Mity jako ważne tworzywo literatury[1]

background image

1

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Mity jako ważne tworzywo literatury.
Ukaż i scharakteryzuj to zjawisko,
odwołując się do wybranych przykładów.

To bardzo szeroki temat. Pisarze we wszystkich właściwie epokach literackich nawiązy-
wali do dziedzictwa antyku. Znajomość mitologii to w końcu podstawa wykształcenia
każdego człowieka. Twoja wypowiedź powinna dotyczyć wszelkich literackich zastoso-
wań mitów – takich jak parafrazy, celowe odwołania, cytaty, wzorce bohaterów. Ważne
abyś zaprezentował najbardziej reprezentatywne dla tego tematu dzieła literackie – to
znaczy takie, w których mitologia antyczna odgrywa naprawdę istotną rolę.

Inne możliwe sformułowania tematu

Inne możliwe sformułowania tematu

Inne możliwe sformułowania tematu

Inne możliwe sformułowania tematu

Inne możliwe sformułowania tematu

• Ponadczasowość i uniwersalność mitów antycznych – uzasadnij tezę na

wybranych przykładach.

• Literackie reinterpretacje mitów antycznych. Scharakteryzuj sposoby i ce-

le tego literackiego zjawiska (na wybranych przykładach).

• Mitologia grecka jako źródło kultury europejskiej. Omów to zagadnienie,

odwołując się do wybranych tekstów kultury.

PREZENTACJA

PREZENTACJA

PREZENTACJA

PREZENTACJA

PREZENTACJA

Strategie wstępu

Strategie wstępu

Strategie wstępu

Strategie wstępu

Strategie wstępu

„

„

„

„

„

Przede wszystkim zdefiniuj pojęcie mitu.

Przede wszystkim zdefiniuj pojęcie mitu.

Przede wszystkim zdefiniuj pojęcie mitu.

Przede wszystkim zdefiniuj pojęcie mitu.

Przede wszystkim zdefiniuj pojęcie mitu.

Możesz powiedzieć, że jest to opowieść przekazywana ustnie, mówiąca o powstaniu
bogów, człowieka i świata. Mity to historie objaśniające świat – pokazujące człowieko-
wi jego miejsce w rzeczywistości.

Możesz także podzielić mity na:

Kosmogoniczne – czyli te wyjaśniające powstanie świata.

Teogoniczne – mówiące o narodzinach bogów.
Antropogeniczne – ukazujące powstanie i początki rodzaju ludzkiego.

„

„

„

„

„

Podkreśl rolę mitologii antycznej w literaturze europejskiej.

Podkreśl rolę mitologii antycznej w literaturze europejskiej.

Podkreśl rolę mitologii antycznej w literaturze europejskiej.

Podkreśl rolę mitologii antycznej w literaturze europejskiej.

Podkreśl rolę mitologii antycznej w literaturze europejskiej.

Mitologia grecka to podstawa literatury klasycznej – pisarze epoki renesansu i oświece-
nia programowo odwoływali się do starożytności, a co za tym idzie, także do mitów. Inne
epoki również nie stroniły od porównań i metafor zaczerpniętych z mitologii. W poezji,
prozie, filozofii postacie i historie mitologiczne zadomowiły się na stałe. Mówi się, że
mity greckie są znakami naszej kultury.

Określ, jak będziesz rozwijać swą wypowiedź: możesz ukazać reinterpretacje mitów

antycznych w poszczególnych epokach literackich lub wybrać najważniejsze według
Ciebie mity i pokazać literackie nawiązania do nich.

Bibliografia podmiotu

Mitologia grecka – dowolne wy-

danie zbioru Jana Parandowskie-
go, Zygmunta Kubiaka lub Ro-
berta Gravesa.

• Sofokles,

Sofokles,

Sofokles,

Sofokles,

Sofokles,

Antygona, Król Edyp – ważne na-
wiązania do mitu tebańskiego.

• Jan Kochanowski,

Jan Kochanowski,

Jan Kochanowski,

Jan Kochanowski,

Jan Kochanowski,

Odprawa posłów greckich – tak-
że w wielu innych utworach Ko-
chanowski odwoływał się do mi-
tologii, w końcu było to jedno
z zadań literatury renesansu.

