WYKŁAD NR 6

MIERZENIE GOSPODARKI

1. Pojęcie gospodarki.



,, Całokształt wzajemnie powiązanych podmiotów , działających na obszarze danego kraju”,



,, Zorganizowaną działalność ludzi ,zmierzających do zaspokojenie potrzeb”



„Całokształt zasobów oraz działalność prowadzonej w sferze produkcji podziału , obiegu i
konsumpcji w danym kraju”



System składający się z różnych elementów : przedsiębiorstw ,gospodarstw domowych
,urzędów państwowych ,instytucji społecznych itd. . Między innymi elementami systemu
istnieją różnorodne powiązania , wzajemne zależności.”

a/ podsystemy gospodarki :



funkcjonalne ; finansowy , podatkowy, bankowy , celny , organizacyjny , zarządzania
,alokacji , cen , płac , informacyjny itp. , wyodrębnione



przestrzenne ; województwa , powiatu , gminy , miasta,



sektorowo-branżowe : danej gałęzi , branży, okreslonej dziedziny gospodarczej

b/ megasystemy )nadsystemy) np. Unia Europejska, Porozumienia i układy gospodarcze ds. handlu
, ceł itp. , gospodarka światowa.

3. Podmioty systemu gospodarki ;

a) instytucje,
b) organizacje gospodarcze,
c) gospodarstwa domowe,
d) jednostki

4. Pojęcie wzrostu i rozwoju gospodarczego ;

a/ zmiany ilościoe i jakościowe
b/ czynniki wzrostu gospodarczego.

5. Cel systemu gospodarczego rozumiany współcześnie



,, zapewnienie trwałego i zrównoważonego rozwoju społeczno – gospodarczego w długim

okresie” .

6. Mierzenie gospodarki – miary standardowe ;

a/ miary analityczne (dot. szczegółowych ,,dat” ekonomiczno-społecznych) ,
b/ miary syntetyczne ( np. PNB , PKB , DN. )

PNB – pieniężny wyraz bieżącej wartości rynkowej wszystkich dóbr i usług funalnych
wytworzonych w gospodarce w danym okresie , PNB jest miernikiem dochodów osiąglanuch przez
obywateli danego kraju , nizależnie od miejsca (kraju) działalności gospodarczej.


PNB jest równy PKB powiększonemu o dochody netto z tytułu własności za granicą :

PNB = C+ I + G+X – Z+ P1

gdzie C = prywatne wydatki konsumpcyjne ,czyli wydatki na zakup dóbr trwałego użytku ,dobra
nietrwałe i usługi konsumpcyjne , prywatne wydatki
I – inwestycyjne , to znaczy na majątek trwały

6. Mierzenie gospodarki – miary standardowe ;

a) miary analityczne (dot. szczególnych ,,dat” ekonom. - społ.)
b) miary syntetyczne (np. PKB, PNB , DN.)


PNB – pieniężny wyraz bieżącej wartości rynkowej wszystkich dóbr i usług finalnych
wytworzonych






PNB jest równy PKB powiększonemu o dochody netto z tytułu własności za granicą :

PNB = C + I + G + X – Z + P1

gdzie C – prywatne wydatki konsumpcyjne , czyli wydatki na zakup dóbr trwałego użytku , dobra
nietrwałe i usługi konsumpcyjne , prywatne wydatki

I – inwestycyjne , to znaczy na majątek trwały produkcyjny (budynki , maszyny urządzenia ) ,
budynki mieszkalne oraz zmiany stanu zapasów,

G- wydatki






PNN (produkt narodowy netto ) równa się PNB pomniejszonemu o odpisy amortyzacyjne (
przeznaczone na restytucję budynków i ich wyposażenia)

PNN = ok. 88-92 % PNB,

Amortyzacja – zwana tez zużyciem kapitału trwałego jest miarą szybkości zmniejszania się
wartości istniejącego zasobu kapitału w danym okresie , będącego wynikiem jego fizycznego lub
ekonomicznego zużycia,


PKB - miara wielkosci produkcji i usług finalnych wytworzonych przez czynniki wytwórcze
zlokalizowane na terytorium danego kraju , niezależnie od tego kto jest ich właścicielem lub

PKB – wartość wszystkich wyprodukowanych dóbr i usług finalnych w danym kraju w ciągu roku:

PKB = C + I + X + Z

Wartość dodana – przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji,




Dobra finalne , dobra nabyte przez ostatecznych użytkowników , np. dobra konsumpcyjne
zakupione przez gospodarstwa domowe albo dobra kapitałowe (inwestycyjne) przez
przedsiębiorstwa.

Dobra pośrednie – dobra częściowo przetworzone , które stanowią nakkład w procesie produkcji w
innych przedsiębiorstwach , gdzie są zużywane,


DN – całość dochodów wypłacanych właścicielom ludzkich i fizycznych zasobów wytworzonych
za ich wykonanie w określonym czasie ; jest on równy całkowitym kosztom produkcyji dóbr i
usług zawartych w PNN ,


lub


DN – stanowi wartość pierwotnych wszystkich sektorów własności , co oznacza że jest on równy
sumie wynagrodzeń właścicieli czynników wytwórczych (zysków ,dochodów z pracy , …)


DN oblicza się odejmując od PNN podatki pośrednie przedsiębiorstw , płatności niepodatkowe ,
zyski itp. … a dodając subsydia państwowe


DN = PNN - ….




Wady PNB -
a/ nie ujmuje sfery dzialalnosci gospodarczej nie przeznaczone na rynek
b/ nie uwzględnia gospodarki tzw . ,, szarej strefy”
c/ nie koryguje produkcji ,,antydóbr”.



Nominalny a realny PNB ,

a/ PNB liczony w cenach bieżących ,
b/ PNB liczony w cenach stałych
c/ deflator cen PNB.



Zależność wielkości PNB od dynamiki wzrostu ludności.

10. Miwezenie gospodarki – miary wskaźnikowe (ujmujące wieloczynnikowość rozwoju społ –

ekonomicznego.) :

5. wskaźnik rozwoju ludzkiego (HDI)
6. wskaźnik ubóstwa (HPI)
7. wskaźnik zróżnicowania wg płci (GDI)
8. wskaźnik zaangażowania społ. (GEM)
9. wskażnik dobrobytu społ.
10. Wskażnik zaawansowanej technologii w produkcji i eksporcie,
11. wskażnik społecznej wydajności pracy.

11. Mierzenie gospodarki - miary zróżnicowania i dystansu :



posiom bezrobocia (stopa bezrobocia)



poziom inflacji (stopa inflacji)



luka naukowa



luka edukacyjna



luka kapitałowa



luka organizacyjna



luka ekologiczna.

12. Formy wyrażania miar gospodarki :

c.d.n