2 G zeszyt 3id 20359 Nieznany

zeszyt 3

Ukrzyżowany i Zmartwychwstały

Nadzieja nowego życia

klasa II

katechezy 28-40

Życie z Chrystusem

zmartwychwstałym

Poradnik metodyczny do nauczania religii rzymskokatolickiej

według podręcznika nr AZ-32-01/1-11 zgodnego z programem nauczania nr AZ-3-01/1.

Wydanie II zmienione

Recenzenci: ks. dr Marceli Cogiel, ks. dr hab. Piotr Tomasik

REDAKTORZY TOMU

ks. Andrzej Hajduk SJ, s. Anna Walulik CSFN

ZESPÓŁ AUTORÓW

Kierownik – ks. Zbigniew Marek SJ (Kraków)

Agnieszka Banasiak (Katowice)

Paweł Barczyński (Kraków)

ks. Ryszard Czekalski (Płock)

ks. Stanisław Dziekoński (Łomża)

s. Ewa Ferenc CSFN (Sosnowiec)

ks. Andrzej Hajduk SJ (Kraków)

ks. Krzysztof Kantowski (Koszalin)

Krzysztof Kordylewski (Kraków)

ks. Jarosław Kotowski (Łomża)

ks. Tomasz Lenczewski (Kalisz)

s. Halina Mol SNMP (Kraków)

ks. Janusz Mółka SJ (Kraków)

Iwona Pasławska-Smęder (Kraków)

Stefan Suliński (Kraków)

Małgorzata Suska (Kraków)

s. Anna Walulik CSFN (Kraków)

Barbara Wysokińska (Biała Podlaska)

ks. Marian Zając (Tarnów)

Aneta Żurek (Kraków)

Redakcja: Renata Komurka, Anna Królikowska

Projekt okładki: Joanna Panasiewicz

Nihil obstat: Przełożony Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego

ks. Krzysztof Dyrek SJ, Kraków, 17 maja 2005 r., l.dz. 204/2005

WYDAWNICTWO WAM

ul. Kopernika 26 • 31-501 Kraków

tel. 012 62 93 200 • fax 012 429 50 03 • e-mail: wam@wydawnictwowam.pl

DZIAŁ HANDLOWY

tel. 012 62 93 254-256

fax 012 430 32 10 • e-mail: handel@wydawnictwowam.pl

Zapraszamy do naszej

KSIĘGARNI INTERNETOWEJ

http://WydawnictwoWAM.pl

tel. 012 62 93 260 • 012 62 93 261

Wszelkie prawa zastrzeżone. Bez pisemnej zgody wydawcy

nie można do podręcznika tworzyć żadnych materiałów pomocniczych.

ISBN 978-83-7318-534-0 (WAM)

ISBN 978-83-89631-39-8 (WSF-P)

Wznowienie 2008, 2009

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

28. NIEDZIELA WIELKANOCNA

ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cel katechezy

Ukazanie zmartwychwstania Jezusa jako najważniejszego wydarzenia dla

wierzących. Wspieranie katechizowanych w rozpoznawaniu zmartwych-
wstałego Chrystusa w Kościele.

2. Treść orędzia zbawczego

Zmartwychwstały Chrystus przenika swoją obecnością Kościół i cały

świat. Prawda o zbawieniu każdego człowieka i całego świata jest obecna
w tekstach liturgicznych Triduum Paschalnego.

Obchodzenie Wielkanocy oznacza dla nas obchodzenie pewnego rytu,

w którym uobecniają się wydarzenia zbawcze. Świętowanie Paschy ozna-
cza nasze zaangażowanie, które powinno wyrażać się w duchowym prze-
chodzeniu ze śmierci do życia.

Świętując śmierć i zmartwychwstanie Jezusa, razem z Nim umieramy dla

grzechu i rodzimy się do nowego życia dzieci Bożych. Tak dokonuje się
nasze nawrócenie. Najgłębszym sensem wielkanocnego przesłania jest
otwarcie się na Boga i wyruszenie ku Niemu. Jako chrześcijanie wierzący
w zmartwychwstanie Chrystusa mamy być dla całego świata znakami na-
dziei i nowego życia. Nasza żywa wiara przemienia oblicze tego świata.

Znaczenie świąt Wielkanocnych wyjaśniają słowa Jezusa zapisane przez

św. Jana Ewangelistę: Tak bowiem Bóg umiłował świat, że Syna swego Jed-

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

IV. Ukrzyżowany i Zmartwychwstały

norodzonego dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie
wieczne. Albowiem Bóg nie posłał swego Syna na świat po to, aby świat
potępił, ale po to, by świat został przez Niego zbawiony (J 3, 16-17). Krzyż
i zmartwychwstanie Jezusa to najbardziej wiarygodne „dowody” miłości
Boga do człowieka. Na krzyżu Jezus został otoczony chwałą i wyniesiony
ponad wszystkie stworzenia. Z wysokości drzewa krzyża przyciągnął do
siebie wszystkich ludzi i cały świat.

Panowanie Chrystusa zaczęło się dzięki zmartwychwstaniu, ale opiera

się na krzyżu. Głęboką teologię świąt Wielkanocnych przekazuje nam
św. Jan w Apokalipsie. W księdze tej Baranek ukazany jest jako zabity, ale
i stojący, to znaczy martwy i wskrzeszony z martwych; z królewskim dosto-
jeństwem bierze księgę, której nikt nie potrafił otworzyć – księgę dziejów
i ludzkiego przeznaczenia – i po kolei otwiera jej pieczęcie. W tym czasie
słychać donośny śpiew: Baranek zabity jest godzien wziąć potęgę i bogac-
two, i mądrość, i moc, i cześć, i chwałę, i błogosławieństwo (Ap 5, 12).

Zmartwychwstanie Jezusa jest pierwotnym faktem, na którym opiera się

chrześcijańska wiara (por. 1 Kor 15, 14): tę wspaniałą rzeczywistość moż-
na w pełni pojąć w świetle wiary, ale historyczne świadectwo pozostawili
o niej ci, którym dane było ujrzeć zmartwychwstałego Pana. To przedziw-
ne wydarzenie nie tylko wyróżnia się na tle całych dziejów ludzkości jako
absolutnie niepowtarzalne, ale stanowi samo centrum tajemnicy czasu.

Do Chrystusa bowiem, jak przypomina obrzęd przygotowania pascha-

łu, sprawowany podczas podniosłej liturgii Wigilii Wielkanocnej, należy czas
i wieczność. Dlatego wspominając nie tylko raz w roku, ale w każdą niedzie-
lę dzień zmartwychwstania Chrystusa, Kościół pragnie wskazywać każde-
mu pokoleniu to, co stanowi zwornik całej historii, w którym tajemnica
początków spotyka się z tajemnicą ostatecznego przeznaczenia świata.

Paschalne misterium Chrystusa jest pełnym objawieniem misterium po-

czątków, zwieńczeniem historii zbawienia i zapowiedzią eschatologiczne-
go końca świata. To, czego dokonał w stworzeniu i co uczynił dla swego ludu
wyprowadzając go z Egiptu, dopełniło się w śmierci i zmartwychwstaniu
Chrystusa, choć ostatecznie wyrazi się dopiero w momencie Paruzji, kiedy
On przyjdzie w chwale. W Nim urzeczywistnia się w pełni „duchowy” sens
szabatu, jak podkreśla św. Grzegorz Wielki: „Dla nas prawdziwym szaba-
tem jest osoba naszego Odkupiciela, Pana naszego Jezusa Chrystusa”. Dla-
tego radość, z jaką w pierwszy szabat dziejów człowieka Bóg przygląda się
stworzeniu wydobytemu z nicości, wyraża się teraz przez radość, z jaką
Chrystus objawił się swoim uczniom w niedzielę Wielkanocy, przynosząc
im dar pokoju i Ducha (por. J 20, 19-23).

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Zmartwychwstanie Chrystusa przywraca życie ludziom i światu. Zwy-

ciężając śmierć, Chrystus pokonał największych wrogów ludzkości: grzech
i szatana. Przez swoją śmierć i zmartwychwstanie pojednał ludzkość z Oj-
cem i otworzył jej drogę do nieba. W Wigilię Paschalną, która rozpoczyna
świętowanie Zmartwychwstania Chrystusa i dlatego powinna być cele-
browana w nocy z soboty na niedzielę, stół słowa Bożego zastawiony jest
bardzo obficie. Dziewięć czytań biblijnych ukazuje najważniejsze momen-
ty z historii zbawienia, która swe wypełnienie i szczyt znajduje w zmar-
twychwstaniu Jezusa.

Radosne Orędzie Paschalne śpiewane podczas Wigilii Paschalnej wzy-

wa całą ziemię do radości i uwielbienia Boga: „Weselcie się już zastępy
Aniołów w niebie: weselcie się słudzy Boga. Niechaj zabrzmią dzwony gło-
szące zbawienie, gdy Król tak wielki odnosi zwycięstwo. Raduj się ziemio
opromieniona tak niezmiernym blaskiem, a oświecona jasnością Króla wie-
ków, poczuj, że wolna jesteś od mroku, co świat okrywa (...) Tej nocy Chry-
stus skruszywszy więzy śmierci, jako zwycięzca wyszedł z otchłani. Nic by
nam przecież nie przyszło z daru życia, gdybyśmy nie zostali odkupieni.
O, jak przedziwna łaskawość Twej dobroci dla nas! O, jak niepojęta jest Two-
ja miłość: aby wykupić niewolnika, wydałeś swego Syna. O, zaiste konieczny
był grzech Adama, który został zgładzony śmiercią Chrystusa”.

3. Metody i środki dydaktyczne

audycja
praca z tekstem
akrostych
nagranie pieśni wielkanocnej

4. Literatura pomocnicza

Jan Paweł II, Dies Domini, List o świętowaniu niedzieli, Wrocław, 2000.
Mszał z czytaniami. Niedziele, uroczystości, święta, dni powszednie, Kato-

wice 2002.

K. Rahner, Podstawowy wykład wiary, PAX, Warszawa 1986.
X. Léon-Dufour, Słownik teologii biblijnej, Poznań 1994.

28. Niedziela Wielkanocna Zmartwychwstania Pańskiego

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Odtwarzamy pieśń wielkanocną.

B. Rozwinięcie

Wyjaśniamy sens zmartwychwstania Jezusa.

C. Zakończenie

Wypełniamy akrostych.

2. Katecheza

A. Wstęp

Odtwarzamy jedną z pieśni wielkanocnych. Prowadzimy krótką pogadan-

kę na temat uroczystych obchodów Wielkanocy. Stawiamy problem kate-
chezy: Dlaczego Wielkanoc jest największym świętem chrześcijan?

B. Rozwinięcie

Prosimy uczniów, by przeczytali tekst w podręczniku i podkreślili w nim

jedno zdanie, które według nich najlepiej odpowiada na postawione pyta-
nie. Uczniowie odczytują wybrane przez nich zdania. W podsumowaniu
wyjaśniamy, że zmartwychwstanie Chrystusa przywraca życie ludziom
i światu. Zwyciężając śmierć Chrystus pokonał największych wrogów ludz-
kości: grzech i szatana. Przez swoją śmierć i zmartwychwstanie pojednał
ludzkość z Ojcem i otworzył jej drogę do nieba. Zmartwychwstanie Jezusa
jest faktem, na którym opiera się chrześcijańska wiara. Tę wspaniałą rze-
czywistość można w pełni pojąć w świetle wiary, ale też historyczne świa-
dectwo pozostawili o niej ci, którym dane było ujrzeć zmartwychwstałego
Pana. To przedziwne wydarzenie nie tylko wyróżnia się na tle całych dzie-
jów ludzkości jako absolutnie niepowtarzalne, ale stanowi samo centrum
tajemnicy czasu.

IV. Ukrzyżowany i Zmartwychwstały

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

C. Zakończenie

Dzielimy klasę na grupy, w których uczniowie układają akrostych do

słowa ZMARTWYCHWSTANIE, wskazując tym samym na dary przynie-
sione przez Jezusa w Niedzielę Wielkanocną. W akrostychu każda litera sło-
wa-klucza jest początkową literą pozostałych słów. Chodzi o to, by znaleźć
skojarzenia ze wskazanym słowem.

Podsumowujemy i uzupełniamy całość, wspierając katechizowanych

w rozpoznawaniu zmartwychwstałego Chrystusa w sakramentach Kościoła.

Wypełniony akrostych może wyglądać następująco:

BAWIENIE

IŁOŚĆ

DORACJA

ADOŚĆ

RIDUUM

IARA

ŻY

CIE

HRZEST

OSTIA

DZIĘCZNOŚĆ

AKRAMENTY

RÓJCA ŚWIĘTA

RCYKAPŁAN

OWE ŻYCIE

NICJACJA CHRZEŚCIJAŃSKA

UCHARYSTIA

3. Zeszyt ucznia

Temat: NIEDZIELA WIELKANOCNA ZMARTWYCHWSTANIA

PAŃSKIEGO

Zapis stanowi zdanie wybrane przez uczniów w odpowiedzi na postawio-

ne pytanie.

4. Praca domowa

Pomódl się modlitwą z podręcznika.

28. Niedziela Wielkanocna Zmartwychwstania Pańskiego

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

29. OKRES WIELKANOCNY

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cel katechezy

Ukazanie znaczenia świętowanego w Kościele okresu wielkanocnego.

Umacnianie wiary w zbawcze działanie Chrystusa w Kościele.

2. Treść orędzia zbawczego

W czasie Soboru Watykańskiego II została podkreślona prawda, iż „dzieła

odkupienia ludzi i doskonałego uwielbienia Boga, które zapowiadały wiel-
kie sprawy Boże spełnione wśród ludu Starego Testamentu, dokonał Chry-
stus Pan głównie przez paschalne misterium swojej błogosławionej Męki,
Zmartwychwstania i chwalebnego Wniebowstąpienia. Przez to misterium
umierając, zniweczył naszą śmierć, i zmartwychwstając, przywrócił nam
życie” (KL 5). Co więcej, Sobór poucza, iż „dla urzeczywistnienia tak wiel-
kiego dzieła Chrystus jest zawsze obecny w swoim Kościele, szczególnie
w czynnościach liturgicznych” (KL 6). Sytuacja człowieka bowiem, żyją-
cego w czasie, domaga się uobecniania paschalnego misterium Chrystusa:
aby człowiek mógł dostąpić zbawienia, musi wejść w kontakt ze zbawiają-
cym Chrystusem, co dokonuje się w czynnościach liturgicznych Kościoła.

Pamiątkę śmierci i zmartwychwstania Chrystusa Kościół obchodzi co-

rocznie w Wielkim Tygodniu, następujących po nim świętach wielkanoc-
nych oraz okresie wielkanocnym. Okres wielkanocny trwa pięćdziesiąt dni.
Kościół w pierwszych wiekach obchodził okres pięćdziesięciu dni po Zmar-
twychwstaniu jako jeden czas świąteczny. W IV wieku zaczęto oddzielać

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

od siebie niektóre aspekty wydarzeń paschalnych i poświęcono im osobne
miejsce w liturgii. Pierwsze osiem dni od Niedzieli Wielkanocnej tworzy
oktawę Wielkanocy – okres traktowany jako jedno święto, okres radości,
w czasie którego w piątek nie obowiązuje post. Kościół pierwszych wieków
w czasie oktawy troszczył się szczególnie o nowo ochrzczonych: każdego
dnia uczestniczyli oni w Eucharystii, słuchali kazań wyjaśniających tajem-
nice wiary chrześcijańskiej (tzw. katechez mistagogicznych), cały tydzień
nosili białe szaty chrzcielne.

Okres wielkanocny obejmuje święto Wniebowstąpienia Chrystusa, ob-

chodzone w czterdziestym dniu po Zmartwychwstaniu Pańskim. Kościół
upamiętnia w ten sposób, że Chrystus, oddany i posłuszny Ojcu aż do śmier-
ci, został przez Ojca wywyższony i zasiada po Jego prawicy w niebie. We-
dług przekazu pielgrzymującej po Ziemi Świętej Eterii chrześcijanie w Je-
rozolimie ok. IV wieku świętowali Wniebowstąpienie Pańskie i Zesłanie
Ducha Świętego razem, pięćdziesiątego dnia po święcie Paschy, jako do-
pełnienie zbawczego dzieła Chrystusa. Jednak w innych Kościołach obcho-
dzono Wniebowstąpienie Jezusa czterdziestego dnia po Wielkanocy, czego
uzasadnieniem był zapewne przekaz biblijny: ukazywał się im przez czter-
dzieści dni i mówił o królestwie Bożym (Dz 1, 3) oraz następujący po tych
słowach opis Wniebowstąpienia (por. 1, 9-11). Tekst liturgiczny na święto
Wniebowstąpienia zawarty w Mszale Rzymskim Pawła VI (1970 r.) pod-
kreśla, iż należy trwać w dziękczynieniu i radości, gdyż Wniebowstąpienie
Jezusa wynosi także człowieka i daje nadzieję, iż członkowie Mistycznego
Ciała Jezusa dojdą do chwały, którą cieszy się już Jego Głowa – Chrystus.

Okres wielkanocny kończy się w liturgii chrześcijańskiej uroczystością

Zesłania Ducha Świętego, obchodzoną w pięćdziesiąt dni po święcie Zmar-
twychwstania Chrystusa. Teksty modlitw formularza mszalnego na uroczy-
stość Zesłania Ducha Świętego podkreślają zbawczy aspekt tego wydarze-
nia: „aby doprowadzić do pełni misterium paschalne, zesłałeś dzisiaj Du-
cha Świętego na wszystkich...” (prefacja). Chrześcijanie wspominają w 50.
dniu po Wielkanocy zesłanie Ducha Świętego, który uświęcił lud Nowego
Przymierza zawartego w Chrystusie, tak jak w czasie Pięćdziesiątnicy Izra-
elici wspominali zawarcie przymierza i otrzymanie Dekalogu. W dniu Ze-
słania Ducha Świętego wypełniły się obietnice Chrystusa – uczniowie zo-
stali ożywieni Jego mocą, otrzymali wielorakie dary, zostali zjednoczeni.
Cennym elementem liturgii Zesłania Ducha Świętego jest sekwencja Veni,
Sancte Spiritus (z XIII w. ), która wyraża radość Kościoła z zesłania Ducha
Świętego.

29. Okres wielkanocny

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

3. Metody i środki dydaktyczne

audycja radiowa
test luk
wykreślanka
ogłoszenie
diagram wykreślanki
arkusze A4

4. Literatura pomocnicza

Być chrześcijaninem dziś. Teologia dla szkół średnich, red. M. Rusecki, KUL,

Lublin 1992.

J. Pastuszka, Bóg i człowiek. Religijne i moralne wartości życia. Krótkie

rozważania religijne, Wyd. Calvarianum, Kalwaria Zebrzydowska, 1986.

K. Rahner, H. Vorgrimler, Mały Słownik teologiczny, przeł. T. Mieszkow-

ski, P. Pachciarek, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1987.

Słownik teologiczny, Księgarnia św. Jacka, Katowice 1985.
Słownik teologii biblijnej, red. X. Léon-Dufour, tł. i oprac. K. Romaniuk,

Pallottinum, Poznań – Warszawa 1973.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Określamy zależność pomiędzy dniami wolnymi od pracy a świętowa-

niem.

