Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006

PROBLEM BRAKU ODPOWIEDNICH HERBICYDÓW
DLA WARZYW JAKO UPRAW MAŁOOBSZAROWYCH
– IMPLIKACJE DLA PRAKTYKI

A

DAM

D

OBRZAŃSKI

,

Z

BIGNIEW

A

NYSZKA

Instytut Warzywnictwa, Pracownia Herbologii
Konstytucji 3 Maja 1/3, 96-100 Skierniewice
[e-mail]

I. WSTĘP

Warzywa

mają duże znaczenie w żywieniu człowieka i zajmują ważne miejsce

w produkcji rolniczej w Polsce. Ogółem, na skalę towarową, uprawianych jest ponad 35
gatunków, na stosunkowo małej powierzchni, około 180 tys. hektarów (Adamicki i wsp.
2004). Quadranti i Nevill (2004) wskazują, że podstawowym zagadnieniem przy oma-
wianiu problemów zwalczania chwastów w roślinach uprawianych na małych po-
wierzchniach, jest zdefiniowanie pojęcia rośliny małoobszarowe. W większości krajów
nie jest ono precyzyjnie określone i nie ma jasnej charakterystyki tej grupy roślin. Ra-
cjonalny podział na uprawy wielkoobszarowe i małoobszarowe może być oparty o takie
elementy jak: powierzchnia uprawy, znaczenie gospodarcze i ekonomiczne poszczegól-
nych roślin, wymagania w zakresie dopuszczalnych pozostałości w roślinach (NDP),
procedura rejestracyjna określająca liczbę badań skuteczności działania środków, zain-
teresowanie producentów środków rejestracją.
W

większości krajów warzywa zaliczane są do grupy upraw małoobszarowych, przy

czym klasyfikacji dokonuje się na podstawie powierzchni uprawy. W Stanach Zjedno-
czonych Ameryki Płn. dla roślin małoobszarowych przyjmuje się powierzchnię około
120 tys. ha (300 tys. akrów), a więc tylko o 1/3 mniej niż wynosi łączny areał uprawy
warzyw w Polsce w ostatnich latach. W Wielkiej Brytanii ogólna powierzchnia uprawy
warzyw jest mniejsza niż w Polsce, z tym, że warzywa kapustne uprawiane są na po-
wierzchni około 32 tys. ha, niewiele mniejszej niż w Polsce, natomiast groch produko-
wany jest na większej powierzchni, około 37 tys. ha. Źródła kanadyjskie (Regulatory
Directive 2001) podają że ograniczone zastosowanie (minor use) jest definiowane jako
niezbędne użycie środka, którego zysk ze sprzedaży nie pokrywa kosztów rejestracji.
Europejska Organizacja Ochrony Roślin (EPPO) definiuje pojęcie ograniczonego zasto-
sowania (minor use) w odniesieniu do roślin i do patogenów roślinnych przyjmując, że
rośliny małoobszarowe (minor crops) są to gatunki o mniejszym znaczeniu ekonomicz-
nym w danym kraju, a patogeny (minor pest) to takie, które nie mają dużego znaczenia
w roślinach wielkoobszarowych (OEPP/EPPO 2004). Według Instytutu Warzywnictwa
warzywa należy zaliczać do grupy upraw małoobszarowych, podobnie jak w większości

Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006

64

krajów europejskich. Jest to uzasadnione nie tylko ogólną powierzchnią uprawy wa-
rzyw, ale też wielkością gospodarstw i rozdrobnieniem produkcji. W Polsce 95% pro-
dukcji pochodzi z gospodarstw, w których warzywa uprawia się na powierzchni około
0,5 ha (Adamicki i wsp. 2004). W Unii Europejskiej pojawił się pogląd, że kryterium
podziału na rośliny mało i wielkoobszarowe należy oprzeć o dzienne spożycie warzyw.
Jest on trudny do zaakceptowania, gdyż szacunki spożycia nie są precyzyjne. Ponadto w
poszczególnych krajach są różne preferencje spożycia i zmieniają się one na przestrzeni
lat. Część produkcji niektórych gatunków przeznaczana jest na eksport i może to utrud-
niać właściwe określenie wielkości dziennego spożycia. Powierzchnię uprawy poszcze-
gólnych gatunków warzyw gruntowych w Polsce przedstawia tabela 1.

