Bankowo
ść
temat IV – Operacje bankowe (2h)
temat IV – Operacje bankowe (2h)
Karol
Ś
ledzik
1. Rodzaje i klasyfikacja operacji bankowych
ISTOTA OPREACJI BANKOWYCH
W warunkach gospodarki rynkowej banki musz
ą
godzi
ć
dwa cele.
Pierwszym jest d
ąż
enie do maksymalizacji zysku w długim okresie działalno
ś
ci.
Operacje Bankowe
2
Drugim - konieczno
ść
zapewnienia bezpiecze
ń
stwa
ś
rodków pieni
ęż
nych
depozytariuszy.
Jednocze
ś
nie banki jako instytucje zaufania publicznego powinny zapewni
ć
bezpiecze
ń
stwo przechowywanych depozytów i ich alokacj
ę
w
przedsi
ę
wzi
ę
cia o takim stopniu ryzyka, które s
ą
w stanie kontrolowa
ć
bez
szkody dla klientów.
KLASYFIKACJA OPERACJI BANKOWYCH
Operacje bankowe mog
ą
by
ć
klasyfikowane według:
podmiotów:
własne
klientów
obce
terytorium:
krajowe i zagraniczne
mi
ę
dzybankowe i mi
ę
dzyoddziałowe
rodzajów operacji:
bilansowe
pozabilansowe
przedmiotu działania:
Operacje Bankowe
3
przedmiotu działania:
pasywne (bierne)
aktywne (czynne)
usługowe (po
ś
rednicz
ą
ce)
form rozlicze
ń
:
gotówkowe
bezgotówkowe
rodzaju waluty:
w złotych
w walutach obcych
W praktyce najcz
ęś
ciej rozró
ż
nia si
ę
trzy
podstawowe grupy operacji bankowych:
pasywne (bierne)
aktywne (czynne)
usługowe (po
ś
rednicz
ą
ce)
Operacje Bankowe
4
usługowe (po
ś
rednicz
ą
ce)
2. Operacje pasywne, aktywne i usługowe oraz ich
podział
OPERACJE PASYWNE- Polegaj
ą
na gromadzeniu
obcych
ś
rodków pieni
ęż
nych w celu lokowania ich
razem z funduszami własnymi w zyskownych
operacjach czynnych
Do operacji pasywnych nale
żą
:
Operacje Bankowe
5
Do operacji pasywnych nale
żą
:
gromadzenie wkładów i lokat bankowych;
emitowanie własnych papierów warto
ś
ciowych przez bank;
wykonywanie czynno
ś
ci zmierzaj
ą
cych do powi
ę
kszenia
sumy
ś
rodków znajduj
ą
cych si
ę
w dyspozycji banków.
OPERACJE CZYNNE- Polegaj
ą
na lokowaniu
ś
rodków
gromadzonych w operacjach pasywnych oraz funduszy własnych
banku.
Do operacji czynnych nale
żą
:
udzielanie kredytów;
lokowanie kapitałów własnych banków oraz kapitału klientów;
zarz
ą
dzanie aktywami, ryzykiem kursowym i ryzykiem stopy
procentowej banku;
handel walutami, dewizami, złotem
Operacje Bankowe
6
handel walutami, dewizami, złotem
forfaiting, factoring, leasing;
udzielanie gwarancji bankowych, por
ę
cze
ń
;
prowadzenie bankowych otwartych funduszy inwestycyjnych.
OPERACJE USŁUGOWE- S
ą
operacjami bankowymi wykonywanymi przez
banki na zlecenie, rachunek i ryzyko klienta.
Do operacji usługowych nale
żą
:
prowadzenie rachunków bankowych klientów;
dokonywanie rozlicze
ń
pieni
ęż
nych, gotówkowych i bezgotówkowych;
prowadzenie rachunków inwestycyjnych dla osób fizycznych i prawnych;
realizacja transakcji kupna i sprzeda
ż
y papierów warto
ś
ciowych;
sprzeda
ż
jednostek uczestnictwa funduszy powierniczych;
Operacje Bankowe
7
sprzeda
ż
jednostek uczestnictwa funduszy powierniczych;
obsługa krajowych funduszy emerytalnych;
wynajem skrzynek sejfowych;
przygotowanie i przeprowadzanie nowej emisji akcji oraz wprowadzanie akcji do
obrotu publicznego;
obrót produktami ubezpieczeniowymi;
zarz
ą
dzanie pakietem papierów warto
ś
ciowych klienta na zlecenie na podstawie
pełnomocnictwa udzielonego domowi maklerskiemu przez klienta.
3. Gwarancje i por
ę
czenia bankowe
GWARANCJE BANKOWE
Gwarancja jest to jednostronne zobowi
ą
zanie Banku (gwaranta)
stwierdzaj
ą
ce,
ż
e zobowi
ą
zania klienta zostan
ą
w oznaczonym
czasie spełnione przez Bank w przypadku, gdyby klient tego
zobowi
ą
zania nie wykonał samodzielnie. Gwarancja kierowana jest
Operacje Bankowe
8
zobowi
ą
zania nie wykonał samodzielnie. Gwarancja kierowana jest
do beneficjenta (adresata gwarancji) i okre
ś
la zleceniodawc
ę
(klienta banku), kwot
ę
gwarantowan
ą
oraz termin wa
ż
no
ś
ci
gwarancji.
Warunki umowy gwarancji bankowej, jej wysoko
ść
, okres wa
ż
no
ś
ci
s
ą
okre
ś
lone w li
ś
cie gwarancyjnym, które s
ą
ustalane indywidualnie
dla ka
ż
dego klienta.
Rodzaje gwarancji bankowych:
kontraktowe
gwarancja przetargowa- jest pisemnym zobowi
ą
zaniem banku gwaranta do
zapłaty kwoty wskazanej w gwarancji w przypadku gdyby zleceniodawca(
oferent, który wygrał przetarg odmówił podpisania kontraktu w warunkach oferty
lub w inny sposób naruszył zobowi
ą
zania wynikaj
ą
ce z przyst
ą
pienia do
przetargu). Kwota gwarancji powinna by
ć
zwi
ą
zana z wysoko
ś
ci
ą
wadium a
termin powinien by
ć
ś
ci
ś
le zwi
ą
zany z terminem wyboru oferty.
gwarancja dobrego wykonania kontraktu- jest pisemnym zobowi
ą
zaniem
Banku-gwaranta do zapłacenia oznaczonej w gwarancji kwoty w razie
Operacje Bankowe
9
Banku-gwaranta do zapłacenia oznaczonej w gwarancji kwoty w razie
niewykonania b
ą
d
ź
nieprawidłowego wykonania umowy przez Zleceniodawc
ę
gwarancji.
gwarancja eksploatacyjna- bank zobowi
ą
zuje si
ę
zapłaci
ć
odbiorcy okre
ś
lon
ą
kwot
ę
odpowiadaj
ą
c
ą
cało
ś
ci lub cz
ęś
ci kar umownych przewidzianych w
kontrakcie, na wypadek nieprawidłowego lub wadliwego monta
ż
u
eksploatowanych przez odbiorc
ę
urz
ą
dze
ń
i poniesione z tego tytułu przez niego
straty.