B. Rozwinięcie

Ukazujemy znaczenie świętowanego w Kościele okresu wielkanocnego.

C. Zakończenie

Umacniamy wiarę w zbawcze działanie Chrystusa w Kościele.

IV. Ukrzyżowany i Zmartwychwstały

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

2. Katecheza

A. Wstęp

Rozpoczynamy zaproszeniem uczniów do udziału w „audycji radiowej

na żywo”, w ramach której mogą przysłać e-maila, wykonać telefon, wyra-
żając swoją opinię i dzieląc się doświadczeniami na temat: czy dni wolne
w okresie świąt to czas odpoczynku, czy czas świętowania? Podsumowuje-
my wyjaśniając, że świętowanie najważniejszego wydarzenia, jakim jest
zmartwychwstanie Jezusa, Kościół przedłuża poza dni wolne od pracy, to-
też czas świąteczny trwa przez 50 dni. Stawiamy problem katechezy: Jakie
znaczenie dla chrześcijan ma trwający w Kościele przez 50 dni okres wiel-
kanocny?

B. Rozwinięcie

Każdy uczeń otrzymuje diagram literowy z ukrytymi nazwami form

świętowania okresu wielkanocnego oraz test luk. Uzupełnia brakujące sło-
wa, odnajdując je w diagramie, a następnie, korzystając z tekstu w podręcz-
niku, wyjaśnia ich znaczenie.

Pierwsze osiem dni Okresu Wielkanocnego tworzy .................. Zwyczaj

przedłużania najważniejszych świąt chrześcijańskich na ................ , czyli
na osiem dni jest bardzo dawny. W starożytności chrześcijańskiej dla nowo
ochrzczonych przez cały tydzień celebrowano Mszę Świętą, głoszono spe-
cjalne kazania, które nazywamy ............................... . Okres ten nazywany
był także Białym Tygodniem, a kończąca go niedziela – ................................ .
Czterdzieści dni po zmartwychwstaniu obchodzimy uroczystość ....................
Chrystusa, która przywołuje zarówno zbawcze dzieło Chrystusa, jak też
umacnia w wierzących nadzieję, że zmartwychwstały Jezus również ich

29. Okres wielkanocny

O K

A W A W I

I S

A G

O G

I C

A N

I E

Z I E

A V

W N

I E

O W S

Z E

A N

I E

U C

W I Ę

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

prowadzi do nieba. W ścisłym związku ze świętowaniem przez uczniów
Jezusa Wielkanocy pozostaje także uroczystość ................................, w której
Kościół uwielbia Boga za dar Jezusowego Ducha.

Uczniowie wyjaśniają znaczenie poszczególnych form świętowania okre-

su wielkanocnego dla chrześcijan. W podsumowaniu zwracamy uwagę, że
poprzez tak długi obchód najważniejszych tajemnic naszego zbawienia
Kościół dziękuje Bogu za dar życia wiecznego otrzymanego w sakramen-
tach.

C. Zakończenie

Dzielimy klasę na grupy. Każda przygotowuje „ogłoszenie”, w którym

zachęci innych do świadomego świętowania jednego z wydarzeń okresu
wielkanocnego. Ogłoszenie powinno być napisane w taki sposób, aby było
jasne, dlaczego ważne jest obchodzenie okresu wielkanocnego.

3. Zeszyt ucznia

Temat: OKRES WIELKANOCNY

Zapis stanowi wypełniony test luk.

4. Praca domowa

Zastanów się, jakie znaczenie dla ciebie ma okres wielkanocny.

IV. Ukrzyżowany i Zmartwychwstały

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

30. WIERZĘ W DUCHA ŚWIĘTEGO

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cel katechezy

Wyjaśnienie znaczenia Ducha Świętego w życiu chrześcijanina. Zachę-

ta do życia w przyjaźni z Duchem Świętym.

2. Treść orędzia zbawczego

Kościół wierzy i wyznaje wiarę w Ducha Świętego, który mając swój

własny sposób objawiania się i własną osobowość, daje nam się poznać
w Pismach, które On natchnął. Cała historia zbawienia jest przeniknięta
obecnością Ducha Świętego od początku stworzenia, kiedy Duch Boży
unosił się nad wodami (Rdz 1, 2), aż do ostatniej modlitwy Kościoła w Apo-
kalipsie św. Jana: Duch i Oblubienica mówią „Przyjdź” (Ap 22, 17).

Chronologicznie pierwszym określeniem Ducha Świętego w Nowym

Testamencie jest Pawłowe stwierdzenie, że Duch Święty jest darem Bożym:
On daje wam swego Ducha Świętego (1 Tes 4, 8). Apostoł powtórzy to okre-
ślenie w Rz 5, 5 mówiąc, że miłość Boża rozlana jest w sercach naszych przez
Ducha Świętego, który został nam dany, a doprecyzuje w Ga 3, 5, mówiąc
o Tym, który udziela Ducha. Ten dar to obecność w chrześcijaninie chwały
zmartwychwstałego Pana, upodabniającej nas do Niego, aby dopełnić re-
alizacji planu Bożego wobec człowieka. Albowiem Bóg z tymi, którzy Go
miłują, współdziała we wszystkim dla ich dobra, z tymi, którzy są powołani
według Jego zamiaru. Tych, których od wieków poznał, tych też przeznaczył
na to, by się stali na wzór obrazu Jego Syna, aby On był pierworodnym

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

pośród wielu braćmi. Tych zaś, których przeznaczył, tych też powołał, a któ-
rych powołał tych też usprawiedliwił, a których usprawiedliwił – tych też
obdarzył chwałą (Rz 8, 28-30).

Duch Święty przychodzi, aby dokończyć, wypełnić, doprowadzić stop-

niowo do ostatecznej doskonałości zamysł, którego źródłem jest miłość Ojca.
Ten Duch uczynił człowieczeństwo Jezusa, pochodzące od Dawida i Maryi
według ciała, pełnym człowieczeństwem Syna Bożego przez zmartwych-
wstanie i uwielbienie (por. Rz 1, 4; Ef 1, 20-22; Hbr 5, 5). Również nas,
cielesnych z urodzenia, czyni synami Bożymi powołanymi do współdzie-
dziczenia z Nim (por. Rz 8, 14-17). W Chrystusie człowieczeństwo zostaje
całkowicie uświęcone i odniesione do Ojca, ale to odniesienie musi objąć
i przeniknąć całą ludzkość. To właśnie jest dziełem Ducha, który łączy nas
wewnętrznie z Ojcem i Synem, wprowadzając nas w ten sposób w zamysł
Boży.

Duch Święty wzbudza w człowieku wiarę. Poprzez sakrament chrztu

wszczepia go w Chrystusa, dając możliwość nawiązania z Nim stałej łącz-
ności i pozostawania w żywym kontakcie. To jest ten pierwszy dar (apar-
chen), owe pierwociny, dzięki którym Duch Święty wprowadza człowieka
w życie z Bogiem, albowiem wybrał nas Bóg do zbawienia jako pierwoci-
ny przez uświęcenie Ducha i wiarę w prawdę (2 Tes 2, 13). Chrzest ozna-
cza dla niego z jednej strony obumarcie grzechowi (por. Rz 6, 11), z dru-
giej wydanie członków na służbę sprawiedliwości, dla uświęcenia (por. Rz
6, 19). Wszystkie ludzkie zmagania od tej chwili są udziałem w śmierci
i zmartwychwstaniu Chrystusa (por. 2 Kor 13, 4; Flp 3, 10; Ef 5, 14; Kol 3,
3-5).

Równolegle do udziału ochrzczonego w misterium paschalnym Chrystusa

dokonuje się nieustanne działanie Ducha Świętego w każdym z wiernych,
gdyż pozostają oni pod wyzwalającym z niewoli prawem ducha (Rz 8, 2).
Działając zgodnie z wolą Ducha (por. Rz 8, 5), przy pomocy Ducha uśmier-
cają popędy ciała (Rz 8, 13, por. Ga 5, 16), wydając wieloraki owoc Ducha
(Ga 5, 22). Chrzest jest momentem zapoczątkowania w chrześcijaninie ży-
cia Bożego charakteryzującego się prawem Ducha. Jest jednocześnie mo-
mentem włączenia do wspólnoty Kościoła, będącej ciałem Chrystusa i świą-
tynią Ducha Świętego, w której człowiek rozpoczyna życie w Duchu i przez
Ducha, w nowym Duchu (Rz 7, 6; 8, 2).

Dzięki Duchowi Świętemu człowiek rozwija się powoli duchowo aż do

usprawiedliwienia, tj. do pełni usynowienia przez zmartwychwstanie. A je-
śli mieszka w was Duch Tego, który Jezusa wskrzesił z martwych, to Ten, któ-

IV. Ukrzyżowany i Zmartwychwstały

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

ry wskrzesił Chrystusa (Jezusa) z martwych, przywróci do życia wasze śmier-
telne ciała mocą mieszkającego w was swego Ducha (Rz 8, 11). Ten Duch
daje wierzącemu wolność, życie, które otwiera go ku prawdziwej, autentycz-
nej przyszłości, ku pełnej i prawdziwej realizacji powołania do wspólnoty
z Bogiem.

Duch Święty jest darem zarówno Ojca (por. Dz 1, 4; 2, 33), jak i Syna,

do którego tak ściśle należy, że może być nazwany Jego Duchem (por. Dz
2, 33. 38; 16, 7), i zesłanym po fakcie wejścia do chwały Mesjasza (por.
Dz 2, 33). Działa wielorako na rzecz sprawy Chrystusa, czyniąc apostołów
Jego świadkami (por. Dz 1, 8), zwłaszcza Jego zmartwychwstania (por. Dz
2, 22; 4, 33; 5, 32; 10, 38-44), dając im moc głoszenia słowa Chrystusa (por.
Dz 4, 29-31), powołując Szawła (por. Dz 9, 17). Duch Święty w szczególny
sposób zajmuje się apostołami: interweniuje w ich sprawie (por. Dz 8, 26.
29; 10, 19n; 13, 2. 4), towarzyszy ich działalności misyjnej (por. Dz 16, 6),
nadaje powagę ich dekretom (por. Dz 15, 28), tworzy przy ich pomocy hie-
rarchię Kościoła (por. Dz 20, 28).

Duch Święty jest Osobą. Świadczyć słowem za pośrednictwem aposto-

łów może tylko Osoba (por. Dz 5, 32), podobnie jest z mówieniem (por. Dz
8, 29; 10, 19; 13, 2-4). Duch Święty jest nadto Osobą Boską. W Piśmie
Świętym dzieło uświęcenia i udzielania natchnienia jest sprawą wyłącznie
samego Boga (por. Dz 4, 31; 11, 15. 18; 13, 4; 15, 8 n; 19, 6; 28, 25).

Duch umożliwia zrozumienie poprzez wiarę prawdy o Chrystusie (por.

1 J 5, 6). Jest On uobecnieniem Chrystusa w Kościele i poręką zachowania
wiary. Duch Święty budzi w wiernych poczucie wspólnoty, na mocy której
są oni w Bogu, a Bóg jest w nich: poznajemy, że my trwamy w Nim, a On
w nas, bo udzielił nam ze swego Ducha (por. 1 J 3, 24; J 14). To zaś pocią-
ga za sobą konieczność kierowania się taką miłością, jaką ukochał nas Bóg:
Przykazanie zaś Jego jest takie, abyśmy wierzyli w imię Jego Syna, Jezusa
Chrystusa i miłowali się wzajemnie tak, jak nam nakazał (1 J 3, 23).

Duch Święty jest tym, przez którego począł się Jezus i tym, który Go na-

maścił. Apostołowie wysłani przez Jezusa w mocy Ducha Świętego oczysz-
czali dusze i ciała pogan przez chrzest wody i Ducha Świętego. Odtąd udzie-
lają Go wierzącym tworząc Kościół, który jest Jego przestrzenią, właściwym
miejscem działania Ducha Świętego. Kościół żyje dzięki wierze będącej da-
rem Bożym, strzeżonym przez Ducha Świętego. Przechowując depozyt wia-
ry, Kościół może być tylko jeden, gdyż działa w nim Duch Święty.

Połączenie wyznania wiary w Ducha Świętego i Kościół w trzecim ar-

tykule wiary zakłada, że Duch Święty działa w Kościele. Wyznanie wiary

30. Wierzę w Ducha Świętego

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

w Boga w Trójcy Świętej Jedynego nie jest jednocześnie wyznaniem wia-
ry w Kościół, lecz stanowi rozwinięcie Bożego dzieła zbawczego, które urze-
czywistnia się w trzech etapach. Stworzenie jest dziełem Ojca, który przez
swoje Słowo powołuje wszystko do istnienia (por. J 1, 3), odkupienie jest
dziełem Syna Wcielonego, a uświęcenie dziełem Ducha Świętego.

Eklezjologia dogmatyczna mówi o Kościele jako rzeczywistości założo-

nej i podtrzymywanej przez Boga – istniejącej w Duchu Świętym. Kościół
jest drogą wiodącą do zbawienia, a zarazem zbawienie to zaczątkowo re-
alizuje i jego treścią żyje. Zasadą jego jedności, sprawcą świętości i porę-
czycielem powszechności jest Duch Święty.

3. Metody i środki dydaktyczne

pogadanka
praca z tekstem
zdjęcia wybitnych postaci
teksty biblijne

4. Literatura pomocnicza

Y. Congar, Wierzę w Ducha Świętego, t. I-III, Warszawa 1997.
B. Stubenrauch, Pneumatologia – Traktat o Duchu Świętym, Podręcznik teo-

logii dogmatycznej, pod. red. W. Beinerta, t. VIII, Kraków 1999.

Duch Święty – Duch Boży, pod red. L. Stachowiaka, R. Rubinkiewicza,

Lublin 1985.

A. Jankowski, Duch Święty w Nowym Testamencie. Zarys pneumatologii No-

wego Testamentu

, Kraków 1998.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Zastanawiamy się nad wyjątkową rolą niektórych ludzi w historii.

IV. Ukrzyżowany i Zmartwychwstały

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

B. Rozwinięcie

Charakteryzujemy działanie Ducha Świętego.

C. Zakończenie

Układamy modlitwę do Ducha Świętego.

2. Katecheza

A. Wstęp

Przypinamy do tablicy zdjęcia wyjątkowych osób (które w znaczący

sposób zapisały się w historii ludzkości). Zastanawiamy się, dlaczego ci
ludzie są wyjątkowi, jakie znaczenie mają te osoby dla nas, w czym mogą
nam pomóc. Zwracamy uwagę, że ich osiągnięcia – nawet jeżeli są znane
i cenione – nie mogą zaspokoić ludzkiego pragnienia, by żyć na wieki. Dla-
tego Jezus zapewnia swoich uczniów, że pośle im kogoś wyjątkowego. Osobę
tę nazywamy Duchem Świętym. Stawiamy problem katechezy: Kim jest
Duch Święty, którego Jezus posyła od Ojca?

B. Rozwinięcie

Dzielimy klasę na grupy. Każda otrzymuje jeden tekst i na jego podsta-

wie odpowiada na pytania:

– na czym polega wyjątkowość Ducha Świętego?
– w czym Duch Święty ma pomóc człowiekowi?

Dam im jedno serce i wniosę nowego ducha do ich wnętrza. Z ciała ich

usunę serce kamienne, a dam im serce cielesne, aby postępowali zgodnie
z moimi poleceniami, strzegli nakazów moich i wypełniali je. I tak będą oni
moim ludem, a Ja będę ich Bogiem (Ez 11, 19-20).

Kiedy nadszedł wreszcie dzień Pięćdziesiątnicy, znajdowali się wszyscy

razem na tym samym miejscu. Nagle dał się słyszeć z nieba szum, jakby
uderzenie gwałtownego wiatru, i napełnił cały dom, w którym przebywali.
Ukazały się im też języki jakby z ognia, które się rozdzieliły, i na każdym
z nich spoczął jeden. I wszyscy zostali napełnieni Duchem Świętym, i zaczęli
mówić obcymi językami, tak jak im Duch pozwalał mówić (Dz 2, 1-4).

30. Wierzę w Ducha Świętego

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Albowiem wszyscy ci, których prowadzi Duch Boży, są synami Bożymi.

Nie otrzymaliście przecież ducha niewoli, by się znowu pogrążyć w bojaź-
ni, ale otrzymaliście ducha przybrania za synów, w którym możemy wołać:
„Abba, Ojcze!” Sam Duch wspiera swym świadectwem naszego ducha, że
jesteśmy dziećmi Bożymi (Rz 8, 14-16).

Owocem zaś ducha jest: miłość, radość, pokój, cierpliwość, uprzejmość,

dobroć, wierność, łagodność, opanowanie. Przeciw takim [cnotom] nie ma
Prawa (Ga 5, 22-23).

Jednakże mówię wam prawdę: Pożyteczne jest dla was moje odejście.

Bo jeżeli nie odejdę, Pocieszyciel nie przyjdzie do was. A jeżeli odejdę, poślę
Go do was. On zaś, gdy przyjdzie, przekona świat o grzechu, o sprawiedli-
wości i o sądzie. O grzechu – bo nie wierzą we Mnie; o sprawiedliwości zaś
– bo idę do Ojca i już Mnie nie ujrzycie; wreszcie o sądzie – bo władca tego
świata został osądzony. Jeszcze wiele mam wam do powiedzenia, ale teraz
[jeszcze] znieść nie możecie. Gdy zaś przyjdzie On, Duch Prawdy, dopro-
wadzi was do całej prawdy (J 16, 7-13a).

Wyniki pracy w grupach zbieramy w formie tabeli. Może ona wyglądać

następująco:

Ez 11, 19-20

Pomaga kochać, bez Ducha Świętego Bóg jest daleki

Ga 5, 22-23

Daje radość, pogodę i pokój serca

Dz 2, 1-4

Rz 8, 14-16

Daje odwagę, usuwa lęk

J 16, 7-13a

Pomaga zrozumieć i poznać prawdę

Następnie prosimy, by uczniowie przeczytali tekst w podręczniku i na

jego podstawie uzupełnili charakterystykę Osoby Ducha Świętego wypra-
cowaną w grupach. W podsumowaniu zwracamy uwagę, że Duch Święty
pomaga kochać, sprawia, że nieznośny ciężar przykazań staje się lekki, bo
z Nim życie wg Dekalogu staje się potrzebą serca, a nie wymuszonym obo-
wiązkiem. Duch Święty daje odwagę do wyznawania wiary.

IV. Ukrzyżowany i Zmartwychwstały

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

C. Zakończenie

Uczniowie indywidualnie piszą modlitwę do Ducha Świętego z prośbą

o dobre przygotowanie do sakramentu bierzmowania, tak by mogli w nim
świadomie wyznać wiarę w Jego obecność i działanie w Kościele.

3. Zeszyt ucznia

Temat: WIERZĘ W DUCHA ŚWIĘTEGO

Zapis stanowi tabelka podsumowująca pracę w grupach oraz modlitwa

napisana przez uczniów.

4. Praca domowa

Napisz, kim dla ciebie jest Duch Święty?

30. Wierzę w Ducha Świętego

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

31. TAJEMNICA TRÓJCY ŚWIĘTEJ

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cel katechezy

Zapoznanie z tajemnicą Trójcy Świętej. Rozwijanie wiary w jednego

Boga w trzech Osobach.

