1

Istota i elementy systemu ekonomicznego

Agenda
1.

System wartości

2.

Instytucje

3.

System praw własności – własność państwowa i prywatna

4.

Państwo a system gospodarczy – polityka gospodarcza

5.

Struktura systemu

System wartości

Znalezienie wspólnych, uniwersalnych wartości

Istnieje tylko jeden, idealny system wartości. Zły system może prowadzić do negatywnych (tra-

gicznych) skutków – rewolucja francuska, komunizm, narodowy socjalizm.

- wolność, praworządność, odpowiedzialność, dobrobyt, tolerancja, sprawiedliwość, solidarność,

zaangażowanie

- wartości religijne – Dekalog

Instytucjonalizm – kierunek wywodzący się z młodszej szkoły historycznej.

Źródła:

- Ewolucjonizm (darwinizm społeczny)

- Antropologia kulturowa - przemiany w kulturze materialnej oraz w kulturze duchowej

człowieka (rodzina, własność, stosunki międzyludzkie)

- Pragmatyzm (instrumentalizm) – nauka a życiu; praktyczność myślenia oraz działania.

Instytucje formalne i nieformalne.

Własność

Czy możliwe jest swobodne dysponowanie własnością i bycie wolnym pod ciągłą kontrolą rządu?
W jakim stopniu wolność i własność decydują o dynamice rozwoju gospodarczego?
Różnorodność i indywidualizm czy kolektywizm?

Źródło: R.Barro, Nic świętego, CeDeWe Warszawa 2003

2

Rodzaje wolności (A. Sen):
A.

Swobody polityczne

B.

Możliwości ekonomiczne

C.

Możliwości społeczne

D.

Gwarancje jawności

E.

Zabezpieczenia społeczne

Efekty własności pozwalające wytwarzać kapitał (H. De Soto):
1.

Określenie potencjału ekonomicznego zasobów

→ opisanie i zarejestrowanie potencjalnej

wartości; reprezentacja formalno – własnościowa; legalna własność pozwala dysponować środ-
kami na rozwój

2.

Zintegrowanie rozproszonych informacji w jeden system

→ baza informacji i reguł rzą-

dzących bogactwem należącym do obywateli; „obfitość faktów nie oznacza obfitości wiedzy”,
stąd istnieje potrzeba scalenia wszystkiej wiedzy funkcjonalnej w 1 system; w krajach słabo
rozwiniętych istnieje wielość systemów prawnych (formalnych i nieformalnych) – w Europie
prawo scentralizowano w XIV w., odkrywając na nowo prawo rzymskie; w Kalifornii w połowie
XIX w. Istniało około 800 odrębnych jurysdykcji opartych na indywidualnym consensusie; pro-
cesy integracji są bardzo rozciągnięte w czasie (w Niemczech od XII do XIX wieku);

3.

Uczynienie ludzi odpowiedzialnymi

→ włączenie właścicieli w jeden system zwiększyło

zakres ich odpowiedzialności; skłania to do myślenia jak uzyskać dodatkową wartość ze swego
mienia;

4.

Zamienność zasobów

→ przekształcanie zasobów, aby mogły być wykorzystywane do

różnych działań; reprezentacje formalno – własnościowe.

5.

Tworzenie sieci powiązań międzyludzkich

→ przepływ informacji o zasobach i ich poten-

cjale;

6.

Ochrona transakcji

→ zarządzanie reprezentacjami własności; archiwa własnościowe

Teoria podażowa – (Thatcheryzm, Reaganomika)

i. Polityka mikroekonomiczna (G.Gilder, A.Laffer);

ii. Przedsiębiorczość;

iii. Rola państwa jako twórcy środowiska przedsiębiorczego;

iv. Elastyczność gospodarki;

v. Denacjonalizacja, deregulacja, contracting-out

vi. Ograniczenie roli czynników usztywniających rynek;

J.Locke, „Przyczyną dla której ludzie wstępują do społeczeństwa jest zachowanie ich własności, a

celem, dla którego wybierają legislatywę, jest uchwalanie praw oraz ustanowienie zasad ochro-
ny i osłony własności wszystkich członków społeczeństwa, mających powstrzymać władzę i
ograniczać panowanie zarówno każdego człowieka, jak i jego poszczególnych grup”.