zwrotu zaliczki- zleceniodawca jest przedsi
ę
biorc
ą
, który otrzymał zaliczk
ę
na
poczet towarów, które ma dostarczy
ć
beneficjentowi. Gwarancja taka mo
ż
e
posiada
ć
zastrze
ż
enie i
ż
wchodzi w
ż
ycie dopiero po otrzymaniu zaliczki.
płatnicze
gwarancja spłaty kredytu- jest pisemnym zobowi
ą
zaniem Banku
do zapłaty okre
ś
lonej w gwarancji kwoty, w przypadku gdyby
kredytobiorca, na którego zlecenie gwarancja została udzielona, nie
spłacił kredytu w terminie okre
ś
lonym w umowie kredytu, zawartej z
Beneficjentem gwarancji.
gwarancja spłaty rat leasingowych- udzielana jest w celu
zabezpieczenia roszcze
ń
leasingodawcy wobec leasingobiorcy w
Operacje Bankowe
10
gwarancja spłaty rat leasingowych- udzielana jest w celu
zabezpieczenia roszcze
ń
leasingodawcy wobec leasingobiorcy w
przypadku, gdy leasingobiorca nie spłaci raty leasingowej w terminie
okre
ś
lonym w umowie.
gwarancja zabezpieczaj
ą
ca otwarcie akredytywy importowej-
wyst
ę
puje w przypadku kontraktów na zakup dóbr inwestycyjnych,
cz
ę
sto nietypowych, produkowanych na indywidualne zamówienie,
o długim okresie ich wytwarzania.
celne- jest zobowi
ą
zaniem banku do uregulowania cła w
przypadku gdyby zleceniodawca gwarancji nie ui
ś
cił
terminowo nale
ż
no
ś
ci celnych. Zleceniodawc
ą
jest
importer, beneficjentem jest wła
ś
ciwy urz
ą
d celny.
szczegółowe- dotycz
ą
konkretnej partii towarów
ogólne- obejmuj
ą
zobowi
ą
zania celne na towary
przywiezione na polski obszar celny w okresie
Operacje Bankowe
11
ogólne- obejmuj
ą
zobowi
ą
zania celne na towary
przywiezione na polski obszar celny w okresie
gwarancyjnym w granicach kwoty gwarancyjnej.
POR
Ę
CZENIA BANKOWE
Przez umow
ę
por
ę
czenia, por
ę
czyciel zobowi
ą
zuje si
ę
wzgl
ę
dem
wierzyciela wykona
ć
zobowi
ą
zanie na wypadek, gdyby dłu
ż
nik
zobowi
ą
zania nie wykonał – art. 876 § 1 kc.
Por
ę
czenie instytucji kredytowej musi by
ć
dokonane w formie
stosownego o
ś
wiadczenia podpisanego przez osoby upowa
ż
nione
Operacje Bankowe
12
stosownego o
ś
wiadczenia podpisanego przez osoby upowa
ż
nione
do reprezentacji tej instytucji wraz z odciskiem jej piecz
ę
ci firmowej.
Dla celu stwierdzenia wa
ż
no
ś
ci zaci
ą
gni
ę
tego zobowi
ą
zania istotne
jest opatrzenie o
ś
wiadczenia por
ę
czenia dat
ą
.
Por
ę
czenie mo
ż
e by
ć
terminowe i bezterminowe. O ile w por
ę
czeniu
nie okre
ś
lono czasu trwania, uwa
ż
a si
ę
,
ż
e jest ono bezterminowe.
4. Depozyty i wkłady oszcz
ę
dno
ś
ciowe.
depozyt - umowa, na mocy której przechowawca
zobowi
ą
zuje si
ę
zachowa
ć
w stanie nie pogorszonym
rzecz ruchom
ą
oddan
ą
mu na przechowanie. Przyjmuje
si
ę
,
ż
e przechowawcy nale
ż
y si
ę
wynagrodzenie, chyba
ż
e z umowy lub z okoliczno
ś
ci wynika,
ż
e zobowi
ą
zał si
ę
Operacje Bankowe
13
si
ę
,
ż
e przechowawcy nale
ż
y si
ę
wynagrodzenie, chyba
ż
e z umowy lub z okoliczno
ś
ci wynika,
ż
e zobowi
ą
zał si
ę
on przechowa
ć
rzecz bez wynagrodzenia.
Przechowawca zobowi
ą
zany jest wyda
ć
t
ę
sam
ą
rzecz,
któr
ą
otrzymał na przechowanie (depozyt prawidłowy).
Depozyt bankowy, wkład bankowy - kwota pieni
ęż
na
zdeponowana w banku na czas nieokre
ś
lony (wkład awista) lub
oznaczony (wkład terminowy). Bank uzyskuje prawo do
dysponowania depozytami (udziela kredytów bankowych, kupuje
papiery warto
ś
ciowe), w zamian wypłaca deponentowi
oprocentowanie.
Stopa oprocentowania zale
ż
y od okresu, na który depozyt został
zło
ż
ony: im jest on dłu
ż
szy, tym stopa oprocentowania jest wy
ż
sza.
Operacje Bankowe
14
zło
ż
ony: im jest on dłu
ż
szy, tym stopa oprocentowania jest wy
ż
sza.
Niektóre banki ró
ż
nicuj
ą
stop
ę
oprocentowania tak
ż
e w zale
ż
no
ś
ci
od wysoko
ś
ci depozytu.
Depozyt mo
ż
e mie
ć
tak
ż
e form
ę
rzeczow
ą
(bi
ż
uteria, złoto, papiery
warto
ś
ciowe, numizmaty, dokumenty, waluty obce). S
ą
one
przechowywane w skarbcu bankowym za okre
ś
lon
ą
opłat
ą
.
Wkłady oszcz
ę
dno
ś
ciowe - s
ą
to
ś
rodki pieni
ęż
ne
ludno
ś
ci gromadzone w bankach. S
ą
one podstawowym
ź
ródłem działalno
ś
ci kredytowej prowadzonej przez
banki. Wkłady oszcz
ę
dno
ś
ciowe gromadzone s
ą
w
złotych i walutach, jako wkłady a'vista i lokaty terminowe.
