględnić te, które są odczytywane (jako dane) lub zapisywane (jako wyniki) w bazie danych. Część danych może być wprowadzana manualnie podczas pracy z systemem, niektóre wartości mogą być wykorzystywane na bieżąco i nie wymagają zapisu w bazie danych. Wynikiem przeprowadzonych analiz jest specyfikacja obiektów i związanych z nimi atrybutów (danych), które muszą zostać wprowadzone do bazy danych.

Przykład: Przeprowadzona analiza funkcji systemu SIW (uwzględniono charakterystyki wszystkich funkcji, nie tylko zamieszczonych przykładowo), pozwala na ustalenie, że w bazie danych systemu powinny znaleźć się następujące dane:

• tytuł książki, nazwiska i imiona autorów, wydawnictwo, rok wydania, dziedzina, identyfikator egzemplarza, wykaz egzemplarzy książki z informacją o ich dostępności,

• nazwa wydawnictwa, adres, dane kontaktowe wydawnictwa,

• nazwisko i imiona czytelnika, adres do korespondencji, nr telefonu, adres e-mailowy, data urodzenia, nr dowodu tożsamości, kategoria zawodowa, wykształcenie, numer identyfikacyjny czytelnika,

• informacja o wypożyczeniu - kto, co, komu i kiedy wypożyczył, dane identyfikujące czytelnika, wypożyczany egzemplarz i pracownika Wypożyczalni,

Dane z powyższego zestawu są atrybutami takich obiektów jak: czytelnik, książka, egzemplarz książki, wydawnictwo, pracownik Wypożyczalni (nazywany dalej pracownikiem) i wypożyczenie.

Należy zwrócić uwagę, że podczas przeprowadzonych analiz występowały też inne obiekty, przykładowo: oddziały, dyrektor, zastępca i kierownicy oddziałów i ich pracownicy. W p.1.4c wyszczególniono obiekty, które są użytkownikami systemu. Na obecnym etapie prac interesujące są obiekty, o których informacje powinny być dostępne podczas realizacji procesu. Dlatego też zostały one określone jako obiekty informacyjne. Użytkownik systemu może być jednocześnie obiektem informacyjnym (np. jest nim czytelnik i pracownik wypożyczalni), ale nie musi (pracownik Magazynu jest użytkownikiem systemu lecz nie jest obiektem informacyjnym, informacja o nim nie jest wymagana w systemie). Dalsze prace analityczne dotyczą jedynie obiektów informacyjnych.

Po zgrupowaniu danych do poszczególnych obiektów otrzymuje się informację, o jakich obiektach muszą być zgromadzone dane w bazie danych i jakie to są dane:

• CZYTELNIK: nazwisko i imiona czytelnika, adres do korespondencji, nr telefonu, adres e-mailowy, data urodzenia, nr dowodu tożsamości, wykształcenie, identyfikator czytelnika,

• KSIĄŻKA: tytuł książki, nazwiska i imiona autorów, wydawnictwo, rok wydania, dziedzina, wykaz egzemplarzy książki,

• EGZEMPLARZ: identyfikator egzemplarza, dostępność egzemplarza w Magazynie oraz znacznik wypożyczenia

• PRACOWNIK: identyfikator pracownika,

• WYPOŻYCZENIE z przypisanymi danymi: kto, co, komu i kiedy wypożyczył, nie jest obiektem fizycznym, ale zapisem związku między takimi obiektami jak: PRACOWNIK, EGZEMPLARZ, CZYTELNIK, z dodatkową informacją: data wypożyczenia; tego typu obiekty abstrakcyjne są wprowadzane dla umożliwienia wskazania związków między wieloma obiektami.

Dane, przypisane do każdego obiektu wymagają analizy pod względem:

• kompletności (do każdego obiektu należy dopisać identyfikator obiektu; jeśli nie wynikało to z dotychczasowej analizy, można wprowadzić dane uzupełniające, które mogą dookreślać obiekty),

• agregacji (dane nie powinny być zagregowane, tzn. złożone z innych danych; jeśli tak jest, daną trzeba zapisać jako zestaw danych elementarnych),

• zawierania danych o innych obiektach (w tym przypadku należy wskazać niezależnie wszystkie obiekty z danymi je opisującymi).