2. Treść orędzia zbawczego

Z wyznaniem wiary w Boga w Trójcy Świętej (Boga trójjedynego) spo-

tykamy się w wielu perykopach Pisma Świętego. W objawieniu ludziom
przez Boga tajemnicy swego wewnętrznego życia widoczne jest działanie
całej Trójcy Świętej. O tym działaniu Boga trójedynego opowiada cała Bi-
blia: Stary i Nowy Testament.

Potrójny wymiar tego działania odkrywamy już od pierwszych stron Bi-

blii przy okazji udzielania odpowiedzi na pytanie o początek świata i człowie-
ka. Po stwierdzeniu autora natchnionego, że na początku Bóg stworzył niebo
i ziemię (Rdz 1, 1) w kolejnych wierszach tego rozdziału czytamy o obecnym
w dziele stworzenia Duchu, który unosił się nad wodami. W podobny sposób
Biblia opowiada o działaniu drugiej Osoby Trójcy Świętej. Ewangelista św.
Jan mówi o przedwiecznym Słowie. Opowiadając o Jego działaniu, stwier-
dza: Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga i Bogiem było Słowo. Ono
było na początku u Boga. Wszystko przez Nie się stało, a bez Niego nic się nie
stało, co się stało. W Nim było życie (J 1, 1-4a). Twórcze działanie Słowa
opisuje też Psalmista, który podkreśla, że przez słowo Pana powstały niebio-
sa i wszystkie ich zastępy przez tchnienie ust Jego (...) Bo On przemówił,
a wszystko powstało; On rozkazał, a zaczęło istnieć (Ps 33 [32], 6. 9).

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Kościół wyznaje przy tym wiarę w to, że działanie Syna i Ducha Świę-

tego, zapowiadane w Starym Testamencie, zostało objawione w pełni w No-
wym Testamencie. Jako nierozdzielnie zespolone z działaniem Ojca jest ono
jasno potwierdzone przez wiarę Kościoła. Kościół wierzy, że istnieje tylko
jeden Bóg w trzech Osobach, który jest Stwórcą, Sprawcą i Porządkującym.
Stworzenie jest więc wspólnym dziełem Trójcy Świętej. Świadectwa wiary
przekazane przez wczesnochrześcijańską tradycję jednomyślnie potwierdza-
ją tę prawdę. Trójca Święta jest jednym Bogiem, który stworzył i napełnił
każdą rzecz (...), ożywiając każdą rzecz swym Duchem, aby każde stworze-
nie wychwalało swego mądrego Stwórcę, jedynego sprawcę życia i trwa-
nia. Bardziej zaś niż wszelkie inne stworzenia, niech stworzenie rozumne
sławi Go zawsze jako wielkiego Króla i dobrego Ojca (św. Grzegorz z Na-
zjanzu, Poezje dogmatyczne, XXI, Hymnus alias: PG 37, 510-511).

Sam termin „Trójca” pojawia się w połowie II w. u Teofila z Antiochii

(po grecku) i na początku III w. u Tertuliana (po łacinie). Św. Cyprian mó-
wił o Symbolu Trójcy, a św. Hieronim w IV w. o wierze w Trójcę, łącząc ją
z jednością Kościoła.

Trynitarny symbol wiary przedstawia dzieło, którego dokonała Trójca

w historii zbawienia, dla dobra ludzi. Bogu Ojcu przypisuje się ekonomię
stworzenia, Synowi Bożemu – zbawienia, natomiast Duchowi Świętemu
dzieło uświęcenia ludzkości. Te trzy momenty układają się według porząd-
ku Bożych przejawów i misji: Ojciec posłał Syna, który ze swej strony po-
słał Ducha od Ojca. W ten sposób Kościół ukazuje się jako miejsce przeby-
wania Trójcy wśród ludzi.

Kościół opierając się na biblijnym Objawieniu i chrześcijańskiej Tradycji

wierzy w działanie Boga objawionego w czasie przez Ojca, Syna i Ducha
Świętego. W świetle Trójjedynego Boga historia nie jawi się już jako se-
kwencja wydarzeń, które znajdują kres w otchłani śmierci, lecz staje się
terenem użyźnionym przez ziarna wieczności, drogą prowadzącą do wznio-
słego celu, gdzie Bóg będzie wszystkim we wszystkich (por. 1 Kor 15, 28).

Najświętsza Trójca, Jedność Osób Bożych – Ojca, Syna i Ducha Świę-

tego jest i zawsze pozostanie największą tajemnicą w pełnym tego słowa zna-
czeniu. Ale nie jest to tajemnica daleka i zamknięta w sobie. Bo Bóg, który
zstępuje w obłoku, daje się poznać, otwiera się i udziela człowiekowi, ob-
jawia się i pozostaje Bogiem ukrytym. Oglądaliśmy Jego chwałę – świad-
czy św. Jan, tzn. chwałę Syna, który jest niczym innym, jak chwałą Ojca.
Syn jest blaskiem Jego świętości i mocą Jego miłości.

31. Tajemnica Trójcy Świętej

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

3. Metody i środki dydaktyczne

praca z obrazem
metoda liturgiczna
trzy świece

4. Literatura pomocnicza

C. Bartnik, Dogmatyka katolicka, Lublin 1999.
K. Rahner, H. Vorgrimler, Mały Słownik teologiczny, Warszawa 1987.
J. O` Donnell, Tajemnica Trójcy Świętej, Kraków 1993.
B. Sesboüé, J. Woliński (red.), Historia dogmatów, t. I, Bóg zbawienia, Tra-

dycja, reguła i Symbole wiary, ekonomia zbawienia, rozwój dogmatów try-
nitarnych i chrystologicznych, Kraków 1999.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Zastanawiamy się nad symbolicznym zapisem relacji międzyludzkich.

B. Rozwinięcie

Omawiamy prawdę wiary o Trójcy Świętej.

C. Zakończenie

Wyznajemy wiarę w jednego Boga w Trójcy Świętej.

2. Katecheza

A. Wstęp

Prosimy, by uczniowie spróbowali utworzyć wzór matematyczny opisu-

jący relacje pomiędzy ludźmi. Na przykład wzór na przyjaźń może wyglą-
dać następująco:

IV. Ukrzyżowany i Zmartwychwstały

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Zwracamy uwagę uczniów, że są kwestie, które próbujemy sobie wyja-

śnić przy pomocy symboli i znaków, gdyż nie znajdujemy materialnej for-
my ich wyrażenia. W wierze chrześcijańskiej taką prawdą, której w żaden
sposób nie możemy do końca zrozumieć jest tajemnica Trójcy Świętej. Sta-
wiamy problem katechezy: Co możemy powiedzieć o Trójcy Świętej?

B. Rozwinięcie

Wyjaśniamy, że choć w Piśmie Świętym ani raz nie występuje wyraże-

nie „Trójca Święta” (które pochodzi z II/III w.), to jednak prawda, jaką ten
termin wyraża, została w Biblii objawiona. Poznajemy ją głównie dzięki
Jezusowi, który objawił trzy imiona Boskie (zob. np. Mt 28, 19). Bóg nie
„przebiera” się raz w Ojca, raz w Syna, raz w Ducha, nie przedstawia się
innym niż jest w rzeczywistości. A jest – jak mówi Objawienie – Ojcem,
Synem i Duchem Świętym – jednym Bogiem w trzech odrębnych Osobach.
Jest zatem Wspólnotą Osób, opartą na relacjach miłości.

Uczniowie czytają tekst w podręczniku i pracując z partnerem próbują

wyjaśnić, jaką prawdę o Trójcy Świętej wyrazili autorzy zamieszczonych
w podręczniku obrazów przedstawiających wyobrażenie Trójcy Świętej?

W podsumowaniu stwierdzamy, że wiarę w jednego Boga w trzech Oso-

bach oraz w Ich działanie w życiu wierzących ludzie próbują wyrazić za
pomocą różnych znaków i symboli. Chociaż przypisują poszczególnym
Osobom Trójcy Świętej konkretną rolę w dziele zbawienia, to jednocześnie
wierzą, że działanie Osób Boskich jest nierozdzielne i że łączy Je miłość.
Zwracamy uwagę, że oprócz obrazów artyści często posługują się schema-
tami w przedstawianiu prawdy o Trójcy Świętej. Pytamy uczniów, z jakimi
schematycznymi przedstawieniami Trójcy Świętej się spotkali i co dla nich
te symbole znaczą.

C. Zakończenie

Zapalamy trzy jednakowe świece, które łączymy tak, by utworzyły jeden

płomień. Wyjaśniamy, że również w ten sposób ludzie usiłują przybliżyć so-
bie prawdę o Trójcy Świętej. Wspólnie wyznajemy wiarę w Trójcę Świętą,
odmawiając modlitwę: Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu...

31. Tajemnica Trójcy Świętej

Dobro + Prawda

Szacunek (tolerancja)

( )

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

3. Zeszyt ucznia

Temat: TAJEMNICA TRÓJCY ŚWIĘTEJ

Zapis stanowi wyjaśnienie dotyczące Trójcy Świętej wyrażone w wybra-

nym obrazie.

4. Praca domowa

Zwróć uwagę na sposób, w jaki wykonujesz znak krzyża. Zastanów się,

czy jest on rzeczywiście wyznaniem wiary w Trójcę Świętą?

IV. Ukrzyżowany i Zmartwychwstały

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

V. NADZIEJA NOWEGO ŻYCIA

Zadaniem piątej grupy tematycznej jest ponowne podjęcie tematyki pas-

chalnej, ale rozpatrywanej głównie z perspektywy człowieka. W kolejnych
jednostkach tematycznych tej grupy zmierza się zatem do udzielenia kate-
chizowanym odpowiedzi na pytania o przeznaczenie, o sens życia, sens czy-
nionego dobra. Odpowiedzi tej chcemy udzielić w świetle wydarzeń pas-
chalnych. Przywołując dalsze losy Jezusa historii – Jego wniebowstąpienie
– chcemy zwrócić uwagę na religijną interpretację tego wydarzenia. I tak,
przy pomocy wyjaśnienia pojęcia „chwała Jezusa” dążymy do ukazania
prawdy o istocie życia ofiarowanego ludziom przez Boga. Młodzież powin-
na zrozumieć, że wniebowstąpienie Jezusa, Jego przebywanie w chwale Ojca
oznacza najpierw to, że prowadzi On ludzi do chwały Boga, odsłania przed
nimi wielkość powołania, którego istotą jest udział w świętości, wielkości
i wspaniałości Boga przez całą wieczność.

Rozważania nad przeznaczeniem, zaproszeniem czy też powołaniem

człowieka do życia we wspólnocie z Bogiem przez całą wieczność mają na
celu nie tylko uświadomienie katechizowanym wielkości tego życia, ale też
uwrażliwienie ich na Boże dary, udzielone za pośrednictwem Chrystusa –
sakramenty – wyrażające Jego troskę o to, aby człowiek w tym wysiłku nie
pozostał sam, nie był skazany na własne siły.

Z tej też perspektywy katechizowani uczeni są chrześcijańskiego patrze-

nia i rozumienia ludzkiej śmierci, przed którą stoi każdy człowiek. Wyda-
rzenie to jest wyjaśniane jako etap otwierający drogę do realnego wyspeł-
nienia się Bożych obietnic, pozwalając korzystać w pełni z Bożego daru
życia, z nieśmiertelności. Czym ta nieśmiertelność jest? Jak człowiek bę-
dzie jej doświadczał? To kolejne pytania, na które jednostki tej grupy tema-
tycznej choć po części starają się udzielić odpowiedzi.

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

32. JEZUS W CHWALE OJCA

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cel katechezy

Ukazanie, że Bóg najpełniej objawia swoją chwałę przez Jezusa Chry-

stusa. Uczenie rozpoznawania objawionej przez Boga miłości do ludzi.

2. Treść orędzia zbawczego

W Biblii termin „chwała” (hebr. kabôd) ma bardzo duże znaczenie. Waga

jakiegoś bytu w jego istnieniu określa jego znaczenie, szacunek rodzący się
z tego znaczenia, chwałę. Dlatego w języku hebrajskim chwała oznacza nie
tyle dobrą reputację, lecz rzeczywistą wartość, odpowiadającą jego powa-
dze.

Chwała Jahwe oznacza Boga samego, gdy ukazuje się w swym majesta-

cie, w blasku swej świętości, w całej mocy swojego bytu i ma charakter
epifanijny. Stary Testament zna dwa typy manifestacji lub epifanii chwały
Bożej: wielkie dzieła Boże i objawienia się Boga samego.

Bóg objawia swoją chwałę przez swe niezwykłe interwencje, wyroki

i znaki (por. Lb 14, 22). Należy do nich cud przejścia przez Morze Czerwo-
ne (por. Wj 14, 18) albo cud manny i przepiórek: a rano ujrzycie chwałę Jah-
we (Wj 16, 7). Bóg przychodzi z pomocą swemu ludowi. Chwała jest wów-
czas prawie synonimem zbawienia (por. Iz 35, 1-4; 40, 5 z Łk 3, 6). Bóg
przymierza ukazuje swą chwałę, by ocalić i podźwignąć swój lud. Jego
chwała i potęga pozostają wtedy na usługach Jego miłości i wierności: Gdy
Pan odbuduje Syjon, objawi się w chwale (Ps 102, 17; por. Ez 39, 21-29).

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Dzieło stworzenia również ukazuje chwałę Bożą: Napełni się chwałą Jahwe
wszystka ziemia (Lb 14, 21).

Bóg objawia się w swojej chwale również osobiście. Chwała Boga sa-

mego jako rzeczywistość widzialna (por. Wj 16, 10) jest oślepiającym wprost
promieniowaniem Bożej istoty. I dlatego Mojżesz modli się: Spraw, abym
ujrzał Twoją chwałę (Wj 33, 18). Na Synaju chwała Jahwe przybiera wy-
gląd promieni opasujących jakby koroną całe wzgórze (por. Wj 24, 15n; Pwt
5, 22n). Po Synaju chwała spoczęła na sanktuarium: To miejsce będzie po-
święcone przez moją chwałę (Wj 29, 43; 40, 34). Odtąd Izrael będzie pozo-
stawał na usługach tej chwały (por. Kpł 9, 6. 23n); żyje i triumfuje opro-
mieniony chwałą Jahwe (por. Wj 40, 36n; Lb 16, 1 – 17, 15; 20, 1-13). Po-
tem chwała wypełni świątynię (por. 1 Krl 8, 10n) i na znak protestu opuści
świątynię w okresie niewoli (por. Ez 9 – 11). Księga Izajasza ukazuje, że
Bóg króluje w swym świętym państwie, które zostało odrodzone Jego po-
tęgą i opromienione Jego obecnością: Powstań! Świeć! Bo przyszło twe świa-
tło i chwała Jahwe rozbłysła nad tobą (Iz 60, 1). Jerozolima staje się przed-
miotem chwały na ziemi (por. Iz 62, 7; por. Ba 5, 3). Od niej chwała Boża
promieniuje na wszystkie narody, które przychodzą do niej pełne podziwu
(por. Iz 60, 3), przybiera rozmiary powszechne i ma charakter eschatologicz-
ny.

W Nowym Testamencie chwała Boża w całej pełni przebywa w Jezusie

Chrystusie. On jest odblaskiem chwały i odbiciem Jego istoty (Hbr 1, 3).
Chwała Boża widnieje na Jego obliczu (2 Kor 4, 6); od Niego promieniuje
na ludzi (por. 2 Kor 3, 18). On jest Panem chwały (1 Kor 2, 8).

Chwała Jezusa objawia się w całym Jego życiu, posłudze, śmierci i zmar-

twychwstaniu – jednak pełna manifestacja Boskiej chwały Jezusa będzie
miała miejsce w chwili Jego ponownego przyjścia: Syn Człowieczy przyj-
dzie w chwale swego Ojca razem z aniołami i świętymi (Mk 8, 38; por. Mt
24, 30; 25, 31) i objawi swoją chwałę przez doprowadzenie do końca swe-
go dzieła, będącego zarazem sądem i zbawieniem.

Kościół naucza, że przyjście Mesjasza w chwale jest zatrzymane w każ-

dej chwili historii do momentu uznania Go przez całego Izraela (por. Rz 11,
26; Mt 23, 39), którego część została dotknięta „zatwardziałością” (por.
Rz 11, 25) „w niewierze” (Rz 11, 20) w Jezusa. Św. Piotr mówi do Żydów
w Jerozolimie po Pięćdziesiątnicy: Pokutujcie więc i nawróćcie się, aby
grzechy wasze zostały zgładzone, aby nadeszły od Pana dni ochłody, aby
też posłał wam zapowiedzianego Mesjasza, Jezusa, którego niebo musi za-
trzymać aż do czasu odnowienia wszystkich rzeczy, co od wieków przepo-

V. Nadzieja nowego życia

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

wiedział Bóg przez usta swoich świętych proroków (Dz 3, 19-21). Św. Paweł
kontynuuje za nim: Jeżeli ich odrzucenie przyniosło światu pojednanie, to
czymże będzie ich przyjęcie, jeżeli nie powstaniem ze śmierci do życia? (Rz
11, 15). Wejście „całości” Izraela (Rz 11, 12) do zbawienia mesjańskiego,
w ślad za wejściem „pełni pogan” (Rz 11, 25), pozwoli ludowi Bożemu zre-
alizować miarę wielkości według Pełni Chrystusa (Ef 4, 13), gdy Bóg bę-
dzie wszystkim we wszystkich (1 Kor 15, 28) [KKK 674].

Kościół wejdzie do Królestwa jedynie przez tę ostateczną Paschę, w któ-

rej podąży za swoim Panem w Jego Śmierci i Zmartwychwstaniu. Królestwo
wypełni się więc nie przez historyczny triumf Kościoła zgodnie ze stopnio-
wym rozwojem, lecz przez zwycięstwo Boga nad końcowym rozpętaniem
się zła, które sprawi, że z nieba zstąpi Jego Oblubienica. Triumf Boga nad
buntem zła przyjmie formę Sądu Ostatecznego po ostatnim wstrząsie ko-
smicznym tego świata, który przemija (KKK 677).

Cały Nowy Testament zorientowany jest w kierunku owego objawienia

się chwały wielkiego Boga i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa (Tt 2,
13n); w kierunku wiecznej chwały w Chrystusie (1 P 5, 10), do której wszyst-
kich nas Bóg powołał (por. 1 Tes 2, 12) i która ma być kiedyś objawiona (por.
1 P 5, 1), niewielkie bowiem utrapienia obecnego czasu gotują bezmiar
chwały przyszłego wieku (2 Kor 4, 17). Całe stworzenie wzdycha do obja-
wienia się tej chwały (por. Rz 8, 19).

3. Metody i środki dydaktyczne

pogadanka
artykuł prasowy
schemat gazety
słowa piosenki „Gloria”
teksty biblijne

4. Literatura pomocnicza

X. Léon-Dufour, Słownik teologii biblijnej, Poznań 1994.

32. Jezus w chwale Ojca

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Ustalamy potoczne rozumienie słowa „chwała”.

B. Rozwinięcie

Omawiamy, w jaki sposób chwała Boża objawiła się przez Jezusa.

C. Zakończenie

Ukazujemy, kiedy chwała Boża objawia się człowiekowi.