Operacje Bankowe
15
Rodzaje operacji depozytowych:
przyjmowanie wkładów klientów na czas okre
ś
lony lub nieokre
ś
lony,
na podstawie umowy (klienci na ogół otrzymuj
ą
odsetki) czyli
przyjmowanie
ś
rodków pieni
ęż
nych na zwykły rachunek bankowy
gdzie odsetki obecnie s
ą
minimalne, rachunkiem bez odsetek jest
na przykład rachunek pieni
ęż
ny w domu maklerskim,
emisja własnych papierów warto
ś
ciowych – w tym wypadku klient,
który je zakupuje jest wierzycielem banku, ale nie z tytułu wkładu,
Operacje Bankowe
16
emisja własnych papierów warto
ś
ciowych – w tym wypadku klient,
który je zakupuje jest wierzycielem banku, ale nie z tytułu wkładu,
lecz z tytułu posiadania papierów warto
ś
ciowych wystawionych
przez dany bank,
po
ś
rednictwo banku mi
ę
dzy klientem, który poszukuje sposobu
zainwestowania swoich pieni
ę
dzy a potrzebuj
ą
cymi kapitału
jednostkami gospodarczymi, (obligacje samorz
ą
dowe,
przedsi
ę
biorstw)
Rodzaje wkładów oszcz
ę
dno
ś
ciowych
lokaty - polega ona na wpłaceniu do banku okre
ś
lonej kwoty
pieni
ę
dzy na okre
ś
lony z góry czas oraz na ustalony z góry
procent, a nast
ę
pnie na odebraniu tej kwoty, powi
ę
kszonej o
odsetki po upływie ustalonego terminu.
terminowe 3, 6, 12 miesi
ę
cy lub kilka lat; szczególny przypadek
to lokata nocna (overnight) o stały lub zmiennym (okresla umowa
lokaty-decyduje zarzad, prezes lub oproc.na rynku
miedzybankowym) oprocentowaniu; o róznej walucie
rentierskie - lokata charakteryzuj
ą
ca si
ę
tym,
ż
e odsetki, jakie
przynosi, nie s
ą
kapitalizowane (dopisywane do pierwotnej kwoty
Operacje Bankowe
17
- lokata charakteryzuj
ą
ca si
ę
tym,
ż
e odsetki, jakie
przynosi, nie s
ą
kapitalizowane (dopisywane do pierwotnej kwoty
depozytu), ale wypłacane posiadaczowi takiej lokaty lub
wskazanej przez niego osobie – czyli rentierowi.Lokata tego typu
jest odpowiednia dla osoby, która chce utrzymywa
ć
si
ę
z samych
odsetek. Jednak, aby spełniała ten cel, musi by
ć
odpowiednio
wysoka.
progresywne - lokata, której umowa przewiduje wzrost oprocentowania
ś
rodków w
kolejnych okresach oszcz
ę
dzania (miesi
ą
cach); pozwala na wcze
ś
niejsze podj
ę
cie
ś
rodków bez utraty odsetek (wypłacane s
ą
odsetki za wszystkie zako
ń
czone okresy
oszcz
ę
dzania albo za ka
ż
dy dzie
ń
umowy).
Inwestycyjne- lokata bankowa zapewniaj
ą
ca pewien minimalny próg
oprocentowania, ale jednocze
ś
nie daj
ą
ca mo
ż
liwo
ść
znacz
ą
cego wzrostu
oprocentowania w zale
ż
no
ś
ci od zmian cen instrumentów pochodnych, w jakie bank
inwestuje cz
ęść
ś
rodków pochodz
ą
cych z lokaty.
Dodatkowe oprocentowanie (ponad minimaln
ą
zagwarantowan
ą
stop
ę
zwrotu) jest
uzale
ż
nione od zmian wbudowanego w t
ę
lokat
ę
instrumentu pochodnego. Za
niewielk
ą
cz
ęść
otrzymanych od klienta pieni
ę
dzy banki kupuj
ą
na przykład opcje na
Operacje Bankowe
18
niewielk
ą
cz
ęść
otrzymanych od klienta pieni
ę
dzy banki kupuj
ą
na przykład opcje na
waluty, albo zagraniczne indeksy giełdowe. Gdy waluty albo indeksy mocno zyskuj
ą
na warto
ś
ci, cz
ęść
zysku z opcji jest przeznaczana na powi
ę
kszenie oprocentowania
lokaty inwestycyjnej. Je
ś
li za
ś
opcja przyniesie nie dochód a strat
ę
, zabezpieczenie
stanowi
ą
najcz
ęś
ciej papiery skarbowe, w które banki inwestuj
ą
pozostał
ą
cz
ęść
ś
rodków powierzonych przez klientów. Dochód, jaki przynios
ą
obligacje skarbowe,
wystarcza na pokrycie tych strat i wypłat
ę
minimalnego oprocentowania okre
ś
lonego
w umowie.Lokaty inwestycyjne nie s
ą
stałym elementem oferty banków.
Organizowane s
ą
natomiast subskrypcje, podczas których przez okre
ś
lony czas
mo
ż
na wpłaca
ć
pieni
ą
dze na takie lokaty. S
ą
to z reguły lokaty długoterminowe, z
okresem trwania od roku nawet do pi
ę
ciu lat.
programy oszcz
ę
dno
ś
ciowe - w bankach polegaj
ą
na ł
ą
czeniu ró
ż
nych
typów lokat albo lokat i innych rodzajów aktywów finansowych.
Klient banku sam decyduje o tym, jaka cz
ęść
zgromadzonych przez
niego
ś
rodków ma stanowi
ć
lokat
ę
, a jaka b
ę
dzie przeznaczona na
jednostki funduszy. Do niego nale
ż
y równie
ż
decyzja, jakiego typu
fundusze maj
ą
by
ć
kupione za jego pieni
ą
dze. Słowem, deponent
wybiera i realizuje pewn
ą
strategi
ę
inwestycyjn
ą
.
Polisy ubezpieczeniowe - Polisy, z których dochody nie s
ą
obj
ę
te
podatkiem, sprzedaje si
ę
w bankach współpracuj
ą
cych z towarzystwami
Operacje Bankowe
19
Polisy ubezpieczeniowe - Polisy, z których dochody nie s
ą
obj
ę
te
podatkiem, sprzedaje si
ę
w bankach współpracuj
ą
cych z towarzystwami
ubezpieczeniowymi. Odpowiednikiem sumy lokaty była jednorazowo
opłacana składka. Czas ochrony ma odpowiednik w terminach, na jakie
zakłada si
ę
lokaty. Jest to na przykład sze
ść
albo dwana
ś
cie miesi
ę
cy.
Polisa ma bardzo niewielki zakres ochrony ubezpieczeniowej. Na
zako
ń
czenie umowy posiadacz polisy/lokaty otrzymuje sum
ę
ubezpieczenia. Jest ona obliczona w taki sposób,
ż
e wła
ś
ciciel polisy
otrzymuje kilkuprocentowe odsetki – podobnie jak przy zwykłej lokacie.
Ró
ż
nica polega na tym,
ż
e od takiego dochodu nie trzeba płaci
ć
podatku.
Inne rodzaje wkładów klientów:
a vista – to przede wszystkim przej
ś
ciowe nadwy
ż
ki finansowe,
którymi klient banku mo
ż
e dysponowa
ć
w ka
ż
dym momencie. Jest
to wi
ę
c typowy pieni
ą
dz transakcyjny. Prowadz
ą
c rachunek awista
bank ponosi powa
ż
ne koszty, musi bowiem cz
ę
sto rejestrowa
ć
operacje w zwi
ą
zku ze zmieniaj
ą
c
ą
si
ę
wysoko
ś
ci
ą
wkładu. W wielu
krajach stopa obowi
ą
zkowej (nie oprocentowanej) rezerwy od tych
wkładów jest bardzo wysoka (? stopa rezerw obowi
ą
zkowych ?).