Analiza danych związanych z poszczególnymi obiektami:

CZYTELNIK

• daną „nazwisko i imiona czytelnika” należy zdekomponować na trzy dane: nazwisko, imię1, imię2,

• daną „adres do korespondencji” należy uznać za daną zagregowaną i dokonać dekompozycji na dane elementarne, a więc co najmniej na: kod_miasto, ulica_nrDomu_nrMieszkania lub na: kod_miasto, ulica, nr_domu, nr_mieszkania; przyjmuje się wariant pierwszy, ponieważ jest on wystarczający na wydrukowanie etykiety adresowej, która może być przydatna
  w przypadku ewentualnej korespondencji z czytelnikiem,

• ostateczny zestaw danych dla obiektu CZYTELNIK, to:

identyfikator czytelnika, nazwisko czytelnika, imię1 czytelnika, imię2 czytelnika, kod_miasto, ulica_nrDomu_nrMieszkania, nr telefonu, adres e-mailowy, data urodzenia, nr dowodu tożsamości, wykształcenie.

KSIĄŻKA

• wśród danych dotyczących książki znajduje się informacja o kolejnym obiekcie, a mianowicie przy każdej z nich jest podawany wykaz jej autorów (nazwiska i imiona), którzy są odrębnymi obiektami wymagającymi zdefiniowania; należy wprowadzić więc nowy obiekt informacyjny, którym jest AUTOR i jego zestaw danych:

identyfikator autora, nazwisko autora, imię autora

oraz wskazać powiązania pomiędzy poszczególnymi książkami i ich autorami,

• ostateczny zestaw danych dla obiektu KSIĄŻKA, to:

identyfikator książki, tytuł książki, wydawnictwo, rok wydania, dziedzina

EGZEMPLARZ

• Zestaw danych o obiekcie EGZEMPLARZ uznaje się za kompletny i jest on następujący:

identyfikator egzemplarza, znacznik dostępności egzemplarza w Magazynie, znacznik wypożyczenia.

PRACOWNIK

• Ten obiekt wymaga dookreślenia, kto jest pracownikiem o wskazanym identyfikatorze. Proponuje się więc uzupełnienie danych o obiekcie PRACOWNIK do następującego zestawu:

identyfikator pracownika, nazwisko pracownika, imię pracownika, nr telefonu.

WYPOŻYCZENIE

• Abstrakcyjny obiekt WYPOŻYCZENIE, jak każdy z obiektów powinien posiadać identyfikator, zawiera więc dane:

identyfikator wypożyczenia, data wypożyczenia

• Wskazanie: kto, co, komu wypożyczył, nastąpi przez ustalenie związków między obiektem WYPOŻYCZENIE i obiektami: PRACOWNIK (kto), EGZEMPLARZ (co), CZYTELNIK (komu); zapisanie przy wypożyczeniu, np. nazwiska pracownika i czytelnika oraz danych o egzemplarzu jest niedopuszczalne, ponieważ spowodowałoby powtórzenie danych zapisanych już przy innych obiektach (powstałoby zjawisko tzw. redundancji danych, czyli wielokrotnego zapisu tej samej wartości tej samej danej).

Ustalony zestaw danych często ulega uzupełnieniu. Dwie, najczęściej spotykane sytuacje związane są z (a) tworzeniem formularzy i raportów oraz (b) parametryzacją procedur.

(a) Formularze i raporty zwykle zawierają nagłówki z informacjami o jednostce, która generuje raporty lub jest ich odbiorcą. Umieszczanie nagłówków jako tekstów na każdym raporcie i formularzu, powodowałoby konieczność wielokrotnego wprowadzenia tych samych tekstów i ich aktualizacji przy zmianie każdej danej dotyczącej jednostki (np. przy zmianie nazwy jednostki czy numeru telefonu). W takiej sytuacji wskazane jest wprowadzenie obiektu np. JEDNOSTKA, któremu zostaną przypisane dane o jednostce i tak jak każde inne będą mogły być odczytywane
z bazy danych. Przykładowo, mogą to być dane: identyfikator jednostki, nazwa jednostki i jednostki nadrzędnej, kod, dane adresowe, telefon jednostki.

(b) Druga sytuacja jest związana z procedurami przetwarzania danych. Jeżeli przetwarzanie jest określone formułami zawierającymi zmienne w czasie parametry (współczynniki), wówczas należy unikać zapisu aktualnych wartości parametrów w formułach, ponieważ zmiana tych wartości wymagałaby korekty formuł. Rozwiązaniem problemu jest wprowadzenie obiektu informacyjnego PARAMETRY i przypisanie mu danych odpowiadających poszczególnym parametrom.