2. Katecheza

A. Wstęp

Rozpoczynamy odtworzeniem nagrania piosenki „Gloria” w wykonaniu

zespołu Stare Dobre Małżeństwo lub odczytaniem jej treści i prosimy, by
uczniowie wyjaśnili, czym jest „chwała” w rozumieniu autora tekstu.

„Chwała najsampierw komu,
komu gloria na wysokościach?
Chwała najsampierw tobie
Trawo przychylna każdemu,
Kraino na dół od Edenu.
Gloria! Gloria!

Chwała tobie, słońce
Odyńcu ty samotny
Co wstajesz rano z trzęsawisk nocnych,
I w górę bieżysz, w niebo sam się wzbijasz
I chmury czarne białym kłem przebijasz
I to wszystko bezkrwawo brawo, brawo
I to wszystko złociście, i nikogo nie boli
Gloria! Gloria! In excelsis soli!

V. Nadzieja nowego życia

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Z słońcem pochwalonym teraz pędźmy razem
Na nim, na odyńcu, galopujmy dalej.
Chwała tobie, wietrze
Wieczny ty młodziku
Sieroto świata ulubieńcze losu
Od złego ratuj i kąkoli w zbożu
Łagodnie kołysz tych, co są na morzu
Gloria! Gloria! In excelisis soli!

Z wiatrem pochwalonym teraz pędźmy społem
Na nim, na koniku, galopujmy polem.
Chwała wam ptaszki śpiewające!
Chwała wam ryby pluskające!
Chwała wam zające na łące
Zakochane w biedronce!
Chwała wam: zimy, wiosny, lata i jesienie!
Chwała temu, co bez gniewu idzie
Poprzez śniegi, deszcze, blaski oraz cienie,
W piersi pod koszulą całe jego mienie!
Gloria! Gloria!”

Zwracamy uwagę, że religijnego znaczenia pojęcia „chwała” nie można

ograniczyć tylko do uznania i podziwu. Stawiamy problem katechezy: Czym
jest chwała Boga objawiona wobec ludzi?

B. Rozwinięcie

Dzielimy klasę na grupy. Każda otrzymuje jeden tekst i przygotowuje

artykuł prasowy, w którym powinny znaleźć się następujące elementy: ty-
tuł, krótki opis wydarzenia, miejsce, sposób, w jaki Bóg objawia swoją
chwałę.

Teksty do pracy w grupach:

Grupa I
W tej samej okolicy przebywali w polu pasterze i trzymali straż nocną

nad swoją trzodą. Naraz stanął przy nich anioł Pański i chwała Pańska ze-
wsząd ich oświeciła, tak że bardzo się przestraszyli (Łk 2, 8-9).

32. Jezus w chwale Ojca

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Grupa II
W jakieś osiem dni po tych mowach wziął z sobą Piotra, Jana i Jakuba

i wyszedł na górę, aby się modlić. Gdy się modlił, wygląd Jego twarzy się
odmienił, a Jego odzienie stało się lśniąco białe. A oto dwóch mężów roz-
mawiało z Nim. Byli to Mojżesz i Eliasz. Ukazali się oni w chwale i mówili
o Jego odejściu, którego miał dokonać w Jerozolimie. Tymczasem Piotr i to-
warzysze snem byli zmorzeni. Gdy się ocknęli, ujrzeli Jego chwałę i oby-
dwóch mężów, stojących przy Nim (Łk 9, 28-32).

Grupa III
Zbliżał się już do zboczy Góry Oliwnej, kiedy całe mnóstwo uczniów

poczęło wielbić radośnie Boga za wszystkie cuda, które widzieli. I wołali
głośno: Błogosławiony Król, który przychodzi w imię Pańskie. Pokój w nie-
bie i chwała na wysokościach (Łk 19, 37-38).

Grupa IV
„Czyż Mesjasz nie miał tego cierpieć, aby wejść do swej chwały?” I za-

czynając od Mojżesza poprzez wszystkich proroków wykładał im, co we
wszystkich Pismach odnosiło się do Niego. Tak przybliżyli się do wsi, do
której zdążali, a On okazywał, jakoby miał iść dalej (Łk 24, 26-28).

Grupa V
Po tych słowach uniósł się w ich obecności w górę i obłok zabrał Go im

sprzed oczu. Kiedy uporczywie wpatrywali się w Niego, jak wstępował do
nieba, przystąpili do nich dwaj mężowie w białych szatach (Dz 1, 9-10).

Grupa VI
A on pełen Ducha Świętego patrzył w niebo i ujrzał chwałę Bożą i Jezu-

sa, stojącego po prawicy Boga. I rzekł: „Widzę niebo otwarte i Syna Czło-
wieczego, stojącego po prawicy Boga” (Dz 7, 55-56).

Uczniowie odczytują przygotowane artykuły. W podsumowaniu podkre-

ślamy, że objawienie się chwały Boga wobec ludzi jest związane z Osobą
Jezusa i Jego dziełami zbawczymi, które wskazują na chwałę Ojca, od któ-
rego Jezus pochodzi. Pan Bóg objawia swą chwałę po to, aby ludzie zoba-
czyli i rozpoznali w niej Jego miłość i dobroć do całego stworzenia, a przede
wszystkim do nich samych.

V. Nadzieja nowego życia

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

C. Zakończenie

Prowadzimy pogadankę, w której przypominamy wydarzenie nawróce-

nia Szawła pod Damaszkiem. Zwracamy uwagę, że zetknięcie z chwałą
Bożą, jakiego doświadczył Szaweł, miało charakter wyjątkowy. Zwykle
spotkanie z żywym Bogiem i Jego chwałą dokonuje się w ciszy, czasami
w sposób niezauważalny dla naszych zmysłów. Tak dzieje się w sakramen-
tach. Podkreślamy, że w każdej Mszy Świętej mamy możliwość zetknięcia
się z Bożą chwałą, a naszą wiarę w to wyznajemy w modlitwie: „Przez
Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie...” Zachęcamy, by uczniowie przez
chwilę zastanowili się, czy rzeczywiście, odpowiadając „Amen” na te sło-
wa, wyznają wiarę w powtórne przyjście Jezusa w chwale.

3. Zeszyt ucznia

Temat: JEZUS W CHWALE OJCA

Zapis stanowi artykuł przygotowany w grupach.

4. Praca domowa

Wyjaśnij, co znaczą słowa Credo „Jezus wstąpił do nieba. Siedzi po pra-

wicy Ojca. Powtórnie przyjdzie w chwale sądzić żywych i umarłych”.

32. Jezus w chwale Ojca

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

33. POWOŁANI DO ŚWIĘTOŚCI

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cel katechezy

Przedstawienie znaków sakramentalnych jako skutecznych darów w dą-

żeniu do świętości. Motywowanie do wdzięczności za dary udzielane nam
w sakramentach.

2. Treść orędzia zbawczego

Świętość jest przymiotem samego Boga. Jego to liturgia ogłasza trzykrot-

nie świętym; ona też nazywa Chrystusa jedynym Świętym i składa cześć
świętym. Świętość obejmuje pojęcia sakralności i czystości, ale równocze-
śnie je przewyższa. Jest zarezerwowana dla Boga, lecz przypisywana także
stworzeniom ze względu na świętość Stwórcy.

Semicki termin qodeš oznacza rzecz świętą; świętość wywodzi się od

rdzenia, który znaczy ciąć, oddzielać od tego, co jest profanum. Rzeczy
święte odznaczają się specjalnym dynamizmem, tajemniczością i majesta-
tem świadczącym o nadprzyrodzoności i pozwalającym człowiekowi uświa-
domić sobie swoją małość w obliczu objawienia się świętości.

Biblijne pojęcie świętości nie ogranicza się do samego ukazywania re-

akcji człowieka na pojawienie się tego, co Boskie ani do określenia święto-
ści poprzez zanegowanie profanum. Biblia zawiera przede wszystkim obja-
wienie samego Boga, który sam jest Święty. Od Niego pochodzi bowiem
wszelka świętość, gdyż Bóg jest źródłem świętości.

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Natura świętości jest tajemnicą Boga i jawi się jako coś zewnętrznego

w stosunku do osób, miejsc lub przedmiotów, które Bóg czyni świętymi. Ta
pochodząca od Boga świętość staje się rzeczywistością i przybiera charak-
ter wewnętrzny dzięki łasce Ducha Świętego. Miłość, którą jest sam Bóg
(por. 1 J 4, 16), będzie przekazywana ludziom, triumfując nad grzechem
uniemożliwiającym promieniowanie świętości.

Świętość Boga jest niedostępna dla człowieka. Aby człowiek mógł tę

świętość uznać, trzeba, aby Bóg okazał się świętym, objawiając swoją chwa-
łę. Dzieło stworzenia, teofanie, doświadczenia, kary i klęski (por. Lb 20, 1-
13; Ez 38, 21n), podobnie jak cudowna opieka, niespodziewane uwolnie-
nia pokazują, w jakim sensie Bóg jest święty (por. Ez 28, 25n).

Bóg uświęca człowieka, powołuje go do świętości – a tym samym dzieli

się z człowiekiem swoją świętością. Wybrany, wydzielony spośród narodów
Izrael, stał się szczególną własnością Boga, ludem kapłańskim, ludem świę-
tym. Kierowany miłością Bóg żyje i chodzi pośród swego ludu (por. Wj 33,
12-17); objawia się mu w obłoku, w Arce Przymierza, w Świątyni i w chwa-
le, która towarzyszy temu ludowi, nawet gdy przebywa on na wygnaniu (por.
Ez 1, 1-28): pośrodku ciebie jestem Ja – Święty (Oz 11, 9). Ta czynna obec-
ność Boga sprowadza na lud nie tylko świętość rytualną, lecz prawdziwą
godność, która zobowiązuje do świętości moralnej. Jahwe ogłasza Prawo,
żeby uświęcić lud (por. Kpł 23, 31), który powinien odpowiedzieć rzeczy-
wistym wysiłkiem uświęcania się.

W Nowym Testamencie ofiara Chrystusa uświęca wiernych w prawdzie

(por. J 17, 19), przekazując im rzeczywistą świętość. Chrześcijanie przez
wiarę i sakramenty – a przede wszystkim przez chrzest, dający im namasz-
czenie pochodzące od świętego (por. 1 Kor 1, 30; Ef 5, 26; 1 J 2, 20), mają
rzeczywisty udział w życiu Chrystusa zmartwychwstałego. Tak więc są oni
powołanymi do świętości świętymi w Chrystusie (por. 1 Kor 3, 16n; Ef 2,
22), gdyż są ochrzczeni w Duchu Świętym, zgodnie z tym, co zapowiedział
Jan Chrzciciel (por. Łk 3, 16; Dz 1, 5; 11, 16).

Kościół naucza, że „Wszyscy chrześcijanie jakiegokolwiek stanu i za-

wodu powołani są do pełni życia chrześcijańskiego i do doskonałości miło-
ści”. Wszyscy są powołani do świętości: Bądźcie... doskonali, jak dosko-
nały jest Ojciec wasz niebieski (Mt 5, 48). Na osiągnięcie tej doskonałości
wierni obracać powinni swe siły otrzymane według miary obdarowania
Chrystusowego, aby... posłuszni we wszystkim woli Ojca, z całej duszy
poświęcali się chwale Bożej i służbie bliźniemu. W ten sposób świętość
Ludu Bożego wyda owoc obfity, jak tego dowodzi wymownie życie tylu
świętych w dziejach Kościoła (KKK 2013).

33. Powołani do świętości

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Postęp duchowy zmierza do coraz bardziej wewnętrznego zjednoczenia

z Chrystusem. Zjednoczenie to jest nazywane zjednoczeniem „mistycznym”,
ponieważ jest ono uczestnictwem w misterium Chrystusa przez sakramen-
ty – „święte misteria” – a w Nim, w misterium Trójcy Świętej. Bóg wzywa
nas wszystkich do tego wewnętrznego zjednoczenia z Nim, nawet jeśli szcze-
gólne łaski czy nadzwyczajne znaki życia mistycznego są udzielane jedy-
nie niektórym, by ukazać darmowy dar udzielony wszystkim (KKK 2014).

Dzięki sakramentom człowiek może w ciągu swego ziemskiego życia

rozwijać i umacniać swoje życie z Bogiem. W sakramentach Bóg dzieli się
swą świętością z człowiekiem i umacnia go na drodze chrześcijańskiego
życia. Wsparty łaską Bożą i umocniony sakramentami Kościoła człowiek,
ma udział w Jego świętości i doświadcza w swym życiu – pełnego miłości,
zbawczego działania Boga.

3. Metody i środki dydaktyczne

rozsypanka wyrazowa
puzzle plakatowe
tekst rozsypanki
arkusze A4
przybory do malowania

4. Literatura pomocnicza

X. Léon-Dufour, Słownik teologii biblijnej, Poznań 1994.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Definiujemy wybrane relacje pomiędzy ludźmi.

B. Rozwinięcie

Wyjaśniamy, że udział w sakramentach jest pomocą w osiąganiu dosko-

nałości.

V. Nadzieja nowego życia

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

C. Zakończenie

Zachęcamy do okazywania Bogu wdzięczności za sakramenty.

2. Katecheza

A. Wstęp

Zwracamy uwagę, że człowiek jest istotą społeczną, to znaczy, że żyje

w relacjach z innymi. Aby te relacje były właściwe, konieczna jest odpo-
wiednia komunikacja. W codziennym życiu spotykamy różnorodne znaki
komunikacyjne, które umożliwiają lub utrudniają porozumiewanie się z in-
nymi. Dostrzegamy, że istnieje także inny rodzaj znaków, które wpływają
na nasze dobre i bezpieczne relacje z ludźmi. Tymi znakami są m.in.: mi-
łość, wierność i posłuszeństwo.

Uczniowie, pracując z partnerem, z otrzymanych elementów układają

definicje pojęć: MIŁOŚĆ, WIERNOŚĆ, POSŁUSZEŃSTWO.

Efekt pracy uczniów powinien wyglądać następująco:
MIŁOŚĆ: obdarzanie szczęściem, przywiązanie, gotowość do bezinte-

resownego daru z siebie, służenie, przebywanie razem, obrona.

WIERNOŚĆ: lojalność, dochowywanie wiary, oddanie, przywiązanie,

bez zdrady.

POSŁUSZEŃSTWO: wykonywanie pleceń bez oporu, realizowanie

czyjejś woli, stosowanie się do określonych norm i przepisów, uległość,
pokora.

Podkreślamy, że rozpoznane znaki – postawy zapewniają bezpieczne

odniesienia do siebie i drugiego człowieka. Wskazane postawy mają także

33. Powołani do świętości

MIŁOŚĆ

Stosowanie się do
określonych norm

i przepisów

bez zdrady

pokora

obrona

uległość

przywiązanie

POSŁUSZEŃSTWO

przebywanie razem

WIERNOŚĆ

służenie

oddanie

gotowość do
bezinteresownego daru
z siebie

realizowanie czyjejś woli

dochowywanie wiary

przywiązanie

obdarzanie szczęściem

lojalność

wykonywanie poleceń bez
oporu

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

szczególne znaczenie w relacji człowieka z Bogiem. Stawiamy problem
katechezy: Dlaczego postawy te są tak istotne dla chrześcijanina?

B. Rozwinięcie

Dzielimy klasę na grupy. Każda otrzymuje na arkuszu A4 jedno słowo

ze zdania: BĄDŹCIE DOSKONALI JAK DOSKONAŁY JEST OJCIEC
WASZ NIEBIESKI. Uczniowie malują słowo, a następnie interpretujemy
je, układając całe zdanie. Podsumowujemy pracę wyjaśniając, że polecenie
to jest trudne do realizacji, ale Jezus nie pozostawia nas samych i umacnia
nas przez sakramenty w czynieniu dobra. Prosimy uczniów o przeczytanie
tekstu z podręcznika od słów: „Sakramenty Kościoła...” i wskazanie, w ja-
ki sposób Jezus w poszczególnych sakramentach umacnia nas w stawaniu
się doskonałym. Zwracamy uwagę, że warunkiem udziału w świętości, w ży-
ciu Boga jest relacja miłości, wierności i posłuszeństwa wobec Boga. Po-
wracamy do definicji ułożonych w pierwszej części katechezy i analizuje-
my je w kontekście znaków sakramentalnych jako wskazanej drogi do świę-
tości.

C. Zakończenie

Zachęcamy uczniów do modlitwy dziękczynnej za sakramenty. Może-

my to uczynić modlitwą z podręcznika. Prosimy, by uczniowie wybrali
i przeczytali głośno ten fragment, który jest im szczególnie bliski.

3. Zeszyt ucznia

Temat: POWOŁANI DO ŚWIĘTOŚCI

Zapis stanowi fragment modlitwy wybrany przez uczniów.

4. Praca domowa

Odszukaj w Piśmie Świętym Ef 1, 3-6 i spróbuj zinterpretować ten frag-

ment w kontekście tematu katechezy.

V. Nadzieja nowego życia

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

34. CHRZEŚCIJANIN WOBEC ŚMIERCI

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cel katechezy

Ukazanie rzeczywistości śmierci jako przejścia do nowego, wiecznego

życia. Wspomaganie uczniów w formowaniu chrześcijańskiej postawy
wobec śmierci.

2. Treść orędzia zbawczego

Śmierć jest wspólnym losem wszystkich ludzi, drogą jednakową dla

mieszkańców całej ziemi (por. 1 Krl 2, 2; 2 Sm 14, 14; Syr 8, 7), kresem
ludzkiego życia, które jest tylko cieniem, tchnieniem, nicością (por.
Ps 39, 5n; 89, 48n; 90; Hi 14, 1-12; Mdr 2, 2n) i próżnością, bo wszystkich,
z królami włącznie (por. Syr 10, 10), spotyka ten sam los (por. Mdr 3; Ps
49, 8).

Śmierć ukazuje znikomość ludzkiego życia w porównaniu z nieśmiertel-

nym Bogiem, bo ten który jest prochem w proch się obraca (por. Rdz 3, 19).
Bóg nie uczynił śmierci (por. Mdr 1, 13), gdyż stworzył człowieka do nie-
śmiertelności. Śmierć przyszła na świat po grzechu Adama (por. Rdz 2, 17;
3, 19) i była skutkiem zawiści diabła (por. Mdr 2, 23n). Z winy człowieka
zatem grzech przyszedł na świat, a przez grzech także śmierć (por. Rz 5, 12.
17; 1 Kor 15, 21). Władza, jaką śmierć ma na ziemi, posiada wartość znaku
i ujawnia istnienie grzechu w świecie.

Śmierć nie jest pozbawiona sensu. Sprawiedliwość domaga się bowiem,

aby grzesznik zginął (por. Hi 18, 5-21; Ps 37, 20. 28. 36; 73, 27), człowiek,

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

który, grzeszy musi umrzeć (por. Ez 18, 20). W tej perspektywie jeszcze
wyraźniej jawi się sens śmierci sprawiedliwego Sługi Jahwe, która była
dobrowolną ofiarą przebłagalną złożoną za grzechy ludzi. Dzięki tej śmier-
ci urzeczywistniły się Boże plany (por. Iz 53, 8-12). Chrystus przez swoją
śmierć zatriumfował nad samą śmiercią. W ten sposób ujawniły się najbar-
dziej tajemnicze rysy ekonomii zbawienia, zrealizowanej przez ziemskie
życie Jezusa. Od tej chwili śmierć przybiera inny sens dla nowej ludzkości,
która współumiera z Chrystusem, aby z Nim żyć na wieki.

