S

CENARIUSZE LEKCJI

J

AN

S

EBASTIAN

B

ACH

–

MISTRZ POLIFONII

H

ANNA

M

ANIA

więcej na stronie internetowej

http://www.mac.pl/

JAN SEBASTIAN BACH – MISTRZ POLIFONII

Hanna Mania

Cele:

−

zapoznanie uczniów z muzyką polifoniczną i homofoniczną epoki baroku,

−

kształcenie umiejętności posługiwania się podstawowymi pojęciami z dziedziny muzyki,

−

rozróżnianie rodzajów głosu, rozpoznanie w słuchaniu stylu muzycznego i kojarzenie go z epoką,

−

rozpoznawanie znanych utworów J. S. Bacha,

−

rozwijanie umiejętności dyskutowania i wyrażania własnych poglądów na muzykę.

Metody pracy: analityczno-percepcyjne.

Formy pracy: grupowa, zbiorowa.

Środki dydaktyczne: krzyżówka, ilustracje, albumy przedstawiające omawianą epokę, nagrania utwo-

rów: „Aria na strunie G”, „Preludium C-dur (Ave Maria)”, „Toccata” i „Fuga d-moll” J. S. Bacha; „Alle-

luja” z oratorium „Mesjasz”, koncert „Muzyka na wodzie” G. F. Haendla; współczesna wersja utworów -

„Fuga d-moll” w wykonaniu Vanessy Mae, oratorium „Mesjasz” G. F. Haendla.

Czas: 1 lekcja.

Przebieg zajęć

1. Wprowadzenie.

Krótka charakterystyka epoki baroku.

•

Znaczenie słowa „barok”.

•

Ramy czasowe epoki.

•

Barok w architekturze i malarstwie (znane postacie).

•

Barok w muzyce (znane postacie).

Wykorzystanie ilustracji, albumów przedstawiających omawianą epokę.

Uczniowie rozwiązują krzyżówkę.

S

CENARIUSZE LEKCJI

J

AN

S

EBASTIAN

B

ACH

–

MISTRZ POLIFONII

H

ANNA

M

ANIA

więcej na stronie internetowej

http://www.mac.pl/

2. Polifonia u J. S. Bacha.

Przypomnienie znaczenia pojęcia polifonia.

Polifonia - technika kompozytorska polegająca na równoczesnym prowadzeniu kilku linii melodycznych.

Forma polifoniczna opiera się na imitacji, czyli powtarzaniu elementów jednego głosu w innych głosach

utworu. Imitacja może być ścisła, gdy powtórzenie jest dokładne, albo swobodna, gdy powtórzenie w

szczegółach odbiega od wzoru. Typowymi formami polifonicznymi są kanon i fuga.

Wysłuchanie fragmentów utworów J. S. Bacha: „Aria na strunie G”, „Preludium C-dur (Ave Maria)”,

„Toccata”. Krótkie omówienie utworów i charakterystyka niektórych z nich (np. fugi).

Fuga d-moll

Fuga jest najbardziej kunsztowną, rozwiniętą i konsekwentną formą stylu polifoniczno-imitacyjnego.

Konstrukcja fugi polega na powtarzaniu tematu w różnych głosach na tle rozwijającego się kontrapunktu

innych głosów.

W budowie fugi rozróżniamy kilka ogniw (najczęściej trzy):

•

ekspozycję - pokaz tematu we wszystkich głosach, czyli tzw. pierwsze przeprowadzenie tematu;

•

dalsze przeprowadzenie tematu;

•

zakończenie (ewentualnie).

3. Homofonia u G. F. Haendla.

Przypomnienie znaczenia pojęcia homofonia.

Homofonia rodzaj faktury, w której jedna linia melodyczna dominuje nad akordem lub sfigurowanym

akompaniamentem.

Wysłuchanie fragmentów utworów G. F. Haendla: „Alleluja” z oratorium „Mesjasz” oraz koncertu „Mu-

zyka na wodzie”. Krótkie omówienie i charakterystyka utworów.

4. Porównanie polifonii i homofonii.

Porównanie obu technik kompozytorskich w oparciu o wysłuchanie utworu „Fuga d-moll” J. S. Bacha w

S

CENARIUSZE LEKCJI

J

AN

S

EBASTIAN

B

ACH

–

MISTRZ POLIFONII

H

ANNA

M

ANIA

więcej na stronie internetowej

http://www.mac.pl/

wykonaniu Vanessy Mae i współczesnej wersji oratorium „Mesjasz” G. F. Haendla.

Uczniowie doskonalą umiejętność dyskutowania i wyrażania własnych poglądów na muzykę.

5. Polifonia „na żywo”.

Uczniowie podzieleni na trzy grupy wykonują utwór „Panie Janie” w kanonie.

6. Homofonia zaprezentowana przez uczniów.

Zaśpiewanie „Sto lat” przy akompaniamencie akordeonów. Wybrani uczniowie grają, pozostali śpiewają.

7. Quiz.

Słuchanie fragmentów wcześniej prezentowanych oraz innych współczesnych utworów, na przykład

„Piosenki księżycowej” zespołu Varius Manx (połączenie polifonii i homofonii).

Uczniowie rozpoznają zastosowanie polifonii, homofonii bądź połączenia obu technik.

8. Podsumowanie.

Współcześni kompozytorzy posługują się zarówno polifonią, jak i homofonią; oba te rodzaje faktury są

tylko środkami w tworzeniu, stanowią jego technikę.

S

CENARIUSZE LEKCJI

J

AN

S

EBASTIAN

B

ACH

–

MISTRZ POLIFONII

H

ANNA

M

ANIA

więcej na stronie internetowej

http://www.mac.pl/

Krzyżówka

1. Najniższy głos męski.

2. Wysoki głos żeński.

3. Wysoki głos męski.

4. Męski głos pośredni między basem a tenorem.

5. Polega na dokładnym powtarzaniu melodii jednego głosu przez inne głosy z pewnym opóźnieniem.

Hasło:............................................................