Literatura

Bieńkowski W., Instytucje jako czynnik konkurencyjności krajów postkomunistycznych, do-

stępne

na:

http://www.sgh.waw.pl/instytuty/igs/publikacje/working/268%20Wojciech%20Bienkowski.pdf

Boaz D., Libertarianizm, Zysk i s-ka, Poznań 2005
Chafuen A.A., Prywatna własność – późni scholastycy hiszpańscy a klasyczny liberalism, do-

stępne na:

http://www.kapitalizm.republika.pl/schola.html

De Soto H., Tajemnica kapitału, Fijor Publishing Warszawa 2002

3

Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki, dostępna na:

http://historia.pgi.pl/deklaracja.html

Demsetz H., "The Property Rights Paradigm", [w:] The Journal of Economic History. 33/1973
Harrison L.E., Huntington S.P., Kultura ma znaczenie, Zysk i s-ka, 2000, cz.1, 2, 5, 6, 7
Hayek F. Von, Indywidualizm i porządek ekonomiczny, Znak Kraków 1998
Hoppe H.H., Etyka i ekonomia prywatnej własności, dostępne na:

http://www.mises.pl/238

Jabłecki J., Ekonomika niewolnictwa i wyzwolenia, dostępne na:

http://www.mises.pl/287

Małek J.M., Imperatyw ekonomiczny: „nie kradnij”, dostępne na:

http://www.kapitalizm.republika.pl/siodme.html

Mazur K., Kapitalizm oznacza własność, dostępne na:

http://nczas.com/publicystyka/kapitalizm-

oznacza-wlasnosc/

Muszyński F.M., Europa w poszukiwaniu wartości uniwersalnych,

http://konserwatyzm.pl/content/view/2219/111/

Nozick R., Anarchia, państwo, utopia, Aletheia, Warszawa 1999
Pejovich S., Property Rights and Economic Theory: A Survey of Recent Literature, [w:] The

Journal of Economic Literature 10/1972.

Pejovich S., The Economics of Property Rights: Towards a Theory of Comparative Systems.

Dordrecht: Kluwer, 1990.

Pietrucha J., Jakość rządów a porządek pieniężny w krajach transformacji, dostępne na:

http://ekonom.univ.gda.pl/mikro/konferencja/pdf/Pietrucha%20Jacek1.pdf

Pipes R., Własność a wolność, Muza Warszawa 2000
Raport wolności gospodarczej świata 2007, dostępny na:

http://www.freetheworld.com/

Reed L.W., Nowozelandzka rewolucja”, dostępny na:

http://www.kapitalizm.republika.pl/nowozrew.html

Rothbard M., Anatomia państwa, dostępne na:

http://www.mises.pl/86

Rothbard M.N., Manifest libertariański, Oficyna wydawnicza, Wolumen, Warszawa 2004
Schumpetera myśli kilka, dostępne:

http://www.gekon.net.pl/blog/2007/07/01/schumpetera-

mysli-kilka.html

Sen A., Rozwój i wolność, Zysk i s-ka 2002
Sidorski R., Chrześcijańskie, islamskie, europejskie wartości,

http://histmag.org/?magazyn=51&id=27

Stiglitz J.E., "Privatization, Information and Incentives", [w:] Journal of Policy Analysis and

Management 6/1987

Turner C., Trompenaars A., Siedem kultur kapitalizmu, ABC Kraków, 2000
Veblen T., Teoria klasy próżniaczej. Muza Warszawa 1998
Vickers J., Yarrow G., Privatization: An Economic Analysis. Cambridge, MA: MIT Press, 1988
Vuk V., Traktujesz mnie jak własność, dostępne na:

http://www.mises.pl/380

Walter P., Własność, wolność i współdziałanie obywateli w ujęciu Ludwiga von Misesa, dostęp-

ne na:

http://www.mises.pl/474

Weber M., Gospodarka i społeczeństwo, PWN Warszawa 2002, K.2, cz.1, 2, 3, 4
Wojtyszyn R., Państwo – zło niekonieczne, dostępne na:

http://www.mises.pl/429

Wolność gospodarcza: Polska już nie jest liderem, dostępny na:

http://www.kapitalizm.republika.pl/iwg2006.html