Chrześcijanin umiera dla Pana, tak jak dla Niego żył (por. Rz 14, 7n; Flp

1, 20). Śmierć to dla niego zysk, bo jego życiem jest Chrystus (por. Flp 1,
21). Warunki, w których obecnie żyje, będąc przywiązanym do śmiertelne-
go ciała, są dla niego czymś uciążliwym. Wolałby się z nich wydostać, by
znajdować się u boku Pana (por. 2 Kor 5, 8) i wzdycha, by mógł przywdziać
na siebie szatę chwały zmartwychwstania, by to co jest w nim śmiertelne,
zostało wchłonięte przez życie (por. 2 Kor 5, 1-5; 1 Kor 15, 51-53).

Człowiek sam nie jest w stanie uchronić się od śmierci, potrzebuje do

tego Bożej łaski. Tylko Bóg z samej swej natury jest pełnią życia i tylko On
może wyrwać człowieka z władzy śmierci i przywrócić go ponownie do
życia. Rzeczywistość śmierci ukazana we wskrzeszeniu Łazarza (por. J 11,
1-44), dla niego samego tak bardzo realna, nie oznacza niebezpieczeństwa
dla właściwego życia – życia wiecznego, gdyż przez wiarę w Jezusa Łazarz
wszedł nieodwołalnie w jego sferę. W życiu i śmierci chrześcijanin należy
do Jezusa Chrystusa (por. Rz 14, 7-8), w Nim jedynie jest prawdziwe życie
(por. J 1, 4). W tym znaczeniu życie i śmierć jako zjawiska naturalne nabie-
rają sensu relatywnego, gdy tymczasem życie i śmierć wieczna mają cha-
rakter definitywny, absolutny i nieodwracalny.

Św. Jan pisze: My wiemy, że przeszliśmy ze śmierci do życia, bo miłuje-

my braci, kto zaś nie miłuje, trwa w śmierci (1 J 3, 14). Wskazuje w tym
wierszu na etyczne konsekwencje tego decydującego kroku ku Chrystuso-
wi. Krok ten wymaga pełnej wiary w Jezusa. O nią też Jezus pyta Martę,
siostrę Łazarza. Jej odpowiedź jest wyznaniem mesjańsko-chrystologicz-
nym, obejmującym trzy zasadnicze punkty: tytuł Mesjasza, godność Syna
Bożego i Tego, który miał przyjść na świat jako Zbawiciel (por. J 6, 14; Mt
11, 3; Łk 7, 19). W słowach Marty współczesny ewangeliście Kościół do-
strzega doskonały odzew wiary na objawienie Jezusa. A zatem to nie rozu-
mowanie czy refleksja nad usłyszanymi słowami odgrywają tu istotną rolę,
lecz nadprzyrodzony osobowy kontakt z objawiającym Jezusem.

Kolejnym istotnym elementem wskrzeszenia Łazarza jest dziękczynie-

nie Jezusa złożone Ojcu. W odróżnieniu od wybitnych mężów Starego Te-

V. Nadzieja nowego życia

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

stamentu, obdarzonych przez Boga cudotwórczą mocą, Jezus nie zanosi
prośby do Boga. Ojciec oddał wszystko w ręce Jezusa (por. J 3, 35n; 13, 3;
17, 2), także ludzkie życie. Wola i postępowanie Jezusa są doskonale złą-
czone z Ojcem niebieskim. Chrześcijanie pełnią w podobny sposób wolę
Ojca, gdy wypełniają nakazy Jezusa i zanoszą prośby zjednoczeni z Jezu-
sem i przez Jezusa. Dziękczynne słowa Jezus wypowiada jedynie z uwagi
na otaczających Go ludzi, posiadających już zalążek nadprzyrodzonej wia-
ry. Mają one, podobnie jak sam cud wskrzeszenia, pogłębić ich wiarę i utrwa-
lić przeświadczenie o boskim posłannictwie Syna.

Tło opisu wskrzeszenia Łazarza ma charakter zdecydowanie apokalip-

tyczny. Przypomina żywo to, co ma się stać w dzień ostateczny. Pomnaża
to jeszcze bardziej wagę doktrynalną tego realistycznego wydarzenia –
wskrzeszenie zmarłego śmiercią naturalną człowieka ku dalszemu życiu do-
czesnemu stanowi gwarancję, że Jezus ma moc wzbudzić ludzi przy końcu
świata ku pełni życia lub na sąd (por. J 5, 25). Rozlega się doniosły głos Syna
Człowieczego, eschatologicznego Sędziego, wzywający Łazarza do życia.

3. Metody i środki dydaktyczne

„słoneczko”
praca z tekstem
małe kartki papieru
teksty z wypowiedziami świętych

4. Literatura pomocnicza

X. Léon-Dufour, Słownik teologii biblijnej, Poznań 1994.
K. Romaniuk, A. Jankowski, L. Stachowiak, Komentarz praktyczny do No-

wego Testamentu, t. I, Poznań – Kraków 1999.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Odwołujemy się do doświadczeń uczniów związanych ze śmiercią i umie-

raniem człowieka.

34. Chrześcijanin wobec śmierci

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

B. Rozwinięcie

Ukazujemy, jaką postawę powinien przyjąć chrześcijanin wobec śmierci.

C. Zakończenie

Motywujemy do modlitwy za zmarłych.

2. Katecheza

A. Wstęp

Rozdajemy uczniom małe kartki. Na każdej z nich piszą jedno skojarze-

nie ze słowem: „śmierć”. Zbieramy wypowiedzi uczniów na tablicy meto-
dą słoneczka. Stawiamy problem katechezy: Jaką postawę powinien przy-
jąć chrześcijanin wobec śmierci?

B. Rozwinięcie

Każdy uczeń otrzymuje zestaw wypowiedzi dotyczących śmierci, z któ-

rego wypisuje jedną, najbardziej do niego przemawiającą.

1. Dla dobrych śmierć jest zaproszeniem do odpoczynku. Dla złych ka-

tastrofą (św. Ambroży).

2. Bóg zataił przed nami godzinę naszej śmierci, abyśmy się każdego dnia

jej spodziewali (św. Augustyn).

3. Przez śmierć wchodzimy do życia (św. Augustyn).
4. Śmierci nie powinien się obawiać człowiek żyjący uczciwie i sprawie-

dliwie (św. Augustyn).

5. Śmierć stoi przed wrotami starości, a czyha za wrotami młodości (św.

Bernard).

6. Postępuj tak człowiecze, abyś życia się nie wstydził, a śmierci nie bał

(św. Ignacy Loyola).

7. Wybierz teraz to, co chciałbyś wybrać w chwili śmierci (św. Ignacy

Loyola).

8. Śmierć dla tego, kto ma spokojne sumienie, jest pocieszeniem, rado-

ścią, przejściem prowadzącym do wiecznego szczęścia; i przeciwnie, dla
tego, kto ma grzech na duszy jest największym strachem, jaki może istnieć,
męką, rozpaczą (św. Jan Bosko).

9. W chwili śmierci zbieramy to, co zasialiśmy w ciągu życia (św. Jan Bosko).

V. Nadzieja nowego życia

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

10. Wszystkie dni są dobre, aby się urodzić, wszystkie dni są dobre, aby

umrzeć (bł. Jan XXIII).

11. Czym ja jestem, ty byłeś; czym ty jesteś, ja będę (św. Sylwester –

nad zmarłym).

12. To nie śmierć przyjdzie po mnie, ale dobry Bóg. Śmierć nie jest stra-

szydłem, przerażającym upiorem, jakiego widzimy na obrazkach. W kate-
chizmie napisano, że śmierć jest „rozdzieleniem duszy i ciała” i jest tylko
tym (św. Teresa).

Następnie dzielimy uczniów na grupy według odpowiedzi, jakie wybra-

li. Uczniowie odczytują teksty biblijne zamieszczone w podręczniku i szu-
kają związku, jaki istnieje pomiędzy wybranymi przez nich słowami świę-
tych a tym, co o śmierci mówi Jezus. Poszczególne grupy przedstawiają
wyniki swojej pracy, którymi uzupełniamy treść „słoneczka”. W podsumo-
waniu podkreślamy, że autorzy przytoczonych wypowiedzi nie bali się
mówić o śmierci, gdyż towarzyszyła im wiara, że śmierć nie jest ostatecz-
nym końcem człowieka, bo Jezus w śmierci udziela człowiekowi nowego,
pełnego, obiecanego życia z Bogiem przez całą wieczność. Tę prawdę przy-
pominają nam modlitwy z obrzędów pogrzebu i inne odmawiane za zmar-
łych. To wiara w zmartwychwstanie sprawia, że modlimy się za zmarłych.

C. Zakończenie

Ból i smutek, które towarzyszą śmierci kogoś bliskiego, chrześcijanin

łączy z nadzieją, że zmarły otrzyma obiecane wieczne życie z Bogiem. Za-
praszamy uczniów do modlitwy za zmarłych na wzór wypominków. Koń-
czymy wspólnym odmówieniem znanej uczniom modlitwy za zmarłych.

3. Zeszyt ucznia

Temat: CHRZEŚCIJANIN WOBEC ŚMIERCI

Zapis stanowi wybrana wypowiedź świętego oraz słowa: Ja jestem zmar-

twychwstaniem i życiem. Kto we Mnie wierzy, choćby i umarł, żyć będzie.
Każdy, kto żyje i wierzy we Mnie, nie umrze na wieki (J 11, 25-26).

4. Praca domowa

Ułóż własną modlitwę za zmarłych, których wymieniłeś na katechezie.

34. Chrześcijanin wobec śmierci

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

35. NADZIEJA WIECZNEGO SZCZĘŚCIA

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cel katechezy

Ukazanie, że jedynie Bóg może zaspokoić ludzkie pragnienie szczęścia.

Motywowanie katechizowanych do osobistego wypełniania warunków
umożliwiających osiągnięcie życia wiecznego z Bogiem.

2. Treść orędzia zbawczego

Biblijne pojęcie nadziei związane jest z określeniem miejsca, jakie zaj-

muje przyszłość w życiu religijnym ludu Bożego: przyszłość pełna szczę-
ścia, do którego wezwani są wszyscy ludzie (por. 1 Tm 2, 4). Bóg stopnio-
wo objawiał ludowi całą wspaniałość tej przyszłości, która nie miała być
rzeczywistością z tego świata, lecz ojczyzną lepszą, to znaczy niebieską (por.
Hbr 11, 16), życiem wiecznym, w którym człowiek będzie podobny do Boga
(1 J 2, 25; 3, 20).

Rzeczywistość tej przyszłości gwarantują zaufanie wierności Boga i wiara

w Jego obietnice, które pozwalają przynajmniej domyślać się tych cudowno-
ści, które mają stanowić zapowiadaną przyszłość (por. Hbr 11, 1). Wskutek tego
chrześcijanin może pragnąć tej przyszłości i w niej pokładać nadzieję.

W sakramencie chrztu świętego staliśmy się dziećmi Bożymi i zostali-

śmy na zawsze złączeni z Bogiem przez Jezusa Chrystusa. Jest to równo-
cześnie początek życia z Bogiem, początek wieczności. Naszym zadaniem
jest stawać się podobnymi do Ojca i Syna, i w ten sposób wypełniać nadzieję
nieśmiertelnej chwały.

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Nadzieja nieśmiertelnej chwały, wieczne mieszkanie, niebo to stan wła-

ściwy Bogu, do którego docierają ostatecznie zbawieni. Ci, którzy umiera-
ją w łasce i przyjaźni z Bogiem oraz są doskonale oczyszczeni, żyją na za-
wsze z Chrystusem. Są na zawsze podobni do Boga, ponieważ widzą Go
takim, jakim jest, twarzą w twarz (KKK 1023).

Pismo Święte wielokrotnie wspomina o wiecznym mieszkaniu przygo-

towanym dla człowieka, np.: Ani oko nie widziało, ani ucho nie słyszało,
ani serce człowieka nie zdołało pojąć, jak wielkie rzeczy przygotował Bóg
tym, którzy go miłują (1 Kor 2, 9). Jeśli nawet zniszczeje nasz przybytek
doczesnego zamieszkania, będziemy mieli mieszkanie od Boga, dom nie ręką
uczyniony, lecz wiecznie trwały w niebie (2 Kor 5, 1). Nasza bowiem ojczy-
zna jest w niebie (Flp 3, 20).

Warto też dostrzec wybrane wypowiedzi tych, którzy po życiu ziemskim

otrzymali już wieczne mieszkanie w niebie: „Czymże jest życie, choćby naj-
dłuższe, w porównaniu do wieczności? Kroplą wody w morzu” (św. Augu-
styn). „Oto lekcja, która zasługuje na dobre zrozumienie: życie doczesne
zostało nam dane tylko po to, by zdobyć życie wieczne. Co za nieszczęście
dla większości ludzi, którzy o tym nie myślą!” (św. Franciszek Salezy).
„Dobrze jest pamiętać, że mamy prawo obywatelstwa do nieba, a Świętych
Pańskich za towarzyszy i domowników” (św. Edyta Stein).

Fundamentem wiary w powołanie człowieka do życia wiecznego jest fakt

zmartwychwstania i wniebowstąpienia Jezusa. Rzeczywistość zmartwych-
wstania i wniebowstąpienia jest także odpowiedzią Boga na ludzkie pyta-
nia o własną przyszłość. Wieczne mieszkanie jest spełnieniem najgłębszych
dążeń człowieka, stanem najwyższego i ostatecznego celu oraz szczęścia.
Już obecnie człowiek może realizować najgłębsze pragnienia zjednoczenia
z Bogiem poprzez przyjmowanie sakramentów świętych. Praktyka sakra-
mentalna wyraża więź łączącą z Bogiem, a także umożliwia rozwój życia
Bożego.

Nasza bowiem ojczyzna jest w niebie. Stamtąd też jako Zbawcy wycze-

kujemy Pana naszego Jezusa Chrystusa, który przekształci nasze ciało po-
niżone, na podobne do swego chwalebnego ciała, tą potęgą, jaką może On
także wszystko, co jest, sobie podporządkować (Flp 3, 20-21). Apostoł wska-
zał w tych słowach wszystkie cechy charakterystyczne nieba, stanowiące-
go treść nadziei chrześcijańskiej. Jest to miasto albo społeczność uczynio-
na dla nas, nowa Jerozolima (por. Ap 3, 12; 21, 3. 10n). Już teraz jest ona
naszą ojczyzną, w niej właśnie znajdują się mieszkania, ku którym wzdy-
chamy (por. 2 Kor 5, 1).

35. Nadzieja wiecznego szczęścia

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Otrzymanie wiecznego mieszkania w niebie zostało zapowiedziane i za-

pewnione przez Jezusa. Chrześcijanin powinien jednak spełnić pewne wa-
runki, chcąc dotrzeć do zapowiadanej przez Jezusa ojczyzny i mieć udział
w życiu wiecznym. Wiara w Boga oraz w prawdziwość Jego słów i opiekę,
nieustanne czuwanie oraz stawianie Boga i Jego przykazań na pierwszym
miejscu w codziennym życiu to podstawowe wymagania stawiane chrześci-
janinowi, który pragnie nieśmiertelnej chwały. Św. Paweł zachęca chrześci-
jan do zabiegania o życie wieczne w następujących słowach: Podążaj za
sprawiedliwością, pobożnością, wiarą, miłością, wytrwałością, łagodnością!
Walcz w dobrych zawodach o wiarę, zdobądź życie wieczne: do niego zo-
stałeś powołany (1 Tm 6, 11 -12).

3. Metody i środki dydaktyczne

audycja
praca z tekstem
recepta
krzyżówka
nagranie opowiadania
teksty do pracy w grupach
blankiety recepty

4. Literatura pomocnicza

X. Léon-Dufour, Słownik teologii biblijnej, Poznań 1994.
Encyklopedia chrześcijaństwa, Jedność, Kielce 2000.
Ku zbawieniu, Wydawnictwo Salezjańskie, 2002.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Zastanawiamy się nad sposobami zaspokajania własnych pragnień i aspi-

racji.

V. Nadzieja nowego życia

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

B. Rozwinięcie

Ukazujemy prawdę o ostatecznym przeznaczeniu człowieka do życia

z Bogiem.

C. Zakończenie

Zachęcamy do osobistego zaangażowania w realizację nadziei szczęścia

wiecznego.

2. Katecheza

A. Wstęp

Rozpoczynamy odtworzeniem nagrania opowiadania „Wątpliwość za-

początkowała koniec”.

„Jest to opowieść o człowieku, który za wszelka cenę chciał wejść na

wysoką górę. Po latach przygotowań rozpoczął swoją przygodę. Podróżo-
wał samotnie, gdyż chciał całą sławę zatrzymać dla siebie. Rozpoczął wspi-
naczkę, a gdy światło dzienne zaczęło zanikać postanowił kontynuować
wspinaczkę. Zapadła noc. Zapadła noc, by przykryć wszystko mrokiem.
Księżyc i gwiazdy były zasłonięte przez chmury. Była zerowa widoczność.

Był zaledwie kilka metrów od szczytu, gdy się pośliznął i spadł w dół,

z przerażającą prędkością. Nie widział nawet swego cienia w ciemnościach,
za to czuł ogromną moc grawitacji, która przyciągała go ku dołowi. W tak
przerażającym momencie ukazało mu się całe jego życie. Myślał, że kres
jego życia jest już bliski, aż nagle poczuł zaciskającą się linę dookoła jego
pasa. Zwisał on teraz na linie, którą wcześniej przybił do skały. Z despera-
cji i przerażenia, zaczął krzyczeć:

– Boże, pomóż mi!
Nieoczekiwany głęboki głos z nieba odpowiedział:
– Co chciałbyś, żebym zrobił?
– Uratuj mnie!
– Czy naprawdę myślisz, że mogę ci pomóc?
– Oczywiście, Panie!
– Więc, przetnij linę.
Nastąpiła chwila milczenia, po czym mężczyzna jeszcze bardziej zaci-

snął węzeł.

35. Nadzieja wiecznego szczęścia

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Ratownicy górscy opowiadali historię o zamarzniętym ciele człowieka,

mocno trzymającego się liny, którą był przywiązany dookoła pasa, zwisają-
cego pół metra nad ziemią” (A. Faudenom, Usłyszeliśmy Słowo Pana, Wy-
dawnictwo Sióstr Loretanek, Warszawa 1989).

Następnie zastanawiamy się, dlaczego bohater opowiadania podjął tak

ryzykowną wyprawę. Prosimy, by uczniowie podali znane im sposoby zaspo-
kajania własnych pragnień i aspiracji. Zwracamy uwagę, że celem działań,
które podejmuje człowiek, jest pragnienie osiągnięcia szczęścia. Stawiamy
problem katechezy: Czy istnieje niezawodny sposób na bycie szczęśliwym?

B. Rozwinięcie

Dzielimy klasę na grupy. Każda otrzymuje tekst, w oparciu o który od-

powiada na pytania.