• Konstandinos Kawafis,

Konstandinos Kawafis,

Konstandinos Kawafis,

Konstandinos Kawafis,

Konstandinos Kawafis,

Itaka – wiersz nawiązujący do
mitu o Odyseuszu

• Leopold Staff,

Leopold Staff,

Leopold Staff,

Leopold Staff,

Leopold Staff,

Odys – wiersz nawiązujący do
mitu o Odyseuszu

• Zbigniew Herbert,

Zbigniew Herbert,

Zbigniew Herbert,

Zbigniew Herbert,

Zbigniew Herbert,

Apollo i Marsjasz – poetycka pa-
rafraza mitycznego pojedynku
Apolla z Marsjaszem.

• Izabela Filipiak,

Izabela Filipiak,

Izabela Filipiak,

Izabela Filipiak,

Izabela Filipiak,

Całkowita amnezja – współcze-
sna powieść interpretująca mity
greckie w kontekście femini-
zmu i postmodernizmu.

• Albert Camus,

Albert Camus,

Albert Camus,

Albert Camus,

Albert Camus,

Mit Syzyfa – filozoficzny esej po-
równujący egzystencję człowie-
ka do absurdalnej pracy Syzyfa.

• Jarosław Iwaszkiewicz,

Jarosław Iwaszkiewicz,

Jarosław Iwaszkiewicz,

Jarosław Iwaszkiewicz,

Jarosław Iwaszkiewicz,

Ikar – krótkie opowiadanie
przedstawiające tragiczną histo-
rię młodego chłopca w czasie
okupacji hitlerowskiej.

background image

2

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Najbardziej „mitologiczne” epoki literackie

Najbardziej „mitologiczne” epoki literackie

Najbardziej „mitologiczne” epoki literackie

Najbardziej „mitologiczne” epoki literackie

Najbardziej „mitologiczne” epoki literackie

Wskaż kryteria swoich wyborów. Możesz powiedzieć, że wybrałeś epoki literackie, w któ-
rych znaleźć można najlepsze przykłady reinterpretacji mitów antycznych. Zaznacz, iż
zdajesz sobie sprawę z tego, że mitologia bywała źródłem inspiracji dla twórców wszyst-
kich czasów.

Antyk – tematy zaczerpnięte z mitologii są wykorzystywane w tragediach greckich.

Renesans – epoka, w której odwołania mitologiczne były w dobrym tonie. Pisarze

sięgający „do źródeł” nie mogli przecież przejść obojętnie obok mitologii.

Barok – to czas nawiązań do mitu o arkadii.

Romantyzm – w literaturze polskiej na pierwsze miejsce wysuwa się, przede wszyst-

kim, mit o Prometeuszu.

XX wiek – w tym stuleciu pojawiają się odwołania do bardzo wielu mitów. Znajdzie-

my tu całą gamę mitologicznych reinterpretacji – od klasycyzujących przedstawień
Herberta, przez filozoficzne parafrazy Camusa, aż do intertekstualnej powieści Iza-
beli Filipiak.

To wstęp do wypowiedzi, wystarczy więc, jeśli wymienisz tylko mity, do których będziesz
się odwoływać. Szczegółowo omówisz je przecież w rozwinięciu.

Strategie rozwinięcia

Strategie rozwinięcia

Strategie rozwinięcia

Strategie rozwinięcia

Strategie rozwinięcia

„

„

„

„

„

Możesz w swej wypowiedzi pokazać literackie losy wybranych mitów.

Możesz w swej wypowiedzi pokazać literackie losy wybranych mitów.

Możesz w swej wypowiedzi pokazać literackie losy wybranych mitów.

Możesz w swej wypowiedzi pokazać literackie losy wybranych mitów.

Możesz w swej wypowiedzi pokazać literackie losy wybranych mitów.

