1/6

Choroby chirurgiczne jelit

Anatomia jelita cienkiego

Długość: 6 metrów.
Części:

1. dwunastnica – pozbawiona krezki
2. jelito czcze (jejunum) – górne 2/5 długości
3. jelito kręte (ileum) – dolne 3/5 długości

Budowa ściany:

1. błona śluzowa – tworzy okrężne fałdu Kerkringa, pokryta kosmkami i grudkami

limfatycznymi

2. tkanka podśluzowa
3. błona mięśniowa – warstwa zewnętrzna – podłużna, wewnętrzna - okrężna
4. błona surowicza

Unaczynienie: tętnica krezkowa górna oddająca 12 lub więcej tętnic jelitowych
połączonych w krezce arkadami.

Choroby jelita cienkiego

Uchyłek Meckela (diverticulum Meckeli)

• uwypuklenie w końcowym odcinku jelita krętego – pozostałość po przewodzie

pępkowo-jelitowym

• może ulec zapaleniu, daje wtedy objawy identyczne jak ostre zapalenie wyrostka

robaczkowego

• leczenie:

o

uchyłek na wąskiej podstawie – usunięcie uchyłka

o

uchyłek na szerokiej podstawie – resekcja jelita

Nowotwory jelita cienkiego

• nowotwory jelita cienkiego są bardzo rzadkie (być może dlatego, że pasaż jest

szybki i nie ma kontaktu z karcynogenami)

Nowotwory łagodne:

1. gruczolaki
2. tłuszczaki
3. mięśniaki
4. włókniaki
5. naczyniaki

Nowotwory złośliwe:

1. rak
2. rakowiak
3. mięśniako-mięsaki
4. chłoniaki

Objawy:

1. bóle brzucha

2/6

2. wymioty
3. utrata masy ciała
4. przewlekłe krwawienia

Leczenie:

1. resekcja – margines 5-10 cm
2. szycie

a. koniec do końca (2-warstwowo)
b. bok do boku
c. staplerem

Rakowiak (carcinoid)

• histologicznie nowotwór złośliwy, ale czasem może dawać przerzuty

• wywodzi

się z endokrynnych komórek układu APUD

• najczęstsza lokalizacja: wyrostek robaczkowy

• wydziela

m.in.:

1. serotoninę
2. histaminę
3. prostaglandyny

• leczenie: resekcja miejscowa zmiany lub odcinkowa

Choroba Leśniowskiego-Crohna

• typowa lokalizacja: końcowy odcinek jelita cienkiego, odbytnica

• zmiany

są mnogie, poprzedzielane odcinkami zdrowymi

• proces zapalny obejmuje wszystkie warstwy ściany jelita

• etiologia jest nieznana

Objawy:

1. bóle brzucha
2. gorączka
3. biegunki
4. okresowe zaostrzenia z gorączką, leukocytozą i bolesnością uciskową

Powikłania:

1. zwężenia → niedrożność
2. ropień wewnątrzotrzewnowy
3. przetoki
4. powolne krwawienia
5. przetoki odbytu
6. megacolon toxicum

Leczenie:

1. nieoperacyjne

a. dieta bogatoenergetyczna i ubogobłonnikowa
b. Sulfazalazina 2-4 g/d – działanie przeciwzapalne i bakteriostatyczne
c. kortykosteroidy
d. immunosupresyjne

2. operacyjne

a. całkowite usunięcie chorych odcinków
b. usuwanie tylko najgroźniejszych zmian

3/6

Choroby jelita grubego

Polipy jelita grubego

Definicja: uwypuklenie błony śluzowej na cienkiej szypule lub grubej podstawie.
Częstość występowania: 5% populacji.

Podział:

1. polipy nowotworowe

a. gruczolaki (70% polipów)
b. polipowatość rodzinna

2. hamartoma

a. polip młodzieńczy
b. polipowatość młodzieńcza
c. zespół Puetza-Jeghersa

3. zapalne

a. polipy w przebiegu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

4. inne

a. polip hiperplastyczny
b. polipowatość hiperplastyczna

Diagnostyka:

1. RTG z kontrastem jelita grubego
2. kolonoskopia

Leczenie:

• polipy

uszypułowane – można usuwać endoskopowo

• polipy przysadziste – konieczna resekcja jelita

Polipowatość rodzinna

• 100%

przejścia w nowotwór

• usuwa

się całą okrężnicę, z odbytnicy usuwa się błonę śluzową, z jelita cienkiego

robi się zbiornik kałowy (tzw. pouch)

Nowotwory jelita grubego

Większość zmian nowotworowych powstaje w końcowym odcinku, w lewej części (70%)
jelita grubego.

Objawy niepokojące:

1. lewa część jelita

a. krew w stolcu – najczęściej przyczyną są żylaki odbytu, zapalenie odbytnicy,

szczelina odbytu; konieczne jest badanie per rectum, wykluczenie
nowotworu

b. zmiany charakteru wypróżnień – norma to 3 stolce na 1 dzień lub 1 stolec na

3 dni

c. uczucie niepełnego wypróżnienia – dość typowy objaw dla nowotworów jelita

grubego (bo guz jest odczuwany jako zalegająca masa kałowa)

d. śluz
e. świeża krew w stolcu

4/6

2. prawa część jelita

a. anemizacja bez innych dolegliwości
b. bóle po stronie prawej podbrzusza
c. ciemny stolec
d. guz wyczuwalny po stronie prawej podbrzusza
e. (+) wynik badania kału na krew utajoną

Postacie makroskopowe:

1. typ polipowaty – rośnie do światła jelita
2. typ wrzodziejący – rośnie w głąb ściany
3. typ pierścieniowaty – zwęża światło jelita
4. typ rozlany – rozlegle nacieka ścianę jelita

Ocena histopatologiczna – Fibak, str. 519, uzupełnić!!