Przeprowadzona analiza pozwala na specyfikację obiektów informacyjnych i ich danych:

CZYTELNIK - identyfikator czytelnika, nazwisko czytelnika, imię1 czytelnika, imię2 czytelnika, kod_miasto, ulica_nrDomu_nrMieszkania, nr telefonu, adres e-mailowy, data urodzenia, nr dowodu tożsamości, wykształcenie

AUTOR - identyfikator autora, nazwisko autora, imię autora

KSIĄŻKA - identyfikator książki, tytuł książki, wydawnictwo, rok wydania, dziedzina

EGZEMPLARZ - identyfikator egzemplarza, znacznik dostępności egzemplarza w Magazynie

PRACOWNIK - identyfikator pracownika, nazwisko pracownika, imię pracownika, nr telefonu

WYPOŻYCZENIE - identyfikator wypożyczenia, data wypożyczenia

JEDNOSTKA - identyfikator jednostki, nazwa jednostki i jednostki nadrzędnej, kod, dane adresowe, telefon jednostki

Kolejnym etapem prac projektowych jest określenie związków, jakie zachodzą między obiektami informacyjnymi. Zdefiniowanie związku wymaga podania jego opcjonalności (może być w związku) lub obligatoryjności (musi być w związku) oraz liczności związku (jeden lub wiele).

Związki pomiędzy wyspecyfikowanymi obiektami informacyjnymi zostały zapisane w tabeli 3.

Tabela 3. Związki między obiektami

para obiektów informacyjnych	związki między obiektami
KSIĄŻKA - AUTOR	- każda książka może mieć jednego lub wielu autorów, - każdy autor może być autorem jednej lub wielu książek
KSIĄŻKA - EGZEMPLARZ	- każda książka może być w jednym lub w wielu egzemplarzach, - każdy egzemplarz musi być egzemplarzem jednej książki
CZYTELNIK - WYPOŻYCZENIE	- każdy czytelnik może wypożyczać wielokrotnie, czyli może brać udział w wielu wypożyczeniach, - w jednym procesie wypożyczenia bierze udział tylko jeden czytelnik
EGZEMPLARZ - WYPOŻYCZENIE	- każdy egzemplarz może być wielokrotnie wypożyczany różnym czytelnikom lub temu samemu czytelnikowi, - w jednym procesie wypożyczenia zostaje wypożyczony tylko jeden egzemplarz
PRACOWNIK - WYPOŻYCZENIE	- pracownik może realizować wiele procesów wypożyczenia, - w jednym procesie wypożyczenia musi uczestniczyć tylko jeden pracownik
JEDNOSTKA	- obiekt JEDNOSTKA nie jest związany z żadnym obiektem (gdyby należało uwzględnić, w jakiej jednostce organizacyjnej pracuje pracownik, wówczas obiekt ten byłby związany z obiektem PRACOWNIK)

Zamieścić: specyfikację obiektów informacyjnych i ich dane oraz związki między obiektami. ]

1. Model konceptualny danych - diagram związków encji (4)

[ Komentarz metodyczny: W dotychczasowych analizach odwoływano się do rzeczywistych obiektów i ich atrybutów, których wartości, jako dane, powinny być dostępne podczas realizacji procesu wypożyczania książki. Na poziomie modelowania nie występują rzeczywiste obiekty lecz ich modele. Do skonstruowania modelu konceptualnego danych, ilustrującego obiekty, ich dane i związki między obiektami najczęściej wykorzystuje się technikę diagramów związków encji, w której reprezentacją obiektu jest tzw. encja, reprezentacją danych o obiekcie są atrybuty encji. Encja wraz z atrybutami tworzy model informacyjny obiektu. Zależności między obiektami są modelowane jako związki encji w postaci diagramu związków encji. Najczęściej stosowana notacja zapisu diagramu związków encji została podana na rys. 7.





Rys. 7 Notacja diagramu związków encji

Przykład:

Na rys.8 został zamieszczony model konceptualny, jako diagram związków encji, dla procesu wypożyczenia książki, do którego wprowadzono encje reprezentujące obiekty opisane w rozdz. 2.4 i związki między encjami, które reprezentują związki między obiektami, określone
w tabeli 3. Diagram związków encji jest podstawą do projektowania, a następnie założenia bazy danych systemu SIW. Definiuje się w nim nazwy encji oraz atrybutów.

Ponieważ diagram związków encji jest podstawą do projektowania, a następnie założenia bazy danych systemu SIW, zaproponowano zapis nazw encji oraz atrybutów w formie przyjętej
w systemach zarządzania bazami danych. W systemach tego typu zaleca się krótkie nazwy, zrezygnowanie ze znaków diakrytycznych charakterystycznych dla języka narodowego (w przypadku języka polskiego są to przykładowo ą, ę, ó) oraz niewprowadzanie do nazw spacji. Dla każdego z atrybutów należy określić typ atrybutu i jego obligatoryjność (*) lub opcjonalność (°). Dla każdej encji należy wskazać atrybut, będący jednoznacznym identyfikatorem każdego obiektu reprezentowanego przez encję, który w bazie danych będzie pełnił rolę klucza głównego, (przykładowo przez zamieszczenie przy atrybucie znaku #).

