METROLOGIA I KONTROLA JAKOŚCI - 2015

AKADEMIA

GÓRNICZO-HUTNICZA

W

KRAKOWIE

WYDZIAŁ

INŻYNIERII

MECHANICZNEJ

I

ROBOTYKI

KATEDRA

SYSTEMÓW

WYTWARZANIA

L

ABORATORIUM

METROLOGIA

I

KONTROLA

JAKOŚCI

INSTRUKCJA

ĆWICZENIA

ĆWICZENIE:

2

TEMAT:

POMIARY GWINTÓW WALCOWYCH

ZEWNĘTRZNYCH

Opracował: dr inż. H. Nieciąg, dr inż. Andrzej Tyka str. 1/3

Zakres przygotowania studentów do ćwiczenia (

literatura, wiadomości z

wykładów

)

1. Układ tolerancji i pasowań gwintów metrycznych zgodny z PN ISO .

2. Pomiary gwintów walcowych zewnętrznych o zarysie symetrycznym metodą

bezpośrednią oraz pośrednią.

3. Łańcuch wartości wymiarów oraz poprawek dla wyznaczenia średnicy

podziałowej gwintu metrycznego w pomiarze z wykorzystaniem wałeczków.

4. Oszacowanie niepewności pomiaru średnicy podziałowej walcowego gwintu

trójkątnego przy zastosowaniu metody pośredniej i bezpośredniej.

5. Budowa, wyposażenie i właściwości metrolog. mikroskopów pomiarowych,

długościomierzy w układach do pomiaru gwintów.

Przebieg ćwiczenia

Prowadzący ćwiczenia omawia sposoby wymiarowania walcowych gwintów

zewnętrznych zalecane przez normy PN–ISO, następnie przedstawia podstawowe

sposoby pomiaru parametrów walcowych gwintów zewnętrznych.

Zadanie I. Pomiar średnicy podziałowej gwintu walcowego
zewnętrznego przy pomocy mikrometru do gwintów MMGe

1. Dobrać wymienne końcówki mikrometru (pryzmatyczna i stożkowa) w
zależności od wartości skoku P i kąta mierzonego gwintu



.

2. Dokonać regulacji wskazania mikrometru z zastosowaniem wzorca nastawczego.

3. Przeprowadzić pomiar średnicy podziałowej d

2

gwintu i wyniki wpisać do

Tabeli I.

UWAGI do zadania I:

1. Stosując pomiar suwmiarką oraz wzornikiem gwintu ustalić skok gwintu,

przyjmując, że jest to gwint metryczny. Pozostałe wartości wymiarowe gwintu

uzupełnić z norm.

2. Pierwszą czynnością pomiarową jest sprawdzenie wskazania zerowego

mikrometru przez zsuniecie końcówek pomiarowych. Jeśli wystąpi błąd
wskazania



w

[mm] należy go zanotować i uwzględnić w opracowaniu wyniku w

METROLOGIA I KONTROLA JAKOSCI

Opracował: dr inż. H. Nieciąg, dr inż. Andrzej Tyka str. 2/3

formie poprawki, bądź skorygować ustawienie mikrometru korzystając z układu
regulacyjnego.

Wartość poprawionej średnicy podziałowej d

2p

:

d

2p

= d

2s

+popr, gdzie: popr = –



w

[mm].

Postać końcowa wyniku:

d

2p

= d

2p



e

p

,

przyjmując dla mikrometru:

e

p

=



(5+L/36) [



m].

Zadanie II. Pomiar wybranych elementów wymiarowych gwintu na
mikroskopie warsztatowym

Kierując się wskazówkami prowadzącego

:

1. Zamocować mierzony gwint w uchwycie kłowym mikroskopu pomiarowego,
2. Zmierzyć kolejno: skok gwintu P, kąt gwintu



, średnicę zewnętrzną d i średnicę

wewnętrzną d

1

. Wyniki wpisać do Tabeli II.

Zadanie III. Pomiar średnicy podziałowej gwintu zewnętrznego

Zmierzyć średnicę podziałową śruby sposobem trójwałeczkowym:
1. Dobrać średnicę wałeczków pomiarowych d

w

.

2. Zmierzyć wymiar M. Przy pomocy mikrometru z czujnikiem. Wyniki wpisać do

Tabeli II.

3. Obliczyć średnicę podziałową d

2

ze wzoru:

2

2

2

sin

1

1

2





ctg

P

d

M

d

w

































+ p

1

+ p

2

,

gdzie:

d

2

– średnica podziałowa gwintu,



– kąt zarysu gwintu

d

w

–średnica wałeczków pomiarowych, P – skok gwintu

M – wartość zmierzona, p

1

, p

2

– poprawki.

UWAGI do zadania III:

1. Do określenia niezbędnych wielkości geometrycznych gwintu należy

wykorzystać dane tabelaryczne zamieszczone w materiałach pomocniczych

przygotowanych do ćwiczenia.

2. Średnice wałeczków (punkt 1 zadania III) należy dobrać kierując się dołączonymi

tabelami.

3. Do pomiaru wykorzystuje się przyrządy mikrometryczne MMZc umieszczone w

podstawach zaciskowych. Przed pomiarami należy wykonać odczytanie błędu
wskazania „zerowego” i uwzględnić w opracowanym wyniku pomiaru.

Zadanie IV. Zastosowanie sprawdzianów do gwintów walcowych
zewnętrznych i wewnętrznych

Student samodzielnie notuje wyniki obserwacji i wykonuje sprawozdanie

.

Uwagi do sprawozdania

1. Wpisać wyniki pomiarów do Tabeli I i II.

METROLOGIA I KONTROLA JAKOSCI

Opracował: dr inż. H. Nieciąg, dr inż. Andrzej Tyka str. 3/3

2. Zamieścić szkic zarysu gwintu walcowego zewnętrznego.

3. Przedstawić schemat pomiaru średnicy podziałowej metodą bezpośrednią

mikrometrem do gwintów.

4. Przedstawić schemat pomiaru średnicy podziałowej gwintu sposobem

trójwałeczkowym.

5. Obliczenie średnicy optymalnej wałeczków pomiarowych d

w0

dla mierzonego

gwintu.

6. Określenie znaku i wartości poprawek dla pomiaru średnicy podziałowej gwintu

sposobem trójwałeczkowym.

7. Sformułowanie wniosków.

Zakres wiadomości literatury dodatkowej

1. Malinowski J., Jakubiec W., Płowucha W.: Pomiary gwintów w budowie maszyn.

Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2008.

2. Jakubiec W., Malinowski J.: Metrologia wielkości geometrycznych (wydanie 5),

Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2006.

3. PN-ISO 68-1:2000. Gwinty ISO ogólnego przeznaczenia. Zarys nominalny. Gwinty

metryczne.

4. PN-ISO 724: 1993. Gwinty metryczne ISO ogólnego przeznaczenia. Wymiary nominalne.
5. PN-ISO 965-1:2001. Gwinty metryczne ISO ogólnego przeznaczenia. Tolerancje. Część 1 –

Zasady i dane podstawowe.

6. PN-ISO 965-3:2001. Gwinty metryczne ISO ogólnego przeznaczenia. Tolerancje. Część 3 –

Odchyłki gwintów maszynowych.

7. Materiały pomocnicze w formie tabelarycznej.