Rozwinięcie powinno więc polegać na:

Rozwinięcie powinno więc polegać na:

Rozwinięcie powinno więc polegać na:

Rozwinięcie powinno więc polegać na:

Rozwinięcie powinno więc polegać na:

• wymienieniu najważniejszych mitów,

• krótkim ich omówieniu,
• pokazaniu ich literackich reinterpretacji.

Mit o Odyseuszu

Mit o Odyseuszu

Mit o Odyseuszu

Mit o Odyseuszu

Mit o Odyseuszu

Historia Odysa jest nieodłącznie związana z literackim toposem wędrówki. Losy tego
bohatera po raz pierwszy opisał HomerOdysei. Głównie za sprawą tego eposu Odyse-
usz na zawsze zadomowił się w literaturze europejskiej. Oto kilka przykładów, na które
możesz się powołać:

Odys Leopolda Staffa – wiersz nawołujący do wytrwałego dążenia do celu. Każdy

człowiek jest po trosze Odyseuszem, każdy gdzieś wędruje. Ważne, aby nie poddawać
się mimo trudności i iść dalej przed siebie. Chociaż „zawsze się dochodzi gdzie in-
dziej, niż się chciało”, to przybycie na Itakę jest możliwe – potrzeba tylko zaparcia
i hartu ducha.

Itaka Konstandinosa Kawafisa – wiersz czyniący z podróży Odyseusza metaforę ludz-

kiego życia. Poeta przestrzega przed zbyt wczesnym docieraniem do Itaki – to bo-
wiem jest kres naszej wędrówki, czyli zarazem kres naszego życia. Podróż powinna
być więc jak najdłuższa i pełna wielu różnych doświadczeń, abyśmy na Itakę dotarli
mądrzy i pogodzeni ze śmiercią.

Ulisses Jamesa Joyce’a – współczesna parafraza eposu homeryckiego (Ulisses to po

łacinie Odyseusz). Bohater tego dzieła wędruje po dwudziestowiecznym Dublinie –
jego przygody są często wiernymi odtworzeniami historii Odysa.

Mit o Edypie

Mit o Edypie

Mit o Edypie

Mit o Edypie

Mit o Edypie

Bohater tego podania należy do przeklętego rodu Labdakidów. Najstraszniejsze, a za-
razem ostatnie, dni tego rodu opisane zostały w dwóch tragediach Sofoklesa – Antygonie
Królu Edypie.

Król Edyp – przepowiednia mówiła, że Edyp zabije własnego ojca i poślubi swoją mat-
kę. Rodzice skazują więc nowo narodzonego chłopca na śmierć. Edyp zostaje porzucony
w lesie z przebitymi piętami. Los chciał, że znaleźli go pasterze z sąsiedniego króle-

Mity są zbiorem archetypów –

archetypów –

archetypów –

archetypów –

archetypów – pra-

starych wzorców zachowań ludz-
kości, w ogromnej mierze aktual-
nych po dziś dzień.

Najważniejsze mity

Pamiętaj, żeby wybrać takie mity,
do których możesz znaleźć jakieś
odwołania w literaturze!

• Mit o Odyseuszu

• Mit o Orfeuszu i Eurydyce

• Mit o Dionizosie

• Mit o Syzyfie

• Mit o Prometeuszu

• Mit o pojedynku Apolla i Marsja-

sza

• Mit o Edypie

• Mit o Ikarze

• Mit o Ifigenii

Bibliografia przedmiotu

• Pierre Grimal

Pierre Grimal

Pierre Grimal

Pierre Grimal

Pierre Grimal, Słownik mitolo-
gii greckiej i rzymskiej
– podsta-
wowy przewodnik po świecie mi-
tologicznym.

• Michał Głowiński

Michał Głowiński

Michał Głowiński

Michał Głowiński

Michał Głowiński, Mity przebra-
ne
– zbiór esejów przedstawia-
jących losy mitów greckich w li-
teraturze XX wieku.