Tabela 1. Powierzchnia uprawy warzyw gruntowych w Polsce
Table 1. Area of field vegetables production in Poland

Warzywa gruntowe

Field vegetables

Powierzchnia uprawy [tys. ha]

Production area [thous. ha]

2003

2004

2005

*

Ogółem – Total

198,4

207,7

202,0

Kapusta – Cabbage

31,8

32,3

33,0

Kalafior – Cauliflower

10,4

10,2

11,0

Cebula – Onion

32,5

36,5

29,0

Marchew – Carrot

30,3

30,4

30,0

Burak ćwikłowy – Red beet

13,5

14,0

14,0

Ogórek – Cucumber

20,2

19,9

21,0

Pomidor – Tomato

11,4

12,1

12,0

Pozostałe – Others **

48,3

52,3

52,0

* Według Instytutu Warzywnictwa – According to Institute of Vegetable Crops
** Według autorów powierzchnia uprawy gatunków warzyw w roku 2005 wynosiła: groch zielony 9-10 tys.,

por 7-7,5 tys., seler korzeniowy 5-6 tys., pietruszka korzeniowa 4 tys., kapusta pekińska 2-2,5 tys., kapusta
brukselska 1,8-2,5 tys., brokuł 1-1,5 tys., chrzan 1,7-1,9 tys., kukurydza cukrowa 2-2,5 tys., pasternak 1-
1,2 tys., szparag i rabarbar po 1 tys., papryka 600-800, sałata 600, rzodkiewka 400, cykoria 500

**According to authors, production area of vegetable species in 2005 amounted: green pea 9-10 thous., leek

7-7,5 thous., celeriac 5-6 thous., root parsley 4 thous., chinesse cabbage 2-2,5 thous., brussels sprouts
1,8-2,5 thous., broccoli 1-1,5 thous., horseradish 1,7-1,9 thous., sweet corn 2-2,5 thous., parsnip
1-1,2 thous., asparagus and rhubarb 1 thous., pepper 600-800, lettuce 600, radish 400, chicory 250-300.

Oceniając zagrożenia wynikające z wycofania wielu substancji aktywnych i nowych
regulacji w zakresie rejestracji pestycydów, należy rozważyć znaczenie i wielkość pro-
dukcji warzyw w Polsce w odniesieniu do perspektyw rozwoju polskiego warzywnic-
twa w warunkach Unii Europejskiej (Adamicki i wsp. 2004). Warunki do rozwoju pro-
dukcji warzywniczej są w Polsce lepsze niż w wielu innych krajach europejskich. Gleby
są mało zanieczyszczone azotem i metalami ciężkimi, a to w znacznej mierze decyduje
o wysokiej wartości biologicznej warzyw (Adamicki i wsp. 2004). Poważne utrudnienia
w uzyskiwaniu dobrej jakości warzyw i realne zagrożenia dla warzywnictwa stanowią
między innymi: słabe wyposażenie techniczne gospodarstw, brak postępów w organiza-
cji nowoczesnego rynku, brak możliwości dostaw dużych partii towaru na rynek na
skutek rozdrobnienia produkcji, utrata konkurencyjności produkcji warzyw ciepłolub-

Problem braku herbicydów dla warzyw...

65

nych, niedobory wody i brak możliwości deszczowania. Z tych względów należy dążyć
do stworzenia optymalnych warunków do produkcji warzyw, a szczególnie zapewnienia
dostępności skutecznie działających herbicydów do zapobiegania zachwaszczeniu.