Dlatego te
ż
oprocentowanie wkładów awista jest niskie, a w
Operacje Bankowe
20
Dlatego te
ż
oprocentowanie wkładów awista jest niskie, a w
niektórych krajach nie s
ą
one wogóle oprocentowane . Klienci
traktuj
ą
te wkłady jako swoj
ą
kas
ę
. Sumy przekraczaj
ą
ce bie
żą
ce
potrzeby s
ą
z reguły przenoszone na wy
ż
ej oprocentowane wkłady
terminowe.
Wkłady terminowe – słu
żą
do przechowywania
ś
rodków przez okres co
najmniej jednego miesi
ą
ca. Z tego rodzaju wkładów korzystaj
ą
przede wszystkim osoby prawne, a osoby fizyczne korzystaj
ą
zazwyczaj z wkładów oszcz
ę
dno
ś
ciowych. Wysoko
ść
oprocentowania wkładów zale
ż
y od umowy z bankiem. W krajach, w
których wyst
ę
puj
ą
zjawiska inflacyjne istnieje d
ąż
enie ,
ż
eby
wysoko
ść
oprocentowania uwzgl
ę
dniała stop
ę
inflacji.
Operacje Bankowe
21
5. Rozrachunki mi
ę
dzybankowe
Rozrachunek mi
ę
dzybankowy - dokonywane na terenie
Rzeczypospolitej Polskiej przemieszczenie
ś
rodków pieni
ęż
nych w
złotych lub w euro pomi
ę
dzy rachunkami banków lub pomi
ę
dzy
rachunkami banków a kontami własnymi Narodowego Banku
Polskiego, b
ą
d
ź
innego banku, prowadz
ą
cego rachunki banków, w
celu wykonania zobowi
ą
zania powstałego z tytułu dokonywania
rozlicze
ń
pieni
ęż
nych pomi
ę
dzy:
Operacje Bankowe
22
a) bankami,
b) klientem banku a innym bankiem lub bankiem, a posiadaczem
rachunku w innym banku,
c) klientem banku a posiadaczem rachunku w innym banku,
Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A. – jest to instytucja po
ś
rednicz
ą
ca w
rozliczeniach mi
ę
dzybankowych. Celem powołania jej było usprawnienie i
unormowanie tego systemu. Najwa
ż
niejszym zadaniem Krajowej Izby
Rozliczeniowej S.A. było stworzenie w warunkach polskiej bankowo
ś
ci
systemu rozlicze
ń
mi
ę
dzybankowych, obejmuj
ą
cego wymian
ę
dokumentów
papierowych, ich rejestracj
ę
, ustalanie wzajemnych wierzytelno
ś
ci oraz
przedstawienie wyników rozlicze
ń
w Narodowym Banku Polskim, w którym
dokonywany byłby rozrachunek banków.
Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A. została powołana w 1991 r. z inicjatywy
Operacje Bankowe
23
Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A. została powołana w 1991 r. z inicjatywy
16 najwi
ę
kszych banków, w tym Narodowego Banku Polskiego oraz
Zwi
ą
zku Banków Polskich. Swoje usługi kieruje przede wszystkim do
instytucji bankowych, finansowych, du
ż
ych przedsi
ę
biorstw z sektora
telekomunikacyjnego i energetycznego, firm działaj
ą
cych w obszarze e-
commerce oraz administracji pa
ń
stwowej. Od ponad 15 lat Izba opracowuje
i wprowadza na rynek innowacyjne rozwi
ą
zania z dziedziny wymiany
informacji elektronicznej, które wywieraj
ą
znacz
ą
cy wpływ na tworzenie
polskiej e-gospodarki.
Podstawowymi warunkami przeprowadzania rozrachunków
mi
ę
dzybankowych za po
ś
rednictwem izby rozliczeniowej s
ą
:
- posiadanie rachunku bie
żą
cego w Narodowym Banku Polskim - od roku
1992 ka
ż
dy działaj
ą
cy w Polsce bank ma tylko jeden rachunek bie
żą
cy w
NBP;
- posiadanie przez zleceniodawc
ę
niezb
ę
dnych
ś
rodków na ww. rachunku
bie
żą
cym
Rozrachunki mi
ę
dzybankowe mog
ą
by
ć
przeprowadzane:
- za po
ś
rednictwem Krajowej Izby Rozliczeniowej SA (jedynej w Polsce
Operacje Bankowe
24
- za po
ś
rednictwem Krajowej Izby Rozliczeniowej SA (jedynej w Polsce
izby rozliczeniowej) - przeszło 90% rozrachunków mi
ę
dzybankowych w
Polsce dokonywanych jest za po
ś
rednictwem izby rozliczeniowej;
- banków prowadz
ą
cych rachunki dla innych banków krajowych
- w drodze bezpo
ś
redniej wymiany zlece
ń
mi
ę
dzy bankami oraz rejestracji
wynikaj
ą
cych z nich wzajemnych wierzytelno
ś
ci
Usługi rozliczeniowe
System rozliczeniowy, odpowiadaj
ą
cy angielskiemu poj
ę
ciu „clearing
system” okre
ś
li
ć
mo
ż
na jako „zbiór procedur, za pomoc
ą
których instytucje
finansowe prezentuj
ą
i wymieniaj
ą
dane oraz dokumenty zwi
ą
zane z
przekazywaniem funduszy lub papierów warto
ś
ciowych do innych instytucji
finansowych.”
W tej definicji nie ma opisu sposobu wymiany zlece
ń
płatniczych, zwraca
ona uwag
ę
jedynie na pewne porozumienie pomi
ę
dzy poszczególnymi
uczestnikami rozlicze
ń
, umo
ż
liwiaj
ą
c im wymian
ę
dokumentów. Systemy
rozliczeniowe ELIXIR oraz EuroELIXIR prowadzone przez KIR S.A.
zawieraj
ą
równie
ż
mechanizm słu
żą
cy do obliczenia wzajemnych
Operacje Bankowe
25
zawieraj
ą
równie
ż
mechanizm słu
żą
cy do obliczenia wzajemnych
nale
ż
no
ś
ci i zobowi
ą
za
ń
poszczególnych uczestników wraz z
mechanizmem gwarancji rozrachunku. Nale
ż
no
ś
ci i zobowi
ą
zania
wynikaj
ą
ce z rozlicze
ń
w ramach systemu rozliczeniowego regulowane s
ą
w
ramach systemu rozrachunkowego (settlement system) prowadzonego
przez Narodowy Bank Polski.
Wi
ę
cej informacji o zasadach funkcjonowania systemu ELIXIR i EuroELIXIR
na stronie:
www.kir.com.pl
6. Operacje bankowo
ś
ci inwestycyjnej i hipotecznej
Operacje bankowo
ś
ci inwestycyjnej
Banki inwestycyje to banki, które zajmuj
ą
si
ę
wszelkimi
usługami finansowymi wykraczaj
ą
cymi poza tradycyjn
ą
,
depozytowo-kredytow
ą
działalno
ść
bankow
ą
, przede
wszystkim za
ś
bezpo
ś
rednim transferem oszcz
ę
dno
ś
ci
Operacje Bankowe
26
depozytowo-kredytow
ą
działalno
ść
bankow
ą
, przede
wszystkim za
ś
bezpo
ś
rednim transferem oszcz
ę
dno
ś
ci
na rynek pieni
ęż
ny i kapitałowy. Dzi
ę
ki ich pomocy
inwestorzy nie korzystaj
ą
z po
ś
rednictwa banków
komercyjnych, lecz lokuj
ą
swe
ś
rodki na rynku papierów
warto
ś
ciowych.