Grupa I
Jezus przed swoją męką i śmiercią na krzyżu tak mówił w Wieczerniku

do uczniów:

W domu Ojca mego jest mieszkań wiele. Gdyby tak nie było, to bym wam

powiedział. Idę przecież przygotować wam miejsce. A gdy odejdę i przygo-
tuję wam miejsce, przyjdę powtórnie i zabiorę was do siebie, abyście i wy
byli tam, gdzie Ja jestem (J 14, 2-3).

O czym opowiada wybrany fragment Ewangelii?
Dlaczego nam to opowiada?
Jak brzmiałaby twoja modlitwa, w której dziękowałbyś Bogu za to wy-

darzenie?

Jaki pozytywny wpływ na czytelnika może mieć ten tekst?

Grupa II
Św. Łukasz opowiada o tym, co powinno charakteryzować uczniów Je-

zusa oczekujących Jego przyjścia:

A wy [bądźcie] podobni do ludzi, oczekujących swego pana, kiedy z uczty

weselnej powróci, aby mu zaraz otworzyć, gdy nadejdzie i zakołacze. Szczę-
śliwi owi słudzy, których pan zastanie czuwających, gdy nadejdzie. Zapraw-
dę, powiadam wam: Przepasze się i każe im zasiąść do stołu, a obchodząc
będzie im usługiwał. Czy o drugiej, czy o trzeciej straży przyjdzie, szczęśli-
wi oni, gdy ich tak zastanie (Łk 12, 36-38).

V. Nadzieja nowego życia

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

O czym opowiada wybrany fragment Ewangelii?
Dlaczego nam to opowiada?
Jak brzmiałaby twoja modlitwa, w której dziękowałbyś Bogu za to wy-

darzenie?

Jaki pozytywny wpływ na czytelnika może mieć ten tekst?

Grupa III
Jezus mówi do swoich uczniów:
Dlatego powiadam wam: Nie troszczcie się zbytnio o życie, co macie jeść,

ani o ciało, czym macie się przyodziać. Życie bowiem więcej znaczy niż
pokarm, a ciało więcej niż odzienie. Przypatrzcie się krukom: nie sieją ani
żną; nie mają piwnic ani spichrzów, a Bóg je żywi. (…) Starajcie się raczej
o Jego królestwo, a te rzeczy będą wam dodane (Łk 12, 22-24. 31).

O czym opowiada wybrany fragment Ewangelii?
Dlaczego nam to opowiada?
Jak brzmiałaby twoja modlitwa, w której dziękowałbyś Bogu za to wy-

darzenie?

Jaki pozytywny wpływ na czytelnika może mieć ten tekst?

W podsumowaniu podkreślamy, że tylko w Bogu człowiek może być

w pełni bezpieczny i szczęśliwy. Jezus zapewnia nas, że dla każdego ma
przygotowane wieczne mieszkanie i bardzo pragnie, abyśmy tam z Nim za-
mieszkali. Obiecuje też, że ponownie przyjdzie, aby nas zaprowadzić do
Ojca. Na szczególną uwagę zasługuje symboliczne zaproszenie do stołu
i usługiwanie przez Zapraszającego.

C. Zakończenie

Wyjaśniamy, że osiągnięcie szczęścia, które Bóg proponuje człowieko-

wi, wymaga spełnienia pewnych warunków. Prosimy, by uczniowie prze-
czytali tekst ze strony 158 w podręczniku i na jego podstawie przygotowali
„receptę” na szczęście dla siebie. Powinny w niej się znaleźć:

Wiara w Boga oraz w prawdziwość Jego słów.
Wiara w opiekę Boga.
Czuwanie.
Stawianie Boga i Jego przykazań na pierwszym miejscu w codziennym

życiu.

35. Nadzieja wiecznego szczęścia

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Chętni uczniowie odczytują swoje recepty. Podkreślamy, że początkiem

nadziei wiecznego szczęścia z Bogiem jest chrzest.

3. Zeszyt ucznia

Temat: NADZIEJA WIECZNEGO SZCZĘŚCIA

Zapis stanowi przygotowana przez uczniów „recepta” na szczęście.

4. Praca domowa

Ułóż krzyżówkę z hasłem: WIECZNE MIESZKANIE, wykorzystując

treści wyjaśniające rzeczywistość nieba i jego zdobywania.

V. Nadzieja nowego życia

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

VI. ŻYCIE Z CHRYSTUSEM ZMARTWYCHWSTAŁYM

Problematyka życia chrześcijańskiego, którą podejmujemy w tej grupie

tematycznej, skupia się na pomocy katechizowanym w rozwijaniu ich ży-
cia wiarą. Życie wiarą rozpatrywać można od strony konkretnych życiowych
postaw, jakich oczekuje się od osoby wierzącej, albo jako podejmowanie
działań umożliwiających ich nabywanie. Zadaniem tej grupy tematycznej
jest udzielanie młodzieży pomocy w dojrzałym i odpowiedzialnym poszu-
kiwaniu sposobów nabywania i zajmowania w życiu pożądanych postaw.
Tym samym zmierza się do uczenia młodych, w jaki sposób mogą właści-
wie kształtować swoje życie, aby było ono życiem udanym.

Wobec tak określonych oczekiwań w kolejnych jednostkach tematycz-

nych tej grupy zostaje młodym ukazane znaczenie oparcia się w swoim życiu
na Jezusie Chrystusie. Wyjaśnia się przy tym, że konkretnym znakiem ży-
cia na wzór Jezusa jest włączanie się w życie Jego Kościoła, czego wyra-
zem jest dojrzałe korzystanie z sakramentów, w których sam Chrystus udzie-
la człowiekowi wsparcia, pozwalającego rozwijać siebie i służyć wspólno-
cie. Jako rękojmię powodzenia tych wysiłków wskazuje się osobę Ducha
Świętego obecnego i działającego w Kościele i jego sakramentach.

Szczególną uwagę zwraca się przy tym na Eucharystię, która stanowi

centrum życia chrześcijańskiego. Sama zaś nauka Kościoła o obecności
i zbawczym działaniu Chrystusa w sakramentach wskazuje na dary Boga
uzdalniające człowieka do przyjmowania Bożego zbawienia, a także do
dzielenia się nim z innymi.

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

36. SAKRAMENTY KOŚCIOŁA

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cel katechezy

Ukazanie sakramentów jako znaków udzielanego ludziom zbawienia.

Uwrażliwienie na potrzebę korzystania z daru sakramentów.

2. Treść orędzia zbawczego

Kościół w swoim nauczaniu, opierając się na przekazie Pisma Święte-

go, tradycji apostolskiej i wypowiedziach Ojców Kościoła, wyraża wiarę
w to, że „wszystkie sakramenty Nowego Przymierza zostały ustanowione
przez Jezusa Chrystusa” (KKK 1114) oraz że dzięki światłu Ducha Święte-
go Kościół „stopniowo rozpoznawał ten skarb otrzymany od Chrystusa i do-
kładnie określił sposób «udzielania» go, podobnie jak to czynił w odniesie-
niu do kanonu Pisma Świętego i nauki wiary jako wierny «szafarz» miste-
riów Bożych. W ten sposób Kościół uznał w ciągu wieków, że wśród jego
obrzędów liturgicznych jest siedem, które są we właściwym sensie sakra-
mentami ustanowionymi przez Chrystusa” (KKK 1117). Sakramenty Kościo-
ła to: chrzest, bierzmowanie (chryzmacja), Eucharystia, pokuta, namaszcze-
nie chorych, sakrament święceń, małżeństwo (por. KKK 1113).

Słowo „sakrament” (łac.: sacramentum) oznacza przysięgę, inicjację,

tajemnicę, to co święte. Najbardziej bezpośrednio od Chrystusa pochodzą
sakramenty chrztu i Eucharystii: odchodząc ze świata, Jezus nakazał ucz-
niom, by chrzcili w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego (Mt 28, 19), a w
czasie Ostatniej Wieczerzy podawał apostołom chleb i wino, mówiąc: to jest

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Ciało moje, to jest moja Krew (por. Mt 26, 26. 28). Wszystkie sakramenty
pochodzą od Chrystusa, gdyż Jego wolą jest rozwój Kościoła, który obda-
rzony Duchem Świętym czynił to, co pozwalało pogłębiać wiarę w głoszo-
ne słowo. Kolejne sakramenty pojawiały się więc w życiu pierwotnego Ko-
ścioła w miarę, jak mnożyły się potrzeby, które trzeba było spełnić, by światu
mogła być głoszona Ewangelia. Dzieje Apostolskie przedstawiają koniecz-
ność powołania pierwszych pomocników apostołów (por. Dz 6, 1-6) i usta-
nawianie „starszych” w powstających gminach – Kościołach (por. Dz 14,
23). Św. Paweł podkreśla w swych listach świętość małżeństwa (por. Ef 5,
21-33), św. Jakub poleca, by do chorych wzywano „starszych”, którzy mają
się modlić i namaszczać ich olejem (por. Jk 5, 14-15), z czasem pojawił się
też problem chrześcijan – grzeszników, ich pokuty i przebaczenia (por. 1 Kor
5, 1-13; 2 Kor 2, 5-11).

Sakramenty są znakami działania Jezusa Chrystusa i wiary człowieka.

Każdy z sakramentów daje udział w śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa,
daje człowiekowi łaskę, by umierał dla grzechu, a żył dla Boga. „Kościół
naucza, że dla wierzących sakramenty Nowego Przymierza są konieczne do
zbawienia. Łaska sakramentalna jest łaską Ducha Świętego, udzieloną przez
Chrystusa i właściwą każdemu sakramentowi. Duch uzdrawia i przemienia
tych, którzy przyjmują sakrament, upodabniając ich do Syna Bożego. Owo-
cem życia sakramentalnego jest to, że Duch przybrania za synów przebó-
stwia wiernych, w żywy sposób jednocząc ich z jedynym Synem, Zbawi-
cielem” (KKK 1129).

Sakramenty wiążą się z istotnymi momentami życia: jego początkiem,

rozwojem, zagrożeniem, końcem. W ten sposób życie biologiczne człowieka
splata się z życiem nadprzyrodzonym, życie i śmierć ukazują się w zależ-
ności od Stwórcy i Zbawiciela. Tradycja sięgająca IV w. wyraża przekona-
nie o nieodwracalnej skuteczności chrztu, bierzmowania i kapłaństwa, któ-
re przyjmuje się raz w życiu. Małżeństwo trwa do śmierci współmałżonka,
namaszczenie chorych powtarza się w ciężkiej chorobie, pokutę po grzechu
ciężkim. Sakramenty chrztu, bierzmowania i Eucharystii nazywane są od
samych początków Kościoła wtajemniczeniem chrześcijańskim, gdyż wpro-
wadzają człowieka w istotę chrześcijaństwa, jaką jest udział w dokonanym
przez Jezusa odkupieniu. Obrzędy sakramentów składają się z szeregu sym-
bolicznych czynności, którym towarzyszą określające je słowa napomnień
i modlitw. „Obrzędy widzialne, w których celebruje się sakramenty, ozna-
czają i urzeczywistniają łaski właściwe każdemu sakramentowi. Przynoszą
one owoc w tych, którzy je przyjmują z odpowiednią dyspozycją” (KKK

VI. Życie z Chrystusem zmartwychwstałym

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

1131). Sakramenty, będące miejscem osobistego kontaktu człowieka ze
zbawiającym Chrystusem, posiadają też charakter społeczny: są aktami życia
całej społeczności wierzących.

3. Metody i środki dydaktyczne

pogadanka
rozsypanka
metoda praktyczna
Słownik języka polskiego PWN
tekst rozsypanki

4. Literatura pomocnicza

A. Kokoszka, Zobowiązujące znaki łaski. Sakramentologia moralna. Cz. I,

Tarnów 1995.

A. Rouet, Zrozumieć sakramenty, przekł. E. Buszewicz, eSPe, Kraków 2004.
B. Testa, Sakramenty Kościoła, Pallottinum, Poznań 1998.
E. Staniek, Kościół i sakramenty, Wyd. Św. Stanisława BM Archidiecezji

Krakowskiej, Kraków 1995.

K. Rahner, Sakramenty Kościoła, WAM, Kraków 1997.
K. Rahner, H. Vorgrimler, Mały Słownik teologiczny, przeł. T. Mieszkow-

ski, P. Pachciarek, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1987.

K. Romaniuk, Sakramentologia biblijna, Warszawa 1991.
T. Schneider, Znaki bliskości Boga. Zarys sakramentologii, tł. bp J. Tyra-

wa, Wrocław 1995.

Słownik teologiczny, Księgarnia św. Jacka, Katowice 1985.
Słownik teologii biblijnej, dz. zbior.; red. X. Léon-Dufour, tł. i oprac. K. Ro-

maniuk, Pallottinum, Poznań – Warszawa 1973.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Wymieniamy cechy charakterystyczne obrzędu.

36. Sakramenty Kościoła

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

B. Rozwinięcie

Omawiamy zbawcze działanie Jezusa w sakramentach.

C. Zakończenie

Uwrażliwiamy uczniów na potrzebę korzystania z sakramentów Kościoła.

2. Katecheza

A. Wstęp

Czytamy definicję zaczerpniętą ze Słownika języka polskiego i prosimy

uczniów, by spróbowali odgadnąć, co zostało określone przez słowa: „ze-
spół uświęconych tradycją, często określonych przepisami, czynności i prak-
tyk o znaczeniu symbolicznym, towarzyszących jakiejś uroczystości o cha-
rakterze rodzinnym, społecznym, politycznym czy religijnym”. W trakcie
pogadanki zauważamy, iż definicja wyjaśnia, czym jest obrzęd. Następnie
w rozmowie zwracamy uwagę na różnorodność obrzędów (obrzęd nowo-
roczny, wielkanocny, urodzinowy, koronacyjny, pogrzebowy) oraz charak-
terystyczne, symboliczne czynności wykonywane podczas nich (np. zdmu-
chiwanie świeczek na torcie urodzinowym, składanie życzeń itd.). Tłuma-
czymy, iż obrzędy nadają życiu wymiar transcendentny: uzewnętrzniają
ludzkie tęsknoty i pragnienia oraz to, co trudno jest opisać słowem. W wie-
lu przypadkach kierują one uwagę człowieka na Boga. Podkreślamy, iż dla
chrześcijan ważne są obrzędy związane z udzielaniem sakramentów Kościo-
ła: każdemu z nich towarzyszą odpowiednie gesty i słowa. Stawiamy pro-
blem katechezy: Czy o sakramentach można myśleć jedynie jako o obrzę-
dach?

B. Rozwinięcie

Każdy uczeń otrzymuje elementy układanki, z których tworzy tabelę

zbierającą wiadomości dotyczące sakramentów. Następnie uzupełnia ją ry-
sując piktogram do każdego z sakramentów.

VI. Życie z Chrystusem zmartwychwstałym

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Podkreślamy, że sakramenty towarzyszą ważnym momentom życia czło-

wieka; ich skutkiem jest narodzenie i rozwój chrześcijańskiego życia wiary,
duchowe uzdrowienie i umocnienie oraz dar posłania i komunii z innymi.

Każdy sakrament ma swoją strukturę obrzędową, która w sposób ze-

wnętrzny wyraża to, co Jezus czyni w nim dla zbawienia człowieka.

C. Zakończenie

W końcowej części katechezy uwrażliwiamy uczniów na potrzebę ko-

rzystania z sakramentów. Prosimy, by przygotowali w parach reklamę tele-
wizyjną (metodą dramy) lub reklamę radiową, w której ukażą wartość sa-
kramentów Kościoła dla życia religijnego człowieka. Następnie uczniowie
przedstawiają reklamy.

36. Sakramenty Kościoła

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

3. Zeszyt ucznia

Temat: SAKRAMENTY KOŚCIOŁA

Zapis stanowi ułożona przez uczniów tabela.

4. Praca domowa

Korzystając z podręcznika, wyjaśnij, jaką rolę spełniają znaki i gesty

w obrzędach sakramentów.

VI. Życie z Chrystusem zmartwychwstałym

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

37. EUCHARYSTIA

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cel katechezy

Wyjaśnienie natury Eucharystii oraz motywów uczestnictwa w niej.

2. Treść orędzia zbawczego

Termin „eucharystia” (gr.: eucharistein) oznacza wdzięczność, dziękczy-

nienie. Kościół wierzy i naucza, że „Eucharystia jest źródłem i zarazem
szczytem całego życia chrześcijańskiego. Inne zaś sakramenty, tak jak
wszystkie kościelne posługi i dzieła apostolstwa, wiążą się ze świętą Eucha-
rystią i do niej zmierzają. W Najświętszej bowiem Eucharystii zawiera się
całe duchowe dobro Kościoła, a mianowicie sam Chrystus, nasza Pascha”
(KKK 1324). Sakrament Eucharystii został ustanowiony bezpośrednio przez
samego Jezusa i bierze swój początek z Ostatniej Wieczerzy, którą Chrystus
spożywał z apostołami w przeddzień swej męki. Wówczas to biorąc chleb
i wino, podawał je swoim uczniom, mówiąc, że jest to Jego Ciało, które
będzie za nich wydane i Jego Krew, która będzie za nich przelana. Jezus
nakazał uczniom czynić to na swoją pamiątkę. Opisy ustanowienia Eucha-
rystii zawarte są w czterech tekstach nowotestamentowych: Mt 26, 26-29;
Mk 14, 22-25; Łk 22, 19-20; 1 Kor 11, 23-25.

Spożywając złożone w ofierze Ciało Jezusa i pijąc Jego Krew, wierni

stają się uczestnikami ofiary Chrystusa, głoszą śmierć Pańską aż do Jego
przyjścia (por. 1 Kor 11, 26). Czynią to „na Jego pamiątkę”, to znaczy przy-
pominają przez wiarę Jego zbawcze dzieło jako dar ciągle na nowo składa-

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

ny Bogu, wołający o łaskę Bożą. Jest to przypomnienie pełne wdzięczności
za cudowne dzieła Boże, z których największym jest ofiara Syna Bożego
złożona za zbawienie ludzi. Postaci Ciała i Krwi Chrystusa nie są jednak
symbolicznymi pamiątkami faktu zbawienia, lecz rzeczywistością, w któ-
rej żyje Jezus. Eucharystia umożliwia chrześcijaninowi, który żyje w świe-
cie ziemskim, fizyczne kontaktowanie się z Chrystusem w rzeczywistości
Jego nowego, „duchowego” bytu (por. J 6, 63). Chleb i wino zmieniają spo-
sób swego istnienia i stają się „chlebem aniołów” (por. Ps 78, 25; Mdr 16,
20), pokarmem nowego świata. W nich jest rzeczywiście obecny Chrystus,
odwiecznie gotowy, by składać się w ofierze. Msza Święta jest więc taką
samą ofiarą, jak historyczna ofiara Chrystusa na krzyżu, choć dokonuje się
w sposób bezkrwawy. Eucharystia jako sakrament ofiary jest jednocześnie
sakramentem miłości, gdyż wierni przez Komunię jednoczą się z Ciałem
Chrystusa, a w Nim ze wszystkimi członkami Jego Ciała (por. 1 Kor 10, 14-
22). „Działanie” Eucharystii dotyczy więc zarówno jednostki, która otrzy-
muje łaskę udziału w życiu Jezusa i urzeczywistniania tego udziału w swo-
im życiu chrześcijańskim, jak i całej społeczności Kościoła, która jest wi-
dzialnym znakiem łaski i zbawienia.