II. NIEKTÓRE PROBLEMY WYNIKAJĄCE Z ZACHWASZCZENIA

W UPRAWACH WARZYW

Zachwaszczenie

w

różnym stopniu zagraża roślinom warzywnym, zależnie od ga-

tunku i odmiany, długości okresu wegetacji, systemu uprawy, terminu siewu lub sadze-
nia, przebiegu warunków klimatycznych. Obecność chwastów na plantacji może powo-
dować opóźnienie wzrostu i terminu dojrzewania, pogorszenie jakości i wartości biolo-
gicznej warzyw, utrudnienie zbiorów czy obniżenie plonów. Szczególnie groźne są
chwasty w pierwszych tygodniach wegetacji. Straty w plonach na skutek zachwaszcze-
nia mogą wynosić od kilku nawet do 100%, w przypadku zaniechania odchwaszczania
w roślinach wolno rosnących i słabo zakrywających glebę (Dobrzański 1999). Stosowa-
nie herbicydów na plantacjach warzyw stwarza określone problemy, wynikające z se-
lektywnego działania tych środków. Gatunki chwastów słabo niszczone lub odporne na
działanie herbicydów zyskują dodatkową przestrzeń do rozwoju i następuje ich kom-
pensacja. Przetrwanie gatunków słabo zwalczanych przez herbicydy może przyspieszyć
uodparnianie się chwastów na te środki. Na plantacjach warzyw zaznacza się problem
szkodliwości „nowych” gatunków, które dotychczas nie były groźne lub występowały
sporadycznie. Do takich gatunków zalicza się między innymi chwasty rumianowate
(Matricaria ssp.) i chaber bławatek (Centaurea cyanus) w uprawie marchwi i pietrusz-
ki, przytulię czepną (Galium aparine) w uprawie cebuli i marchwi. Ważne jest również
zagadnienie występowania na plantacjach warzyw trudno zwalczanych chwastów wielolet-
nich takich jak: skrzyp polny (Equisetum arvense), ostrożeń polny (Cirsium arvense), rzepi-
cha leśna (Riroppa silvestris.), rdest ziemnowodny (Polygonum amphibium). Zapewnienie
czystości plantacji przed zbiorem to podstawowy warunek mechanicznego zbioru, szczegól-
nie istotny w warzywach uprawianych dla przemysłu takich jak szpinak czy groch.

Z tych powodów warzywa wymagają skutecznych metod ochrony przed chwastami.

W produkcji towarowej odchwaszczanie większości warzyw prowadzi się przy użyciu
herbicydów, tylko w niektórych gatunkach nie dopuszcza się środków chwastobój-
czych, lub można je stosować w bardzo ograniczonym zakresie. Niektóre gatunki od-
chwaszczane są tylko jednym herbicydem, który może mieć stosunkowo wąski zakres
zwalczanych chwastów. Istotnego znaczenia dla producentów warzyw nabiera więc
rozszerzanie asortymentu środków przeznaczonych do odchwaszczania, a nie jego
zmniejszanie, spodziewane w najbliższych latach, tym bardziej, że w uprawie warzyw
dopuszczonych jest mało substancji aktywnych, w odróżnieniu od roślin zbożowych czy
buraka cukrowego, gdzie asortyment zalecanych środków jest bardzo szeroki.

III. ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE

Z WYCOFANIA NIEKTÓRYCH HERBICYDÓW

Zasady oceny substancji aktywnych pestycydów, stosowanych w Unii Europejskiej,

określa Dyrektywa Rady 91/414/EEC (UE 1991). W lipcu 1993 roku w obrocie han-

Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006

66

dlowym znajdowały się łącznie 834 substancje aktywne, z których około 500 było prze-
znaczonych do wycofania w krajach UE (Chapman 2001). Wiele z tych substancji za-
wartych jest w środkach stosowanych w warzywnictwie. Wycofywanie niektórych
substancji aktywnych z obrotu i stosowania we wszystkich krajach Unii spowodowane
było pewnymi obawami i zagrożeniami odnośnie ich potencjalnej szkodliwości dla
środowiska oraz zdrowia ludzi i zwierząt, a także brakiem zainteresowania producentów
z powodu wysokich kosztów notyfikacji, przekraczających zyski ze sprzedaży.
Aktualne przepisy Unii Europejskiej wymagają uzupełnienia dokumentacji i doko-
nania ponownej rejestracji środków ochrony roślin przewidzianych do dalszego stoso-
wania. Podjęcie tej procedury wymaga przeprowadzenia dodatkowych badań, w tym
skuteczności biologicznej oraz dostarczenie takiej dokumentacji przez producentów
środków ochrony roślin do organów administracji państwowej odpowiedzialnych za
rejestrację (w Polsce – Min. Roln. i Rozw. Wsi). Z obecnie przyjętych regulacji praw-
nych wynika konieczność ponownego badania skuteczności i przydatności niektórych
substancji aktywnych bardzo dobrze znanych od kilkudziesięciu lat i dobrze sprawdzo-
nych w szerokiej praktyce rolniczej. Producentów warzyw dziwi to, że w doświadcze-
niach ścisłych prowadzonych przez upoważnioną jednostkę badawczą, trzeba ponownie
sprawdzać czy linuron (np. Linurex 500 SC) może być stosowany w marchwi i innych
gatunkach warzyw, lub też glifosaty (np. Roundup 360 SL), powszechnie używane od
wielu lat, rzeczywiście zwalczają perz. Pomijając fakt, że takie badania nic nowego do
nauki nie wnoszą i są wykonywane często ze względów formalnych, to są także kosz-
towne. Jednak bez ich przeprowadzenia w zasadzie nie można utrzymać lub przedłużyć
rejestracji. W takiej sytuacji producenci środków tracą zainteresowanie utrzymaniem
środka w danym kraju, jeśli jest to ekonomicznie nieopłacalne. Takie środki utracą
ważność zezwolenia i nie zostaną dopuszczone do stosowania, pomimo tego, że nie
zostały wycofane przez UE. Niektóre firmy wprowadzają na rynek nowe formy użyt-
kowe stosowanych już substancji aktywnych lub herbicydy o zwiększonej zawartości
składnika aktywnego, które objęte są w Polsce obowiązkiem wykonania dodatkowych
badań skuteczności, zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem MRiRW z 4 sierpnia
2004 r w sprawie badań skuteczności działania środka ochrony roślin (Dz.U. Nr 183,
poz.1890). Takie środki są z reguły badane tylko w gatunkach uprawianych na więk-
szych powierzchniach. Obecnie prowadzone są badania odpowiednika Sencoru 70 WG
(70 g/kg metrybuzyny), ale tylko w uprawie pomidora, chociaż Sencor 70 WG był do-
puszczony do stosowania także w uprawie szparaga. Oznacza to, że firma produkująca
ten środek prawdopodobnie uzyska rejestrację tylko dla pomidora. Powierzchnia upra-
wy szparaga jest zbyt mała, aby producenci herbicydów wykazywali nim zainteresowa-
nie, natomiast producenci szparaga będą mieli poważne utrudnienia w ochronie przed
chwastami. Quadranti i Nevill (2004), reprezentujący przemysł chemiczny stwierdzają,
że przemysł jest gotowy finansować badania w takich uprawach tylko wtedy, gdy bę-
dzie to opłacalne.
Ze

środków przewidzianych do wycofania w UE istotne znaczenie dla polskiego

warzywnictwa mają takie substancje aktywne jak: symazyna, cykloat, naptalam, prome-
tryna. W dniu 31.12.2007 roku kończy się ważność zezwolenia takich środków jak:
Azotop 50 WP, Gesard 500 SC, Buranit 74 EC, Prometrex 50 WP i Prometrex 500 SC.
Ważną rejestrację na skutek nie podjęcia badań utraciła pendimetalina w formie środka
Stomp 400 SC. Obecnie upłynął już termin ważności Pyraminu 65 WP i Butisanu
400 SC. Na początku 2006 roku liczba substancji aktywnych dopuszczonych do stoso-

Problem braku herbicydów dla warzyw...

67

wania w Polsce w uprawach warzyw wahała się od 9 substancji w cebuli z siewu
i buraku ćwikłowym do 1 substancji aktywnej w takich gatunkach jak: brokuł, cykoria
sałatowa, pasternak, sałata, rabarbar, chrzan. Europejski Związek Cebulowy (European
Onion Association) podaje, że w Wielkiej Brytanii w cebuli, uprawianej na powierzchni
8 500 ha dopuszczonych jest 18 substancji aktywnych, w tym 6 “off label”, w Holandii
(18 000 ha) – 10 substancji, a we Francji (6 800 ha) – 9 substancji, a w Polsce przy
30 000 ha dopuszczonych jest zaledwie 9 substancji, nie licząc graminicydów. Wpro-
wadzenie nowych zasad rejestracji pestycydów dla krajów UE oraz działania powodują-
ce wycofanie niektórych substancji aktywnych z zaleceń dla warzyw wywołują poważ-
ne implikacje dla praktyki, a zwłaszcza dla upraw małoobszarowych w wielu krajach
(Gillot 2001; Wise 2001). W Polsce producenci pozbawieni zostaną możliwości od-
chwaszczania herbicydami niektórych gatunków warzyw np. rabarbaru, jak też ograni-
czony będzie asortyment środków dopuszczonych do stosowania w takich uprawach
jak: szpinak, ogórek, burak ćwikłowy, marchew, pietruszka, seler i wielu innych. Ni-
czym nie będzie można odchwaszczć plantacji szparaga, bo symazyna jest wycofywana,
a dla innych substancji aktywnych (linuron, metybuzyna) obecnie dopuszczonych do
ochrony tej rośliny nowych badań się nie prowadzi. Dla wielu upraw jak np. kapusta
pekińska, jarmuż, kalarepa, oberżyna, skorzonera brak jest herbicydów, w odróżnieniu
od innych krajów UE, w których dla większości tych roślin zaleca się odpowiednie
środki.