Obsługa emisji papierów warto
ś
ciowych na rynku kapitałowym i pieni
ęż
nym
Obrót papierami warto
ś
ciowymi na rynku wtórnym na rachunek klienta
(działalno
ść
brokerska)
Obrót papierami warto
ś
ciowymi na rynku wtórnym na rachunek własny (
działalno
ść
dealerska)
usługi w zakresie restrukturyzacji i prywatyzacji podmiotów gospodarczych
doradztwo i zarz
ą
dzanie finansami
tworzenie i zarz
ą
dzanie funduszami inwestycyjnymi
transakcje w zakresie instrumentów pochodnych na terminowych rynkach
finansowych
Operacje Bankowe
27
finansowych
leasing i factoring
obrót papierami ubezpieczeniowymi
Działalno
ść
badawcza i analityczna
Dystrybucja informacji
Usługi konsultingowe
Usługi inwestycyjne s
ą
zró
ż
nicowane w zale
ż
no
ś
ci od tego, czy nast
ę
puj
ą
na rynku pierwotnym (transakcji mi
ę
dzy emitentem i inwestorem), czy na
rynku wtórnym (handel papierami warto
ś
ciowymi mi
ę
dzy inwestorami)
Na rynkach pierwotnych banki inwestycyjne spełniaj
ą
funkcj
ę
po
ś
rednika
pomi
ę
dzy emitentem a inwestorem, s
ą
doradcami emitenta i dystrybutorem
wemitowanych przez niego papierów warto
ś
ciowych. Natomiast na rynkach
wtórnych spełniaj
ą
funkcj
ę
dealera lub brokera. Jako dealer, bank staje si
ę
stron
ą
transakcji podczas sprzeda
ż
y i kupna papierów warto
ś
ciowych. Jako
Operacje Bankowe
28
wtórnych spełniaj
ą
funkcj
ę
dealera lub brokera. Jako dealer, bank staje si
ę
stron
ą
transakcji podczas sprzeda
ż
y i kupna papierów warto
ś
ciowych. Jako
broker, przyjmuje na zlecenie inwestorów realizacje zlece
ń
w zakresie
obrotu papierami warto
ś
ciowymi.
Usługi brokerskie
-
brokerka dyskontowa polega na przyj
ę
ciu od klienta okre
ś
lonych dyspozycji
nabycia lub sprzeda
ż
y okre
ś
lonych papierów warto
ś
ciowych i nast
ę
pnie
przekazaniu ich na giełd
ę
.
-
Pełna usługa brokerska obejmuje te usługi, które oferuje brokerka
dyskontowa rozszerzona o dodatkowe usługi o charakterze doradczym.
Jest to przede wszystkim wspomaganie klientów przy podejmowaniu decyzji
Operacje Bankowe
29
Jest to przede wszystkim wspomaganie klientów przy podejmowaniu decyzji
inwestycyjnych, w szczególno
ś
ci poprzez opracowywanie i dostarczanie
odpowiednich informacji. Dodatkowe usługi powoduj
ą
ryzyko opłat
transakcyjnych. Tak wi
ę
c do funkcji brokera nale
ż
y z jednej strony zbieranie
informacji rynkowych a z drugiej – dostarczanie inwestorom pakietów
doradztwa w odniesieniu do transakcji papierami warto
ś
ciowymi.
Przej
ę
cia i fuzje – usługi bankowe w tym zakresie
obejmuj
ą
:
przygotowanie procesu transakcji
dokonanie wyceny przedsi
ę
biorstwa
doradztwo podczas obrony przed wrogimi przej
ę
ciami
Przygotowanie procesu transakcji oznacza przede
Operacje Bankowe
30
Przygotowanie procesu transakcji oznacza przede
wszystkim zebranie informacji i sformułowanie kryteriów
okre
ś
laj
ą
cych potencjalny cel przej
ę
cia, a nast
ę
pnie
korzy
ś
ci osi
ą
gane przez klienta dzi
ę
ki przej
ę
ciu
okre
ś
lonego przedsi
ę
biorstwa.
Emisja papierów warto
ś
ciowych
uplasowanie papierów warto
ś
ciowych w
ś
ród inwestorów. Nale
ż
y wyró
ż
ni
ć
plasowanie prywatne i publiczne. W pierwszym przypadku oferta jest
skierowana do ograniczonego kr
ę
gu inwestorów. Przy plasowaniu
publicznym papiery warto
ś
ciowe s
ą
zakupywane przez duz
ą
liczb
ę
rozmaitych inwestorów. Nast
ę
puje tu rozpisanie subskrypcji, w czasie której
inwestorzy s
ą
wezwani do zło
ż
enia ofert ilo
ś
ciowych po okre
ś
lonej cenie. W
wypadku nadsubskrypcji nast
ę
puje przyznanie przydziałów zredukowanych
w stosunku do zlece
ń
z subskrypcji.
Operacje Bankowe
31
w stosunku do zlece
ń
z subskrypcji.
gwarantowanie emisji polega na tym,
ż
e gwarant – na ogół bank
inwestycyjny – przejmuje odpowiedzialno
ść
za plasowanie papierów
warto
ś
ciowych w
ś
ród inwestorów. Usługa gwaranta mo
ż
e sprowadza
ć
si
ę
b
ą
d
ź
tylko do doło
ż
enia nale
ż
ytej staranno
ś
ci przy plasowaniu papierów
warto
ś
ciowych, b
ą
d
ź
te
ż
do wykupienia tych papierów, które nie zostały
uplasowane na giełdzie.
Operacje banków hipotecznych
Operacje aktywne
Zabezpieczenie hipoteczne to instrument, który pozwala bankowi zmniejszy
ć
ryzyko zwi
ą
zane z po
ż
yczeniem Klientowi du
ż
ej sumy pieni
ę
dzy. Zabezpieczenie
nie jest wymagane np. przy udzielaniu kredytu odnawialnego w eKONCIE -
mi
ę
dzy innymi dlatego maksymalna kwota tego kredytu jest znacznie ni
ż
sza od
kwoty kredytu hipotecznego.
Najpro
ś
ciej rzecz ujmuj
ą
c - dzi
ę
ki temu,
ż
e przedstawiasz bankowi swoj
ą
Operacje Bankowe
32
Najpro
ś
ciej rzecz ujmuj
ą
c - dzi
ę
ki temu,
ż
e przedstawiasz bankowi swoj
ą
nieruchomo
ść
jako zabezpieczenie kredytu - bank uznaje,
ż
e udzielenie Ci
kredytu lub po
ż
yczki jest bezpieczne - dlatego oferuje Ci korzystne
oprocentowanie i długi okres spłaty po
ż
yczonych pieni
ę
dzy.