W niniejszym projekcie zaleca się zapis modelu konceptualnego w formie uproszczonej,
w której w ikonach encji wprowadza się jedynie nazwę encji. Specyfikację atrybutów każdej encji należy zamieścić w formie tabelarycznej lub listy. Przykład zapisu modelu podano na rys. 8, specyfikację atrybutów zawiera tabela 4.




Rys. 8 Uproszczony diagram związków encji, definiujący zestaw i strukturę danych dla procesu wypożyczenia książki

Tabela 4. Specyfikacja przykładowych atrybutów
CZYTELNIK # idCzytelnika (serial) * nazwiskoC (text (35)) * imie1C (text(15)) ° imie2C (text(15)) * kodMiastoC (text(35)) * ulNrdNrmC (text(45)) ° nrTelefonuC (text(15)) ° adresMailowyC (text(20)) * dataUrodzeniaC (data) * nrDowoduTozsamosci (text(9)) ° wyksztalcenie (text(15))	KSIAZKA #idKsiazki (serial) *tytulKsiazki (text(70)) °rokWydania (integer) *dziedzina (text(25)) EGZEMPLARZ #idEgzemplarza (text(25)) *znDostMagazynowej (Boolean) *znWypozyczenia (Boolean)

Zamieścić: dla systemu wspomagającego proces określony tematem projektu zespołowego, opracować model konceptualny danych w formie uproszczonego diagramu związków encji oraz specyfikacje wszystkich atrybutów każdej encji - w formie tabelarycznej. ]

3. Projekt interfejsu użytkownika

[ Komentarz metodyczny: Kolejnym elementem wymagającym zaprojektowania jest interfejs użytkownika, za pomocą którego każdy z użytkowników będzie mógł realizować funkcje określone na przygotowanym dla niego diagramie przypadków użycia systemu. Na projekt interfejsu użytkownika składa się:

• projekt panelu przełączania wraz z projektem stron połączonych z panelem głównym,

• projekt wymaganych elementów interfejsu użytkownika (np. formularzy ekranowych, raportów, etykiet),

W projekcie interfejsu należy określić jego elementy, bez wskazywania sposobu ich realizacji, która następuje w fazie implementacji projektu (tzn. wykonania systemu zgodnie z projektem). ]

1. Projekt panelu przełączania (4)

[ Komentarz metodyczny: Znakomita większość interfejsów użytkowników zawiera panel przełączania (określany również jako: panel główny użytkownika, panel sterujący, formularz sterujący, formularz startowy), za pomocą którego użytkownik może wskazywać do realizacji funkcje, odpowiadające zdefiniowanym przez niego przypadkom użycia systemu. Tak więc na każdym panelu przełączania powinno znaleźć się menu, obejmujące przypisane użytkownikowi przypadki użycia systemu oraz co najmniej jeden dodatkowy przycisk - umożliwiający zakończenie pracy.

Często po wyborze przypadku użycia, należy dokonać wyboru jednej z opcji kolejnego menu,
co powoduje, że panel przełączania może mieć strukturę hierarchiczną (wielopoziomową, wielostronicową, tzn. do głównego panelu przełączania są dołączane strony, które również mają charakter paneli przełączania).

Przykład:

Dla ilustracji metodyki projektowania interfejsu, został zaprojektowany interfejs dla jednego użytkownika SIW - pracownika Wypożyczalni.

Podstawą do zaprojektowania interfejsu są przypadki użycia systemu (pp. 2.2), którymi dla pracownika Wypożyczalni są:

• W1. wprowadzanie, odczyt i aktualizacja danych osobowych czytelnika,

• W2. przygotowanie karty bibliotecznej czytelnika,

• W3. wprowadzenie do systemu informacji o wypożyczeniu,

• W4. generowanie raportów o książkach, czytelnikach i ich relacjach.

Wzorzec funkcjonalności interfejsu dla pracownika Wypożyczalni, został przedstawiony
na rys. 9.




Rys. 9 Projekt funkcjonalności interfejsu użytkownika PWK

Odpowiadający założonej funkcjonalności projekt panelu przełączania ilustruje rys. 10, ze wskazaniem wprowadzonych do panelu przygotowanych wcześniej formularzy i raportów.




Rys. 10 Projekt interfejsu dla użytkownika PWK

Zamieścić: projekt panelu przełączania. Ze względów dydaktycznych, należy zapewnić związanie z panelem takich elementów jak kwerendy, formularze czy raporty, które zostały wymienione poniżej. ]

1. Projekty elementów interfejsu użytkownika wykonanych w MS Access

[ Komentarz metodyczny: Wybór elementu na panelu przełączania najczęściej jest związany
z żądaniem pojawienia się formularza ekranowego, wygenerowania raportu, wykonania przez system zapytania do bazy danych i udostępnienia wyników jego wykonania, czy realizacji określonych operacji na bazie danych.