Na skutek nie podjęcia badań z Devrinolem 450 SC w polowej uprawie papryki nie

będzie można nim odchwaszczać tej rośliny, chociaż produkcja papryki rozwija się
dynamicznie w ostatnich latach. Podobne zagrożenie stwarzają działania zmierzające do
zastąpienia oksyfluorofenu w formie preparatu Goal 240 EC przez Goal 480 EC, o dwu-
krotnie zwiększonej zawartości składnika aktywnego. Wycofanie Azotopu 50 WP spo-
woduje utratę możliwości chemicznego odchwaszczania rabarbaru, dla którego był to
jedyny dopuszczony do stosowania środek (Dobrzański i wsp. 2005). Wprowadzenie
innego środka nie jest możliwe, gdyż nie ma zainteresowania prowadzeniem badań
w tej roślinie. Brak tego środka ograniczy też możliwości odchwaszczania szparagu
i chrzanu. Cykloat, zawarty w środku Buranit 74 EC, odgrywa istotne znaczenie w ochronie
buraka ćwikłowego i szpinaku, przy czym skutki wywołane usunięciem tego środka
z zaleceń dla buraka ćwikłowego są mniejsze niż dla szpinaku. Produkcja szpinaku
zwiększa się w ostatnich latach i ograniczenie możliwości odchwaszczania chemiczne-
go może doprowadzić do szybkiego jej załamania. W innych krajach europejskich do
ochrony szpinku dopuszczone są niektóre substancje aktywne używane w buraku. W Polsce
badań na ten temat podjąć nie można bo nikt ich nie sfinansuje.

Zmniejszenie liczby substancji aktywnych i ograniczenie asortymentu środków han-

dlowych przeznaczonych do ochrony warzyw wiąże się z utratą lub ograniczeniem
możliwości przemiennego stosowania herbicydów, zwiększeniem ryzyka kompensacji
niektórymi gatunkami chwastów i wytworzeniem form tolerancyjnych lub uodpornio-
nych na herbicydy. Rezultatem tego może być wzrost zachwaszczenia plantacji warzyw,
zwiększenie „banku nasion” chwastów w glebie, zmniejszenie plonów, pogorszenie
jakości warzyw, wzrost kosztów produkcji, a przez to zmniejszenie konkurencyjności
naszych produktów na rynkach warzywnych. Wzrost zachwaszczenia stwarza korzystne
warunki rozwoju szkodników, których żywicielami są niektóre gatunki chwastów, jak
również może zwiększać porażenie roślin przez choroby grzybowe. Pogorszenie jakości
produkowanych warzyw może wpływać na zwiększenie strat w okresie ich przechowy-

Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006

68

wania i narazić rolników na poważne straty. Problem braku herbicydów dla niektórych
gatunków warzyw lub ich ograniczony asortyment, jest szczególnie istotny dla rejonów
o dużym udziale roślin małoobszarowych, które często stanowią podstawowe źródło
dochodów rolnika. Brak odpowiednich środków może stanowić czynnik hamujący rozwój
tej grupy roślin, pomimo tego, że jest duże zainteresowanie ich produkcją. W Polsce,
z powodu licznych barier, nie należy oczekiwać szybkich zmian w tym zakresie.