• Aleksander Krawczuk

Aleksander Krawczuk

Aleksander Krawczuk

Aleksander Krawczuk

Aleksander Krawczuk, Siedmiu
przeciw Tebom
– książka popu-
larnonaukowa ukazująca histo-
rie mityczne w świetle nowożyt-
nych badań archeologicznych.

background image

3

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

stwa. Malca przygarnęła bezdzietna para królewska. Gdy Edyp dowiaduje się o przepo-
wiedni, postanawia uciec z domu, aby nigdy więcej nie zobaczyć swoich „rodziców”.
Niestety nie wie, że został adoptowany. W czasie sprzeczki na gościńcu zabija w poje-
dynku pewnego mężczyznę. Trafia także na Sfinksa – którego pokonuje, rozwiązując
tajemniczą zagadkę. W nagrodę za pokonanie potwora dostaje rękę królowej Teb, Jo-
kasty. Po wielu latach prawda wychodzi na jaw – Jokasta okazuje się jego prawdziwą
matką, a mężczyzna zabity przez niego – jego ojcem Lajosem. Edyp z rozpaczy wykłuwa
sobie oczy, aby już nigdy więcej nie oglądać przeklętego świata.

Kompleks Edypa

Kompleks Edypa

Kompleks Edypa

Kompleks Edypa

Kompleks Edypa

To termin psychologiczny – wymyślony przez Zygmunta Freuda. Oznacza on pożąda-
nie własnej matki i rywalizację z ojcem o jej względy. Freud mówił, że kompleks Edypa
dotyczy tak naprawdę każdego młodego chłopca.

Antygona – tytułowa bohaterka to córka Edypa i Jokasty – poczęta w kazirodczym związ-
ku. Jej dwaj bracia, Polinejkes i Eteokles, giną w walce. Stryj Kreon zakazuje Antygonie
pochować zwłoki zdrajcy, Polinejkesa. Bohaterka staje przed tragicznym wyborem – albo
pochować brata i zadośćuczynić odwiecznemu prawu bogów, albo być posłuszną Kreono-
wi i złamać nakazy religii. Wybiera pierwsze rozwiązanie, jednakże świadoma konse-
kwencji popełnia samobójstwo. Historia przeklętego rodu Labdakidów kończy się.

Mit o pojedynku Apolla z Marsjaszem

Mit o pojedynku Apolla z Marsjaszem

Mit o pojedynku Apolla z Marsjaszem

Mit o pojedynku Apolla z Marsjaszem

Mit o pojedynku Apolla z Marsjaszem

To historia pojedynku artystów. Marsjasz grał niezwykle pięknie na aulosie – robił to
tak dobrze, że ktoś powiedział, iż dorównuje nawet samemu Apollinowi. Doszło do
pojedynku. Obaj grali cudownie – sędziowie przyznali jednak zwycięstwo Apollinowi.
Ten jednak zaspokoił swoją ambicję dopiero wtedy, gdy obdarł żywcem biednego
Marsjasza ze skóry.

Jako przykładem literackiej reinterpretacji tego mitu możesz posłużyć się wierszem

Zbigniewa Herberta pod tytułem Apollo i Marsjasz. Utwór ten rozpatruje mit w kon-
tekście podziału sztuki na apollińską i dionizyjską. Zauważ, że Herbert opowiada się po
stronie sztuki dionizyjskiej.

Możesz spojrzeć na mit o Apollu i Marsjaszu jak na przypowieść o sztuce. Apollo

reprezentuje sztukę klasyczną – tworzoną według zasad i kanonów piękna. Marsjasz zaś
stoi po stronie sztuki dionizyjskiej – spontanicznego i żywiołowego aktu kreacji.

Sztuka apollińska i dionizyjska

Sztuka apollińska i dionizyjska

Sztuka apollińska i dionizyjska

Sztuka apollińska i dionizyjska

Sztuka apollińska i dionizyjska

Autorem tych terminów jest niemiecki filozof Fryderyk Nietzsche. Według niego
doskonała sztuka powstaje z napięcia między dwoma pierwiastkami: obrazowym,
opisowym i harmonijnym – czyli apollińskim oraz nieobrazowym, symbolicznym i nie-
harmonijnym – czyli dionizyjskim.

O pięknym Apollu marzy i rozmyśla często Izabela Łęcka. Może w tych marze-

niach kryje się klucz do jej duszy?