Projekty wymaganych formularzy ekranowych, raportów i zapytań są wykonywane w zróżnicowanym stopniu szczegółowości. Najistotniejsze jest jednoznaczne zdefiniowanie zawartości formularza, raportu czy wyniku wykonania kwerendy.

Przykładowo:

• w odniesieniu do formularza należy wyspecyfikować zestaw danych widocznych na formularzu (np. dane o czytelniku), ustalić ewentualnie formularze z nim zespolone (np. formularz zawierający wykaz pozycji wypożyczonych przez czytelnika), ustalić formę wyboru danych do wyświetlenia (np. przez wybór czytelnika),

• projekt raportu powinien zawierać informacje: o zawartości raportu, kryterium grupowania
  i sortowania danych, wymaganych podsumowaniach,

• opis procedur przetwarzania danych powinien być na tyle szczegółowy, żeby umożliwić ich zapis już w określonym języku programowania; wymagane są więc zapisy procedur w postaci formuł matematycznych czy szczegółowych schematów blokowych.

Praktyczne uwagi:

• w wielu przypadkach formularz i raporty muszą być odwzorowaniem istniejących dokumentów; w takich przypadkach, do dokumentacji projektu powinny zostać dołączone dokumenty wzorcowe,

• raporty, jako dokumenty drukowane, powinny zawierać oprócz danych, dodatkowe elementy, takie jak: wymagane nagłówki, numerację stron, datę wydruku, itp. ]

1. Projekty kwerend: (a) wielotabelowa z kryterium wyboru, (b) parametryczna (4)

[ Przykład

(a) Kwerenda wybierająca wielotabelowa z kryterium wyboru

• element panelu przełączania: Wypożyczenia

• funkcja: wykaz wypożyczeń wszystkich czytelników, którzy wypożyczyli książki przed miesiącem,

• dane w kwerendzie (z podaniem tabeli, w której są przechowywane):

CZYTELNIK: identyfikator czytelnika, nazwisko i imię czytelnika, wiek czytelnika, wykształcenie

EGZEMPLARZ: identyfikator egzemplarza; WYPOZYCZENIE: data wypożyczenia

• uporządkowanie danych: rosnąco według nazwiska i imienia czytelnika, rosnąco według identyfikatora egzemplarza, malejąco według daty wypożyczenia.

• kryterium wyboru rekordów: od daty wypożyczenia minęło 30 dni

(b) Kwerenda parametryczna

• element panelu przełączania: Karta biblioteczna

• funkcja: wyszukanie danych wymaganych do wystawienia karty bibliotecznej dla wskazanego czytelnika, kwerenda pomocnicza do wygenerowania etykiety, będącej kartą biblioteczną czytelnika,

• dane w kwerendzie:

nazwa Biblioteki, identyfikator czytelnika, nazwisko i imię czytelnika, data urodzenia czytelnika, numer dowodu tożsamości czytelnika,

• parametr: numer karty bibliotecznej.

Zamieścić: projekt kwerendy wybierającej wielotabelowej z kryterium wyboru oraz projekt kwerendy parametrycznej. ]

1. Projekt formularza zespolonego z wyborem rekordów (2)

[ Przykład

(a) Formularz zespolony (formularz główny z podformularzem), z wyborem rekordów

• element panelu przełączania: Wypożyczenia

• funkcja: odczyt danych osobowych wskazanego czytelnika, z jednoczesnym wyświetleniem informacji o wypożyczanych przez niego egzemplarzach książek, możliwość odnotowania kolejnego wypożyczenia,

• dane w formularzu głównym (z podaniem tabeli, w której są przechowywane):

są danymi o czytelniku z tabeli CZYTELNIK: identyfikator czytelnika, nazwisko czytelnika, imię1 czytelnika, data urodzenia, nr dowodu tożsamości,

• dane w podformularzu (z podaniem tabeli, w której są przechowywane) są danymi o wypożyczeniu:

• WYPOZYCZENIE: identyfikator wypożyczenia, data wypożyczenia

• EGZEMPLARZ: identyfikator egzemplarza

• PRACOWNIK: identyfikator pracownika wypożyczającego egzemplarz książki

• warunki dodatkowe:

• zapewnienie możliwości wyboru czytelnika z listy czytelników,

• uporządkowanie wypożyczonych egzemplarzy książek malejąco według daty wypożyczenia,

• zapewnienie aktualizacji znaczników dotyczących wypożyczenia i dostępu książki
  w magazynie.

