1) Procesy dół-góra

Ujęcie

oddolne - od bodźca drogami nerwowymi do wiedzy (

empiryzm

).

Odbiór danych sensorycznych przez receptory (czyli

odbiorca

informacji,

narząd

zmysłu – oko,

ucho) i przesyłanie ich wyżej w celu wydobywania i analizy istotnych informacji nazywane jest
PRZETWARZANIEM ODDOLNYM LUB WSTĘPUJĄCYM.
Procesy oddolne zajmują się elementarnym poziomem informacji i przekształcaniem konkretnych,
fizycznych cech bodźców na kody fizjologiczne i ostatecznie na reprezentacje abstrakcyjne.
Inaczej: to odbiór informacji zmysłowych przez narządy zmysłowe, informacje te potem podlegają
analizie na wyższych piętrach układu nerwowego (+

analiza

na poziomie kory mózgowej). Na tym

najwyższym poziomie powstaje spostrzeżenie.

Warunek

spostrzeżenia i rozpoznania obiektu –

możliwość zinterpretowania go za pomocą informacji zarejestrowanych wcześniej w pamięci.

2) Procesy góra-dół
Ujęcie odgórne lub ZSTĘPUJĄCE - od wiedzy do bodźca (

aprioryzm

).

Jest to proces przeciwstawny, działa w tym samym czasie co spostrzeganie oddolne. Biorą w
nim

udział

nasze przeszłe doświadczenia, wiedza, oczekiwania,

pamięć,

motywacja

,

zaplecze

kulturowe i

język

, dokonując interpretacji przedmiotu percepcji. W

przetwarzaniu odgórnym wyższe procesy umysłowe wpływają na nasze

rozumienie

natury

spostrzeganych obiektów i zdarzeń.
Pojawiają się wtedy, kiedy większą rolę w spostrzeganiu zaczynają odgrywać procesy pamięciowe,
poszukujące i interpretujące dane zmysłowe. Warunek – informacja sensoryczna jest niepełna.
Przykładem jest zjawisko stałości jasności.
- figury wieloznaczne – ciągle zmieniająca się interpretacja
-

złudzenia

– nie ma bodźca; widzimy coś, czego nie ma

- figury niemożliwe – korzystamy z konwencji, czyli z przyjętych w jakimś środowisku norm
postępowania;

zwyczaj

.