Mit o Prometeuszu

Mit o Prometeuszu

Mit o Prometeuszu

Mit o Prometeuszu

Mit o Prometeuszu

Prometeusz jest w mitologii uznawany za stwórcę ludzkości. On to bowiem pewnego
dnia ulepił człowieka z gliny. Bogowie nie chcieli, aby nowe „stworzenia” stały się na-
zbyt silne, dlatego zabronili Prometeuszowi dbać o nie. Ten jednak nie posłuchał –
ukradł bogom ogień i dał go ludziom, do tego nauczył ich mowy, pisma, różnych rze-
miosł, a nawet oszukiwania bogów. Tego było Zeusowi za wiele – ukarał Prometeusza,
przybijając go na wieki do kaukaskiej skały, gdzie co dzień przylatuje orzeł i wyjada mu
wątrobę. Ludzkość jednak, dzięki poświęceniom Prometeusza, przetrwała.

Prometeusz skowany Ajschylosa – tragedia opisująca skazanie i męki Prometeusza.

Romantyczna reinterpretacja mitu o Prometeuszu

Romantyczna reinterpretacja mitu o Prometeuszu

Romantyczna reinterpretacja mitu o Prometeuszu

Romantyczna reinterpretacja mitu o Prometeuszu

Romantyczna reinterpretacja mitu o Prometeuszu

Nasi polscy romantycy ciekawie wykorzystali mit o Prometeuszu. Możesz nawiązać
do III części Dziadów Adama Mickiewicza i zawartej tam koncepcji prometeizmu.
Konrad w Wielkiej Improwizacji żąda od Boga władzy nad ludźmi – pragnie stanąć
na czele narodowego powstania. Bóg milczy, Konrad więc staje się samotnym mę-
czennikiem za wolność narodu, dla ojczyzny poświęci się tak, jak Prometeusz po-

Pamiętaj, że dla pisarzy antycznych
„mitologia także była mitologią”
– pisarze tacy jak Sofokles czy Eu-
rypides wykorzystywali tematy mi-
tologiczne w swoich tragediach.
W V wieku p.n.e. nikt nie brał na
serio brodatego Zeusa z piorunem
w ręku – mitologię często trakto-
wano właściwie tak jak dzisiaj.

background image

4

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

święcił się dla całej ludzkości. Nieco inna wersja prometeizmu pojawia się w Księ-
gach narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego
Adama Mickiewicza oraz w An-
hellim
Juliusza Słowackiego.

Mit o Syzyfie

Mit o Syzyfie

Mit o Syzyfie

Mit o Syzyfie

Mit o Syzyfie

Ten epizod z mitologii wykorzystał Albert Camus w swoim filozoficznym eseju pod tytu-
łem Mit Syzyfa. W tekście tym Camus porównuje absurdalną pracę Syzyfa do ludzkiej
egzystencji. Życie ludzkie, nazywane przez pisarza absurdalnym, jest tak naprawdę przy-
padkiem – wszystko, co robimy, jest właściwie bez sensu, Bóg nie istnieje – nie ma więc kto
nas karać ani nagradzać za nasze postępki. Jednakże żyjemy i staramy się to robić jak
najlepiej – zaciskając zęby, idziemy przez życie, nie wiedząc, co nas czeka. Według Ca-
musa Syzyf, godząc się na swój los i pchając kamień pod górę, wygrał z bogami. „Kiedy
człowiek absurdalny zgłębi swoją udrękę – zamilkną bogowie” – pisze w swym eseju.