Forma sprawowania sakramentu Eucharystii kształtowała się na funda-

mencie synagogalnego nabożeństwa żydowskiego z czasów Jezusa (tj. czy-
tanie i wyjaśnianie tekstów biblijnych, śpiewanie psalmów, modlitwa) oraz
obrzędów wieczerzy paschalnej, której Jezus nadał nową treść. Uobecnie-
nie Ciała i Krwi Chrystusa dokonuje się mocą konsekracji ogłaszanej przez
kapłana, który wymawia – jako „formę” sakramentu – słowa wypowiedziane
przez Jezusa. Powtarzane za Nim słowa dokonują transsubstancjacji, to
znaczy przemieniają daną substancję (pszenny chleb i wino gronowe) w inną
(Ciało i Krew Jezusa), przy czym postacie chleba i wina nie są zmienione
(por. DS 1320nn). Obecny układ Mszy Świętej jest wyrazem reformy litur-
gicznej Soboru Watykańskiego II, w czasie którego zalecono, by tak prze-
kształcić strukturę Mszy Świętej, aby „wyraźniej uwidocznić właściwe
znaczenie i wzajemny związek poszczególnych części, a wiernym bardziej
ułatwić pobożny i czynny udział” (KL 50). W efekcie reformy w porządku
Mszy Świętej uwypuklone są jej dwie zasadnicze części, Liturgia słowa i Li-
turgia eucharystyczna, oprawione w obrzędy wstępne i zakończenia. Gdy
z racji jakiejś ważnej okoliczności nie można uczestniczyć we Mszy Świę-
tej, można przyjąć Komunię św. poza nią. Wówczas obrzęd zawiera pewne
elementy Liturgii eucharystycznej (akt pokuty, czytania biblijne, Modlitwę
Pańską). W Kościele wykształciły się też takie formy kultu eucharystycz-
nego, jak adoracja Najświętszego Sakramentu i procesja eucharystyczna.

VI. Życie z Chrystusem zmartwychwstałym

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

3. Metody i środki dydaktyczne

pogadanka
„trybunał”
refleksja

4. Literatura pomocnicza

A. Kokoszka, Zobowiązujące znaki łaski. Sakramentologia moralna, cz. I,

Tarnów 1995.

Krakowskiej, Kraków 1995.

K. Rahner, Sakramenty Kościoła, WAM, Kraków 1997.
K. Rahner, H. Vorgrimler, Mały Słownik teologiczny, przeł. T. Mieszkow-

ski, P. Pachciarek, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1987.

K. Romaniuk, Sakramentologia biblijna, Warszawa 1991.
T. Schneider, Znaki bliskości Boga. Zarys sakramentologii, tł. bp J. Tyra-

wa, Wrocław 1995.

Słownik teologiczny, Księgarnia św. Jacka, Katowice 1985.
Słownik teologii biblijnej, red. X. Léon-Dufour, tł. i oprac. K. Romaniuk,

Pallottinum, Poznań – Warszawa 1973.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Ustalamy przyczyny wzywania ludzi przed sąd.

B. Rozwinięcie

Ukazujemy wartość Eucharystii.

C. Zakończenie

Zastanawiamy się nad uczestnictwem w Eucharystii.

37. Eucharystia

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

2. Katecheza

A. Wstęp

Rozpoczynamy rozmową, w której zastanawiamy się, z jakich powodów

ludzie stają przed sądem. Zwracamy uwagę uczniów, że w pierwszych wie-
kach chrześcijaństwa, a także w niektórych krajach współcześnie ludzie
stawali przed sądem za to, że uczestniczyli we Mszy Świętej. Zachęcamy
uczniów, by spróbowali sobie wyobrazić, że i oni muszą stanąć przed są-
dem za to, że w ostatnią niedzielę uczestniczyli w zgromadzeniu zwanym
Eucharystią. Stawiamy problem katechezy: Czym jest Eucharystia dla chrze-
ścijanina?

B. Rozwinięcie

Tę część katechezy prowadzimy metodą trybunału. Dzielimy klasę na

grupy. Każda z nich w oparciu o podręcznik przygotowuje mowę prokura-
torską lub adwokacką, a następnie przedstawiciel każdej grupy przyjmuje
rolę prokuratora i adwokatów. Rolę sędziego przyjmuje katecheta, który
w uzasadnieniu wyroku sądowego podkreśla, że udział w Eucharystii wy-
nika z potrzeby serca, a przede wszystkim z wiary w to, że podczas Eucha-
rystii Bóg daje człowiekowi największy dowód swojej miłości, a pod po-
staciami chleba i wina obecne są Ciało i Krew Jezusa Chrystusa i nie jest
to obecność symboliczna, ale realna. Udział w Eucharystii winien wynikać
nie tylko z obowiązku, ale przede wszystkim z przekonania, że w niej wie-
rzący otrzymuje zadatek życia wiecznego, okupiony męką i śmiercią Boże-
go Syna. Ci, którzy tak rozumieją Eucharystię, nie potrafią bez niej żyć.

C. Zakończenie

Prowadzimy refleksję nad systematycznym uczestnictwem uczniów

w Eucharystii. Pomocą mogą służyć pytania: Dlaczego idę w niedzielę do
Kościoła? Jak uczestniczę we Mszy Świętej? Co jest dla mnie najważniej-
sze? Kończymy modlitwą z podręcznika.

VI. Życie z Chrystusem zmartwychwstałym

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

3. Zeszyt ucznia

Temat: EUCHARYSTIA

Zapis stanowi treść „uzasadnienia wyroku sędziego”.

4. Praca domowa

Zastanów się, czy wierzysz w to, że uczestnicząc w Eucharystii, napraw-

dę spotykasz się ze zmartwychwstałym Chrystusem.

37. Eucharystia

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

38. CHRZEST

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cel katechezy

Wyjaśnienie natury sakramentu chrztu. Zachęta do wdzięczności za

chrzest otrzymany w dzieciństwie.

2. Treść orędzia zbawczego

Słowo „chrzest” pochodzi od czasownika baptein, baptizein, co znaczy

zanurzać, obmywać. Od początków chrześcijaństwa obrzęd chrztu wiąże się
z obmyciem wodą: z całkowitym zanurzeniem w wodzie (por. Dz 8, 38),
które w wyjątkowych warunkach zastępuje się pokropieniem przynajmniej
głowy. „Zanurzenie” człowieka w wodzie w czasie sakramentu chrztu jest
symbolem pogrążenia katechumena w śmierci Chrystusa, z której wraz
z Nim zmartwychwstaje jako „nowe stworzenie” (por. 2 Kor 5, 17; Ga 6,
15). Wydarzenie to nie jest wyłącznie symbolicznym gestem, nie posiada
też charakteru magicznego, ale jest dziełem odkupienia, dokonywanym przez
Chrystusa, które w tym znaku sakramentalnym nadal się realizuje. Obmy-
cie czystą wodą jest jednocześnie pokropieniem krwią Chrystusa, która prze-
mawia silniej niż krew Abla (por. Hbr 12, 24; 1 P 1, 2), jest rzeczywistym
uczestniczeniem w Jego zbawczym dziele. Ochrzczony żyje życiem same-
go Chrystusa (por. Ga 2, 20; Flp 1, 21) i przechodzi ze stanu grzechu do stanu
świętości, co tłumaczy św. Paweł w słowach: otóż, jeżeli umarliśmy razem
z Chrystusem, wierzymy, że z Nim również żyć będziemy, wiedząc, że Chry-
stus powstawszy z martwych już więcej nie umiera, śmierć nad Nim nie ma

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

już władzy. Bo to, że umarł, umarł dla grzechu tylko raz, a że żyje, żyje dla
Boga. Tak i wy rozumiejcie, że umarliście dla grzechu, żyjecie zaś dla Boga
w Chrystusie Jezusie (Rz 6, 8-11).

Sakrament chrztu jest także nazywany „obmyciem odradzającym i od-

nawiającym w Duchu Świętym” (por. Tt 3, 5). Określenie to wyraża praw-
dę, że poprzez chrzest człowiek zostaje odrodzony z wody i z Ducha, bez
którego nikt nie może wejść do królestwa Bożego (J 3, 5). Jezus, który sam
został namaszczony Duchem Świętym, umarł, zmartwychwstał i zasiada
w chwale Ojca, posyła tegoż Ducha i w Jego imię poleca udzielać chrztu
świętego wszystkim narodom. Dlatego ceremonii chrztu towarzyszy wło-
żenie rąk, mocą którego katechumen otrzymuje dar Ducha Świętego. Wraz
z Duchem Świętym ochrzczony otrzymuje życie Boże, staje się świątynią
Ducha Świętego. Z chwilą chrztu człowiek rodzi się jakby powtórnie i wraz
z darem nowego życia zyskuje miano dziecka Bożego: Nie otrzymaliście
przecież ducha niewoli, aby się znowu pogrążyć w bojaźni, ale ducha przy-
brania za synów, w którym możemy wołać: „Abba, Ojcze!”. Sam Duch
wspiera swym świadectwem naszego ducha, że jesteśmy dziećmi Bożymi (Rz
8, 14-16). Tak rozumiany chrzest jest zawsze wynikiem wiary w zmartwych-
wstałego Jezusa. „Wiara wymagana do chrztu nie jest wiarą doskonałą i doj-
rzałą, ale zaczątkiem, który ma się rozwijać” (KKK 1253).

Dar otrzymanego w chrzcie nowego życia włącza człowieka do społecz-

ności ludu Bożego – Kościoła, a także uzdalnia do uczestniczenia w Kościele
i przez Kościół w zbawczym dziele Jezusa. Przez chrzest człowiek zostaje
włączony w widzialną społeczność Kościoła, wspólnotę przynależącą do
Chrystusa Ukrzyżowanego i Zmartwychwstałego. Wszyscy bowiem
ochrzczeni są zjednoczeni między sobą w tej samej jedności z Chrystusem
(por. Ga 3, 28) oraz Jego Ciałem (por. 1 Kor 12, 13; Ef 4, 4n) i stanowią
z Nim jednego Ducha (1 Kor 6, 17). Jako dzieci Boże ochrzczeni wezwani
są do podejmowania ciągle na nowo wysiłku, dzięki któremu śmierć grze-
chu i życie dla Boga stają się coraz bardziej rzeczywiste (por. Rz 6, 12n),
a pomocą w tym są inne sakramenty. Według nauczania Kościoła „chrzest
święty jest fundamentem całego życia chrześcijańskiego, bramą życia w Du-
chu (...) i bramą otwierającą dostęp do innych sakramentów” (KKK 1213).

Zgodnie z najdawniejszą tradycją chrześcijańską chrztu udziela się za-

równo dorosłym, jak i małym dzieciom. Niektórzy stawiają pytania, czy nie
lepiej poczekać z chrztem do czasu, kiedy dzieci rozwiną się intelektualnie
i dojrzeją do świadomego wypowiedzenia wyznania wiary Boga, gdyż
chrzest dziecka, jako nieuświadomiony, jest jedynie aktem rytualnym, bez

38. Chrzest

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

głębszego przeżycia. Tymczasem Kościół jest przekonany, że w sakramen-
cie chrztu dzieci szczególnie ujawnia się uprzedzająca miłość Boga do czło-
wieka. To Bóg pierwszy wychodzi z aktem całkowicie darmowej miłości,
zanim jeszcze człowiek jest zdolny w Niego uwierzyć i do Niego się zwra-
cać (por. KKK 1250). Dziecko doświadcza tego Bożego działania, choć może
jeszcze nieświadomie. Kościół, świadomy wielkości daru, jaki człowiek
otrzymuje poprzez chrzest, nie chce nikogo tego daru pozbawiać, ani odsu-
wać łaski Chrystusa na czas późniejszy. Każdemu pragnie otworzyć drogę
do życia z Bogiem. Przyjmując chrzest jako małe dzieci, od najwcześniej-
szych lat możemy wzrastać w łasce i przyjaźni z Chrystusem.

3. Metody i środki dydaktyczne

pogadanka
„Dlaczego?... dlaczego?... dlaczego?..”
list
schemat wzoru

4. Literatura pomocnicza

A. Grün OSB, Chrzest. Początek nowego życia, Znak, Kraków 2005.
A. Kokoszka, Zobowiązujące znaki łaski. Sakramentologia moralna, cz. I,

Tarnów 1995.

Krakowskiej, Kraków 1995.

J. Daniélou, Wejście w historię zbawienia. Chrzest i bierzmowanie, Wyd.

Cerf-Kairos-M-Znak, Kraków 1996.

K. Rahner, Sakramenty Kościoła, Wyd. WAM, Kraków 1997.
K. Rahner, H. Vorgrimler, Mały Słownik teologiczny, przeł. T. Mieszkow-

ski, P. Pachciarek, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1987.

K. Romaniuk, Sakramentologia biblijna, Warszawa 1991.
T. Schneider, Znaki bliskości Boga. Zarys sakramentologii, tł. bp J. Tyra-

wa, Wrocław 1995.

Słownik teologiczny, Księgarnia św. Jacka, Katowice 1985.
Słownik teologii biblijnej, red. X. Léon-Dufour, tł. i oprac. K. Romaniuk,

Pallottinum, Poznań – Warszawa 1973.

VI. Życie z Chrystusem zmartwychwstałym

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Analizujemy treść zdjęcia przedstawiającego udzielanie chrztu osobie

dorosłej.

B. Rozwinięcie

Układamy wzór – odpowiedź na pytanie.

C. Zakończenie

Piszemy list do rodziców.

2. Katecheza

A. Wstęp

Zwracamy uwagę uczniów na zdjęcie umieszczone w podręczniku. Pro-

simy, by dostrzegli, co różni je od najczęściej spotykanych zdjęć przedsta-
wiających udzielanie sakramentu chrztu. Stawiamy problem katechezy:
Dlaczego udzielamy chrztu małym dzieciom?

B. Rozwinięcie

Uczniowie, pracując z partnerem w oparciu o tekst w podręczniku, ukła-

dają wzór – odpowiedź na pytanie: dlaczego? W tym celu rozdajemy im
schemat.

38. Chrzest

DLACZEGO UDZIELA-

MY CHRZTU MAŁYM

DZIECIOM?

Czego się teraz

uczę?

Co już wiem

na ten temat?

Możliwy związek

Przyczyna

skutek

➤

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Następnie tworzymy na tablicy wspólny schemat i w podsumowaniu

wyjaśniamy, że w czasie chrztu otrzymujemy nowe życie, czyli zostajemy
uwolnieni od grzechu. Dawcą nowego życia jest Duch Święty, który włą-
cza człowieka do społeczności ludu Bożego. Kościół, świadomy wielkości
tego daru, nie chce odsuwać od człowieka Chrystusowej łaski na jakiś póź-
niejszy czas. Chce, by każdy od najwcześniejszych lat miał możliwość
wzrastania w niej i pogłębiania swej przyjaźni z Chrystusem, by coraz bar-
dziej świadomie wybierać Go jako swego Pana i Zbawiciela.

C. Zakończenie

Prosimy, by uczniowie napisali do rodziców list, w którym podziękują

im za to, że zostali ochrzczeni jako dzieci.

3. Zeszyt ucznia

Temat: CHRZEST

Zapis stanowi wypełniony schemat i list do rodziców.

4. Praca domowa

Daj rodzicom do przeczytania list, który napisałeś na katechezie.

VI. Życie z Chrystusem zmartwychwstałym

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

39. POJEDNANIE I POKUTA

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cel katechezy

Uświadomienie znaczenia przystępowania do sakramentu pojednania.

2. Treść orędzia zbawczego

Sakrament pokuty, zwany również sakramentem pojednania, został

ustanowiony przez Chrystusa, który zwrócił się do apostołów słowami:
Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są
im zatrzymane (J 20, 23; por. Mt 16, 19; 18, 18). Początkowo (w ciągu
pierwszych trzech wieków) sakrament pokuty udzielany był rzadko, gdyż
wśród chrześcijan panowało przeświadczenie, że nawrócenie z grzechów
przypieczętowane chrztem dokonuje się ostatecznie, raz na zawsze, nie ma
więc możliwości ponowienia łaski nawrócenia (por. Hbr 6, 6). Apostoło-
wie jednak, świadomi, że przekazana im przez Jezusa posługa pojednania
dotyczy nie tylko tych, którzy przyjmują chrzest, ale również tych, którzy
po przyjęciu chrztu ponownie popadli w grzechy, wzywali do nawrócenia:
św. Paweł nawołuje do pokuty czarnoksiężnika Szymona (por. Dz 8, 22),
raduje się na wieść, że Koryntianie okazali skruchę (por. 2 Kor 7, 9n), po-
leca Tymoteuszowi karcić opornych, mając nadzieję, że Bóg udzieli im ła-
ski skruchy (por. 2 Tm 2, 25). Od IV wieku praktyka udzielania sakramentu
pokuty była znacznie częstsza, jednak pokuta była trudną drogą do odzy-
skania utraconej świętości: po wyznaniu grzechów następował długi, czę-
sto kilkuletni okres pokutowania, po którym dopiero otrzymywało się

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

rozgrzeszenie. Współczesna praktyka pokutna sięga początków średnio-
wiecza. W 1215 r. Sobór Laterański wprowadził – jako przykazanie ko-
ścielne – wymóg przynajmniej corocznej spowiedzi i przyjęcia Komunii
w czasie wielkanocnym.

Istotą sakramentu pojednania jest nawrócenie, które oznacza zmianę

całego człowieka, głęboką przemianę wewnętrzną zakładającą powrót do
Boga, a przede wszystkim zmianę postępowania. Proces ten określany jest
w Biblii najczęściej jako: zmiana drogi, powrót, zawrócenie z drogi. W okre-
śleniach tych wyraża się istota nawrócenia, które zakłada uznanie grzechu
i przemianę całego sposobu życia (metanoia): odwrócenie się od zła i zwró-
cenie się do Boga. Podobnie jak prorocy narodu wybranego podkreślali, żeby
rozdzierać przed Bogiem swoje serca, a nie szaty, tak i Jezus podkreśla
wewnętrzny aspekt nawrócenia: najważniejsza jest przemiana dokonująca
się w sercu człowieka, sprawiająca, że staje się on jak dziecko (por. Mt 18,
3). Chociaż wysiłek powrotu musi zostać podjęty przez człowieka, nawró-
cenie w istocie jest łaską, poprzedzaną zawsze inicjatywą Bożą: Pasterz sam
wychodzi na poszukiwanie zaginionej owcy (por. Łk 15, 4n; 15, 8). Ogrom
Bożego miłosierdzia wobec wyrażającego chęć powrotu grzesznika ilustruje
przypowieść Jezusa o miłosiernym ojcu, który pierwszy wybiega na spotka-
nie swojego syna: A gdy był jeszcze daleko, ujrzał go jego ojciec i wzruszył
się głęboko; wybiegł naprzeciw niego, rzucił mu się na szyję i ucałował go
(Łk 15, 20).

W sakramencie pojednania objawia się prawdziwie Dobra Nowina Je-

zusa Chrystusa, który zachęca grzesznika, by zwrócił się do Niego z całą
ufnością, jako do Tego, który ma na ziemi władzę odpuszczania grzechów
(por. Mt 9, 6).