Zamieścić: projekt formularza zespolonego z wyborem rekordów. ]

1. Projekt raportu (raport z grupowaniem i podsumowaniami, etykieta) (4)

[ Przykład

(a) Raport z grupowaniem i podsumowaniami

• element panelu przełączania: Analiza wypożyczeń,

• funkcja: przestawienie danych o wypożyczonych egzemplarzach, pogrupowanych zgodnie
  z wykształceniem czytelników; określenie średniej wieku w każdej grupie i średniej wieku wszystkich czytelników,

• dane w raporcie:

• dane do raportu: CZYTELNIK: nazwisko i imię czytelnika, identyfikator czytelnika, wiek czytelnika, EGZEMPLARZ: identyfikator wypożyczonego egzemplarza, WYPOZYCZENIE: data wypożyczenia,

• dane pogrupowane według wykształcenia czytelnika,

• dane w każdej grupie uporządkowane malejąca według daty

• dla każdej grupy i całego raportu należy wyznaczyć średnią wieku czytelników,

(a) Etykieta

• element panelu przełączania: Karta biblioteczna,

• funkcja: wydrukowanie karty bibliotecznej dla wskazanego czytelnika, o którym dane są już w bazie danych,

• dane na karcie: nazwa Biblioteki (tekst), CZYTELNIK: identyfikator czytelnika (będący numerem karty), nazwisko i imię czytelnika oraz jego data urodzenia i nr dowodu tożsamości,

• warunek dodatkowy: system powinien umożliwić wybór czytelnika, dla którego jest przygotowywana karta, przez podanie numeru jego karty bibliotecznej lub wybór czytelnika z listy.

Zamieścić: projekt raportu z grupowaniem i podsumowaniami oraz projekt etykiety. ]

4. Projekt elementów aplikacji

[ Komentarz metodyczny: Zapewnienie poprawnej pracy z systemem bazodanowym wymaga przygotowania odpowiednich narzędzi pomocniczych, będących elementami aplikacji systemu bazodanowego. Przede wszystkim są to transakcje, które odpowiadają za poprawność operacji zmieniających stan i zawartość bazy danych. Będą to także procedury składowane oraz funkcje bazodanowe, które pełnią podwójną funkcję: ułatwiają obsługę bazy danych oraz ograniczają operacje użytkownika na danych w bazie danych tylko do tych, które udostępnione są poprzez te narzędzia. Odpowiedni zestaw narzędzi bazodanowych znacząco wpływa zarówno na komfort pracy użytkowników, jak i na automatyzację administracji i zarządzania bazą danych.]

1. Projekt transakcji (2)

[Komentarz metodyczny: Jednym z podstawowych warunków poprawnego funkcjonowania bazy danych jest zapewnienia spójności i integralności danych w bazie przy wykonywaniu operacji na danych. Podstawowym zabezpieczeniem stosowanych w tym celu jest zastosowanie transakcji, czyli bloku instrukcji, których wynik działania jest zapisywany w bazie danych pod warunkiem, że każda ze składowych operacji zostanie zakończona poprawnie.

Przykład

Transakcja rejestracji wypożyczeń:

• element panelu przełączania: Wypożyczenia

• funkcja: rejestracja wypożyczenia książki przez Czytelnika w bazie danych,

• operacje transakcji:

• zarejestrowanie danych o wypożyczeniu w tabeli Wypozyczenie,

• dokonanie zmiany wartości znaczników w tabeli Egzemplarz.

• zapis w SQL:

BEGIN TRY

BEGIN TRANSACTION

INSERT INTO dbo.Wypozyczenie (idWypozyczenia , idEgzemplarza , id czytelnika , idPracownika , dataWyp )

VALUES (17, '02110007', '00032007',1, '2009-10-07')

UPDATE dbo.Egzemplarz

SET znDostMag = 'false', znWypozyczenia ='true'

WHERE idEgzemplarza = '02110007'

COMMIT TRANSACTION

END TRY

BEGIN CATCH

RAISERROR ('BLAD! Rejestracja nie może być przeprowadzona',0,0)

ROLLBACK

END CATCH

Zamieścić: projekt transakcji zabezpieczającej spójność i integralność danych w bazie danych. Nie może być to kopia zamieszczonej transakcji jedynie ze zmianą nazw atrybutów]

1. Projekt parametrycznej procedury składowanej (3)

[Komentarz metodyczny: Procedura składowana to zbiór instrukcji SQL, zapisywany w bazie danych i możliwy do wykorzystywania przez wielu użytkowników. Użytkownicy systemu łącząc się z bazą danych, zamiast tworzyć swoje własne zbiory instrukcji, obciążające działanie serwera i sieci, przesyłają jedynie polecenie oraz parametry wywołania procedury i otrzymują wynik jej wykonania.