Mit o Ikarze

Mit o Ikarze

Mit o Ikarze

Mit o Ikarze

Mit o Ikarze

Ten mit opowiada o tragicznej śmierci młodego chłopca. Jego ojciec Dedal skonstru-
ował skrzydła, dzięki którym obaj mogli uciec z Krety. W czasie lotu Ikar nie posłuchał
napomnień ojca i zbytnio zbliżył się do słońca, tak że promienie roztopiły wosk na jego
skrzydłach. Ku przerażeniu Dedala, syn spadł do wody. Jarosław Iwaszkiewicz, w opo-
wiadaniu zatytułowanym Ikar, przedstawia równie tragiczną historię. Akcja dzieje się
w Warszawie w czasie okupacji hitlerowskiej. Widzimy młodego chłopaka, który stoi na
przejściu dla pieszych, czytając książkę. Czyta z takim zapamiętaniem, że niemal wpa-
da na przejeżdżającą karetkę gestapo. Nagle samochód zatrzymuje się, wyskakują z niego
wściekli z powodu lekceważenia chłopca gestapowcy i aresztują go – za nic, bez żadne-
go powodu. Dalszego ciągu można się tylko domyślać – prawdopodobnie bohater zginie,
zakatowany gdzieś w podziemiach komendy gestapo. Los tego chłopca przypomina los
Ikara – pogrążony we własnych młodzieńczych marzeniach został nagle i brutalnie spro-
wadzony na ziemię. Może zdążyłby uciec, gdyby był wystarczająco spostrzegawczy –
młodość jednak nie potrafi przewidywać.

Mit o Ifigenii

Mit o Ifigenii

Mit o Ifigenii

Mit o Ifigenii

Mit o Ifigenii

Bohaterka tego mitu była córką króla Agamemnona. Aby uzyskać pomyślny wiatr dla
floty achajskiej płynącej pod Troję, ojciec złożył Ifigenię w ofierze bogini Artemidzie.
Literacko wykorzystała mit o Ifigenii Izabela Filipiak w powieści Absolutna amnezja.
Książka ta opisuje dojrzewanie młodej dziewczyny w tradycyjnej rodzinie, w której naj-
wyższą władzę sprawuje despotyczny ojciec (Agamemnon). Filipiak porównuje los bo-
haterki książki do losu Ifigenii. Powieść ta głosi hasła feministyczne – kobieta jest w kul-
turze patriarchalnej (czyli rządzonej przez mężczyzn) skazana na poświęcenie –
mężczyzna, aby zapewnić sobie powodzenie, nie zawaha się złożyć jej w ofierze.

Perspektywa historycznoliteracka

Perspektywa historycznoliteracka

Perspektywa historycznoliteracka

Perspektywa historycznoliteracka

Perspektywa historycznoliteracka

Możesz pokazać także literackie reinterpretacje mitów bardziej „po bożemu” – to zna-
czy po kolei omawiając poszczególne epoki, ze wskazaniem na dzieła poruszające te-
maty mitologiczne.

Oto propozycje dla Ciebie:

Oto propozycje dla Ciebie:

Oto propozycje dla Ciebie:

Oto propozycje dla Ciebie:

Oto propozycje dla Ciebie:

Antyk – od tej epoki należy zacząć – starożytne dzieła literackie są bowiem w więk-

szości reinterpretacjami mitów. Dziełami, które powinieneś omówić, są:

Odyseja Homera

Prometeusz skowany Ajschylosa

Król Edyp, Antygona Sofoklesa

Wszystkie te dzieła opisują losy postaci mitologiczych. Zaznacz, że starożytni twórcy
tragedii nie traktowali mitów jako „opowieści świętych”, tak naprawdę to nie wierzyli
w nie w pełni. Widzieli w nich po prostu, tak jak my dzisiaj, ciekawe tworzywo literackie,
które należy wykorzystać.

background image

5

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Renesans – w tej epoce królowało hasło ad fontes, czyli do źródeł! Pisarze więc

rozmyślnie sięgali do antycznej mitologii – czerpiąc z niej pomysły, porównania, me-
tafory. Najlepszym przykładem renesansowej reinterpretacji mitów greckich jest:

Odprawa posłów greckich Jana Kochanowskiego. To dramat opisujący wydarzenia

poprzedzające wojnę trojańską. Poeta przedstawił w nim wizytę posłów Menelaosa
żądających zwrotu porwanej przez Parysa Heleny. Trojańczycy odmawiają, co dopro-
wadza do dziesięcioletniej wojny. Kochanowski wykorzystał mit trojański do stworze-
nia dzieła zasługującego na miano dramatu politycznego, postawy bohaterów można
traktować metaforycznie i szukać w nich odwołań do współczesnych poecie polityków.
Poeta ukazał władców podejmujących złe decyzje, kierujących się pychą i niepotrzebną
ambicją – a przez to wywołujących wojnę i zagładę swojego państwa.