Zabezpieczenie hipoteczne wymagane jest przy udzielaniu:
po
ż
yczki hipotecznej na cel konsumpcyjny (niemieszkaniowy)
kredytu hipotecznego na cel mieszkaniowy
kredytu hipotecznego dla mikrofirm
Zabezpieczeniem hipotecznym jest prawo własno
ś
ci do ró
ż
nego
rodzaju nieruchomo
ś
ci. Aby nieruchomo
ść
(dom, mieszkanie itp.)
Operacje Bankowe
33
rodzaju nieruchomo
ś
ci. Aby nieruchomo
ść
(dom, mieszkanie itp.)
mogła by
ć
zaakceptowana przez bank jako zabezpieczenie
po
ż
yczki b
ą
d
ź
kredytu, musi posiada
ć
swoj
ą
Ksi
ę
g
ę
Wieczyst
ą
, w
której mo
ż
na dokona
ć
wpisu o ustanowieniu hipoteki. Procedury
ustanowienia hipoteki oraz dokumenty wymagane przez mBank s
ą
ró
ż
ne w zale
ż
no
ś
ci od rodzaju nieruchomo
ś
ci, która ma stanowi
ć
zabezpieczenie.
Po
ż
yczka hipoteczna -
ś
rodki s
ą
przekazywane na dowolny cel
(niekoniecznie zwi
ą
zany z budow
ą
lub zakupem nieruchomo
ś
ci).
Ze wzgl
ę
du na walut
ę
:
W walucie krajowej
Denominowane - kredyt udzielany jest w walucie krajowej, ale w dniu
podpisania umowy jego warto
ść
jest przeliczana na walut
ę
obc
ą
(np. EUR,
USD, JPN, CHF) według bie
żą
cego kursu. Harmonogram rat podany jest w
Operacje Bankowe
34
USD, JPN, CHF) według bie
żą
cego kursu. Harmonogram rat podany jest w
walucie obcej. Spłata dokonywana jest w walucie krajowej po przeliczeniu
według kursu waluty przypadaj
ą
cym na dzie
ń
spłaty. Najkorzystniejszy jest
kredyt spłacany na podstawie fixingu (kursu
ś
redniego) ze wzgl
ę
du na brak
ró
ż
nicy w warto
ś
ci. Jednak wi
ę
kszo
ść
kredytów jest przyznawana
systemem: udzielenie - suma podzielona przez kurs kupna danego banku,
spłata - rata pomno
ż
ona przez kurs sprzeda
ż
y. Ten system powoduje, i
ż
w
momencie udzielenia kredytu mamy wy
ż
sz
ą
kwot
ę
do spłaty wynikaj
ą
c
ą
z
ró
ż
nicy kursów.
Operacje pasywne
Emisja hipotecznych listów zastawnych
Hipoteczne listy zastawne s
ą
papierami warto
ś
ciowym imiennym
lub na okaziciela, których podstaw
ę
emisji stanowi
ą
wierzytelno
ś
ci banku hipotecznego zabezpieczone hipotekami, w
którym to li
ś
cie bank hipoteczny zobowi
ą
zuje si
ę
wobec
uprawnionego do spełnienia okre
ś
lonych
ś
wiadcze
ń
pieni
ęż
nych.
Operacje Bankowe
35
Listy zastawne jako papiery posiadaj
ą
ce pokrycie:
zwykłe (ka
ż
dy wyemitowany list ma swoje pokrycie w postaci hipotek,
które słu
żą
jako zabezpieczenie kredytów hipotecznych udzielonych lub
skupionych przez bank hipoteczny)
zast
ę
pcze (mo
ż
e ono by
ć
tylko w formie wyj
ą
tkowo bezpiecznych
ś
rodków, a wi
ę
c kapitału na rachunku w banku centralnym lub w innych
okre
ś
lonych bankach, gotówki, skarbowych papierów warto
ś
ciowych lub
papierów warto
ś
ciowych okre
ś
lonych banków lub renomowanych
instytucji mi
ę
dzynarodowych)
Publiczne listy zastawne - emitowane na podstawie kredytów
udzielonych bezpo
ś
rednio podmiotom o charakterze publicznym,
b
ą
d
ź
, co bardziej prawdopodobne, przez te instytucje
gwarantowanych lub por
ę
czanych. Instytucje publiczne to w my
ś
l
ustawy Skarb Pa
ń
stwa, Narodowy Bank Polski, Wspólnoty
Europejskie oraz europejskie lub
ś
wiatowe instytucje finansowe.
Operacje Bankowe
36
Emisja innych bankowych papierów dłu
ż
nych
7. Operacje zagraniczne
Operacje zagraniczne
S
ą
one obsługiwane przez aparat bankowy. Rola
banków w transakcjach zagranicznych sprowadza si
ę
do
Operacje Bankowe
37
banków w transakcjach zagranicznych sprowadza si
ę
do
Po
ś
redniczenia w obrocie płatniczym
Gwarantowania operacji zagranicznych
Finansowania operacji zagranicznych
Funkcje banku jako po
ś
rednika w obrocie płatniczym polega na
przeprowadzaniu rozlicze
ń
mi
ę
dzynarodowych, co zmniejsza ryzyko
niedotrzymania płatno
ś
ci.
Operacje płatnicze w transakcjach zagranicznych dokonywane s
ą
mi
ę
dzy bankami w ró
ż
nych krajach. Banki krajowe posiadaj
ą
w
zwi
ą
zku z tym konto walutowe w tzw. Bankach-korespondentach,
które słu
ż
y im do przeprowadzania rozlicze
ń
. Rachunek
prowadzony w banku krajowym dla banku zagranicznego nazywa
si
ę
rachunkiem loro. Rachunek banku krajowego w banku
Operacje Bankowe
38
si
ę
rachunkiem loro. Rachunek banku krajowego w banku
zagranicznym – rachunkiem nostro.
Rozliczenia mi
ę
dzy bankami nast
ę
puj
ą
na ogół za pomoc
ą
systemów SWIFT i
TARGET. SWIFT jest sieci
ą
telekomunikacyjn
ą
o
ś
wiatowym zasi
ę
gu. Komunikaty
dokonywane przez ten system s
ą
standaryzowane i skodyfikowane. Jego zaletami
jest szybko
ść
transmisji i bezpiecze
ń
stwo danych.
TARGET jest systemem transeuropejskim dla EURO w Unii Europejskiej. Jest to
system zautomatyzowany, ekspresowy, system rozrachunków brutto w czasie
rzeczywistym.
Operacji po
ś
rednicz
ą
cych (płatniczych) banki dokonuja za pomoca szeregu form
płatno
ś
ci. S
ą
to w szczególno
ś
ci:
Polecenia wpłaty
Operacje Bankowe
39
Polecenia wpłaty
Czek
Weksel
Inkaso
Akredytywa
Forfaiting
Clearing
Polecenia wpłaty jest najcz
ęś
ciej stosowan
ą
, bezwarunkow
ą
form
ą
transferu
ś
rodków pieni
ęż
nych w obrocie zagranicznym. Jest to dyspozycja zleceniodawcy
dokonania wpłaty okre
ś
lonej kwoty na rzecz okre
ś
lonego beneficjenta. Bank
zleceniodawcy dokonuje transferu
ś
rodków do banku beneficjenta.