Przykład

Procedura składowana:

• element panelu przełączania: Lista czytelników

• funkcja: przedstawienie danych dotyczących listy aktywnych czytelników w wybranym okresie czasu,

• parametry procedury: początek okresu sprawozdawczego i koniec okresu sprawozdawczego,

• operacje procedury:

• wyszukanie danych o czytelnikach, którzy dokonali wypożyczeń w zdefiniowanym przez parametry procedury okresie czasu (@Podaj_DataPocz, @Podaj_DataKon),

• wyświetlenie raportu z danymi wyszukanych czytelników, ich wypożyczeń oraz obliczonej wartości procedury (Return Value) na podstawie liczby analizowanych dni wypożyczeń (RETURN CAST(@Podaj_DataKon-(@Podaj_DataPocz as INT).

• zapis w SQL:

CREATE PROCEDURE Lista_aktywnych_czytelnikow

@Podaj_DataPocz datetime,

@Podaj_DataKon datetime

AS

BEGIN

SELECT Czytelnik.idCzytelnika, imie1C, nazwiskoC, Ksiazka.idKsiazki, tytulK, dataWyp

FROM

Czytelnik INNER JOIN Wypozyczenie ON Czytelnik.idCzytelnika=Wypozyczenie.idCzytelnika

INNER JOIN Egzemplarz ON Wypozyczenie.idEgzemplarza = Egzemplarz.idEgzemplarza

INNER JOIN Ksiazka ON Egzemplarz.idKsiazki=Ksiazka.idKsiazki

WHERE Wypozyczenie.dataWyp>=@Podaj_DataPocz AND Wypozyczenie.dataWyp<=@Podaj_DataKon

RETURN CAST(@Podaj_DataKon-@Podaj_DataPocz as INT)

END

GO

Zamieścić: projekt parametrycznej procedury składowanej. Nie może być to kopia zamieszczonej procedury jedynie ze zmianą nazw atrybutów.]

[ Załącznik: Przykładowe karty funkcji zamieszczono w tabelach 5 ÷ 7. Szczegółowe informacje nt. kart funkcji zamieszczone są w pozycji: Ostrowska T.M.: Relacyjne systemy bazodanowe. Problemy projektowania i eksploatacji. OW PW, Warszawa 2002, rozdz. 2.3. Specyfikacja potrzeb informacyjnych. [powrót]

Tabela 5 Karta funkcji: Wyszukiwanie informacji o książce i jej egzemplarzach

Przypadek użycia C1: wyszukiwanie informacji o książce i jej egzemplarzach
1.Opis funkcji	umożliwienie przeglądania przez użytkownika informacji o książkowych zasobach bibliotecznych przy użyciu ustalonych kryteriów i ich kombinacji w celu pozyskania informacji o dostępnych egzemplarzach książki; przykładowe kryteria: nazwisko i imię autora/autorów, tytuł, wydawnictwo, dziedzina, rok wydania;
2. Typ funkcji	aktualizacyjna / informacyjna / proceduralna
3. Dane wejściowe	dane jednoznacznie identyfikujące poszukiwane egzemplarze książki (tytuł książki, nazwiska i imiona autorów, wydawnictwo, rok wydania), wykaz egzemplarzy książki z informacją o ich dostępności
3.1. Źródło danych	baza danych o książkach
3.2. Forma wprowadzenia	odczyt z bazy danych za pomocą wyboru z menu właściwego formularza
4. Wyniki (dane wyjściowe)	dane o egzemplarzu książki do wypożyczenia lub dane świadczące o jego braku
4.1 Forma prezentacji	formularz ekranowy
5. Inicjacja funkcji	wybór z menu ekranowego
6. Warunek realizacji	-
7. Procedura	-

Tabela 6 Karta funkcji: Wprowadzanie, odczyt i aktualizacja danych osobowych czytelnika

Przypadek użycia W1: wprowadzanie, odczyt i aktualizacja danych osobowych czytelnika
1.Opis funkcji	pracownik wypożyczalni wprowadza do bazy danych dane osobowe czytelnika jednorazowo, przy pierwszym wypożyczeniu książki; ma prawo dokonać ich aktualizacji lub usunięcia za zgodą czytelnika
2. Typ funkcji	aktualizacyjna / informacyjna / proceduralna
3. Dane wejściowe	dane osobowe czytelnika: nazwisko i imiona czytelnika, adres do korespondencji, nr telefonu, adres e-mailowy, data urodzenia, nr dowodu tożsamości, wykształcenie, identyfikator czytelnika
3.1. Źródło danych	dokument tożsamości czytelnika, informacje wpisane do deklaracji lub odczyt danych z bazy
3.2. Forma wprowadzenia	wskazanie za pomocą wyboru z menu właściwego formularza i wprowadzenie danych przez formularz
4. Wyniki (dane wyjściowe)	dane wejściowe zapisane w bazie danych
4.1 Forma prezentacji	formularz ekranowy
5. Inicjacja funkcji	wybór z menu ekranowego
6. Warunek realizacji	-
7. Procedura	-