Barok – w tym okresie kwitnie w Polsce tak zwana poezja ziemiańska. Poeci tego

nurtu ukazywali zalety i rozkosze życia wiejskiego. Szlachcice, zamieszkujący skryte
wśród pól i łąk dworki, radowali się ze spokoju i ciszy, jakie daje natura. Swe wiejskie
posiadłości zwykli nazywać ziemiańską arkadią. Mit, do którego się tym samym od-
woływali, mówił o cudownej – „mlekiem i miodem płynącej” – krainie pasterzy, gdzie
nieznane są choroby ani głód. Kraina ta zwała się właśnie arkadią i znajdowała się
w nieznanym człowiekowi miejscu. W najlepszy sposób w polskiej literaturze renesan-
sowej ukazał wieś Szymon Szymonowic w sielance Żeńcy.

Romantyzm – patrz mit o Prometeuszu.

XX wiek – tu pojawiają się odwołania do wszystkich prawie mitów greckich. Pisarze

nawiązują do mitów o:

Ikarze – Jarosław Iwaszkiewicz: Ikar

Odyseuszu – Leopold Staff: Odys, Konstandinos Kawafis: Itaka, James Joyce: Ulisses

Apollinie i Marsjaszu – Zbigniew Herbert: Apollo i Marsjasz

Ifigenii – Izabela Filipiak: Absolutna amnezja

Strategie zakończenia

Strategie zakończenia

Strategie zakończenia

Strategie zakończenia

Strategie zakończenia

• Podkreśl, że mity antyczne to podstawa naszego dziedzictwa kulturowego. Możesz

nazwać je literackim bagażem, który dźwigamy do dziś. Mówi się, że starożytni Grecy
wymyślili wszystko – może jest w tym trochę prawdy?

• Możesz także zakończyć ogólną refleksją nad pojęciem mitu. Jak widać, nie tylko

pradawne kultury potrzebowały mitologii. Współczesny świat można również z powo-
dzeniem objaśniać w kategoriach mitycznych. Może więc ludzie sprzed trzech tysięcy
lat wcale nie różnili się tak bardzo od nas?

• Spróbuj nawiązać również do mitów literackich, które nie mają źródeł w antyku. Będą

to na przykład:

mit romantyczny – uświęcający ojczyznę,

autobiograficzny mit dzieciństwa (Dolina Issy Czesława Miłosza),

mit ojca (Sklepy cynamonowe Brunona Schulza).

Sposoby uatrakcyjnienia wypowiedzi

Jest ich wiele. Od wynotowania najbardziej wyrazi-
stych cytatów, poprzez tabele zestawiające postacie
i motywy literackie z ich wzorami mitologicznymi, aż
do ilustrowania wypowiedzi wybranymi reprodukcja-
mi dzieł sztuki.

Każdy z wymienianych mitów jest bogato wykorzy-

stywany w malarstwie.

Przykłady:

Piotr Breughel, Upadek Ikara;

Nicolas Poussin, Et in arcadia ego.

W wersji zabawnej możesz sięgnąć do komiksów
lub reklam współczesnych, wykorzystujących te
same motywy.

background image

6

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Przykładowy plan prezentacji

Przykładowy plan prezentacji

Przykładowy plan prezentacji

Przykładowy plan prezentacji

Przykładowy plan prezentacji

Ramowy plan wypowiedzi

Ramowy plan wypowiedzi

Ramowy plan wypowiedzi

Ramowy plan wypowiedzi

Ramowy plan wypowiedzi

Określenie problemu

Określenie problemu

Określenie problemu

Określenie problemu

Określenie problemu

• Definicja pojęcia mitu
• Podkreślenie wagi mitologii greckiej w powstaniu i rozwoju kultury europejskiej
• Wskazanie literackości mitów – mit jako tworzywo literackie
• Definicja pojęcia „reinterpretacja mitu”
• Wymienienie najważniejszych mitów, które inspirowały literaturę