Inkaso dokumentowe jest uwarunkowana form
ą
płatno
ś
ci, która polega na
pobieraniu okre
ś
lonej kwoty pieni
ęż
nej przez bank który działa na rzecz
zleceniodawcy
Przekazaniu po otrzymaniu danej kwoty przedmiotu inkasa (okre
ś
lone dokumenty
finansowe lub handlowe) zgodnie z warunkami ustalonymi przez zleceniodawc
ę
Operacje Bankowe
40
Przekazaniu po otrzymaniu danej kwoty przedmiotu inkasa (okre
ś
lone dokumenty
finansowe lub handlowe) zgodnie z warunkami ustalonymi przez zleceniodawc
ę
Przy inkasie stronami s
ą
podawca inkasa (eksporter), bank podawcy, bank płatnika
inkasowego, płatnik.
Czek w obrocie zagranicznym jest zleceniem banku krajowego dla
banku zagranicznego wypłacenia okre
ś
lonej kwoty pieni
ęż
nej
okazicielowi lub osobie wymienionej w danym czeku. Jest to tzw.
czek bankierski.
W obrocie zagranicznym wyst
ę
puj
ą
tak
ż
e czeki wystawiane przez
osoby prywatne lub fizyczne. Ich wystawca (trasant) powinien
dysponowa
ć
w banku
ś
rodkami na jego pokrycie. Czek powinien
by
ć
przedstawiony do wykupu w okre
ś
lonym czasie. Czeki z
Operacje Bankowe
41
by
ć
przedstawiony do wykupu w okre
ś
lonym czasie. Czeki z
wystawienia prywatnego s
ą
przyjmowane do inkasa i wysyłane do
trasanta za po
ś
rednictwem banku-korespondenta. Po otrzymaniu
nale
ż
no
ś
ci bank przekazuje klientowi sum
ę
czekow
ą
.
Akredytywa dokumentowa jest zobowi
ą
zaniem si
ę
baku otwieraj
ą
cego akredytyw
ę
(bank importera) do
dokonania płatno
ś
ci okre
ś
lonej kwoty w zamian za
zło
ż
enie dokumentów reprezentuj
ą
cych towar
(najcz
ęś
ciej faktury handlowe, dokumenty
ubezpieczenia, listy przewozowe)
Operacje Bankowe
42
Weksel w obrocie zagranicznym z jednej strony
zabezpiecza dokonanie wypłaty przez importera a z
drugiej przyspiesza płatno
ś
ci przez dyskonto. Weksel
spełnia funkcje kredytowe, gwarancyjne i płatnicze.
Forfaiting jest sposobem finansowania rozlicze
ń
pomi
ę
dzy eksporterem a
importerem. Polega na zbyciu przez eksportera wierzytelno
ś
ci o odroczonym terminie
płatno
ś
ci, zabezpieczonych w formie weksla własnego importera lub traty (weksla
trasowanego) akceptowanej przez importera.
Importer przekazuje eksporterowi weksel jako zapłat
ę
za dostarczony towar.
Eksporter odst
ę
puje weksel bankowi i natychmiast otrzymuje od niego zapłat
ę
pomniejszon
ą
o dyskonto, nie ponosi przy tym odpowiedzialno
ś
ci za realizacj
ę
weksla. Bank - forfaiter dyskontuje weksel bez prawa regresu do eksportera, a wi
ę
c
na własne ryzyko. Weksel importera musi by
ć
por
ę
czony przez jego bank, ryzyko
banku nie jest wi
ę
c du
ż
e. Kiedy nadchodzi termin płatno
ś
ci weksla, bank - forfaiter
przedstawia go do wykupienia bankowi importera. Forfaiting stosowany jest w
sytuacjach, gdy sprzeda
ż
przez eksportera produktów lub usług wi
ąż
e si
ę
z
udzieleniem przez niego kredytu kupieckiego, który pragnie zast
ą
pi
ć
forfaitingiem.
Wa
ż
ne jest, aby zapłata zabezpieczona była wekslami własnymi lub trasowanymi
por
ę
czonymi przez bank importera (zaakceptowany przez bank - forfaitera) lub
Operacje Bankowe
43
Wa
ż
ne jest, aby zapłata zabezpieczona była wekslami własnymi lub trasowanymi
por
ę
czonymi przez bank importera (zaakceptowany przez bank - forfaitera) lub
nieodwołaln
ą
akredytyw
ą
dokumentow
ą
, ewentualnie odr
ę
bn
ą
gwarancj
ą
bankow
ą
.
Przedmiotem wykupu mog
ą
by
ć
wierzytelno
ś
ci:
wynikaj
ą
ce z transakcji handlowych
bezsporne, nieprzeterminowane i nieobci
ąż
one, których zbywalno
ść
nie jest w
ż
aden
sposób ograniczona
zabezpieczone przez wiarygodne banki w formie: awalu bankowego na wekslu,
akredytywy z odroczon
ą
płatno
ś
ci
ą
, gwarancji, weksla własnego wystawionego przez
bank lub weksla trasowanego zaakceptowanego przez bank
z terminem płatno
ś
ci liczonym od momentu wykupu krótszym ni
ż
365 dni
Clearing to procedura, w której organizacja działa jako po
ś
rednik i
przyjmuje na siebie role kupuj
ą
cego i sprzedaj
ą
cego w danej
transakcji w celu zabezpieczenia zamówie
ń
mi
ę
dzy dwoma
stronami.
Podstaw
ą
clearingu mog
ą
by
ć
zarówno umowy handlowe zawierane
w celu równowa
ż
enia warto
ś
ci obrotów i okre
ś
laj
ą
ce ilo
ść
i rodzaj
towarów jak i umowy płatnicze ustalaj
ą
ce warunki przeprowadzenia
rozlicze
ń
mi
ę
dzy partnerami. Płatno
ść
mo
ż
e by
ć
przeprowadzana
tylko w jedn
ą
stron
ę
i wynosi
ć
ró
ż
nic
ę
we wzajemnych
Operacje Bankowe
44
tylko w jedn
ą
stron
ę
i wynosi
ć
ró
ż
nic
ę
we wzajemnych
zobowi
ą
zaniach.
Wyró
ż
niamy trzy rodzaje clearingu:
bankowy
mi
ę
dzy przedsi
ę
biorstwami
mi
ę
dzy pa
ń
stwami (bilateralny i multilateralny)
Funkcje banku jako gwaranta w obrocie zagranicznym polega
na zapewnieniu wi
ę
kszego bezpiecze
ń
stwa przeprowadzanych
transakcji.