Tabela 7 Karta funkcji: Wprowadzenie do systemu informacji o wypożyczeniu

Przypadek użycia W3: wprowadzenie do systemu informacji o wypożyczeniu
1.Opis funkcji	po otrzymaniu z Magazynu egzemplarza książki oraz odbioru wysłanego również z magazynu zamówienia (na którym jest potwierdzenie wydania książki z magazynu), następuje wskazanie pracownika wypożyczającego i zapis danych w bazie danych o wypożyczeniu
2. Typ funkcji	aktualizacyjna / informacyjna / proceduralna
3. Dane wejściowe	dane identyfikujące: czytelnika, wypożyczany egzemplarz i pracownika Wypożyczalni
3.1. Źródło danych	baza danych o pracownikach i dane z zamówienia
3.2. Forma wprowadzenia	wskazanie za pomocą wyboru z menu na formularzu ekranowym
4. Wyniki (dany wyjściowe)	dane o wypożyczeniu i braku dostępności wypożyczonego egzemplarza
4.1 Forma prezentacji	formularz ekranowy
5. Inicjacja funkcji	po otrzymaniu z magazynu egzemplarza książki i zamówienia
6. Warunek realizacji	odbiór egzemplarza przez czytelnika
7. Procedura	-

19

21/21

opracowanie: dr inż. T. Ostrowska, dr inż. K. Rostek materiały do użytku wewnętrznego, 24 sierpnia 2012

Temat:

^∧

^∧

- ksiązki nie można wypożyczyć z powodu zobowiązań wobec biblioteki

- rezygnacja z wyszukiwania kolejnej książki

- wypożyczenie książki

pracownik magazynu książek (PMK)

zgłoszenie się w celu wypożyczenia książki

pracownik wypożyczalni książek (PWK)

czytelnik

(C)

czy osoba zgłaszająca się jest czytelnikiem?

wypełnienie deklaracji, przedłożenie dokumentu tożsamości

W1. sprawdzenie danych w deklaracji z przedłożonym dokumentem tożsamości, wprowadzenie danych do BD

W2. przygotowanie i wydanie karty bibliotecznej czytelnikowi

pozwolenie na dostęp do terminala bibliotecznego

C1. wyszukiwanie informacji o książce

w BD

czy jest dostępny egzemplarz książki?

C2. zdefiniowanie i wysłanie zamówienia do magazynu

M1. przyjęcie zamówienia

odnalezienie egzemplarza książki w magazynie

czy są zobowiązania w stosunku do Biblioteki?

przekazanie egzemplarza książki do Wypożyczalni

M2. wprowadzenie do zamówienia informacji o wydaniu książki z magazynu, przesłanie zamówienia do wypożyczalni

przyjęcie egzemplarza książki z magazynu

W3. wprowadzenie do zamówienia informacji o pracowniku wypożyczającym egzemplarz książki i zlecenie zapisu w systemie danych o wypożyczeniu

wydanie egzemplarza książki czytelnikowi

tak

nie

odbiór egzemplarza książki

czy dalsze wyszukiwanie??

tak

tak

tak

nie

nie

nie

A

B

C

A

B

C

zakończenia procesu:

C1. wyszukiwanie informacji o książce i jej egzemplarzach

C2. zdefiniowanie i wysłanie zamówienia do Magazynu

czytelnik

C3. odczyt danych osobowych i listy wypożyczeń

C4. odczyt danych o wydawnictwach

W1. wprowadzanie, odczyt i aktualizacja danych osobowych czytelnika

W2. przygotowanie karty bibliotecznej czytelnika

W3. wprowadzenie do systemu informacji o wypożyczeniu

pracownik Wypożyczalni

W4. generowanie raportów o czytelnikach i wypożyczonych przez nich książkach

M1. przyjęcie zamówienia

M2. wprowadzenie do systemu informacji o wydaniu książki z magazynu

pracownik Magazynu

obligatoryjność

wystąpienia w związku

opcjonalność

wystąpienia w związku

jeden

wiele

NAZWA ENCJI A

<<lista atrybutów>>

NAZWA ENCJI B

<<lista atrybutów>>

Możliwe kombinacje

oznaczeń:

1,1 (jeden i tylko jeden)

1,n (jeden lub wiele)

0,1 (zero lub jeden)

0,n (zero lub wiele)

---