W ciągłym nawracaniu, codziennym umieraniu dla grzechu i powstawa-

niu do życia dla Boga i bliźnich pomaga chrześcijaninowi łaska sakramen-
talna i rada ze strony spowiednika. Chociaż sakrament pojednania nazywa
się powszechnie spowiedzią, nie jest to słuszne, ponieważ spowiedź stano-
wi jedynie jeden z warunków dobrego przeżycia tego sakramentu. Rachu-
nek sumienia, żal za grzechy, spowiedź, mocne postanowienie poprawy, za-
dośćuczynienie to pięć warunków koniecznych do dobrego przeżycia sakra-
mentu. Szczególnie istotnym warunkiem jest żal za grzechy. Prowadzi on
penitenta do wyznania grzechów przed Bogiem, postanowienia poprawy i za-
dośćuczynienia. Żal za grzechy jest decyzją nawrócenia, co ilustruje posta-
wa syna marnotrawnego: Zabiorę się i pójdę do mego ojca, i powiem mu:
Ojcze, zgrzeszyłem przeciw Bogu i względem ciebie ( Łk 15, 18).

VI. Życie z Chrystusem zmartwychwstałym

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Sobór Watykański II w Konstytucji o liturgii wskazuje, że obrzęd sakra-

mentu pojednania należy ująć w taki sposób, by był on jasny i zrozumiały
dla wiernych (por. nr 72). Sam obrzęd sakramentu odbywa się zazwyczaj
w konfesjonale lub w specjalnie przygotowanym do tego miejscu w Koście-
le. Kapłan i penitent przygotowują się do sakramentu przez modlitwę: ka-
płan wzywając Ducha Świętego z prośbą o światło, penitent natomiast roz-
ważając własne życie w świetle przykazań i przykładu Chrystusa. Jeśli pe-
nitent nie jest znany kapłanowi, powinien się przedstawić: kim jest, jaki
wykonuje zawód, jakie ma trudności w prowadzeniu życia chrześcijańskiego
itd. Wyznanie grzechów i napomnienie kapłańskie odbywa się w poczuciu
braterskiej miłości i tajemnicy Paschalnej Chrystusa. Następnie kapłan
wypowiada formułę odpuszczenia grzechów, po której następuje uwielbie-
nie Boga za Jego dobroć i łaskę. W wyjątkowych przypadkach stosuje się
obrzęd pojednania wielu penitentów z ogólną spowiedzią i rozgrzeszeniem.

3. Metody i środki dydaktyczne

„filiżanka herbaty”
pytania do eksperta
audycja
rozbity dzban
nagranie wypowiedzi

4. Literatura pomocnicza

A. Kokoszka, Zobowiązujące znaki łaski. Sakramentologia moralna, cz. I,

Tarnów 1995.

Krakowskiej, Kraków 1995.

K. Rahner, Sakramenty Kościoła, WAM, Kraków 1997.
K. Rahner, H. Vorgrimler, Mały Słownik teologiczny, przeł. T. Mieszkow-

ski, P. Pachciarek, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1987.

K. Romaniuk, Sakramentologia biblijna, Warszawa 1991.
T. Schneider, Znaki bliskości Boga. Zarys sakramentologii, tł. bp J. Tyra-

wa, Wrocław 1995.

Słownik teologiczny, Księgarnia św. Jacka, Katowice 1985.

39. Pojednanie i pokuta

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Słownik teologii biblijnej, red. X. Léon-Dufour, tł. i oprac. K. Romaniuk,

Pallottinum, Poznań – Warszawa 1973.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Szukamy związków pomiędzy rozbitym dzbanem i grzechem.

B. Rozwinięcie

Wyjaśniamy sens sakramentu pokuty.

C. Zakończenie

Określamy nasze stanowisko wobec sakramentu pojednania.

2. Katecheza

A. Wstęp

Kładziemy w widocznym miejscu rozbity gliniany dzban lub szklany

wazon. Prosimy, by uczniowie powiedzieli, jakie skojarzenia przywodzi im
na myśl ten widok. Po wypowiedzi wszystkich zwracamy uwagę, że przy-
czyną rozbicia życia Bożego w człowieku jest grzech. Stawiamy problem
katechezy: Jak uleczyć „pęknięcia” i „rozbicia” w duszy spowodowane przez
grzech?

B. Rozwinięcie

Dzielimy klasę na grupy. Każda grupa przygotowuje pytania związane

z sakramentem pokuty i w oparciu o tekst w podręczniku redaguje na nie
odpowiedź. Następnie organizujemy pytania do eksperta, którym jest przed-
stawiciel każdej grupy. Poszczególne grupy stawiają pytania, a ich przed-
stawiciel udziela przed całą klasą przygotowanej wcześniej odpowiedzi.

VI. Życie z Chrystusem zmartwychwstałym

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

W podsumowaniu stwierdzamy, że istota sakramentu pokuty, którą Ko-

ściół odczytuje z Pisma Świętego i Tradycji Kościoła, była także przedmio-
tem objawień prywatnych, które choć nie dodają nic nowego do Objawie-
nia powszechnego, to jednak mogą przyczyniać się do ożywienia wiary
chrześcijan. Cytujemy słowa, które Pan Jezus skierował do św. Faustyny:

„Dziś powiedział mi Pan: Córko, kiedy przystępujesz do spowiedzi świę-

tej, do tego źródła miłosierdzia Mojego, zawsze spływa na twoją duszę Moja
krew i woda, która wyszła z Serca Mojego, i uszlachetnia twą duszę. Za każ-
dym razem, jak się zbliżasz do spowiedzi świętej, zanurzaj się cała w Moim
miłosierdziu z wielką ufnością, abym mógł zlać na duszę twoją hojność swej
łaski. Kiedy się zbliżasz do spowiedzi, wiedz o tym, że Ja sam w konfesjona-
le czekam na ciebie, zasłaniam się tylko kapłanem, lecz sam działam w du-
szy. Tu nędza duszy spotyka się z Bogiem miłosierdzia” (Dzienniczek 1602).

C. Zakończenie

Wyjaśniamy uczniom, że każdy z nich jest w tej chwili ekspertem, do

którego skierowany został list. Odtwarzamy wypowiedź.

„Czy spowiedź istniała zawsze w obecnej postaci? Ostatnio natknąłem

się na artykuł dotyczący spowiedzi w Kościele katolickim, zaintrygował
mnie on i sprowokował do przemyśleń. Spowiedź jest chyba «najtrudniej-
szym» z sakramentów (przynajmniej dla mnie), dlatego doświadczyłem jej
tylko kilka razy w życiu i mogę powiedzieć, że nie są to miłe wspomnienia,
niestety. Przecież chyba naturalnym ludzkim odruchem jest fakt, iż człowiek
wstydzi się tego, co w jego życiu było złe. Czasem sam nie chce nawet
myśleć o tym, co uczynił, a musi to na głos wypowiedzieć w konfesjonale,
a do tego słucha tego drugi człowiek... Skoro Bóg zna wszystkie moje grze-
chy i przewinienia, to w jakim celu muszę się nimi z kimś dzielić? Czy jest
to jakaś próba? Do tego kwestia «regułki» przy spowiedzi, czy musi być ona
wypowiedziana dokładnie i czy jest wymagana, aby spowiedź uznać za
ważną? Ostatnio coraz mocniej dotyka mnie kryzys wiary... Kiedyś wierzy-
łem bardzo mocno, teraz to wszystko się rozmyło. Czasem dziwna siła cią-
gnie mnie do konfesjonału (nie byłem tam już 8 lat) i chciałbym zakończyć
ten okres. Z drugiej strony jest strach, który skutecznie mnie od tego odcią-
ga. I tak trwam sobie w smutku – nie ukrywajmy – i wewnętrznym rozdar-
ciu, powoli tracę wiarę, albo już ją straciłem. Czy nie lepiej byłoby pozo-
stać tylko przy spowiedzi powszechnej?

Gorąco pozdrawiam – Marcin”.

39. Pojednanie i pokuta

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Prosimy, by uczniowie odpowiedzieli na problemy dotyczące sakramentu

pokuty zawarte w wypowiedzi.

3. Zeszyt ucznia

Temat: POJEDNANIE I POKUTA

Zapis stanowią pytania i odpowiedzi ułożone podczas pracy w grupach.

4. Praca domowa

Spróbuj każdego dnia przez chwilę zastanowić się nad sobą i dokonać

krótkiego rachunku sumienia.

VI. Życie z Chrystusem zmartwychwstałym

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

40. NAMASZCZENIE CHORYCH

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cel katechezy

Ukazanie troski Kościoła o chorych.

2. Treść orędzia zbawczego

Izraelici byli przekonani, że oliwa, przenikając do ludzkiego ciała (por.

Ps 109, 18), daje mu siłę, piękno i zdrowie. Na płaszczyźnie religijnej na-
maszczenie stało się wyrazem szacunku oraz obrzędem mającym na celu
przywrócenie zdrowia osobie chorej. Oleju używano przy pielęgnacji ran,
jak opowiada przypowieść o dobrym Samarytaninie (por. Łk 10, 34). Na-
maszczenia olejem dokonywali także uczniowie Jezusa, lecząc w cudowny
sposób wielu chorych (por. Mk 6, 13). Namaszczenia te, dokonywane przez
apostołów prawdopodobnie na polecenie Jezusa, dają początek sakramen-
towi namaszczenia chorych stosowanemu do dzisiaj w Kościele. Św. Jakub
w swoim liście zawarł polecenie namaszczania chorych: Choruje ktoś wśród
was? Niech sprowadzi kapłanów Kościoła, by się modlili nad nim i nama-
ścili go olejem w imię Pana. A modlitwa pełna wiary będzie dla chorego
ratunkiem i Pan go podźwignie, a jeśliby popełnił grzechy, będą mu odpusz-
czone (Jk 5, 14-15). W ten sposób uczniowie Jezusa przejęli Jego troskę
o tych, którzy się źle mają (Mk 2, 17). Misją Jezusa było bowiem uleczenie
całego człowieka, zarówno jego duszy, jak i ciała. On, jako Lekarz najdo-
skonalszy, ubogim niósł dobrą nowinę, więźniom głosił wolność, a niewi-

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

domym przejrzenie (por. Łk 4, 18). Jezus miał moc uzdrawiania (por. Łk 6,
19), dlatego wszyscy, którzy mieli cierpiących na rozmaite choroby, przy-
nosili ich do Niego (Łk 4, 40). Co więcej, Chrystus sam spieszył, by uzdra-
wiać tych, którzy nie mogli do niego przybyć (por. Mt 8, 7).

Dziś nadal Jezus przychodzi, by uzdrawiać. Jego ożywiająca obecność

działa przez Sakramenty Kościoła. Drogą, na której Kościół pomaga oso-
bom chorym, jest sakrament namaszczenia chorych, w czasie którego cho-
ry otrzymuje łaskę poprzez znak nałożenia rąk i namaszczenia olejem. Do-
konane w imię Pana namaszczenie sprawia, że chrześcijanin może świado-
mie, dla dobra swojego i całego Kościoła, łączyć swe cierpienie z cierpie-
niem Chrystusa podjętym dla odkupienia świata. Namaszczenie przynosi też
choremu oczyszczenie z grzechów, przez co uczestniczy on w zwycięstwie
Chrystusa nad śmiercią i grzechem: jeśli chory znajduje się w stanie, który
uniemożliwia wyznanie grzechów w sakramencie pokuty, samo namaszcze-
nie jest znakiem ich odpuszczenia. Łaską sakramentu namaszczenia jest też
umocnienie, pokój i odwaga, by przyjmować trudności związane z choro-
bą oraz przygotowanie na przejście do życia wiecznego. Wsparcie udzielo-
ne choremu mocą Ducha Świętego ma prowadzić chrześcijanina do uzdro-
wienia duszy, a także do uzdrowienia ciała, jeśli taka jest wola Boża (por.
KKK 1520-1523).

Sakrament namaszczenia chorych powinno się przyjmować w każdej

poważniejszej chorobie mogącej prowadzić do śmierci czy osłabieniu zwią-
zanym z wiekiem podeszłym, a nie dopiero w sytuacji bezpośredniego za-
grożenia śmiercią. Sakrament ten chrześcijanin może przyjąć za każdym
razem, gdy dotknie go ciężka choroba, lub gdy nastąpiło jej nasilenie, a chory
został już namaszczony. Sakramentu mogą udzielać tylko kapłani (prezbi-
terzy lub biskupi). Zgodnie ze wskazaniami ustalonymi w czasie Soboru
Watykańskiego II „sakramentu namaszczenia chorych udziela się chorym,
namaszczając ich na czole i dłoniach olejem z oliwek lub stosownie do
okoliczności innym olejem roślinnym, należycie poświęconym, wymawia-
jąc tylko jeden raz następujące słowa: «Przez to święte namaszczenie niech
Pan w swoim nieskończonym miłosierdziu wspomoże ciebie łaską Ducha
Świętego. Pan, który odpuszcza ci grzechy, niech cię wybawi i łaskawie
podźwignie»” (KKK 1513).

3. Metody i środki dydaktyczne

pogadanka

VI. Życie z Chrystusem zmartwychwstałym

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

„okienko informacyjne”
schemat okienka informacyjnego

4. Literatura pomocnicza

A. Kokoszka, Zobowiązujące znaki łaski. Sakramentologia moralna, cz. I,

Tarnów 1995.

Krakowskiej, Kraków 1995.

K. Rahner, Sakramenty Kościoła, Wyd. WAM, Kraków 1997.
K. Rahner, H. Vorgrimler, Mały Słownik teologiczny, przeł. T. Mieszkow-

ski, P. Pachciarek, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1987.

K. Romaniuk, Sakramentologia biblijna, Warszawa 1991.
T. Schneider, Znaki bliskości Boga. Zarys sakramentologii, tł. bp J. Tyra-

wa, Wrocław 1995.

Słownik teologiczny, Księgarnia św. Jacka, Katowice 1985.
Słownik teologii biblijnej, red. X. Léon-Dufour, tł. i oprac. K. Romaniuk,

Pallottinum, Poznań – Warszawa 1973.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Zastanawiamy się nad reakcjami ludzi na wieść o chorobie.

B. Rozwinięcie

Wyjaśniamy sens sakramentu namaszczenia chorych.

C. Zakończenie

Zachęcamy do modlitwy za chorych.

40. Namaszczenie chorych

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

2. Katecheza

A. Wstęp

Rozpoczynamy rozmową na temat reakcji ludzi na wiadomość o ciężkim

stanie zdrowia Ojca Świętego Jana Pawła II. Zwracamy uwagę na fakt, że
ludzie spontanicznie zaczynali gromadzić się w różnych miejscach na mo-
dlitwie, a dziennikarze podkreślali, że Ojciec Święty przyjął sakrament
namaszczenia chorych, czasami nazywając go sakramentem ostatniego na-
maszczenia. Stawiamy problem katechezy: Czym jest sakrament namasz-
czenia chorych?

B. Rozwinięcie

Uczniowie pracują z partnerem metodą okienka informacyjnego

i w oparciu o tekst z podręcznika oddają rzeczywistość związaną z sakra-
mentem namaszczenia chorych na kilka alternatywnych sposobów zawar-
tych w polach tabeli: przytoczenie definicji sakramentu namaszczenia; zna-
ku, przez który moglibyśmy go wyrazić; metafory „sakrament namaszcze-
nia chorych jest jak…”; dialogu, np. rodzina rozmawia z chorym i zachęca
do przyjęcia sakramentu.

Uczniowie prezentują treść każdego okienka. W podsumowaniu stwier-

dzamy, że od samego początku Kościół troszczył się o swoich chorych człon-
ków, towarzysząc im modlitwą i udzielając sakramentów. Tą troską Kościół
chce objąć całego człowieka: duszę i ciało. Służące uzdrowieniu duszy
obdarowanie lub umocnienie łaską uświęcającą wspomaga chorego w jego

VI. Życie z Chrystusem zmartwychwstałym

DEFINICJA,

OPIS SŁOWNY

SCHEMAT GRAFICZY,

ZNAK SYMBOLIZUJĄCY SAKRAMENT

METAFORA,

PORÓWNANIE

SCENKA DIALOGOWA

Sakrament namaszczenia chorych

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

słabościach fizycznych, daje mu nadzieję, iż umocniony przez Chrystusa nie
zostaje sam w zmaganiu się ze swoją chorobą. Cierpienie i choroba stają się
wówczas cierpieniem znoszonym wraz z Chrystusem. Uczestnictwo – po-
przez cierpienie – w krzyżu Chrystusa pozwala oczekiwać zwycięstwa i ra-
dości wraz z Nim. Podkreślamy, że sakrament namaszczenia chorych nie jest
ostatnim namaszczeniem przygotowującym na śmierć, lecz że może go przy-
jąć każdy chory, bez względu na wiek, doznający poważnej choroby.

C. Zakończenie

Podkreślamy, że dostrzeżona przez uczniów reakcja ludzi na wiadomość

o poważnym stanie zdrowia Papieża świadczy o tym, że ludzie są świado-
mi potrzeby modlitwy za chorych. Proponujemy zakończenie katechezy
spontaniczną modlitwą za chorych.

3. Zeszyt ucznia

Temat: NAMASZCZENIE CHORYCH

Zapis stanowi okienko informacyjne.

4. Praca domowa

Pamiętaj o odwiedzaniu i okazywaniu życzliwości osobom chorym –

może w twoim otoczeniu, wśród twoich bliskich znajduje się osoba choru-
jąca, cierpiąca, zapomniana przez innych...

40. Namaszczenie chorych

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Notatki

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Notatki

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

JEZUS DZIA

A I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla II klasy gimnazjum

Spis treści

28. NIEDZIELA WIELKANOCNA ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO . . . . . . . . . . . . . 1
29. OKRES WIELKANOCNY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
30. WIERZĘ W DUCHA ŚWIĘTEGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
31. TAJEMNICA TRÓJCY ŚWIĘTEJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

V. NADZIEJA NOWEGO ŻYCIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

32. JEZUS W CHWALE OJCA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
33. POWOŁANI DO ŚWIĘTOŚCI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
34. CHRZEŚCIJANIN WOBEC ŚMIERCI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
35. NADZIEJA WIECZNEGO SZCZĘŚCIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

VI. ŻYCIE Z CHRYSTUSEM ZMARTWYCHWSTAŁYM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

36. SAKRAMENTY KOŚCIOŁA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
37. EUCHARYSTIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
38. CHRZEST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
39. POJEDNANIE I POKUTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
40. NAMASZCZENIE CHORYCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
187 3id 18046 Nieznany (2)
2 modul 3id 20552 Nieznany (2)
2 3id 19354 Nieznany
2 3id 21075 Nieznany (2)
101 3id 11500 Nieznany
2013 10 23 Par wyklad 3id 28292 Nieznany
11 I 3 3 1 3 3 3id 12426 Nieznany (2)
155 3id 16477 Nieznany
1 Laplace 3id 9415 Nieznany (2)
zeszyt pack I zeszyt2 id 932629 Nieznany
3id 996 Nieznany (2)
006 3id 2376 Nieznany
116 3id 12990 Nieznany
136 3id 15058 Nieznany
zeszyt pack I zeszyt1 id 932628 Nieznany
1,2,3id 8951 Nieznany
(IS) Cwiczenia 3id 1329 Nieznany (2)
112 3id 12912 Nieznany

więcej podobnych podstron