Funkcje banku jako podmiotu finansuj
ą
cego zagraniczne
operacje handlowe polega na udzielaniu kredytów walutowych w
walucie innej ni
ż
krajowa. Ich oprocentowanie jest powi
ą
zane ze
stawk
ą
rynkow
ą
dla danej waluty. Kredyty walutowe s
ą
korzystna
form
ą
finansowania dla klientów krajowych, gdy
ż
ich
oprocentowanie mo
ż
e by
ć
du
ż
o ni
ż
sze ni
ż
oprocentowanie
Operacje Bankowe
45
oprocentowanie mo
ż
e by
ć
du
ż
o ni
ż
sze ni
ż
oprocentowanie
kredytów krajowych. Naturalnie kredytobiorca bierze na siebie
ryzyko kursowe przy ich spłacie.
8. Operacje bankowo
ś
ci internetowej i elektronicznej
Operacje bankowo
ś
ci elektronicznej
e-Banking jest
ś
wiadczeniem wszelkiego typu usług
bankowych drog
ą
elektroniczn
ą
.
Ś
rodki informacji i
teleinformacji wykorzystywane s
ą
tu dla usprawnienia i
Operacje Bankowe
46
teleinformacji wykorzystywane s
ą
tu dla usprawnienia i
przyspieszenia realizacji zlece
ń
klientów banków. Usługi
eBankingu to home banking, automaty bankowe,
systemy transferu płatno
ś
ci, karty kredytowe, usługi
przez telefon.
e-Cash – dzi
ę
ki temu,
ż
e pieni
ą
dz stał si
ę
wirtualnym obrazem (zapisem) –
obrazem. Istotne znaczenie ma tu społeczna akceptacja formy pieni
ą
dza,
jako
ś
rodka wymiany, jednostki rozrachunkowej oraz
ś
rodka tezauryzacji
(magazynowania warto
ś
ci).W elektronicznych systemach płatno
ś
ci jednym
z podstawowych problemów jest okre
ś
lenie miejsca lub zasady
magazynowania warto
ś
ci. Rozwi
ą
zaniem tego problemu mog
ą
by
ć
systemy
tezauryzacji warto
ś
ci, które dzielimy na:
Systemy zamkni
ę
te SV (pozwalaj
ą
na magazynowanie warto
ś
ci
wykorzystywanej w ramach zamkni
ę
tych zbiorów funkcji i społeczno
ś
ci;
Rodzajem takiego systemu jest – system telefonicznych kart pre-paid , które
tezauryzuj
ą
warto
ść
na poczet prowadzenia rozmów telefonicznych
Systemy otwarte SV – oparte na sybstytucie pieni
ą
dza – elektronicznym
Operacje Bankowe
47
Systemy otwarte SV – oparte na sybstytucie pieni
ą
dza – elektronicznym
zobowi
ą
zaniu wystawcy wzgl
ę
dem posiadacza i mog
ą
wyst
ę
powa
ć
jako
karta mikreprocesorowa (smart card), zapis pami
ę
ci telefonu komórkowego,
komputera przeno
ś
nego (stacjonarnego). Tego typu rozwi
ą
zania prowadz
ą
do stworzenia elektronicznej portmonetki (eWallet) lub elektronicznego
pieni
ą
dza(eCasch) – poł
ą
czenie zalet pieni
ą
dza i kart płatniczych.
eBilling – usługi rozliczeniowe w internecie
W ramach tradycyjnych usług rozliczeniowych klient otrzymuje mo
ż
liwo
ść
korzystania z usługi tzw. stałych zlece
ń
płatniczych. W ramach eBillingu
płatno
ś
ci klienta s
ą
przesyłane bezpo
ś
rednio do firmy zajmuj
ą
cej si
ę
zarz
ą
dzaniem rachunkami w formie papierowej lub elektronicznej po
uprzednim zeskanowaniu. Firma zarz
ą
dza rachunkami i wystawia jeden
zagregowany rachunek. Dzi
ę
ki temu klient nie musi pami
ę
ta
ć
o wszystkich
płatno
ś
ciach. Rachunki s
ą
przechowywane przez usługodawc
ę
w wersji
elektronicznej, który mo
ż
e prowadzi
ć
ich zestawienia i analiz
ę
ponoszonych
przez klienta wydatków. Dzi
ę
ki efektowi skali usługodawca mo
ż
e
Operacje Bankowe
48
przez klienta wydatków. Dzi
ę
ki efektowi skali usługodawca mo
ż
e
obsługiwa
ć
płatno
ś
ci taniej ni
ż
e realizuj
ą
cy je bezpo
ś
rednio klient.
Oszcz
ę
dno
ś
ci pochodz
ą
ze zmniejszenia prowizji za przelewy dokonywane
za po
ś
rednictwem poczty lub banków. Dla ka
ż
dego przedsi
ę
biorstwa
ś
wiadcz
ą
cego masowe usługi istotnym elementem s
ą
koszty zwi
ą
zane z
przygotowaniem i rozesłaniem rachunków, a tak
ż
e egzekucja i
monitorowanie nale
ż
no
ś
ci. Przy przekroczeniu pewnej masy krytycznej
usługodawcy eBillingu mog
ą
zwróci
ć
si
ę
do przedsi
ę
biorstw trudni
ą
cych si
ę
masowymi usługami z propozycj
ą
prowadzenia ich rozlicze
ń
z klientami.
Do
ś
wiadczenia tej usługi nie jest wymagana licencja bankowa.
eLending - po
ż
yczki konsumpcyjne
Na usług
ę
eLending składa si
ę
:
Przyj
ę
cie wniosku kredytowego
Automatyczne dokonanie jego analizy
Przekazanie klientowi informacji o efektach oceny
wniosku kredytowego.
Najwi
ę
kszy problem stwarza ocena ryzyka kredytowego
Operacje Bankowe
49
Najwi
ę
kszy problem stwarza ocena ryzyka kredytowego
(problem wiarygodno
ś
ci finansowej klienta). Klient
udost
ę
pnia dane personalne i maj
ą
tkowe, a bank po ich
ocenie (osoby fizyczne – metoda credit scoring)
podejmuje decyzj
ę
kredytow
ą
.
Zatety eLending:
Oszcz
ę
dno
ść
kosztów – produkty sieciowe s
ą
ta
ń
sze od tradycyjnych
Oszcz
ę
dno
ść
czasu i wi
ę
ksza interaktywno
ść
procesu (mo
ż
liwo
ść
kontroli
procesu i monitorowania)
Szybko
ść
rozpatrywania wniosku (decyzja mo
ż
e by
ć
w kilka minut po
zło
ż
eniu wniosku)
Prostota obsługi – aplikacje onn-line z podpowiedzi
ą
(pomoc
ą
) na ka
ż
dym
etapie wypełniania wniosku
Uzyskanie lepszej ceny dzi
ę
ki mo
ż
liwo
ś
ci porównywania ofert banków w
Operacje Bankowe
50
Uzyskanie lepszej ceny dzi
ę
ki mo
ż
liwo
ś
ci porównywania ofert banków w
czasie rzeczywistym
Wady eLending:
Wi
ę
ksze ryzyko technologiczne – problem z obsług
ą
i kontaktem z bankiem
Depersonalizacja – niektórzy kliencie wol
ą
indywidualn
ą
, bezpo
ś
redni
ą
obsług
ę
w banku
Poczucie mniejszej kontroli procesu ze strony klienta.