Kolejność prezentowanych argumentów

Kolejność prezentowanych argumentów

Kolejność prezentowanych argumentów

Kolejność prezentowanych argumentów

Kolejność prezentowanych argumentów

Omawianie mitów w kolejności:

• Mit o Odyseuszu
• Mit o Orfeuszu i Eurydyce
• Mit o Dionizosie
• Mit o Syzyfie
• Mit o Prometeuszu
• Mit o pojedynku Apolla i Marsjasza
• Mit o Edypie
• Mit o Ifigenii

Każde omówienie zawiera:

Każde omówienie zawiera:

Każde omówienie zawiera:

Każde omówienie zawiera:

Każde omówienie zawiera:

• Streszczenie problematyki mitu
• Wskazanie jego reinterpretacji
• Pokazanie wspólnych cech mitu – jako wzoru

i dzieła literackiego – jako odwzorowania

• Dlaczego mit został wykorzystany?

Wnioski

Wnioski

Wnioski

Wnioski

Wnioski

• Mity już w starożytności były wykorzystywane przez literaturę.
• Ich rola w kulturze i literaturze europejskiej jest nie do przecenienia.
• Są ciągle aktualne, gdyż poruszają problemy uniwersalne – takie jak: miłość,

honor, uczciwość, zdrada, zazdrość itp.

• Są kluczem do zrozumienia literatury i kultury europejskiej, zarówno dawnej, jak

i współczesnej.

O co może zapytać komisja?

O co może zapytać komisja?

O co może zapytać komisja?

O co może zapytać komisja?

O co może zapytać komisja?

Co pozwala nam sądzić, że jakieś dzieło literackie jest reinterpretacją mitu
antycznego?

Proponowana odpowiedź

Po pierwsze dosłowne odwołania do mitologii: takie jak imiona bohaterów lub
cytaty. Czasami jednak na „trop mityczny” może naprowadzić nas sama fabuła
dzieła, która w metaforyczny sposób odtwarza historię mityczną. Tak jest na przy-
kład w przypadku książki Izabeli Filipiak Absolutna amnezja.

Czy sądzisz, że mity nadal pomagają zrozumieć świat?

Proponowana odpowiedź

I tak, i nie. Mity na pewno nie wyjaśnią nam już budowy świata – to dużo lepiej robi
nauka. Jednakże pewne prawdy dotyczące człowieka, rodziny i społeczeństwa nie
zmieniły się. Często stajemy przed tragicznymi wyborami lub wikłamy się w sytu-
acje bez wyjścia – tak jak bohaterowie mitologii. Cenimy te same wartości, takie
jak: miłość, honor, prawdomówność, uczciwość, skromność oraz wystrzegamy się
tych samych, co oni, grzechów: pychy, zdrady, kłamstwa, morderstwa, kradzieży.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Mity jako ważne tworzywo literatury[1]
Mity i legendy jako tworzywo literatury fantasy[1]
Mity i legendy jako tworzywo literatury fantasy[1]
Biografia poety romantycznego jako tworzywo literackie
Biografia poety romantycznego jako tworzywo literackie[1]
Biografia poety romantycznego jako tworzywo literackie[1]
Bohater Żeromskiego jako kontynuacja tradycji literackich i, matura, matura ustna
Teoria literatury jako dział wiedzy o literaturze, DLA POLONISTY, teoria literatury
Romantyzm, Romantyzm-Balladyna jako zabawa konwencjami literackimi
Iliada Homera jako pierwszy epos w literaturze europejskiej
Mitologia jako źródło tematów w literaturze późniejszych epo
Biblia i mitologia jako artystyczne tworzywo w Mistrzu i Małgorzacie
Artysta jako bohater dzieła literackiego XX wieku, Język polski
Mitologia jako skarbiec motywów literackich, Przydatne do szkoły, rozprawki
Poetyka sformułowana i immanentna jako przedmiot historii literatury, edukacja, teoria dzieła litera
Filmy Andrzeja Wajdy jako interpretacje dzieł literatury polskiej
Bajka jako uprzywilejowany gatunek literatury oświeceniowej

więcej podobnych podstron