Problem braku skutecznych herbicydów ma jednak znacznie szerszy aspekt, bowiem

bardzo mało nowych substancji aktywnych, mogących mieć zastosowanie w warzyw-
nictwie, pojawia się w badaniach. Producenci środków chemicznych nie są zaintereso-
wani badaniami i rejestracją tych środków dla roślin o małej powierzchni uprawy. Istot-
ne znaczenie ma więc prowadzenie badań w roślinach wielkoobszarowych, z substan-
cjami mogącymi mieć zastosowanie w uprawach małoobszarowych. Po wycofaniu
niektórych środków z zaleceń dla warzyw, badania nad alternatywnymi substancjami
powinny mieć priorytetowe znaczenie. Zdarza się że przemysł fitofarmaceutyczny rezy-
gnuje z produkcji niektórych substancji aktywnych zalecanych w uprawach wielko-
i małoobszarowych z powodu wynalezienia lepszej substancji, o większej skuteczności
dla upraw wielkoobszarowych. Rezygnuje wtedy z badań w roślinach małoobszaro-
wych. Czasami ma to bardzo poważne konsekwencje, np. w USA do odchwaszczania
szpinaku stosowano tylko chlorprofam, po wycofaniu którego nie było czym zwalczać
chwastów i szpinaku nie zbierano, a plantacje zaorywano.
Zmniejszenie

asortymentu

zalecanych herbicydów, w połączeniu z powszechnym

dostępem do informacji z internetu, wykorzystywaniem specjalistów z innych krajów,
może spowodować stosowanie substancji nie dopuszczonych w Polsce. Zdarza się, że
do odchwaszczania pasternaku producenci stosują linuron i pendimetalinę, które nie są
dopuszczone w Polsce w uprawie tej rośliny, a są zalecane w innych krajach. Stosowa-
nie środków nie dopuszczonych może mieć miejsce np. w uprawie brokuła, kapusty
pekińskiej, papryki, szpinaku i wielu innych uprawach. Tymczasem podjęcie badań w
wymienionych gatunkach nie jest planowane z uwagi na brak źródeł finansowania, a
organizacje producentów nie są w stanie ponieść wysokich kosztów badań rejestracyj-
nych.
Ograniczanie

możliwości chemicznego zwalczania chwastów powinno zbiegać się

z opracowaniem i wdrożeniem do praktyki nowych, efektywnych metod alternatyw-
nych, opłacalnych ekonomicznie. Postęp w rozwoju metod mechanicznych, fizycznych
i biologicznych może zapobiec niekorzystnym procesom, związanym z wycofaniem
z doboru dużej grupy herbicydów, ale wymaga to odpowiednio długiego czasu i wyso-
kich nakładów na opracowanie nowych urządzeń i wdrożenie ich do praktyki. Obecne
możliwości zastosowania takich metod w Polsce są bardzo ograniczone z uwagi na brak
nowoczesnych maszyn i narzędzi, wysokie koszty eksploatacji, oraz niską efektywność
tych urządzeń. Pozytywnym aspektem wycofywania herbicydów może być rozwój
upraw ekologicznych, z których produkty są jednak droższe i trudniej się sprzedają.
Należy rozważyć podjęcie działań zmierzających do rozpowszechniania informacji
o wycofywaniu niektórych substancji, a zwłaszcza o zaniechaniu dalszego utrzymywa-
nia środków na rynku. W USA takie organizacje jak USDA, EPA rozpoczęły program,
dzięki któremu organizacje producentów i inni zainteresowani otrzymują informacje
o pestycydach, których przemysł nie będzie wspierał przy ponownej rejestracji.
Przy ustalaniu zasad rejestracji należy też wziąć pod uwagę potencjał badawczy
jednostek naukowych i sposób racjonalnego ich wykorzystania do prowadzenia badań

Problem braku herbicydów dla warzyw...

69

mających istotne znaczenie dla warzywnictwa, bez wykonywania badań zbędnych lub
utrudniających rozwój całej gałęzi.
Reasumując należy stwierdzić, że wycofywanie niektórych substancji aktywnych
oraz działania utrudniające przedłużanie rejestracji środków ochrony roślin nie wpływa-
ją korzystnie na stan i rozwój polskiego warzywnictwa. Stawianie wysokich wymagań
w zakresie ograniczania negatywnego wpływu stosowanych środków na roślinę upraw-
ną i środowisko jest w pełni uzasadnione, ale potwierdzanie skuteczności działania
znanych substancji, w stosunku do organizmów szkodliwych, nie jest właściwym i ra-
cjonalnym sposobem wykorzystywanie potencjału badawczego jednostek naukowych.