Leczenie chirurgiczne:

1. zabieg Hartmana – przebieg:

a. resekcja
b. zamknięcie części dystalnej
c. czasowa stomia jednolufowa części proksymalnej
d. operacja odtwórcza po pół roku

2. resekcja odcinkowa z zespoleniem odtwarzającym lub zespoleniem omijającym
3. guz zlokalizowany po stronie prawej – hemikolektomia prawostronna z zespoleniem

jelita krętego z okrężnicą poprzeczną

4. stomia dwulufowa (zabieg Paula-Mikulicza) – jeśli stan chorego jest ciężki i nie

można wykonać resekcji – wyprowadza się pętlę jelitową na zewnątrz i przecina

Przygotowanie jelita do zabiegu:

• oczyszczenie – 3 dni diety kisielowej + środki przeczyszczające

• płukanie jelita na stole operacyjnym

• Neomycyna, Kolistyna (antybiotyki nie wchłaniające się z przewodu pokarmowego)

Odbytnica

Raki odbytnicy – 50% nowotworów jelita grubego.

Objawy:

1. krwawienie podczas oddawania stolca
2. wzdęcia
3. stolce ,,ołówkowate''
4. bóle podczas defekacji
5. czerwony śluz (,,czerwona galaretka'')

resekcja wraz ze zwieraczami

6cm

resekcja zależy od dostępności operacyjnej

resekcja niemożliwa

9cm

5/6

Leczenie operacyjne:

• operacja Dixona – przednia resekcja odbytnicy

• operacja Milesa – brzuszno-kroczowe odjęcie odbytnicy (stomia jednolufowa i

usunięcie odbytnicy przez krocze); przy guzach nisko (<6 cm) położonych

Leczenie paliatywne:

• stomia

dwulufowa

• udrażnianie laserem

Uchyłki jelita grubego

Definicja: są to uwypuklenia błony śluzowej przez rozstępy w błonie mięśniowej.

Powikłania:

1. wzdęcia
2. zaparcia
3. biegunki
4. krwawienie
5. zapalenia, perforacje

Leczenie:

1. dieta bogatoresztkowa
2. środki rozkurczowe
3. operacyjnie: resekcja i zespolenie (jedno- lub kilkuetapowo)

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (collitis ulcerosa)

• stan

przedrakowy

• lokalizacja zmian: 95% w jelicie grubym i odbytnicy

• zajęcie powierzownej warstwy ściany

• ropnie

krypt

• leczenie: resekcja jelita grubego, zespolenie jelita cienkiego z odbytnicą

Choroby jelita cienkiego i grubego

Przepukliny

Jeśli przepuklina utrzymuje się przez długi czas → zrosty jelit z workiem przepuklinowym
(pasaż i ukrwienie zachowane) → przepuklina nieodprowadzalna (hernia irreponibilis).
Ucisk jelit przez wrota przepukliny → przepuklina uwięźnięta.
W trakcie operacji – otwarcie worka przepuklinowego i ocena żywotności jelit (martwica →
resekcja).

Przetoki

• przetoka to nieprawidłowe połączenie między narządami

• jelita poprzez przetoki mogą być połączone z drogami żółciowymi, pęcherzem

moczowym lub innym odcinkiem przewodu pokarmowego

• leczenie:

1. leczenie operacyjne jest malo skuteczne, gdyż tkanki sąsiadujące są zwykle

zniszoczone

2. odżywianie pozajelitowe

6/6

3. odprowadzanie treści trawiącej z przewodu pokarmowego

Naciekanie przez guzy jamy brzusznej

• np. jelita grubego przez guzy macicy lub jajnika

Zrosty jelitowe

• wokół zrostu może nastąpić obrót pętli jelitowej → skręt

Zespół jelita drażliwego

• jest

to

nadwrażliwość jelita

• często powstaje na tle długotrwałego stresu

• leczenie:

1. Sulpiryd
2. Debridat
3. Duspatalin

• diagnostyka:

kolonografia

Niedokrwienie jelit

Przyczyny:

• zator lub zakrzep t. krezkowej

• zakrzepica

naczyń krezki

Następstwa (zależnie od czasu trwania niedokrwienia):

1. martwica (zawał jelita)

a. stan ciężki: nudności, wymioty, ból brzucha
b. (+) objawy otrzewnowe
c. krew w badaniu per rectum
d. leczenie: resekcja uszkodzonego odcinka

2. zwężenie

a. wskutek niedokrwienia powstaje owrzodzenie, które gojąc się powoduje

zwężenie światłą jelita

b. objawy niepełnej niedrożności
c. leczenie: resekcja zmienionego odcinka

Przewlekłe niedokrwienie jelit (angina brzuszna)

• przyczyna:

zmiany

miażdżycowe w pniu trzewnym lub tętnicy krezkowej

• objawy:

1. kolkowe bóle brzucha
2. wzdęcia, biegunki

• leczenie:

1. ograniczenie objętości posiłków
2. leki przeciwbólowe
3. leki rozszerzające naczynia
4. operacyjne: udrożnienie naczyń lub zespolenie omijające