IV. WNIOSKI

1. Istotne znaczenie dla polskiego warzywnictwa ma uzupełnianie asortymentu dopusz-

czonych herbicydów o substancje zalecane w innych krajach.

2. Uzasadnione wydaje się ograniczenie wymagań dotyczących badań skuteczności

działania substancji znanych i już stosowanych w praktyce.

3. Istnieje potrzeba zapewnienia możliwości rejestracji środków, niezbędnych dla upraw

małoobszarowych, w oparciu o wyniki badań z innych krajów, gdy stosowane są
podobne technologie uprawy.

4. Duże znaczenie powinno mieć praktyczne zastosowanie zasad rejestracji poza etykie-

towej (“off label”), podobnie jak w wielu innych krajach.

5. Racjonalne jest utrzymywanie wysokich wymagań w zakresie ograniczania negatyw-

nego wpływu stosowanych środków na środowisko i zdrowie człowieka, jednak po-
trzebne są ułatwienia w badaniach skuteczności biologicznej.

6. Celowe jest stworzenie rządowego programu dofinansowania badań inicjowanych

przez przemysł przetwórczy lub zrzeszenia producentów, zwłaszcza dla roślin mało-
obszarowych.

V. LITERATURA

Adamicki F., Babik I., Babik J. 2004. Aktualny stan, perspektywy i kierunki rozwoju warzywnic-

twa polskiego po wejściu do Unii Europejskiej. Mat. II Kongresu Rolnictwa Polskiego,
Poznań: 275–285.

Chapman P.J. 2001. The European Commission review of plant protection products: essential

uses. Proc. of The BCPC Conference – Weed 2: 803–810.

Dobrzański A. 1999. Ochrona Warzyw przed Chwastami. PWRiL, Warszawa, 199 ss.
Dobrzański A., Anyszka Z., Pałczyński J. 2005. Program ochrony warzyw przed chwastami na

rok 2005. Hasło Ogrodnicze, Plantpress: 100–143.

Gillott I.M. 2001. Critical herbicide use in minor crops – an agronomist’s view. The BCPC Con-

ference – Weed 2: 799 –802.

OEPP/EPPO 2004. Principles of efficacy evaluation for minor crops. (PP 1/224 (1)). Bull.

OEPP/EPPO Bull. 34: 31–33.

Quadranti M., Nevill D. 2004. Weed management in minor crops. A view from chemical indus-

try. Proc. 4

th Internat. Weed Science Congress, Durban, RPA: s. 14.

Regulatory Directive – DIR2001-01. 2001. User Requested minor use Label Expansion. Pest

Management Regulatory Agency: 1–12.

Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006

70

UE 1991. Council Directove 91/414 concerning the placing of plant protection products on

the market. Official Journal of the European Communities L230: 1–32.

Wise C.J.C. 2001. Essential uses: the European farmer’s viewpoint. The BCPC Conference –

Weed 2: 817–824.

A

DAM

D

OBRZAŃSKI

,

Z

BIGNIEW

A

NYSZKA

THE PROBLEM OF SHORTAGE OF SUITABLE HERBICIDES

FOR VEGETABLES AS A MINOR CROPS

– IMPLICATION FOR THE PRACTICE

SUMMARY

Effective weed management is critical to the success of production of most minor use crops

and requires a good production technology and well active herbicides. These crops often are not
very competitive with weeds, and their large losses in quantity and quality are observed. All
active substances in the UE have to be reviewed. Re-evaluation allows existing products to re-
main on the market. Some product important for vegetable growers can be lost. Pesticide registra-
tion cancellations will continue to have a negative impact on vegetable production. It will results
in an inability to obtain satisfactory weed control. Minor crops often cannot be cultivated without
herbicides, and hand labor sources are both scarce and expensive. Industry cannot afford to de-
velop herbicides just for these minor markets, and many herbicides that were once labeled have
had the labels cancelled.
Key words: minor crops, herbicides, weed control